2-курс Физика

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGITOSHKENT DAVLAT SHARQSHUNOSLIK UNIVERSITETI AKADEMIK LITSEYI

Fizika fanidan
2-kurs o’quvchilari uchun
(Nazariy)
DARS ISHLANMA

O’qituvchi: Jurayeva X.T

Reja:
Maxsus nisbiylik nazariyasining asoslari. Eynshteyn postulatlari.
Tezliklarni qo’shishning relyativistik qonuni. Uzunlikning qisqarishi.
Vaqtning sekinlashishi.
Massaning tezlikka bog’liqligi.

Maxsus nisbiylik nazariyasi 1905-yilda A. Eynshteyn tomonidan yaratilgan bo‘lib, u fazo va vaqt to‘g‘risidagi eski klassik tasavvurlar o‘rniga kelgan yangi ta’limotdir.
Ma’lumki, mexanika – Nyuton mexanikasi bo‘lib, jismlarning harakati kichik tezliklarda, ya’ni u << c (c ≈ 3 · 10 8 10 10 8 8 10 8 m/s) hollarda o‘rganiladi. Bunda barcha sanoq sistemalarida yagona vaqt yoki vaqt sanog‘i qabul qilinadi.
Klassik mexanikada Galileyning nisbiylik tamoyili asos qilib olingan, ya’ni dinamika qonunlari barcha inersial sanoq sistemalarida bir xilda bajariladi.

Galiley almashtirishlarini tushuntiring.
Nisbiylik nazariyasi postulatlarini ta’riflang va ularning mohiyatini tushuntiring.
Uzunlik nisbiyligi va uning Lorens qisqarishini tushuntiring.
Vaqt intervalining nisbiyligi va vaqt relyativistik sekinlashishini tushuntiring.