Элементар физика курсынан тест жинағы
Оценка 4.8

Элементар физика курсынан тест жинағы

Оценка 4.8
Контроль знаний
docx
физика
Взрослым
29.05.2018
Элементар физика курсынан тест жинағы
Бұл тест Элементар физика курсына арналған. Бұл тестте элементар физикадан ең керекті сұрақтар жауабы мен берілген. Бұл тесттердің сұрақтары Жоғары оқу орындарында экзамендерде келетін сұрақтармен 95 % ға сәйкес келеді. Сол себепті бұл тест арқылы сіз элементар физика курсы туралы көптеген сұрақтарға жауап таба аласыз
ЭФК -2 блок-2-студ.docx
Па Па 19 Па 8 103 см/ Па Па 21м  қара бетке түскен жарық ағынының қуаты 2 Вт. жарық қымысы   9106,6  9108  9106,6  66,0 10  910 86,0  Ауданы  неге тең? Вакуумдегі жарық жылдамдығы   Сәулені толықтай жұтатын бетке түсетін жарық энергиясы өзгермейді. Бет  ауданын 2 есе азайтса, оған әсер ететін жарық қысымы: 2 есе артады  2 есе кемиді    4 есе кемиді    өзгермейді   3 есе артады Сәулені толықтай жұтатын бетке жарықтың түсу уақытын 2 есе арттырса, оған  әсер ететін жарық қысымы:   Өзгермейді   2 есе артады   4 есе артады   2 есе кемиді  4 есе кемиді  Ақ түсті бетке түскен жарық қысымының формуласы р р I 2 c 2 с I с I р  р 2 cI р  I c / cI / Ic /2 cI  cI /2 Ic  Уақыт бірлігінде қара түсті бірлік ауданға түскен жарық қысымының  формуласы р р р р р  Металл бетіне түсетін жарықтың интенсивтілігі өскенде,  ыршып шыққан электрондардың саны артады  ыршып шыққан электрондардың толқын ұзындығы артады  ыршып шыққан электрондардың энергиясы артады  ыршып шыққан электрондардың жылдамдығы артады ν ν ν λ λ λ λ  жарық фотонының массасы неге тең?  жарықтың фотонының импульсі неге тең?  шығу жұмысы артады  Жарықтың қысмын өлшеген ғалым  П.Н.Лебедев  А.Г.Столетов  Х.Гюйгенс  А.Эйнштейн  М.Планк Фотоэффектінің қызыл шекарасына сәйкес келетін толқын ұзындығы қандай  формуламен анықталады? =һс/А                                       =сА/һ                                       =А/сһ                                       =Аһ/с             Е1/һ                                            Жиілігі  ν һ /с                       һ сν 2 ν һ с                       ν һ                       һ /сν 2 Жиілігі  /сν 2 һ∙ ν һ∙ ∙с                    ν һ∙                       ν һ∙ /с                   һ∙ сν 4 Жиілігі  ­ға тең фотонның энергиясы неге тең? hνс2 hνс                  hν/с                      hν/с3 Энергиясы Е фотонның жиілігі неге тең? Е/һ                    Е∙һ                     Е/с                         Е/с2 Е∙2һ2  Катодқа түсіп фотоэффект туғызатын сәуленің толқын ұзындығы  екі есе  кемісе, онда тежеуіш потенциалдар айырмасы   екі есе артады.    екі есе кемиді.   өзгермейді.   нөлге теңеледі.   үш есе артады.  Фотон массасы. m  h  c m  h  m  hc  m  h c m  h  2c Фотон импульсі. p  h  hp  p   h p  hc  p  h  c Фотон энергиясы. E  2cmE E  2cmE 2mc  mc  c m E  Фотон энергиясы. E  hc  E  h  E  h  c E  hc  E  c h  Жарықтың  затпен  әсерлесуі  кезінде  электрондар бөлінетін  құбылысты   фотоэффект  деп атайды   голография  деп  атайды   фотометрия  деп  атайды  интерференция  деп  атайды  дифракция  деп атайды   Фотоэфект  кезінде  жарықтың  корпускулалық  қасиеттері  байқалады  энергетикалық  қасиеттері  зерттеледі  поляризациялық қасиеттері  қарастырылады  электрлік  қасиеттері  байқалады   толқындық  қасиеттері  байқалады    Фотоэффектің қызыл  шакарасы  деп  сыртқы  фотоэффект  байқалатын  жарық  жиілігін ең  кіші (min)   мәнін  айтады  электроның  кинетикалық  энергиясына  тең  болатын фотон  энергиясының  ең   кіші    электронның  металлдан шығу  жұмысына  тең  болатын  жарық  жиілігінің  ең  үлкен (max)  мәнін  айтады  ішкі  фотоэффект  байқалған  жарық  жиілігінің  ең  үлкен мәнін айтады  Комптон эффект  құбылысы жүрмейтін жарық жиілігінің ең кіші   (min) мәнін  айтады    Электроның  металлдан  шығу  жұмысы: A=hvo А=hcvo А=mc/vo A= hm/cvo А=hc/mvo  Фотоэффект үшін Эйнштейн теңдеуі. hν=A+ mϑmax mϑmax 2 2 2 hν+A= 2 hν=A+mϑ 2 hν=A+mϑ2 2 hν+A=mϑ2 2  Көпфотонды фотоэффект үшін Эйнштейн теңдеуі. Nhν=A+ mϑmax mϑmax 2 2 2 2 mϑmax 2 2 2 mϑmax 2 2 2 mϑmax Nhν+A= Nhν=NA+ hν=A+N hν=NA+  Фотоэффект кезіндегі металлдан   ұшып   шыққан фотоэлектрондардың   ең үлкен (max) жылдамдығы   жарық  жиілігімен  анықталады да, оның  интенсивтілігіне  тәуелді болмайды   шығу  жұмысымен анықталады, ал жарықтың  интенсивтілігіне тәуелді  болмайды   жарықтың  интенсивтілігіне  бойынша анықталады   жарықтың  жиілігі мен интенсивтілігі арқылы  анықталады  шығу  жұмысы  мен жарық интенсивтілігі  арқылы  анықталады  Жарық қысымы. p  1(  ) I c 1( Ip ) p  p  p  I c c I I c 1(  ) 1(  ) 2(  )  Ішкі  фотоэффект құбылысы   жартылай  өткізгіштер  мен диэлектриетерді жарықтандырған кезде орындалады  газдар  мен сұйықтарды жарықтандырған кезде орындалады   электролиттермен металлдарды жарықтандырған кезде орындалады  тек   металлдарда жарықтандырған кезде орындалады ≈ ≈ ≈ ≈ ≈  3,16∙10  3160∙10  0, 316∙10  31,6∙10  316∙10 –36 кг. –36 кг. –36 кг  –36 кг. –36 кг.  газдар  мен  электролиттерді   жарықтандырған кезде орындалады   Рентген түтікшесі 50 кВ кернеумен жұмыс істейді. Сәуле шығарудың минимал  толқын ұзындығы (с = 3∙108 м/с; h = 6,63∙10–34Дж∙с; е = 1,6∙10–19 Кл)   0,025 нм     0,25 нм     25 нм   2,5 нм   250 нм   Қызыл түсті сәуле толқын ұзындығы 0,7 ∙10 ­6 м үшін фотон массасы  (с = 3∙108 м/с; h = 6,63∙10–34Дж∙с)                      Катодқа түсіп фотоэффект туғызатын сәуленің толқын ұзындығы  үш есе  артса, онда тежеуіш потенциалдар айырмасы     үш есе кемиді.     