75 летие Великой Отечественной Войны.

Сабактын темасы:  Улуулар баскан жол,  урпактар  учун ыйык.

(9- май –Жениш кунун  75 жылдыгына арналат)

Сабактын максаты:

А) Окуучуларга Улуу Ата Мекендик согушка катышып, биздин жыргалчылыгыбыз учун жанын курман кылган ата-энелерибиздин  эрдиктери жонундо  тушунук беруу;

Б) Улуу Ата Мекендик согуштагы Кыргызстандык эрдик корсоткон баатырлар менен жана алардын эрдиктери менен таанышышат;

В) Окуучуларды Ата Мекенин  коргоого,  эли-жерин  суйууго,  улуу  муунду  урматтап, сыйлоого , алардын  эмгегин  баалоого  уйронушот,  элибиздин  баатырларын  данкташат,  даназалашат.

Сабактын  тиби:  тарбиялык-кече.

Кеченин  журушу:

Мугалим: 

Каректе  жанып  турган нурум  барда,

Коодондо, комокойдо  ырым барда.

Антарып сыр жашырган  алыскыны,

Кайрылам  кайрымы жок  кылымдарга- демекчи,  бугунку  отулуучу  тарбиялык  кечебиздин  темасы «Улуулар  баскан  жол,  урпактар учун  ыйык» , деп  аталат. Биз бугун тарых барактарына кайрылып,  Улуу Ата Мекендик согуш жонунд осоз  кылмакчыбыз.

1941-1945-жылдарда аталарыбыз, агаларыбыз,  Мекен учун кан-жанын  аябай, канкечип, курошуп жатып, бизге жениш кунун  алып келишкен. Мына быйыл Улуу  Жеништин 75-жазын тосуп жатабыз.

Улуу  Ата  Мекендик согушта  курман болгон аталарыбызды, энелерибизди, агаларыбызды эскерип  кетсек. ( 1минута эскеруу. Саатын  жебесинин  уну.)

Анда  эмесе,  Жениш  кунуно  арналган  кечебизди ачык  деп  жарыялайм.

1.      Кочодо эл.  Ю. Левитандын созу.

Кыз: Кол салды дейби?

Бала: Бул согушго?!

Кыз: Кимдер менен  согуш? Кантип?

Апасы: Оо, кудай, согуш  дейби? Кандай  каргаша  болуп кетти?

Дыйкан:  Согуш!!! Тезирээк  уйго  кайталы,  эл-журт,  согуш  башталыптыр!  («Священная война» ыры уктурулат).

2.      Согушка  узатуу  эпизоду  корсотулот.

Эне-ата  менен бала:

Эне: Кагылайын  кулунум, озуно сак бол.

Бала: Кабатыр болбо  апаке. Биз, созсуз, жениш  менен  кайтабыз.

Ата: Мен сага ишенем, уулум. Менин дагы, элдин  дагыишеничин  актаарсын.

Жаш  жубайлар.

Куйоосу: Болду  эми, ыйлабачы. Эл коргонду  короорбуз.

Жубайы: Озуно сак бол. Кат жазып тур. Кош .

Кошкула! Кол  булгалап  чыгып  кетишет.

1-окуучу:

Дуйнонун  жузун  орт  алып,

Кара жалын  каптады.

Кыяндай  журот  шаркырап,

Кызыл кандын  акканы.

2-окуучу:

Кирди  душман  аймагынды басканы,

Бабаларын  андан  чочуп  качпады.

Канча болсо менде талаа  таштары,

Дал ошончу  тоголонуп  баштары.

3-окуучу:

Тукум  курут  кыламын!-деп  камуруп,

Туш-туш  жактан  кирди  душман  чамынып.

Айланада  гулдун  жыпар  жыты эмес,

Кансыраган  кандын  жыты агылып.

4-окуучу:

Калк башына  тушуп ооразаптар,

Кыйылышкан  канча  кырчын  канаттар.

Курман  болгон  мекен  учун,  эл  учун,

Дуйшонкулдар, Чолпонбайлар, Саматтар.

