Ағылшын тілінде сын есімді қазақ тілімен салыстырмалы түрде меңгерту.

Ағылшын тілінде сын есімді қазақ тілімен салыстырмалы түрде меңгерту.

Елбасымыз Н.Ә. Назарбаевтың “Қазақстан­2030”  Қазақстан халқына арналған Жолдауында “Біздің жас  мемлекетіміз өсіп, жетіліп, кемелденеді, біздің  балаларымыз бен немерелеріміз онымен бірге  ержетеді. Олар бабаларының игі­дәстүрлерін сақтай  отырып, қазіргі заманғы нарықтық экономика  жағдайында жұмыс істеуге даяр. Олар қазақ, орыс,  ағылшын тілдерін еркін меңгереді, олар бейбіт, абат,  жылдам өркендету үстіндегі, күллі әлемге әйгілі, әрі  сыйлы өз елінің патриоттары болады” деп  көрсетілгеніндей, бәсекеге қабiлеттi, елдiң ертеңi  болатын жас тұлғаны білім беру арқылы дамыту әрбір  ұстаздың алдында тұрған міндеті деп ойлаймын.

Қазақ тілді мектептерде ағылшын тілін оқытудың  өзіне тән ерекшеліктері бар. Оқушы шет тілін дұрыс  меңгеру үшін оның өз ана тіліндегі біліміне  сүйенгені жөн. Оқушы бұл тілдердің ұқсастықтары  мен айырмашылықта­рын жете білгенде ғана, ол  тілді дұрыс та, тез игере алады. Лингвистикалық  тұрғыдан қарасақ, қазақ тілі түркі тілдер тобына, ал  ағылшын тілі герман тілдер тобына жатады екен.          Дегенмен, екі тілдің грамматикалық жағынан  кейбір ұқсастықтары да кездеседі.        Мысалы, сын есімді алып қарастырайық. Бұл сөз  табы қазақ тілінде де, ағылшын тілінде де бар ұғым.

Ағылшын тіліндегі сын есім  қазақ тіліндегідей      анықтамаға ие, яғни заттың сипатын, сынын,      сапасын білдіреді.     Мысалы:  big house­ үлкен үй, red dress – қызыл      көйлек ,  young  man – жас кісі Сын есім Қатыстық  Relative Сапалық  Qualitative       Қатыстық  сын есімдерде шырайлар түрі      жоқ,  үстеулермен қолданылмайды.            Сапалық сын есімдер жай шырайда, салыстыр­     малы   шырайда және күшейтпелі шырайда болады,          үстеулермен қолданылады:   very,  too, so, rather,      fairly, very big – өте үлкен

Туынды сын есімдер суффикстер  және префикстер арқылы жасалады.   Сын есім префикстері:  Сын есім суффикстері:  un­, im­, in­, ir­,non­, il­          unhappy, unpleasant     indefinite, incorrect     impolite, impossible     irregular, irresponsible     rewrite, rebuilt ­ful, ­less,­ous, ­al, ­able, ­ible,  ­ive, ­ant,­ent, ­ish, ­y, ­ic, ­en Helpful, useful, lifeless,     dangerous, famous,    classical, enjoyable,     responsible, resistant,     different, reddish, cloudy,     heroic, effective, wooden

Сын есімнің ағылшын тілінде қазақ тіліндегідей шығу тегі (род), жекеше, көпше түрлері, септелуі болмайды. Қазақ тілі  Ағылшын тілі  Жақсы бала Жақсы қыз Жақсы адамдар A nice boy A nice girl Nice people

Септеу жүйесіне келетін болсақ, бұл екі тілде әр түрлі жолдармен беріледі. Қазақ тілінде септік жалғаулары арқылы сөйлемдегі сөздер бір-бірімен байланыста болса, ағылшын тілінде түрлі демеуліктер (предлогтар) арқылы жасалады. Кішкентай балалармен With little children

Ағылшын тілінде де қазақ тіліндегідей сын есімнің  үш шырайы бар: жәй (Positive), салыстырмалы  (Comparative Degree) және күшейтпелі (Superlative Degree). Жәй сын есімдерде  салыстырмалы шырай ­er, күшейтпелі шырай ­est жұрнағы арқылы жасалады. ComparativeSuperlat Comparative Superlat Positi ve      deep      nice      lazy      big    deeper    nicer    lazier    bigger ive ive  the deepest  the nicest  the laziest  the biggest

Туынды сын есімдер салыстырмалы шырайда  more – көбірек ,  less – азырақ  сөздері  арқылы  жасалады. күшейтпелі шырай  алдында the белгілі артиклі бар most және least сөздері  арқылы   жасалады. Positi Comparative ve Superlat ive interesting expensive dangerous difficult more interesting more expensive less dangerous less difficult the most interesting the most expensive the least dangerous the least difficult

Бұрыс сын есімдер ережеге сай жасалмайды,          оларды есте сақтау керек. PositiveComparativ Superlative the best the worst the least the most  .       good       bad       little much, many e better worse less more

Сын есімнің сөйлемдегі орны. Екі тілде де сын есім зат есімнің алдында тұрады      және анықтауыш қызметін атқарады.  I have bought a red dress. Мен қызыл көйлек сатып алдым. Сөйлемде зат есім екі, үш сын есіммен анықталса, онда зат  есімнің алдына мағынасы  жақын сын есім қойылады.   She put on a new black woolen dress.              Ол жаңа қара шерсть көйлек киді.