үш есе артады.    өзгермейді.    нөлге теңеледі.    үш есе артады.  Фотоэффект басталатын жиілік 6∙10 14 Гц. Тежеуіш потенциалдар айырмасы 3В болса,  тежелетін электрондарды жұлып шығаратын жарықтың жиілігі  (h = 6,63∙10–34Дж∙с; е = 1,6∙10–19 Кл)                      Рубинді лазер бір импульс кезінде толқын ұзындығы 6,6∙10 ­7 м болатын  3,5∙1019 фотон шығарады. Импульс ұзақтығы 10–3 с, лазердің сәуле шығаруының орташа  қуаты (с = 3∙108 м/с; h = 6,6∙10–34Дж∙с)    10 кВт    10 Вт;     100 кВт    0,1 Вт;     0,01 Вт; Энергиясы гелий атомының 100 0С температурадағы орташа кинетикалық  энергиясына  тең  кванттың толқын ұзындығы   (с = 3∙108 м/с; h = 6,63∙10–34Дж∙с; k =1,38∙10­23 Дж/К)    2,6 ∙10–5 м    10–3 м    2∙10–2 м    4∙10–4 м    5∙10–5 м  Толқын ұзындығы 10–10 м рентген сәуле шығаруына сәйкес келетін фотонның  энергиясы    Еф = 19,89∙10–16 Дж    Еф = 19 Дж     13,3∙10   133∙10   1330 Гц ;   0,133∙10   1,33∙10  14 Гц  14 Гц;  14 Гц 14 Гц; ≈ ≈ ≈ ≈ ≈ λ  толқын ұзындығы (h=6,63 ∙ 10 ­34Дж∙с,  λ  жарықпен жарықтандырғанда     Еф = 198∙10–16 Дж    Еф = 19,8∙10–16 Дж    Еф = 19,89∙1016 Дж  Фотоэффектінің күміс үшін қызыл шекарасы 0,29 мкм. Электрондардың  күмістен шығу жұмысы (с = 3∙108 м/с; h = 6,63∙10–34Дж∙с)    6,86∙10–19 Дж        6,86 Дж      686 Дж         686∙10–19Дж    6,86∙10­34 Дж  Белгілі металл үшін фотоэффекттің қызыл шекарасына сәйкес келетін толқын  ұзындығы λқызыл=800 нм. Металл бетін толқын ұзындығы  фотоэлектрондардың максимал кинетикалық энергиясы электрондардың металлдан шығу  жұмысынан 3 есе артық болғанына қарағанда,  с=3∙108м/с) ≈  200 нм ≈  400 нм ≈  800 нм ≈  3200 нм ≈  1600 нм Қараңғыда көп болған адамның көзі жаттыққан соң, сәуле толқындарының  ұзындығы 500 нм, ал қуаты 2,1∙10⁻¹⁷ Вт жарық қабылдайды. Көздің торына  1 с­та түскен  фотондар саны (с = 3∙10⁸м/с; h = 6,62∙10⁻³⁴Дж∙с) ≈ 53 ≈ 560 ≈ 204 ≈ 80 ≈ 85 Толқын ұзындығы 0,66 нм фотонның энергиясын электронның тыныштық  энергиясымен салыстырыңдар ( me=9.1∙10−31кг  , c= 3∙108 ∙10−34Дж∙с  )                   Eэлектрон≈270Eфотон Eэлектрон≈135Eфотон Eэлектрон≈90Eфотон Eэлектрон≈540Eфотон Eэлектрон≈810Eфотон Қуатты 100 Вт жарық көзінен 1 с ішінде шығатын толқын ұзындығы 0,99 мкм  (с=3∙108м ;һ=6,63∙10−34Дж∗с)  м/с, h=6.63 фотонның саны  с ≈5∙1020 ≈3∙1020 ≈2∙1020 ≈1∙1020 ≈7∙1020  фотон шығарса фотон жиілігі мен   Гц Дж∙с) Қуаты 13,3 Вт лазер 1 секундта  1020 толқын ұзындығы (h=6,63 ∙ 10−34  4 ≈ ∙ 1014  2 ≈ ∙ 1014  6 ≈ ∙ 106  7,5≈  10−7 ∙ 10−6  1,5 ≈        Гц  Гц  м  м  Гц    5 ≈ ∙ 10−7 Белгілі металл бетін екі рет жарықтандырады:бірінші рет жиілігі   ν1=8∙1014Гц,ал екіншісінде жиілігі ν2=6∙1014Гц толқындарымен.Осы арада  фотоэлектрондардың максимал кинетикалық энергиясының 3 есе өзгергенін  байқайды.Фотоэффект байқалатын толқын жиілігі мен ұзындығы (һ=6,63∙10­34Дж∙с) 5∙1014  Гц  2∙1015 Гц  1,5∙10­6 м  6∙10­7 м  5∙1013 Гц  6∙10­6 м  1,5∙10­7м толқын ұзындығына сәйкес келетін фотонның энергиясы  (һ=6,6∙10­34Дж∙с; с=3∙108м/с)  3,3∙10­20 Дж  6,6∙10 ­20 Дж 13,2∙10­19 Дж  2,06 эВ  8,25 эВ  41,25 эВ  Иондалу энергиясы 1,3эВ тыныштықтағы гелий атомын толқын ұзындығы 10­7 м   рентген   сәулесімен   сәулелендірілгенде   ұшып   шығатын   электрон   жылдамдығы (1эВ=1,6∙10­19Дж, me=9,1∙10­31кг,h=6,64∙10­34Дж∙с, с=3∙108м/с) 4,4∙10   2 Мм/с 2∙10≈ 7 м/с 9,6∙10 96 Мм/с 2∙10≈ 6 м/с 4,4 Мм/с ≈ ≈ ≈ ≈ 6 м/с 7 м/с ≈ ≈ ≈ ≈ 10­19Дж 10­19Дж 10­19Дж  Белгілі металл бетін екі рет жарықтандырады:бірінші рет жиілігі ν1=8∙1014Гц, ал   екіншісінде   жиілігі  ν2=6∙1014Гц   толқындарымен.   Осы   арада   фотоэлектрондардың максимал   кинетикалық   энергиясының   3   есе   өзгергенін   байқайды.   Электрондардың   осы металлдан шығу жұмысы (h=6,63∙10­34Дж∙с; 1эВ=1,6∙10­19Дж) 6,56≈ 3,32≈ 4,1эВ 3,1эВ 4,96≈ 2,1эВ Фотоэлементтің ПӘК­і деп фотоэлектрондардың максимал кинетикалық энергиясының   түскен   жарықтың   энергиясына   қатынасын   атайды.   Натрий   үшін   шығу жұмысы  2,1 эВ­қа тең. Натрий бетін жиілігі  v = 8∙1014 Гц толқынымен жарықтандырады. Натрийден жасалган фотоэлементтің ПӘК­і (һ = 6,63 • 10­34 Дж∙с, 1 эВ = 1,6 ∙10­19 Дж) мен фотоэлектрондардың максимал кинетикалық энергиясы ≈ 55% ≈ 37% ≈ 63% ≈ 1,94?10­19Дж ≈≈0, 4?10­19Дж ≈2 ,4?10­19Дж Металл бетіне толқын ұзындығы 0,36 мкм, қуаты 5 мкВт жарық сәулесі түседі.  Түскен фотондардың 5%­ы металдан электрондарды жұлып шығарса, қанығу фототок күші (h = 6,6∙10⁻³⁴ Дж∙с, с = 3∙10⁸ м/с, е = 1,6∙10⁻¹⁹ Кл ) ≈7 2 нA  ≈ 2,27∙10⁻⁸ A ≈8 2 мкA ≈ 8,2∙10⁻⁸ A ≈2 2,7 нA ≈ 7,2∙10⁻⁸ A Энергиясы 2,1 эВ фотон цезий бетіне келіп түседі. Цезий бетінен ұшып  шығатын электрондардың кинетикалық энергиясын 3 есе арттыру үшін қажет фотон  энергиясының өзгерісі ( Ацезий=1,9эВ,1эВ=1,6∙10−19Дж )                                           0,2 эВ                                                                                                                                   0,32 ∙10−19Дж 0,48 ∙10−19Дж 0,3 эВ                                                                                                                                   0,4 эВ                                                                                                                                   0,64 ∙10−19Дж Кейбір металл үшін фотоэффектінің қызыл шекарасы 27 ∙10−7м.  