Мугалим:  бейкут   жаткан совет элине  немецтик-фашистер 1941-жылы 22 –июнда жузу  каралык  менен  тынч  жаткан  элге кол салды. Мына  ошол  кардуу  согушта  Кыргызстандан  380 минден ашык  адам  согушка  аттанган.  Согушта  кыргызстандык  143мин адам каза болгон. Кыргыз жоокерлери  талбай  эмгектенип,  кучун  аянбастан,   фашистердин  миндеген  жоокерлерин , дивизияларын талкалап  эрдик  корсотушкон.  Натыйжада , бул эрдиктери учу нкыргыз жоокерлеринин 72 си  Советтер Союзунун Баатыры деген  наамга ээ болушкан. Мындан сырткары бир  канча орден-медалдар менен сыйланышкан. Ошол  кыргыз жоокерлери майданда кандай эрдик  корсотушкон  окуучулар  айтып  беришет.

5-окуучу:

1.Иван  Васильевич  Панфилов .  1941-жылы ноябрь.  Дивизиянын  жоокерлери  оздорунон  торт эсе кучтуулук  кылган душман менен  кармашкан.  Бир ай  бою оздорунун чегин бекем кармоо менен  душмандын  2-танкалык,  29 моторлоштурулган, 11 жана 110 жоо аскерлер дивизиясын талкалап,  9мин немец  солдат менен  офицерлерин, 80 танканы жок  кылышкан.

2.Дуйшонкул  Шопоков. 1941-жыл. 28 баатырдын катарында кыргызстанды кжоокерлердин бири болгон. Москва  алдындагы салгылашка катышкан.

6-окуучу:

1.Кубат Жуматаев. 1942-жылы 16-сентябрь.  Курчоодо  калып, гранаталарды оз денесине байланып,  озуно келе жаткан  брондолгон  машинаны  жардырган.

2. Дайыр Асанов. 1943-жылы январь.  Сталинград учун   согушта артиллерист,  наводчик  катары таамай  атуу менен танканы, душмандын  ротасын талкалаган. Жалгыз калганына  карабастан, 4 саатка  созулган согушта 8 танканы, 6 бронмашинаны, 40 фашистти жок кылган.

7-окуучу:

1.Анварбек  Чортеков. 1943ж сентябрь. Взводу  менен  душмандын  торт чабуулунун мизин майтарып, 30 гитлерчини  жок кылган. Эрдиги учун «Советтер Союзунун Баатыры» деген наамы ыйгарылган.

2. Калыйнур Усонбеков  1945-ж 14-февраль.  Берлинди штурмоолодогу  бетме- бет салгылашта  7 солдатты сайып  олтуруп,  экоону  колго  тушургон. « Советтер  Союзунун  Баатыры»  болгон.

8-окуучу:

1.Чолпонбай  Тулобердиев  1942-жылы Дон дарыясынын батыш жээгендеги фашисттик дзоттуденеси менен  жаап,  Селявин а йылын  элоого  жол  ачкан. 1943-жылы «Советтер Союзунун  Баатырына»  ээ болгон.

2.Асанбек Оторбаев 1945-жылы 31-январда Одер дарыясынкечипотуп, озунун пулемёту менен душмандын5 чабуулунтоктоткон.

3. А. Садырбаев  1942-жылы декабрда  Кавказ  учун болгон кармашта  болумдун  катары душмандын  кезеги  менен  атылган 16 гранатаны тосуп  алып, кайра артка  ыргыткан.  17-граната анын  колунда  жарылып,  курман  болгон.

4. СОГУШ  ЖОНУНДО  ЫР.

Мугалим:

Ата  Журтун  жоодо  сактап кала алган,

Кан  майданда жан  беришип,  жаналган.

Улуу  Жениш  аталардын  тогулгон,

Кандарынын  эсебинен  жасалган. – демекчи  канча  адамдын  канына  боёлуп, эрдик менен  фашистерден бошотулган  шаарлар  бар.  Аларды  биз «Баатыр  шаарлар» дейбиз. (Баатыр шаарлар боюнча ырлар  айтылат.)

Мугалим:

Тепсетпей жерин   душманга,

Кан тогуп  сактап  калышкан.

«Баатыр  шаарлар»  аталып,

Толуктап  калды  тарыхты.

1-окуучу  :Москва!

Душман  каптап  жер,  коктон

Бомба  таштап, ок откон.

Башын  ийбей  Москва

Баатырдыгын  корсоткон.

2-окуучу: Ленинград!

Окумсуруп  ачкакалык,

Кундоп- тундоп ачкалып.

Жатканда  да эрдиги,

Турду  жерди ташжарып.

3-окуучу: Киев!  

Муноз алып  керейген,

Ажал  кутуп  элейген.

Чендей албай  Киевке,

Жу з мин жоосу  селейген.

