Грамматические задания

Сапалық сын есім.

1-тапсырма.Сұхбаттарды оқыңыз. Белгіленген сөздерге назар аударыңыз.

-          Сәлеметсіз бе! Түскі асқа не бар?

-          Біріншіге кеспе, борщ, ал екіншіге палау, мәнті және бірнеше салат түрі бар. Сіздерге ас мәзірін берейін.

-          Рахмет! Не алсам екен, Нұрай? Сен неге тапсырыс бергің келеді?

-          Менің тамаққа тәбетім болмай тұр. Мен шай ішейін, сен қалағаныңды алып іше бер. Айжан, сен маған қарама, түскі ас қой.

-          Ал, менің қарным ашып тұр. Мен ыстық тамақ ішемін. Сұйық тамақтан борщ ішейін, қою тамақтан 2 мәнті беріңіз.

-          Салаттан не қалайсыздар?

-          Көкөніс салатынан берсеңіз болады. Сосын лимон қосылған тәтті шай беріңіз.

-          Маған сүт қатқан шай беріңіз.

-          Нұрай, шайға бірнәрсе алсаңшы.

-          Онда қаймақпен ірімшік беріңіз.

-          Жақсы, бір 5-7 минут күте тұрыңыздар.

-          Жақсы.

***

Нұрай: Борщ қою екен. Маған сұйықтау болғаны ұнайды. Мәнтінің бұрышы көптеу сияқты. Бірақ өте дәмді екен.

Айжан: Мен күн ыстықта тамақ жөнді  іше алмаймын. Көбінесе сусын, шырын, шай, су ішемін. Ірімшік алдырғаның жақсы болды, маған қатты ұнады. Осылай қаймағы көбірек болғанын ұнатамын.

2-тапсырма. Күнделікті академия асханасына барып тамақтанғанда, дастарқан мәзірі бойынша қандай тамақ түрлерін аласыз? Айтып беріңіз.

Мен ыстық тамақтардан біріншіге ...,                                                  Мен сүт тағамдарынан ...

екіншіге ...                                                                                                Мен тәтті тағамдардан ...

Мен салаттан ...                                                                                                Мен сусындардан ...

Грамматикалық түсініктеме

Сын есім деп заттың сапасын, сипатын, қасиетін, көлемін, салмағын, түсін (түр-реңін), дәмін және басқа сол сияқты сыр-сипаттарын білдіретін лексика-грамматикалық сөз табын айтамыз.

Сапалық сын есімдер

3-тапсырма. Кейіпкерлердің сұхбатына қосылыңыз.

Әділ:

- Мен түскі асқа тәтті қара кофе ішкенді ұнатамын. Біз түскі аста қазақша ет жедік. Қазақша ет өте тойымды, әрі дәмді тағам. Маған ө-ө-өте ұнады. Мақсат кофе ішкенді, шырын ішкенді ұнатпайды. Ол сүт қатқан шайды ұнатады.

Мақсат:

- Мен түскі асқа сүт қатқан тәтті шай ішкенді ұнатамын. Мен түскі аста қазақша ет және тәтті нан жедім. Маған мейрамхананың бешбармағы, шайы өте ұнады.

Мен:

- ...

4-тапсырма. «Дәмханада» тақырыбына сұхбат құраңыз.

   а) студент пен аспаз арасында;

   ә) екі студент арасында;

   б) екі аспаз арасында;

5-тапсырма. Мәтінді оқып шығып, өзіңіз білетін тағамдардың жасалу әдісін жазыңыз.

Ұлттық тағам «Қазақша еттің» жасалу әдісі.

6-тапсырма. Дастарқан батасын мәнерлеп оқыңыз, жаттап алыңыз.

     Дастарқаныңа береке берсін,

     Бастарыңа мереке берсін,

                    Астарыңа адалдық берсін,

                    Бастарыңа амандық берсін,

                   Дендеріңе саулық берсін!

    Әумин! 

7-тапсырма. Жазып, есте сақтаңыз!

Дастарқан басында сақталатын ырым-тыйымдар

1. Нанды бір қолмен сындыруға болмайды.

2. Тамақты жатып ішуге болмайды.

3. Ас үстінен аттама, Астан үлкен емессің.

4. Әкесі отырғанда баласына бас тартылмайды.

5. Дастарқанға бірінші нанды әкеліп қояды.

6. Ас ішкен ыдысты төңкеріп қоюға болмайды.

7. Ас ішіп болған соң, «тойдым» деуге болмайды, «қанағат» деу керек.

8. Ертеңгі асты тастама, Кешкі асқа қарама.

9. Қонаққа сынық ыдыспен ас беруге болмайды.

10. Дастарқаннан аттауға болмайды.

8-тапсырма. №26 мәтінді мұқият тыңдаңыз. Мәтін бойынша тапсырмаларды орындаңыз.

v  Тыңдалған мәтіннен сусын, тағам, тамақ атауларына қатысты сөздерді анықтауышымен бірге жазыңыз.

v  Тыңдалған мәтін бойынша дастарқан мәзірін жалғастырыңыз.

Өзіңізді тексеріңіз.

Глоссарий