Толқын  ұзындығы    1,8 ∙10−7м   сәуле шығару арқылы осы металлдан ыршып шығатын  электронның кинетикалық энергиясы (h ¿6.63∙10−34Дж∙с,с=3∙108м/с  )                 ≈0,3∙10−19Дж ≈0,63∙10−18Дж ≈103∙10−18Дж ≈6,3∙10−19Дж ≈10,3∙10−19Дж ≈30∙10−21Дж ≈1,03∙10−18Дж Тыныштықтағы электрон энергиясына тең фотон энергиясы мен импульсі ( m  ₑ = 9,1∙10­31кг, с=3∙108 м/с)  81,9∙10­15Дж   51∙10­15 Дж  27,3∙10­15 Дж 27,3∙10­23кг м/с 51∙10­23кг м/с 81,910­23 кг м/с  Белгілі металл бетін екі рет жарықтандырады: бірінші рет жиілігі ѵ1=8∙1014 Гц,  ал екіншісінде­жиілігі ѵ2=6∙1014 Гц толқындарымен. Осы арада фотоэлектрондардың  максимал кинетикалық энергияның 3 есе өзгергенін байқайды. Фотоэффект байқалатын  толқын жиілігіұзындығы (һ = 6,63∙10­34Дж∙с) 0,610­6м  0,610­6Гц 1,5∙10­6м 2∙1014 Гц  6 мкм 5∙1014 Гц  Қуаты 13,3 Вт лазер 1 секундта 1020 фотон шығарса фотон жиілігі және толқын ұзындығы (һ = 6,63∙10­34Дж∙с) ~21014м ~21014 Гц ~1,510­6 Гц  ~0,6610 м  ~3106 Гц  ~1,510­6м  Энергиясы 3000 К температурадағы бір атомды идеал газ молекуласының  орташа кинетикалық энергиясына тең фотонның толқын ұзындығы  (h=6,62∙10­34Дж ∙с,   k=1,38∙10­23 Дж ∕ К,  c=3∙108 м ∕ с) λ 3,2мм 1,1∙10­6 м 1,1 мкм  2,125 мкм 3,2∙ 10­6 м  2,125 м 3,2 мкм  Толқын ұзындығы  =0,4мкм жарық вакуумнен белгілі ортаға өткенде  энергиясы  E=8∙10­19 Дж болса, осы ортаның салыстырмалы сыну көрсеткіші және осы  ортадағы жарықтың толқын ұзындығы (h=6,63∙10­34 Дж∙с, вакуумдегі жарық жылдамдығы   c=3∙108  м ∕ с) ≈   ≈    1,6≈ ≈  0,625 ≈   0,25 Металл бетіне толқын ұзындығы 0,36 мкм, қуаты 5 мкВт жарық сәулесі түседі.  Түскен фотондардың 5 −¿ ы металдан электрондарды жұлып шығарса, қанығу фототок   1,6 мкм  0,4 мкм  0,25мкм (һ=6,6∙10−34Джс;с=3∙108 м с ;е=1,6∙10−19Кл) күші  ≈5,27∙10−8А ≈72,7мкА ≈82,7нА ≈72.7∙нА ≈7,27∙10−8А ≈8,27∙10−8А ≈52,7нА Тыныштықтағы электрон энергиясына тең фотон энергиясы мен жиілігі (me=9.1∙10−31кг,c=3∙108м 27.3∙10−15 7,69 ∙1019Гц 51∙10−15 Дж 81. 9 ∙10−15 12,351019Гц 4,121019 Гц Жарық қысымы.(I­жарық интенсивтігі, W­жарық энергиясы) ,һ=6,63∙10−34Дж∗с) Дж Дж с p 1(  ) I c 1( Ip ) p  W Stc 1(  ) p  I c 1(  ) p  Sct W 1(  ) p  W St 1(  )   Фотоэффектінің   вольт­амперлік   сипаттамасының   суретіне   сәйкес қорытындыларды табыңдар 2­катодқа түскен жарықтың жиілігі тұрақты, ал интенсивтілігі әртүрлі болғанда 1­катодқа түскен жарықтың жиілігі әртүрлі, ал интенсивтілігі тұрақты болғанда 2­катодқа түскен жарықтың жиілігіде, интенсивтілігіде тұрақты болғанда 1­катодқа түскен жарықтың жиілігі тұрақты, ал интенсивтілігі әртүрлі болғанда 1­катодқа түскен жарықтың жиілігіде, интенсивтілігіде әртүрлі болғанда 2­катодқа түскен жарықтың жиілігі әртүрлі, ал интенсивтілігі тұрақты болғанда Фотоэффектіні зерттеу барысында тежеуші кернеуді өлшей отырып,  қандай  шамаларды есептеп шығаруға болады? фотоэффектінің қызыл шекарасын электрондардың металдан шығу жұмысын фотоэлектрондардың максималь жылдамдығын түскен фотонның энергиясын 1 секундта бөлінетін фотоэлектрондар санын  фотоэлектрондардың максималь кинетикалық энергиясын  Ішкі фотоэффектілі фотоэлементтер вакуумдық фотоэлемент вентильді фотоэлемент фотоэлектронды көбейткіш фоторезистор Гейгер санағышы жартылай өткізгішті фотоэлемент оптикалық резонатор Фотоэффектке   арналған   теңдеулердің   дұрысын   көрсетіңдер   (Uт­тежеуіш кернеу, ν0, λ0­фотоэффектінің қызыл шекарасы, А­электронның металдан шығу жұмысы) hc ❑ −hc λ0 hc ❑ +hc λ0 =eUт =eUт mϑmax 2 2 hν=A+ hν+hν0=eUт hν=hν0+eUт mϑmax 2 2 hc ❑ +A= hν=hν0−eUт  Энергиясы 100˚C температурадағы гелий атомының орташа кинетикалық  энергиясына тең болатын фотонның толқын ұзындығы, жиілігін және массасын табыңдар   (k=1,38∙10 Дж/К, h=6,63∙10 , c=3∙10 м/с) 23 34 8 2,6∙10 ≈  м 5   2∙10≈ 1,5∙10 ≈ 13Гц  м 5 ≈  1,16∙10 13Гц 8,6≈ 10­38кг 8,6∙10 ­36г   3,2∙10 ≈ ≈  м 5  100 пм толқын ұзындығына сәйкес келетін фотонның энергиясы, массасы және  импульсі (h=6,63∙10 Дж∙с,  c=3∙10 м/с) 34 8   2,2∙10 ≈  кг 32   6,6∙10 ≈  кг∙м/с 26 1,99∙10 ≈ Дж 15   6,6∙10 ≈  кг∙м/с 24   66∙10 ≈   кг∙м/с 20   22∙10 ≈  кг 32   1,99∙10 ≈  Дж 17  Фотоэффект үшін Эйнштейн теңдеуі. hν=A+ mϑmax 2 2 hν=A− hc ❑ + hc ❑ =A+ mϑmax 2 2 mϑmax 2 2 =A mϑmax 2 2 Eф+EKmax=A hν=A+mϑ 2 Eф=A+EKmax Фотон массасының, импульсінің және энергиясының өрнектерін көрсетіңдер hν c2 hν c2 mc2 hν c2 mc2 ­фотон импульсі ­фотон энергиясы ­фотон массасы ­фотон массасы ­фотон энергиясы h ❑ ­фотон массасы h ❑ ­фотон импульсі Фотон массасының өрнегі hν c2 h с h ❑ hν c hc ❑ E c2 h с h ❑ hν с hc ❑ hν c2 Фотон импульсінің өрнегі mc2 mc Фотон энергиясының өрнегі hν c2 hс ❑ mc h c mc2 Фотоэффект заңдарының дұрыс тұжырымдамаларын көрсетіңдер Бірлік уақыт ішінде фотокатодтан шыққан фотоэлектрондар саны жарық  жиілігімен анықталады Фотоэлектрондардың  ең  үлкен (max) бастапқы  жылдамдығы жарық  жиілігімен   анықталады да, оның  интенсивтілігіне  тәуелді болмайды  Фотоэлектрондардың  ең  үлкен (max) бастапқы  жылдамдығы жарық   интенсивтілігімен  анықталады да, оның   жиілігіне тәуелді болмайды Әр зат үшін фотоэффекттің қызыл шекарасы бар – одан төмен мәнде фотоэффект мүмкін болмайтын жарық жиілігінің минимал мәні Әр зат үшін фотоэффекттің қызыл шекарасы бар – одан жоғары мәнде  фотоэффект мүмкін болмайтын жарық жиілігінің мәні Қанығу тогы жарық интенсивтілігіне тәуелді болмайды, жиілігіне тәуелді болады Бірлік уақыт ішінде фотокатодтан шыққан фотоэлектрондар саны жарық  интенсивтілігіне тәуелді болады   Резерфордтың атомының ядролық моделі Атом   оң   зарядталған   ядро   және   ядроны   айналып   қозғалатын   электрондардан тұрады. Атомның бүкілдерлік массасы ядроға шоғырланған.  