4-окуучу:  Севастополь!  

Севастополь атагы,

Кыйла  жерге дун болгон.

Каптап кирип  алалбай,

Уч жуз  мин  жоо жок болгон.

5-окуучу: Минск!

Уч жыл жоонун карын тогуп,

Турду элге багыт берип.

Партизандар  катары  осуп,

Мискиден  агып  келип.

6-окуучу: Одесса!  

Каптап  душман кире  албай,

Копту  баштан  кечирди.

Шаар  эмес  Одесса,

Тозок  болуп  сезилди.

7-окуучу:  Волгоград!  

Кундоп  тыным  албастан,

Ку ч кайраттан  жанбастан.

Сталинград  алдында.

Эрлер алты ай  кармашкан.

8-окуучу:  Тула!

Дивизион танкалык

Келген  эле чан салып.

Тула шаары  ок  менен

Тосуп  чыккан  каршы  алып.

9-окуучу:  Мурманск! 

 Кырк айдан  ашуун  чабуулга,

Туруштук  берип  сакталган.

Кыйратып  кучун  фашистин

Мурманск  шаары  данкталган.

10-окуучу:  Новороссийск!

Атай кетсек дагы бар,

393 кун кармашып

Сактап калган душмандан

Новороссийск шаары бар.

11-окуучу: Смоленск!

Согуштун  алгач  жылында,

Смоленск  шаарын  капташкан.

Бошотуп  алды  биздин эл,

Мекенин, элин  душмандан.

12-окуучу:  Керч!

 14 минден ашуун  калк болуп курман,

Мыкаачылыгы  фашисттин уройду  учурган.

15 миндей туткундун  башы  кеткен,

Эр азамат  советтик, биздин  уулдан.

Ошентсе да майышкан  жок «Керч»  шаары,

Жене алган жок  фашизмдин  бул  каары.

3.      Инсценировка .

4.      Согуш  бийи.  «Смуглянка» ырына бийлешет. Совет  элинин башына  кыйын  иш тушсо  да,  ыр бийдин  унуткан эмес. Фронттогу  жоокерлер учун атайын ырчы,бийчилер  конулун котору максатында  концерт коюп  турушкан.  Азыр ошол  мезгил  деги  бийчилерибиз  бизге  бийлеп  беришет.

5.      Партизандар   каты.  Жениш  кунун  алып келгендердин арасында маанилуу жоокерлер болгон , аларды  «ПАРТИЗАНДАР»  дешкен. Мына ошол партизандардын жениш кунуно кошкон салымы зор десек  болот. Азыр сиздерге олум алдында турган партизандардын жазган акыркы каттарын  окуп  беришет.

1-партизан: «Ыйлабачыэнеке!»  партизан  кыз Вера  Поршиеванын каты:

Мен оломун эртенки кун энекебай

Оломун  кабагыма  карда  жаабай,

Кулуптуруп мен  барамын олумго,

Мен оломун тан эртеэнекебай.

2-партизан: «Кыйраткыла!» Согуш  туткуну,  моряк  Михаилдин каты:

Пулемётко, мылтыктарга окту октой,

Чабуулдарды кучоткуло токтотпой.

Фашистерди бирден терип  аткыла,

Кыйраткыла!  Менинжогум жоктотпой.

3-партизан. «Мекен учун жан кыйдым» .Байланышчы, Кызыл Армиячы  Олегтин каты:

Эл учун, мекен учун куйуп жандым

Алансыз кереги  не мага  жандын.

Апаке, айтаар  созум  коз жумарда

Ыйлаба, кайра апаке  сыймыктангын.

     4-партизан. «Караан калсын». Комсомолка  Иринанын каты:

Атаке! Конуп калдым  мен абакта,

Коп элек тушкон кезде биз  камакка.

Атышат баарыбызды  бугун  эртен,

Жеткизбей,  аткан танга.

5-Майсалбектин каты.  Корком  окуу.

Ю. Левитандын  кайрылуусу.  Окуучулар «УРАААА» деп  кыйкырып тизилишет. Кыздар «Катюшага» бийлешет.

Мугалим:

Атам да суйлойт  тынчтык деп,

Апам да суйлойт  тынчтык  еп.

Терен  синген  каныма,

Кандай  бир  сонун тынчтык  кеп.

Хор. «Тынчтык  керек».

Бышыктоо.  Коручулорго виктариналар  берилет.

Каалоо-тилектер.