Cабақ барысында әр­түрлі ойын элементтерін жиі  қолданса, оқушылардың  пәнге қызығуы артады.  Ойын арқылы баланың ойын сергітіп, миын шынық­ тыруға болады. Танымдық ойындар оқушының пәнге  қызығуын, құштарлығын арттырумен бірге білімді  тереңірек игеруіне барынша әсер етеді.      Оқушылардың кейбіреулері мұғалімнің түсіндірген  сабағын тез ұғады, ал кейбіреулері керісінше.  Сондынтан барлық оқушыны білімге бірдей жетелеу  үшін өз мүмкіндігіне сәйкес сабақты меңгерту, тілін,  ойын толық жеткізу, дамыту, өзіндік пікір айтуға  жағдай жасау және еркін шығармашылыққа  жетелейтін осы пәнге қызығушылын арттыратын

әдістің бірі – грамматикалық  жаттығулар арқылы  орындалатын ойындардың түрлері. Грамматикалық  құрылымдарды есте сақтау қиындау және оқушыны  жалықтырып жібереді. Сол себептен ойын бұл  тапсырманы жеңілдетеді    Тіпті нашар оқитын оқушылардың өздері де ойын  элементтері араласқан сабаққа зор ынтамен, жігермен  араласатыны анық.  Ойын элементтерін пайдаланған  сабақтарымды жарыс түрінде өткіземін. « Кім  жылдам?»,  «Кім көп сөз табады?» ойындары  оқушылардың жаңа сөздерді жылдам жаттауға, сөз  тіркестерін құрастыруға көп көмегін тигізеді.

“Climbing to the top” Ойын шарты: Кім сын есімнің  шырайларын жылдам және дұрыс құрастырады және дұрыс айтады? Bad Small Good - Quite - Dangerou s - Beautiful -

“Who is quickly?” ойыны. Белгілі бір уақытта (2 мин) берілген сөзге мүмкіндігінше көп сын есім табу керек. Book : Frien d: Snow : Dres s: interesting, old, new…. clever, real, faithful …. white, light, long, short, beautiful… “Who finds more?” Бір әріптен басталатын мүмкіндігінше көп сын есім тап, мысалы С әрпінен басталатын. Clever, comfortable, common, calm, capable, careful, ….

“Адамның бет-әлпетін және мінезін көрсететін сын есімдерді ата. ” Black eyes, dark skin, middle aged …. Silent, patient, rude, active…. ”Make a portrait of your classmate” Әр түрлі сын есім- дерден портрет құрастырады, қалғандары сол белгілер бойынша оның кім екенін табады. Face: dark, beautiful, poor… Eyes: black, expressive…. Nose: straight.. Hair: long, dark…

« Find the opposites »           fast                                                 dark                                                 silly                                                 white « Relay » ойыны.       Әр қатардың соңында отырған оқушыға парақ  беріледі. Бірінші қатардағы оқушы –al жұрнағымен  жасалған бір сын есім жазып, алдындағы оқушыға  береді, ол да ­al жұрнағымен жасалған бір сын есім  жазып, келесі оқушыға береді;       ІІ­қатар –able жұрнағымен, ІІІ­қатар –ful  жұрнағымен жұмыс жүргізеді.       Мысалы:  useful, careful, …                          changeable, capable, …     Бірінші орындаған қатар жеңімпаз.

Оқушылардың өзіндік жұмысы арқылы тілдік                  материалдарды меңгеруі олардың меңгеру қабілеттерін және      материалды практикалық тұрғыда пайдалана білуін     жақсартады. Грамматикалық материалдарды таныстыру,     пысықтау үшін грамматикалық жаттығулар жүргізу өте    тиімді. Мұндай әдіс оқушылардың ағылшын тілінде сөйлеу     қабілеттерін арттырады. Оқу процесі кезіндегі мұғалімнің    тапсырма беруі арқылы оқушының өзіндік жұмысы­    оқушының берілген тапсырманы түсінуге, оны орындауға    және тілдік материалдарды меңгеруге үлкен септігін тигізеді.    Мысалы, суреттер арқылы берілген грамматикалық    жаттығулар оқушылардың ойлау қабілеттерін арттырады.        Төменде сын есімді оқытумен байланысты сабақта      өткізілетін  жаттығулар түрлері көрсетілген.