Атомдық жүйе тек ерекше стационар кванттық күйлерде ғана болады, олардың әрбіріне белгілі бір энергия сәйкес келеді. Стационар күйде атом сәуле шығармайды.  Атом бір стационар күйден екінші стационар күйге өткенде квант түрінде сәуле шығарады   немесе   жұтады.   Шығарған   немесе   жұтқан   фотонның   энергиясы   стационар күйлердің энергиясының айырымына тең.  Атом ядросының айналасында тұйық орбита бойлап қозғалыстағы электрон тұтас спектрлі сәуле шығарып ядроға құлап түсуі қажет.  Бір жағынан классикалық физика заңдарын қолданып, екінші жағынан   кванттық  физика постулатарын ендіріп оларды біріктіруге әрекет жасады.   Резерфорд тәжірибесі нені анықтайды? Атом   оң   таңбалы   зарядталған   ядродан   және   оның   айналасында   тұйық   орбита бойлап қозғалыстағы электрондардан құралатындығын;   Сынап атомындағы электрондардың алатын энргиясы үздікті екендігін;   Электрондар толқындық қасиетке ие екендігін;  Магнит өрісіндегі атомның магнит моменті кванталатындығын;  Магнит және электр өрістерінің әсерінен энергетикалық деңгейлердің жіктелуіне байланысты спектр сызықтарының жіктелуін;  Резерфордтың атом моделінің кемшілігі. Атом ядросының айналасында тұйық орбита бойлап қозғалыстағы электрон тұтас спектрлі сәуле шығарып ядроға құлап түсуі қажет.  Атом  оң  зарядталған  ядро  және   ядроны   айналып  қозғалатын  электрондардан тұрады. Атомның бүкілдерлік массасы ядроға шоғырланған.  Атомдық жүйе тек ерекше стационар кванттық күйлерде ғана болады, олардың әрбіріне белгілі бір энергия сәйкес келеді. Стационар күйде атом сәуле шығармайды.  Атом бір стационар күйден екінші стационар күйге өткенде квант түрінде сәуле шығарады   немесе   жұтады.   Шығарған   немесе   жұтқан   фотонның   энергиясы   стационар күйлердің энергиясының айырымына тең.  Бір жағынан классикалық физика заңдарын қолданып, екінші жағынан кванттық физика постулатарын ендіріп оларды біріктіруге әрекет жасады.  Бордың бірінші постулаты Атомдық жүйе тек ерекше стационар кванттық күйлерде ғана болады, олардың әрбіріне белгілі бір энергия сәйкес келеді. Стационар күйде атом сәуле шығармайды.  Атом  оң  зарядталған  ядро  және   ядроны   айналып  қозғалатын  электрондардан тұрады. Атомның бүкілдерлік массасы ядроға шоғырланған.     Атом   ядросының   айналасында   тұйық   орбита   бойлап   қозғалыстағы   электрон тұтас спектрлі сәуле шығарып ядроға құлап түсуі қажет.  Атом бір стационар күйден екінші стационар күйге өткенде квант түрінде сәуле шығарады   немесе   жұтады.   Шығарған   немесе   жұтқан   фотонның   энергиясы   стационар күйлердің энергиясының айырымына тең.  Бір жағынан классикалық физика заңдарын қолданып, екінші жағынан кванттық физика постулатарын ендіріп оларды біріктіруге әрекет жасады.  Бордың екінші постулаты Атом бір стационар күйден екінші стационар күйге өткенде квант түрінде сәуле шығарады   немесе   жұтады.   Шығарған   немесе   жұтқан   фотонның   энергиясы   стационар күйлердің энергиясының айырымына тең.  Атом  оң  зарядталған  ядро  және   ядроны   айналып  қозғалатын  электрондардан тұрады. Атомның бүкілдерлік массасы ядроға шоғырланған.  Атомдық жүйе тек ерекше стационар кванттық күйлерде ғана болады, олардың әрбіріне белгілі бір энергия сәйкес келеді. Стационар күйде атом сәуле шығармайды.  Атом ядросының айналасында тұйық орбита бойлап қозғалыстағы электрон тұтас спектрлі сәуле шығарып ядроға құлап түсуі қажет.  Бір жағынан классикалық физика заңдарын қолданып, екінші жағынан кванттық физика постулатарын ендіріп оларды біріктіруге әрекет жасады.  Бор теориясының кемшілігі Бір жағынан классикалық физика заңдарын қолданып, екінші жағынан кванттық физика постулатарын ендіріп оларды біріктіруге әрекет жасады.  Атом  оң  зарядталған  ядро  және   ядроны   айналып  қозғалатын  электрондардан тұрады. Атомның бүкілдерлік массасы ядроға шоғырланған.  Атомдық жүйе тек ерекше стационар кванттық күйлерде ғана болады, олардың әрбіріне белгілі бір энергия сәйкес келеді. Стационар күйде атом сәуле шығармайды.  Атом бір стационар күйден екінші стационар күйге өткенде квант түрінде сәуле шығарады   немесе   жұтады.   Шығарған   немесе   жұтқан   фотонның   энергиясы   стационар күйлердің энергиясының айырымына тең.     Атом   ядросының   айналасында   тұйық   орбита   бойлап   қозғалыстағы   электрон тұтас спектрлі сәуле шығарып ядроға құлап түсуі қажет.  Бальмер сериясының өрнегі         1 2 n 1 2 n 1 2 n ) ) ) R R ( ( 1 2 2 1 2 1 1 2 3 1 2 n 1 ( nT 1 ( ( R R 2 ) 1 n nT ( 2   ) ) Лайман сериясының өрнегі 2 Пашен сериясының өрнегі 2 2 ) 1 n nT ( 2   ) ) 2 ) 1 n ( nT 2   ) )              1 2 n 1 2 n 1 2 n ) ) )    1 2 n 1 2 n 1 2 n ) ) ) R R ( ( 1 2 1 1 2 2 1 2 3 1 2 n 1 ( nT 1 ( ( R R R R ( ( 1 2 3 1 2 1 1 2 2 1 2 n 1 ( nT 1 ( ( R R 2  Бір электронын жоғалтқан гелийдің бейтарап атомы  оң ионға айналады.  теріс ион айналады.  молекула түзеді.  атом ядросы деп аталады.  дене деп аталады.  Франк және Герц тәжірибесі нені анықтайды? Сынап атомындағы электрондардың алатын энргиясы үздікті  екендігін;   Электрондар толқындық қасиетке ие екендігін;  Магнит өрісіндегі атомның магнит моменті кванталатындығын;  Атом оң таңбалы зарядталған ядродан және оның айналасында тұйық орбита бойлап қозғалыстағы электрондардан құралатындығын;   Магнит және электр өрістерінің әсерінен энергетикалық деңгейлердің жіктелуіне байланысты спектр сызықтарының жіктелуін;  Резерфорд тәжірибесінде,  ядросының өлшемі  14 10 10 10 11 10 10 10 13 10  Сутектес атомы ішінде электрон 2­ші стационар орбитадан (Е2=5,5∙10­19Дж) 3­ ші стационар орбитаға(Е3=2,4∙10­19Дж) ауысты.