Тас дәуіріндегі Қазақстан

Әдістемелік бірлестік апталығында өткізілген ашық сабақ. Омарова Гульшат Амангельдиновна Қарағанды қаласы №18 ЖББОМ КММ Сабақтың тақырыбы: Тас дәуіріндегі Қазақстан Сабақтың мақсаты:  Білімділік: Тас дәуірі бойынша алған білімдерін қайталау, нақтылай түсу, пысықтау;  Дамытушылық: Тас дәуірінің археологиялық ескерткіштері табылған жерлерді картадан  көрсете білуге жаттықтыру;  Тәрбиелік: Туған жердің тас ескерткіштері туралы түсініктерін кеңейту, елжандылыққа  тәрбиелеу. Көрнекіліктер: «Тас дәуірі» тірек­сызбасы, карталық парақшалар, суреттер, мониторинг сызылған кесте, оқу картасы. Әдіс­тәсілдер: сұрақ­жауап, деңгейлік әдіс, тірек­сызба әдісі. Сабақ түрі: ішінара ізденіс енгізілген қайталау сабағы. Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру:                           а) оқушыларды сабаққа дайындау;                           б) сыныпты топқа бөлу;                           б) сабақтың өту барысын баяндау. ІІ. Кіріспе. «Тас дәуірі» тірек­сызбасын сипаттау арқылы сабақтың тақырыбын ашу:                                                                    Тас дәуірі                                                     (2 млн. 500 мыңж. – 3 мыңж.)            Палеолит                                       Мезолит                             Неолит        (б.з.б. 2 млн.                              (б.з.б. 12 мыңж.                  (б.з.б. 5 мыңж. – 3 мыңж.)      500 мыңж. – 12 мыңж.)                  – 5 мыңж.)                          Энеолит (Мыс­тас)                                  б.з.б. 3000 – 2800 жж. ІІ. Әр топқа тапсырма беру: Тапсырмалар карталық парақшалар тарату арқылы  жүзеге асады. Әр топтың топ басшылары өз тапсырмаларын бөліп алады. І топ: Палеолит дәуірін кезеңдерге бөлу, ерекшеліктерін атап өту, әр кезеңнің  археологиялық ескерткіштеріне тоқталу. ІІ топ: Мезолит дәуіріне және оның ерекшеліктері мен археологиялық ескерткіштеріне  тоқталу. ІІІ топ: Неолит дәуіріне және оның ерекшеліктері мен археологиялық ескерткіштеріне  тоқталу. ІІІ. Энеолит (мыс­тас) дәуірі, оның ерекшеліктері мен тұрақтары жайлы топтарға ортақ  сұрақтар беру арқылы жауап алу.  ІV. Бекіту:  І топ: «Кілтін тап» дұрыс жауаптарын табу. 1. Адамдар орта тас ғасырында тұрды: шатырда, үңгірде, уақытша қос сияқты жеңіл  баспанада. 2.         Айналысты:  аңшылықпен, терімшілікпен, балық аулаумен, егіншілікпен. 3.         Киім тікті: жүннен, жануарлар терісінен, өсімдіктер талшығынан. 4.         Еңбек құралын жасады: алтыннан, тастан, темірден, сүйектен. 5.         Білді: отты, жазуды, қарапайым еңбек құралдарын жасауды, үй жануарларын қолға үйретуді. ІІ топ: «Жабық тест»  * Екі жағынан да өңделген қарапайым шапқыш құрал қалай аталды? (Бифас) *Ұзындығы 1­2 см.ұсақ жаңқа тастардан жасалатын құралдар қалай аталады? (Микролит) * Қанша жыл бұрын жер беті күрт суи бастап, мұздық пайда болды? (бұдан 100 мың жыл  бұрын) * Ғалымдардың есептеуінше мұздық қашан ери бастады? (бұдан 13 мың жыл бұрын) * «Епті адам» қай жерден табылды? Ол қашан өмір сүрген? (Африкада Кения жері  Олдувай шатқалы, ол осыдан 1 млн. 750 мың жыл бұрын өмір сүрген) * Неандерталь баланың сүйегі қай жерден табылған? Ол қай кезде өмір сүрген?  (Өзбекстанның Тесіктас үңгірінен, ол бұдан 100­35 мың жыл бұрын өмір сүрген) * Бұл адамдар тік жүруді, анық сөйлеуді меңгерді. Еңбек құралдарын жасауды одан әрі  дамытты, әрі қоршаған ортаға ықпал етті. Бұл қандай адам туралы айтылып тұр? (Саналы адам) * Бірлесіп аң аулау, жыртқыш аңдарға қарсы тұру, ортақтасып от жағу адамдарды  топтастырды. Бұл қандай ұжым? (Рулық қауым). ІІІ топ: Суреттегі адамдарды ретімен қой және атауын көрсет. Алғашқы адамдардың  суреті мониторингтен көрсетіледі (епті адам, питекантроп, синантроп, неандерталь,  кроманьон). Тас өңдеудегі жаңа әдістердің көмегімен жетілдірілген құралдардың астын 2 сызықпен, сүйек пен малдың мүйізінен жасалған заттарды 1 сызықпен сызыңдар:  Найзаның  ұшы, балта, сүймен, түрен, ине, дәнүккіш, тиек, шанышқы, тескіш біз.V.  Қорытынды:  Еңбек құралдары Шаруашылығы, кәсібі Тарихи шеңбері І топ: Кесте толтыру Дәуір Ерте        Ежелгі тас             палеолит дәуірі                    Орта                 палеолит                           Кейінгі                 палеолит Орта тас дәуірі  (мезолит) Кейінгі тас дәуірі  (неолит) ІІ топ: Топографиялық диктант. Ежелгі адамдардың жүрген жолын, шартты  белгілермен көрсетіп сызбасын сыз. Неандерталь адамдар үңгірден шығып, оңтүстік­ батысқа қарай жүріп, өзеннен өтті. Өзеннің арғы бетіндегі шалғындықты кесіп өтіп,  аралас орманға келді. Алғашқы кездескен аңды найзамен ұрып алып кейін қарай қайтпақ  болды. Оңтүстік­шығысқа қарай бұрылыс жасап, таудың етегін жағалай отырып өзенге  жетті. Өзеннен өтіп үңгірге олжалы оралды.        Үңгір  Өзен, көпір Тау  Аралас орман Шалғын ІІІ топ: Алғашқы адамдардың кәсібін схемамен сызып көрсет.                        Әйелдер кәсібі                                    Ерлер кәсібі VІ. Бағалау: VІІ. Үй тапсырмасы: Оқулықтың 19 бетіндегі «Рулық қауым» суретіне әңгіме  құрастыру. 31беттегі кестені толтыру.