Сабақтың тақырыбы Ертедегі және осы заманғы алғашқы адамдар 11 класс биология пәнінен сабақ жоспары

ЖАСУША ҚҰРЫЛЫСЫ ЖАСУША ҚҰРЫЛЫСЫ Неміс ботанигі Маттиас Шлейден және   Неміс ботанигі Маттиас Шлейден және  цитолог Теодар Шванн 1839 жылы жасуша  цитолог Теодар Шванн 1839 жылы жасуша  теориясын жасады. теориясын жасады. Ол теория бойынша барлық тірі организмдер   Ол теория бойынша барлық тірі организмдер  жасушалардан тұрады және құрылысы  мен  жасушалардан тұрады және құрылысы  мен  биохимиялық қасиеттері ұқсас болады. биохимиялық қасиеттері ұқсас болады. Жасушалар – тірі организмдердіңнегізгі   Жасушалар – тірі организмдердіңнегізгі  құрылымдық және функциональдық бірлігі.  құрылымдық және функциональдық бірлігі.  Оларды көлеміне, пішініне, құрылысына  Оларды көлеміне, пішініне, құрылысына  және атқаратын қызметіне қарай ажыратады. және атқаратын қызметіне қарай ажыратады. Тірі организмдердің жасуша құрылысының   Тірі организмдердің жасуша құрылысының  ұқсастығын ашу биология ғылымындағы ең  ұқсастығын ашу биология ғылымындағы ең  іргелі ашылулардың бірі болды. іргелі ашылулардың бірі болды.

ӨСІМДІК ЖАСУШАСЫ ӨСІМДІК ЖАСУШАСЫ

ЯДРО ЖӘНЕ ЯДРОШЫҚ ЯДРО ЖӘНЕ ЯДРОШЫҚ Ағылшын ботанигі   Ағылшын ботанигі  Роберт Броун 1831  Роберт Броун 1831  жасуша ядросын ашты. жасуша ядросын ашты. Ядро жасушада   Ядро жасушада  жүретін барлық  жүретін барлық  үрдістерді басқарады  үрдістерді басқарады  және оның тіршілігін  және оның тіршілігін  қамтамасыз етеді. қамтамасыз етеді. Ядро қабықшадан, оның ішкі ортасын түзетін   Ядро қабықшадан, оның ішкі ортасын түзетін  ортадан, хроматиннен және бір немесе бірнеше  ортадан, хроматиннен және бір немесе бірнеше  ядрошықтан тұрады. ядрошықтан тұрады. Ядрошық хроматин мен рибосоманың синтезін   Ядрошық хроматин мен рибосоманың синтезін  бақылайды. бақылайды.

МИТОХОНДРИЯ МИТОХОНДРИЯ Жасушада бірнеше мыңға дейін митохондриялар болады.   Жасушада бірнеше мыңға дейін митохондриялар болады.  Митохондриялар жасушаның энергетикалық көзі.  Митохондриялар жасушаның энергетикалық көзі. Мұнда тынысалу кезінде тотығу­тотықсыздану үрдісі   Мұнда тынысалу кезінде тотығу­тотықсыздану үрдісі  жүреді, ол жасушаны энергиямен қамтамасыз етеді. жүреді, ол жасушаны энергиямен қамтамасыз етеді. Митохондрия екі мембранадан тұратын қабықшамен   Митохондрия екі мембранадан тұратын қабықшамен  қапталған.  қапталған.

ХЛОРОПЛАСТ ХЛОРОПЛАСТ Пластидтер (хлоропласт, хромопласт,  Пластидтер (хлоропласт, хромопласт, лейкопласт) тек өсімдік жасушасында ғана лейкопласт) тек өсімдік жасушасында ғана болады. болады. Хлоропластарда өсімдікке жасыл түс беретін  Хлоропластарда өсімдікке жасыл түс беретін пигмент - хлорофилл дәндері болады. пигмент - хлорофилл дәндері болады.

РИБОСОМА РИБОСОМА Рибосомалар нәруыз   Рибосомалар нәруыз  синтезінің  синтезінің  орталығыболып  орталығыболып  табылады. табылады. Рибосомалар ядрода ,   Рибосомалар ядрода ,  митохондрияда,  митохондрияда,  пластидтерде және өте  пластидтерде және өте  көп мөлшерде  көп мөлшерде  цитоплазмада  болады. цитоплазмада  болады. Рибосомалар жеке   Рибосомалар жеке  немесе топпен  немесе топпен  (полисома) орналасады.  (полисома) орналасады.  Жеке орналасқанда  Жеке орналасқанда  олар өзара РНҚ  олар өзара РНҚ  жіпшелері арқылы  жіпшелері арқылы  байланысады. байланысады.

ЖАСУША ЖАСУША ҚАБЫҚШАСЫ ҚАБЫҚШАСЫ Жасуша қабықшасы еріген заттарды таңідап  Жасуша қабықшасы еріген заттарды таңідап өткізетін қабілеті бар плазмалық мембрана. өткізетін қабілеті бар плазмалық мембрана. Қабықша үш қабатты және полисахаридтер  Қабықша үш қабатты және полисахаридтер – целлюлоза мен май заттарынан тұрады. – целлюлоза мен май заттарынан тұрады. Қабықшаның ішкі мембранасы  Қабықшаның ішкі мембранасы диктиосомалардың есебінен үнемі жаңарып диктиосомалардың есебінен үнемі жаңарып отырады. отырады.