Атом ішіндегі өзгерісі(1эВ=1,6∙10­19Дж)  энергиясы 1,94эВ фотонды шығарады   энергиясы 3,44эВ фотонды шығарады  α  бөлшектің метал фольгадан өту кезінде атом  10 10 10 10 10 м м м м м      15 12 12 14 11          ə ə энергиясы 1,94эВ фотонды жұтады  энергиясы 3,44эВ фотонды жұтады  эне ргиясы 1,5эВ фотонды шығарады  Оттегі атомын  еріксіз сәуле шығару деңгейіне  жеткізу үшін 19,89∙10­18 Дж    энергия қажет .  Түскен сәуленің толқын ұзындығы   (h=6.63∙10­34 Дж∙с ; c=3∙108 м/с) 10∙10­9 м  8,5∙10­9 м 0,85 нм 10 нм 100 нм  0,1∙10­9 м  Сынап буын электрондармен  с улелендіргенде сынап атомның энергиясы 4.9  эВ­қа артады. Атом қозған күйден негізгі күйге көшкенде шығаратын с уленің толқын  ұзындығы.  ~0.15мкм ~0.38мкм ~3.8 10 ­7 м ~2.5 10 ­7м ~0.25мкм ~1.510­7м  Бір энергетикалық күйден екінші энергетикалық күйге өткенде атомның  энергиясы 9.910 ­19 Дж­ға азайды. Шығарылған фотонның толқын ұзындығы (h=6.610­ 34Дж×с ; с=310 8м/с )  0,510 ­6м 210 ­7 м 0,810 ­6м 810 ­7 м 0,5 мкм 0,2 мкм  Бордың постулаттары Атом бір стационар күйден екінші стационар күйге өткенде квант түрінде сәуле шығарады   немесе   жұтады.   Шығарған   немесе   жұтқан   фотонның   энергиясы   стационар күйлердің энергиясының айырымына тең.  Атом  оң  зарядталған  ядро  және   ядроны   айналып  қозғалатын  электрондардан тұрады. Атомның бүкілдерлік массасы ядроға шоғырланған. Атомдық жүйе тек ерекше стационар кванттық күйлерде ғана болады, олардың әрбіріне белгілі бір энергия сәйкес келеді. Стационар күйде атом сәуле шығармайды.  Атом ядросының айналасында тұйық орбита бойлап қозғалыстағы электрон тұтас спектрлі сәуле шығарып ядроға құлап түсуі қажет.  Бір жағынан классикалық физика заңдарын қолданып, екінші жағынан кванттық физика постулатарын ендіріп оларды біріктіруге әрекет жасады.   Стационар   күйдегі   атомдағы   электронның   импульс   моментінің   мәнінің кванталуы mϑrn=nħ nmϑrn=ħ mϑrn=2πh mϑrn=n h 2π mϑrn=2πħ mϑrn=n ħ 2π   Атом   бір   стационар   күйден   екінші   стационар   күйге   өткенде   энергиясы hν=En−Em . фотон шығарады немесе жұтады. Қай жағдайда фотон шығарады немесе жұтады?  Em≠En­ фотон жұтылады  Em>En­ фотон жұтылады  Em=En­ фотон шығарады  Em>En­ фотон шығарады  Em Em Бальмер сериясына қатыстылар  R ( 1 2 1  1 2 n )  атом жоғары қозған күйлерден негізгі күйге өткенде шығарылатын спектрлер   R ( 1 2 2  1 2 n ) спектрдің көрінетін облысында жатады   спектрдің ультракүлгін облысында жатады   атом   жоғары   қозған   күйлерден   екінші   қозған   күйге   өткенде   шығарылатын спектрлер  атом   жоғары   қозған   күйлерден   бірінші   қозған   күйге   өткенде   шығарылатын спектрлер   Лайман сериясына қатыстылар  R ( 1 2 1  1 2 n ) атом жоғары қозған күйлерден негізгі күйге өткенде шығарылатын спектрлер   R ( 1 2 2  1 2 n ) спектрдің көрінетін облысында жатады  спектрдің ультракүлгін облысында жатады   атом   жоғары   қозған   күйлерден   екінші   қозған   күйге   өткенде   шығарылатын спектрлер  >атом   жоғары   қозған   күйлерден   бірінші   қозған   күйге   өткенде   шығарылатын спектрлер   Пашен сериясына қатыстылар  атом жоғары қозған күйлерден негізгі күйге өткенде шығарылатын спектрлер  спектрдің инфрақызыл облысында жатады   R (  R ( 1 2 1 1 2 3   1 2 n ) 1 2 n )  спектрдің ультракүлгін облысында жатады атом   жоғары   қозған   күйлерден   екінші   қозған   күйге   өткенде   шығарылатын спектрлер  атом   жоғары   қозған   күйлерден   бірінші   қозған   күйге   өткенде   шығарылатын спектрлер   Резерфордтың моделіне сәйкес бейтарап атом үшін орындалатын қатынас q ­атомның заряды; q ­ядроның заряды a я m ­атомның массасы;m ­ ядроның массасы a Я d ­атомның диаметрі; d ­ядроның диаетрі a Я m ­нейтрон массасы;m ­протондар массасы n p q ≫1 mA mЯ <0 Я m m≈ n p q <0 d a a < d >>d a Я mA mЯ ≈1 Суретте көрсетілген қондырғылар сәулелерін шығаруға арналған 2-фотоэффектіні зертеуге арналған 3-жарық қысымын өлшеуге арналған 1-рентген 1-лазер сәулесін шығаруға арналған 2-жарық қысымын өлшеуге арналған 3-фотоэффектіні зерттеуге арналған 1-фотоэффектіні заерттеуге арналған  Менделеев кестесіндегі атомдардың химиялық элементтерінің орны альфа­  ыдыраудан кейін қалай өзгереді?  Бір орынға солға жылжиды. Екі орынға солға жылжиды.  Бір орынға оңға жылжиды.  Екі орынға оңға жылжиды.  Өзгермейді. Менделеев кестесіндегі атомдардың химиялық элементтерінің орны  электронды  бетта­ ыдыраудан кейін қалай өзгереді?  Бір орынға солға жылжиды.  Екі орынға солға жылжиды. Бір орынға оңға жылжиды.  Екі орынға оңға жылжиды.  Өзгермейді. Резерфордқа атом ядросы моделін жасау үшін қандай тәжірибе негіз болды?  Ядролық реакциялар. Метал фольгадан альфа бөлшектерінің шашырауы.  Атомдарының сәуле шығару спектрі байқау.  Сынап буынан кідіртуші потенциалдың көмегімен зарядтың вольт амперлік  сипаттамасын зерттеу тәжірибелері.  