Презентпция по истории Қазахстана "Откенге-тагзым, тарихтан-таглым"

«Тарихтан –тағлым, өткенге – тағзым»               облыстық  оқушылар ізденіс жобалар                                       байқауы  Тақырыбы:  Қазақ оғландарын оққа байлаған                                         репрессия                          Орындаған:       Бекетаева  Альбина                         9 сынып, №7 орта мектебі                         Қарақия  ауданы                         Маңғыстау  облысы Жетекші:      Аманшаева Жұлдыз                         Тарих пәні мұғалімі                         Жоғары санат

Өткен күнді ойласам, Ойға терең бойласам, Кешегі қайран             қазақтың, Сәулеті мен дәулеті Көз алдыма келеді.               Жұмабаев     Мағжан

Репрессия ­ [лат. repressio ­ басып­жаншу] ­ бүтіндей  жою, басып­ жаншу мақсатында жүргізілетін жазалау  шаралары (мысалы, реакциялық тәртіптерді).            Қазақстандағы саяси  репрессияны бес кезеңге бөліп қарастырады: 1)1918 ­ 1920жж. – революция және азамат соғысы жылдарын қамтиды; 2)1923  ­  1932жж.  ­  И.Сталин  билігінен  басталып,  бірінші  бесжылдықпен    аяқталады; 3)1932  ­  1937/38жж.  –  екінші  бесжылдықтан  басталып,  репрессияның  шарықтау шегімен аяқталады; 4)1940 ­ 1950жылдың басы – соғыс жылдарындағы репрессиядан басталып,  И.В.Сталиннің өмірден кетуімен аяқталады; «қазақ  5)1985–1991жж.  ұлтшылдығынан» басталып, желтоқсаншыларды репрессиялау науқанымен  аяқталады. –  Д.А.Қонаев  көтерген  тұсында  бой

1921­33 жылдары геноцидтік  репрессия                                                                            2млн.200мың адам  қырылды,                    1млн. Астам адам босып кетті.                                   1937­38 жылдары халықтың генофондық                                                репрессия    135 мың қазақ интеллигенциясы саяси репрессия                                    зобалаңының құрбаны болып атылды.

Мағжан Жұмабай (Әбілмағжан)  Бекенұлы (25 маусым 1893,  Солтүстік Қазақстан облысы,  қазіргі Мағжан Жұмабаев  ауданы, Сасықкөл жағасы – 19  наурыз 1938, Алматы) – Алаш  қозғалысының қайраткері,  ақын, қазақ әдебиетінің жарқын  жұлдызы өкілі.

Білім  алды: 1905 – 1910 жылдары Қызылжардағы (Петропавл) №1 мешіт жанында  белгілі татар зиялысы, мұсылман халықтарының азаттығы жолында  күрескен М.Бегишевтің ұйымдастыруымен ашылған медреседе оқыды. 1910 – 1913 жылдары Уфа қаласындағы “Ғалия” медресесінде білім алды.  1913 – 1916 жылдары Омбы мұғалімдер семинариясында оқыды. 1923 – 1927 жылдары Мәскеуде Жоғары әдебиет­көркемөнер  институтында оқиды

Мағжан  шығармашылығы Ел мен жер тарихына арналды Өнер-білімді насихаттауға арналды "Алтын хакім Абайға“ "Жазғы таң",  "Өнер­білім қайтсе  табылар",  “Қазағым” “Айда атыңды,  Сәрсембай”      “Шойын жол” "Мен Жастарға  Сенемін" "Пайғамбар“ "Күншығыс“ "Түркістан“ “От” "Орал тауы“ ПОЭМАЛАРЫ:  “Батыр Баян”,  “Оқжетпестің  қиясында”,  “Қойлыбайдың  қобызы”, “Өтірік  ертегі”,  “Шын ертегі” ” Жүсiп хан” Халыққа білім беру, педагогика саласына арналды “Педагогика” “Бастауыш мектепте  ана тілін оқыту мәні” “Сауатты бол” Зерттеу еңбектері: Ақан сері,  Базар жырау,  Әбубәкір Диваев