Look at the information and write sentences.      OLD 5 WEEKS 5.00 RATS OLD 10 WEEKS 10.00 CATS OLD 12 WEEKS 40.00 RABBITS   [ Cats/rabbits: small ]   The cats are smaller than the rabbits.          1. [ Rabbits/rats: old ]                         4.   [Cats/rabbits: small ]          2. [ rats/cats: cheap ]                          5.   [rabbits/rats: big ]          3. [ rabbits/cats: expensive]               6.   [cats/rats: beautiful]         [  Rats: small]   The rats are the smallest animals.        7. [rabbits: expensive ]                            9.  [ rats: cheap ]                                    8. [rabbits:  big]                                        10. [ cats: beautiful]

Compare the things / people and write two sentences. Use the adjectives in the box and their opposites. tall cheap difficult fast Ben 1,85 Marat 1,56 Ben is ___________. m Marat is __________. m 80 kph 112 kph Audi €35,000 Porsche € 43,500 The Audi is ___________. The Porsche is ________. 1.Who were the Beatles? 2.What is the theory of relativity? The cheetah is _______. The lion is ___________. Question 1 is ____________. Question 2 is ____________.

Opposites 4. 1. 2. 1+1=2 Easy  Right Big Fat Soft Fast Difficult Wrong Small Thin Hard Slow 8. 6. There is pens on the table. 10. √9561/74 1=? 7 . 3 . 11. Brussels Belgium Is In ?

5. Put the correct words. small black big white The house is____ and ____ . three black four green five red It has __ small windows and a__ roof. small small big big There are two___ trees and three ___ trees. red big orange big white and black small pink small black There are____ ____flowers. There is a ____ _____ cat.

Find the differences between two pictures and write down       about them in comparative form of  adjectives.  A B

Swimmi ng is the best sport. 3. Write  sentences.     (Swimming /good)     Ann thinks swimming is the best sport. 1. (Cycling/easy) 2. (Football/boring) 3. (Tennis/bad ) 4. (Skiing/difficult) 5. (Basketball/interesting)

£ 20 T k a t h e a t! £ 10 L if e i s b n ’t d a -it’ s o r s w ! e £ 17 Complete the sentences. Use small , big,  cheap or expensive. 1.The red T-shirt is ______than the yellow T-shirt. 2.The blue T-shirt is ______than the orange T-shirt. Two heads are better 3.The Yellow T-shirt is _____ than the than one. white one. 4. The white T-shirt is ______ than the £ 15 orange T-shirt. I’ m t r s m a n t a h t r e v a r f h e a o r e e g g . £ 12

Оқушылардың грамматикалық білімін шыңдауда  мәтін оқудың да маңызы зор. Ағылшын тілінде  мәтін оқу тәсілдерін пайдалану оқушылардың  танымдылық белсенділігін арттырып, қисынды  ойлау жүйесін қалыптастыруға жағдай туғызады.    Мысалы “The British Royal Family ” мәтініне  байланысты сұрақ –жауап  арқылы оқушылардың сын  есім шырайлары тақырыбында білімін шың­дауға  болады.

The British Royal Family    Britain has a royal family. The head of the royal family is      Queen Elizabeth II. She was born in 1926. She became a    queen in 1952.

Young Princess Elizabeth married Prince Philip in 1947.  Elizabeth was 21 and Philip was 26 years old. The next  year, in 1948, they had their first child, Prince Charles. In  1950 they had a daughter. Her name is Princess Ann.  Later Princess Elizabeth and Prince Philip had two more  sons. Prince Andrew was born in 1960 and Prince Edward  was born in 1964.   Answer the questions. 1. Who is the youngest in the royal family?  2. Who is the oldest? 3. Who is the youngest son in the family?  4. Who is older, Prince Andrew or Prince Charles? 5. Who is   younger Princess Ann or Prince Edward?

Қазіргі жас­жеткіншектерді заман талабына  лайық етіп тәрбиелеп, сапалы білім беру әрбір  ұстаздың басты міндеті.      Балаларға терең білім, тәрбие беру үшін  ең  алдымен ұстаздың ой­өрісі, дайындығы  барлық жағынан талапқа сай болуы керек.

1. Н.Ә. Назарбаев.  “Қазақстан­2030”  жолдау. 2.  “Ағылшын тілі мектепте ” журнал 3. Качалова К.Н. Израилевич Е.Е. “Практическая грамматика  английского языка”  М.1998г. 4. З.Н. Никитенко, К.Э. Безукладников “Happy English” 5. Noel Goodey, Diana Goodey, David Bolton. “Messages 2”.   6.   Patricia Mugglestone, Steve Elsworth, Jim Rose.  “ Go !”  Teacher’s Resource Book 2,  Student’s Book 2.