Химиялық реакциялар. Резерфордтың алғашқы ядролық реакциясы: ,p) α 8О17  7N14( → ­ + ν̃ n   p + e ) α 2He4 3Li7(p,   2→ γ e+ + e­  7N14(n,p) 6C14 Нейтронның көмегімен жүргізілген ядролық реакция: 7N14(n,p) 6C14 ­ + ν̃ n  ) α 2He4 3Li7(p,   2→ γ e+ + e­  ,p) α 8О17  7N14( ­ыдырау механизмі: ­ + ν̃ →  p + e n  ,p) α 8О17 7N14( ) α 2He4 3Li7(p,   2→ γ e+ + e­  7N14(n,p) 6C14 Жасанды түрде жылдамдатылған протон көмегімен алынған алғашқы ядролық  реакция: ) α 2He4 3Li7(p,  ­ + ν̃ →  p + e n  ,p) α 8О17  7N14(  2→ γ e+ + e­  7N14(n,p) 6C14  p + e → → 92 232 90 235 89 237 93  p + e  2→ γ α ,p)X ядро реакциясындағы жетіспейтін белгілерді орнына қойыңыз Аннигиляция процесінің өрнегі: e+ + e­  ­ + ν̃ n  ) α 2He4 3Li7(p,  ,p) α 8О17  7N14( 7N14(n,p) 6C14 13Al27 (γ,x) 12Mg26 ядро реакциясындағы жетіспейтін белгілерді орнына қойыңыз 1H1 6С 12 8О17 74W182 13Al26 Х(γ,n) 74W181 ядро реакциясындағы жетіспейтін белгілерді орнына қойыңыз 74W182 6С 12 8О17 1H1 13Al26 7N14( 8О17 6С 12 1H1 74W182 13Al26 7N15(p,  6С 12 8О17 1H1 74W182 13Al26 13Al27 (γ, n)Х ядро реакциясындағы жетіспейтін белгілерді орнына қойыңыз 13Al26 6С 12 1H1 74W182 8О17 Жасанды радиоактивті қатарларды (семьяларды) көрсетіңіздер: 1.  U288 2.  Th 3.  Ac 4.  Np Тек 4 1,2,3 1,2,4 2,3,4 Тек 3 Энергия бөліп шығаратын ядро реакциялар қалай аталады? экзотермиялық α )X ядро реакциясындағы жетіспейтін белгілерді орнына қойыңыз эндотермиялық термиялық химиялық Экзохимиялық Энергия жұтылатын  ядролық рекциялар қалай аталады? эндотермиялық  экзотермиялық термиялық химиялық Экзохимиялық Ядролық уақыт сипаттамасы ~ 10  с22 ~ ~ ~ ~ 10  с20 10  с26 с810 10  с10  кванттарын серпімді шығаруы Активтендіру энергиясы Ядроның бөлінуі үшін қажетті ең аз энергия Бөлшекпен антибөлшектің өз ара әсері кезінде болады. Тізбекті реакция жүруі үшін керекті активтік зонаның минимал өлшемі Дененің ішкі энергиясын өзгертпестен, қатты денемен байланысқан атом  ядроларының  Рекцияның бір буынында пайда болған нейтрондар санының, алдыңғы бір  буынындағы нейтрондар санына қатынасы Аннигиляция Бөлшекпен антибөлшектің өз ара әсері кезінде болады. Тізбекті реакция жүруі үшін керекті активтік зонаның минимал өлшемі Дененің ішкі энергиясын өзгертпестен, қатты денемен байланысқан атом  ядроларының  Рекцияның бір буынында пайда болған нейтрондар санының, алдыңғы бір  буынындағы нейтрондар санына қатынасы Ядроның бөлінуі үшін қажетті ең аз энергия Кризистік өлшем Тізбекті реакция жүруі үшін керекті активтік зонаның минимал өлшемі Дененің ішкі энергиясы өзгертпестен, қатты денемен байланысқан атом  ядроларының  Рекцияның бір буынында пайда болған нейтрондар санының, алдыңғы бір  буынындағы нейтрондар санына қатынасы Ядроның бөлінуі үшін қажетті ең аз энергия Бөлшекпен антибөлшектің өз ара әсері кезінде болады.  Энрико Ферми зерттеген нейтрондар туғызатын реакцияларының бірі  кванттарын серпімді шығаруы  кванттарын серпімді шығаруы Соңында бөлініп шығатын бөлшек Гелий ядросы  Сутегі  ядросы  Нейтрон  Протон  Электрон  Атом және атом ядросының массаларының қатынасы 1 4000  2000  10 1000  Атом ядросы  зарядының  таңбасы Оң  Заряд нөлге тең  Әр түрлі ядродан тұрады  Теріс  Барлық ядроларда бірдей  элементінің ядросының зарядын анықта. Электронның заряды е =1,6*10^(­ 19) Кл. 28е 10е е 19е  Уранның радиоактивті   ыдырауы кезінде бірінші трансурандық элемент –   пайда болады. Сонда шығарылатын бөлшек  нептуний  Электрон  Гелий ядросы   Сутегі  ядросы  Протон  Нейтрон  нептунийдің ыдырауы кезінде келесі трансурандық элемент – плутоний    пайда болады. Сонда шығарылатын бөлшек  Электрон  Протон  Нейтрон  Сутегі ядросы  Гелий ядросы  Ядролық реакция кезінде бөлініп шығатын бөлшек Протон – бөлшек   Нейтрон  Электрон  Позитрон  Азот ( шығарғанда пайда болатын элемент: ) ядросы   бөлшекті   ( ) қармап алып , протон бөліп   Уран ядроларының ыдырауының тізбекті ядролық реакциясы жүру үшін  міндетті түрде қажетті шарттар: 1.Әр бір ядро бөлінуде  екі – үш нейтрондардың шығуы  2.Уранның көп мөлшерде болуы 3.Уранның жоғарғы температурада болуы. 1 және 2  2 және 3  Тек 3  Тек  2  Тек 1  Уран ядроларының ыдырауының тізбекті ядролық реакциясы жүру үшін  қажет емес шарттар: 1.Әр бір ядро бөлінуде  екі – үш нейтрондардың шығуы  2.Уранның көп мөлшерде болуы 3.Уранның жоғарғы температурада болуы. Тек 3  Тек 2  1 және 2  Тек 1  2 және 3  реакциясындағы белгісіз бөлшек:  реакциясындағы белгісіз бөлшек:  е  р реакциясындағы белгісіз  бөлшек:    реакциясындағы белгісіз бөлшек:  Баяу нейтронындағы реакторлардың ядролық отындары: 1. 2.    3.    Тек қана 1  1 және 3  Тек қана 3  1 және 2  Тек қана 2  Нейтрондардың көбею коэффицентіне  қатынасы жоқ тұжырым: 1.Ядролық қоспалардың нейтрондарды жұтуы 2. Реакция аймағынан нейтрондардың шығып кетуі 3. Ядролық реакция кезінде  энергияның бөлінуі 3  1 және 2  2  1  2 және 3  Протонның массасы 1836me  1839me  1830me  1838me  1840me  Нейтронның массасы 1839me  1836me  1835me  1837me  1840me  Ядроның заряды  Ze  Ne  A*e  (N+Z)e  E Массалық саны А бірдей, ал Z әртүрлі ядро Изобара  Изотон  Изотоп  Трансуранды элемент  Нуклид  Нейтронның саны бірдей ядро Изотон  Изобара  Изотоп  Трансуранды элемент  Нуклид  Атомдық номері қандай элементтен трансуранды деп аталады? 92­ден үлкен  82­ден үлкен  92­ден кіші  82­ден кіші  82 мен 92­нің аралығында  Ядроның радиусы R= 1 3 R 0 * A  R=  R= 0 * A R R *0 A 1 2 2 3 3  R= R 0 * A R 0 * A  R=  Энергетикалық тиімді процестерді көрсетіңдер 1. Ауыр ядроларды жеңілрек ядроларға бөлу 2. Жеңіл ядроларды бір­біріне қосып, ауырырақ ядро алу 3. Жеңіл ядроларды бөлу 1 және 2  1 және 3  2 және 3  Тек 1  Тек 2  Ядролық күштердің қасиетіне жатпайтыны Ядролық күштер центрлік  Ядролық күштер центрлік емес  Ядролық күштер қанығу қабілеттілігіне ие 235 89 237 93 92 232 90  Ядролық күштер өзара әрекеттесуші нуклондардың спиндрлік, өзара  бағдарлануына тәуелді  Ядролық күштер зарядтық, тәуелсіздік қасиетіне ие  Ядролық күштердің қасиетіне жатпайтыны  Ядролық күштер зарядқа тәуелді  Ядролық күштер центрлік емес  Ядролық күштер қанығу қабілеттілігіне ие  Ядролық күштер зарядты тәуелсіздік қасиетіне ие  Ядролық күштер өзара әрекеттесуші нуклондардың спиндрлік, өзара  бағдарлануына тәуелді  Табиғи радиоактивті қатарларды (семьяларды) көрсетіңіздер: 1.  