Мағжан мен Алашорда 1917  жылы  Ақпан  төңкерісінен  кейін  қалыптасқан  саяси  жағдайға  сай  қоғамдық өмірге белсене араласып, Ақмола облыстық қазақ съезін өткізуді  ұйымдастырушылардың  қатарында  болды.  Осы  жылы  сәуірде  Ақмола  облысы  қазақ  комитеті  құрамына  сайланды.  Мәскеу  қаласында  өткен  Бүкілресейлік  мұсылман  съезіне  қатысты.  Бірінші  жалпықазақ  съезінің  шешімі  бойынша  Бүкілресейлік  Құрылтай  жиналысына  депутаттыққа  кандидат ретінде ұсынылды. “Алаш” партиясының Ақмола облысының комитетінің мүшесі болды. “Үш  жүз”  партиясы  өкілдерінің  жалған  айыптауымен  бір  айға  жуық  абақтыға  отырып шықты. Екінші жалпықазақ съезіне делегат ретінде қатысып, онда  оқу мәселесі бойынша құрылған комиссияға төрағалық етті. 1918 – 1919 жылдары Петропавл уездік земство басқармасында қызмет етті. 1919  –  1923  жылдары  Ақмола  губерниялық  “Бостандық  туы”  газетінде,  “Шолпан”, “Сана” журналдарында, “Ақжол” газетінде қызмет істеп жүріп,  халық ағарту жұмысына белсене араласады.

Ақын және репрессия 1924 жылы 24 қарашада Мәскеу қаласындағы Шығыс еңбекшілері  коммунистік университетінде қазақ жастарының жерлестік ұйымында  жиналыста ақын шығармаларын теріске шығаратын қаулы қабылданды. Бұл  қаулы “Еңбекші қазақ” газетінің 1925 жылы 14 ақпандағы санында басылды.  Орынсыз сыннан көңілі жабыққан ақын “Сәлем хат” деген өлең жазды.Ол  “Тілші” газетінде жарияланды.  “Еңбекші қазақ” газетінің 1924 жылы 19 желтоқсанындағы санында  С.Мұқановтың “Сәлем хат жазған азамат Мағжан Жұмабайұлына” деген  ескертпемен “Сәлемге сәлем” деген жауап өлеңі басылды. Жаңа құрылысқа, жаңа тұрмысқа қатысты нақтылы өлең жазбаса да,  кедей  сөзін сөйлемедің деген айыппен Жұмабайұлы қатаң сынға алынды. 1929 жылы Жұмабайұлы “Алқа” атты жасырын ұйым құрғаны үшін деген  айыптаулармен Мәскеудегі Бутырка түрмесіне қамалып, 10 жыл айдауға  кесіледі. 1936 жылы М.Горький мен Е.Пешкованың араласуымен бостандық  алып, Қазақстанға қайтады.  1937 жылы наурызда Жұмабайұлы Алматыға келеді. Аударма ісімен  айналысады. 1938 жылы қайтадан қамауға алынып, ату жазасына кесілді.

Мен Мағжанды өнеге тұтамын ­адалдығын; ­шыншылдығын; ­ұлтжандылығын; ­Туған жер мен елге  сүйіспеншілігін; ­ағартушылығын; ­батылдығын; ­қайсарлығын; ­ақындығын; ­төзімділігін; ­патриоттығын;

Қазақтың  Мағжаны Ілияс Омаров: «Мағжан – қазақ  поэзиясының жарық күні. Күн  нұр шашса, кейбір «әдебиеттің  жұлдызы боламыз» деп  жүргендер сөніп қалады. Осы  бір кертартпалардың   қырсығынан Күніміз әлі күнге  дейін нұрын шаша алмай  келеді»­ деген өкініші  біртуар  асылдарын жоқтаған бүкіл  қазақ халқының зарымен  үндеседі.

Назарларыңызға рахмет.