U288 2.  Th 3.  Ac 4.  Np 1,2,3  1,2,4  2,3,4  Тек 4  Тек 3  Гейгер­Мюллер санауышы Жұмысы   зарядталған   бөлшектер   енген   кезде   инерттті   газды   соққылау   арқылы иондауға негізделген зарядталған бөлшектреді тіркеуге арналған құрал.  Жұмысы зарядталған бөлшек енген кезде эмульсияны иондап, жасырын кескін пайда болу центрлерін түзуге негізделген зарядталған бөлшек деткеторы.  Жұмысы зарядталған бөлшек сұйық арқылы жүріп өткенде өз траекториясының бойында бу пайда болу центрлерін түзуге негізделген зарядталған бөлшектреді тіркеуге арналған қондырғы.  Жұмыс зарядталған бөлшек жүріп өткен кезде жолында аса қаныққан буды  конденсация құбылысына ұшыратып, конденсация центрлерін түзуге негізделеген жылдам  қозғалатын зарядталған бөлшектерді тіркеуге арналған қондырғы.   Жұмысы флуоресценсиялаушы экранға зарядталған бөлшек түскен кезде  жарықтың жылтылдауын тудыруға негізделген зарядталған бөлшектерді бақылауға  арналған құрал.   Қалың қабатты фотоэмульсия Жұмысы зарядталған  бөлшек енген кезде эмульсияны иондап, жасырын кескін пайда болу центрлерін түзуге негізделген зарядталған бөлшек деткеторы.  Жұмысы зарядталған бөлшек сұйық арқылы жүріп өткенде өз траекториясының бойында бу пайда болу центрлерін түзуге негізделген зарядталған бөлшектреді тіркеуге арналған қондырғы.  Жұмыс зарядталған бөлшек жүріп өткен кезде жолында аса қаныққан буды  конденсация құбылысына ұшыратып, конденсация центрлерін түзуге негізделеген жылдам  қозғалатын зарядталған бөлшектерді тіркеуге арналған қондырғы.   Жұмысы флуоресценсиялаушы экранға зарядталған бөлшек түскен кезде  жарықтың жылтылдауын тудыруға негізделген зарядталған бөлшектерді бақылауға  арналған құрал.   Жұмысы зарядталған бөлшектер енген кезде инерттті газды соққылау арқылы иондауға негізделген зарядталған бөлшектреді тіркеуге арналған құрал.  Көпіршікті камера Жұмысы зарядталған бөлшек сұйық арқылы жүріп өткенде өз траекториясының бойында бу пайда болу центрлерін түзуге негізделген зарядталған бөлшектреді тіркеуге арналған қондырғы.  Жұмыс зарядталған бөлшек жүріп өткен кезде жолында аса қаныққан буды  конденсация құбылысына ұшыратып, конденсация центрлерін түзуге негізделеген жылдам  қозғалатын зарядталған бөлшектерді тіркеуге арналған қондырғы.   Жұмысы флуоресценсиялаушы экранға зарядталған бөлшек түскен кезде  жарықтың жылтылдауын тудыруға негізделген зарядталған бөлшектерді бақылауға  арналған құрал.   Жұмысы зарядталған бөлшектер енген кезде инерттті газды соққылау арқылы иондауға негізделген зарядталған бөлшектреді тіркеуге арналған құрал.  Жұмысы зарядталған бөлшек енген кезде эмульсияны иондап, жасырын кескін пайда болу центрлерін түзуге негізделген зарядталған бөлшек деткеторы.  Вильсон камерасы Жұмыс зарядталған бөлшек жүріп өткен кезде жолында аса қаныққан буды  конденсация құбылысына ұшыратып, конденсация центрлерін түзуге негізделеген жылдам  қозғалатын зарядталған бөлшектерді тіркеуге арналған қондырғы.   Жұмысы флуоресценсиялаушы экранға зарядталған бөлшек түскен кезде  жарықтың жылтылдауын тудыруға негізделген зарядталған бөлшектерді бақылауға  арналған құрал.   Жұмысы зарядталған бөлшектер енген кезде инерттті газды соққылау арқылы иондауға негізделген зарядталған бөлшектреді тіркеуге арналған құрал.  Жұмысы зарядталған бөлшек енген кезде эмульсияны иондап, жасырын кескін пайда болу центрлерін түзуге негізделген зарядталған бөлшек деткеторы.  Жұмысы  зарядталған бөлшек сұйық арқылы жүріп өткенде өз траекториясының бойында бу пайда болу центрлерін түзуге негізделген зарядталған бөлшектреді тіркеуге арналған қондырғы.  Сцинтилляциялық санауыш Жұмысы флуоресценсиялаушы экранға зарядталған бөлшек түскен кезде  жарықтың жылтылдауын тудыруға негізделген зарядталған бөлшектерді бақылауға  арналған құрал.   Жұмысы зарядталған бөлшектер енген кезде инерттті газды соққылау арқылы иондауға негізделген зарядталған бөлшектреді тіркеуге арналған құрал.  Жұмысы зарядталған бөлшек енген кезде эмульсияны иондап, жасырын кескін пайда болу центрлерін түзуге негізделген зарядталған бөлшек деткеторы.  Жұмысы зарядталған бөлшек сұйық арқылы жүріп өткенде өз траекториясының бойында бу пайда болу центрлерін түзуге негізделген зарядталған бөлшектреді тіркеуге арналған қондырғы.  Жұмыс зарядталған бөлшек жүріп өткен кезде жолында аса қаныққан буды  конденсация құбылысына ұшыратып, конденсация центрлерін түзуге негізделеген жылдам  қозғалатын зарядталған бөлшектерді тіркеуге арналған қондырғы.   Жұмысы флуоресценсиялаушы экранға зарядталған бөлшек түскен кезде  жарықтың жылтылдауын тудыруға негізделген зарядталған бөлшектерді бақылауға  арналған құрал.  Сцинтилляциялық санауыш  Вильсон камерасы  Көпіршікті камера  Қалың қабатты фотоэмульсия  Гейгер­Мюллер санауышы  Жұмыс зарядталған бөлшек жүріп өткен кезде жолында аса қаныққан буды конденсация құбылысына ұшыратып, конденсация центрлерін түзуге негізделеген жылдам қозғалатын зарядталған бөлшектерді тіркеуге арналған қондырғы.  Вильсон камерасы  Сцинтилляциялық санауыш  Көпіршікті камера  Қалың қабатты фотоэмульсия  Гейгер­Мюллер санауышы  Жұмысы зарядталған бөлшек сұйық арқылы жүріп өткенде өз  траекториясының бойында бу пайда болу центрлерін түзуге негізделген зарядталған  бөлшектреді тіркеуге арналған қондырғы. Көпіршікті камера  Вильсон камерасы  Сцинтилляциялық санауыш  Қалың қабатты фотоэмульсия  Гейгер­Мюллер санауышы  Жұмысы зарядталған бөлшек енген кезде эмульсияны иондап, жасырын кескін  пайда болу центрлерін түзуге негізделген зарядталған бөлшек деткеторы. Қалың қабатты фотоэмульсия  Көпіршікті камера  Вильсон камерасы  Сцинтилляциялық санауыш  Гейгер­Мюллер санауышы  Жұмысы зарядталған бөлшектер енген кезде инерттті газды соққылау арқылы  иондауға негізделген зарядталған бөлшектреді тіркеуге арналған құрал. Гейгер­Мюллер санауышы  Қалың қабатты фотоэмульсия  Көпіршікті камера  Вильсон камерасы  Сцинтилляциялық санауыш Ядролық реакцияның энергетикалық шығуы дегеніміз   ядролар мен бөлшектердің реакцияға дейінгі және реакциядан кейінгі тыныштық энергияның айырмашылығы. ядроның байланыс энергиясы.  бір нуклонға келетін байланыс энергиясы.  ядроның тыныштық энергиясы  ядроның байланыс және тыныштық энергиялары.  Электрон мен нейтронның заряд таңбалары электрон — теріс, нейтрон бейтарап.  электрон — теріс, нейтрон — оң.     электрон — оң, нейтрон — теріс.    электрон және нейтрон — оң.   электрон және нейтрон — теріс Атомдық ядросында 3 протон мен 4 нейтроны бар бейтарап атомның  электрондық қабықшасындағы электрондар саны  3   1  4.  7  6.  Массалық сан дегеніміз? Ядродағы нуклондар саны  Ядродағы позитрондар саны  Ядродағы протондар саны  Ядро массасы  Ядродағы нейтрондар саны  Нуклондар бола алатын бөлшектер саны Протон және нейтрон  Электрон және позитрон  Протон және электрон  Электрон және нейтрон  Протон және нейтрион  Массалар ақауы өрнегінің жазылу түрі  Ядродағы нейтрондар санын, табуға болатын өрнек   ­ элементтің реттік нөмері , А – массалық саны N=A­Z  N=A Z  N=A+Z  N=AZ  Ядролық реакцияға жатпайтыны Молекулалардың иондарға ыдырауы  Ядроның бөлінуі  Тармоядролық реакциялар  Тізбекті  ядролық реакциялар  Ядроның жасанды түрленуі ) ядросын    8 ) ядросына түрленеді.   Жасанды түрленуге ұшыраған бірінші ядро­ азотының ( бөлшектермен атқылаған , азоттың ядросы оттегі изотопының ( O17 Сонда бөлініп шығатын бөлшек Протон  Нейтрон  Гелий ядросы   Электрон  Позитрон   Ядро  ­квант   шығарғанда   элементтің   массалық   саны     және   реттік   нөмері өзгереді ме?    А  өзгермейді, Z өзгермейді    А  өзгермейді, Z бірге артады     А  бірге артады,    Z өзгермейді   А бірге артады,  Z  бірге артады   А  өзгермейді,  Z бірге кемиді ядро реакциясындағы жетіспейтін белгілерді орнына қойыңыз  Al ),( x 17 13 Mg 26 12 6 1 H1 C12 O17 O182 Al  Резерфордтың алғашқы ядро реакциясы: 26 13 74 8   n  14 7 17 8 ( Op ) , N e + ν̃  p + → ,(  He ) pLi 7 3 2   e e CpnN ,( 14 7 14 6 4 2 )  Ядро масса санының өрнегі NZ   Zm ( p [ Zm p  ( [ Zm p  ( Nm ) p  M ÿ  n n  CMmZA  ] )  CMmZA   ] ÿ ÿ ) A [ Zm p  (  CMmZA   ] ÿ )  n M ÿ Nm ) p p  ( Zm NZ   Zm [ p (  CMmZA   ] n ÿ ) A 0 teN Ядро масса ақауының өрнегі p  Zm ( NZ  Nm ) p  M ÿ 0 teN  Ядроның масса ақауы Ядроны құраушы бөлшектердің массаларының қосындысымен ядро массасының айырымы    Бірлік масса санына сәйкес келетін байланыс энергиясы   Ядроның масса ақауына сәйкес келетін энергия  Элементтердің өздігінен сәуле шығару құбылысы   Элементті   орнықсыз   күйге   жасанды   түрде   көшіру   нәтижесінде   пайда   болған радиоактивтілік  Ядроның байланыс энергиясының өрнегі 2 2 2 2 [ Zm p  (  CMmZA   ] 2 n ÿ ) A 0 teN  Zm ( [  CMmZA   ] ) 2 ÿ p n  Ядроның меншікті байланыс энергиясы  Бірлік масса санына сәйкес келетін байланыс энергиясы  Ядроны құраушы бөлшектердің массаларының қосындысымен ядро массасының айырымы   Ядроның масса ақауына сәйкес келетін энергия  Элементтердің өздігінен сәуле шығару құбылысы   Элементті   орнықсыз   күйге   жасанды   түрде   көшіру   нәтижесінде   пайда   болған радиоактивтілік  Меншікті байланыс энергиясының өрнегі [ Zm p  (  CMmZA   ] 2 n ÿ ) A p NZ   Zm ( 0 teN  Zm ( [ Nm  ) p M ÿ  CMmZA   ] ) 2 ÿ p n Ядроның байланыс энергиясы Ядроның масса ақауына сәйкес келетін энергия   Бірлік масса санына сәйкес келетін байланыс энергиясы  Ядроны құраушы бөлшектердің массаларының қосындысымен ядро массасының айырымы   Элементтердің өздігінен сәуле шығару құбылысы   Элементті   орнықсыз   күйге   жасанды   түрде   көшіру   нәтижесінде   пайда   болған радиоактивтілік  Табиғи радиоактивтілік дегеніміз не? Элементтердің өздігінен сәуле шығару құбылысы  Бірлік масса санына сәйкес келетін байланыс энергиясы  Ядроны құраушы бөлшектердің массаларының қосындысымен ядро массасының айырымы   Ядроның масса ақауына сәйкес келетін энергия   Элементті   орнықсыз   күйге   жасанды   түрде   көшіру   нәтижесінде   пайда   болған радиоактивтілік  Жасанды радиоактивтілік дегеніміз не? Элементті   орнықсыз   күйге   жасанды   түрде   көшіру   нәтижесінде   пайда   болған радиоактивтілік  Бірлік масса санына сәйкес келетін байланыс энергиясы  Ядроны құраушы бөлшектердің массаларының қосындысымен ядро массасының айырымы   Ядроның масса ақауына сәйкес келетін энергия  Элементтердің өздігінен сәуле шығару құбылысы  Изотоптар дегеніміз не?  Масса саны әртүрлі, заряд сандары бірдей болған элементтер  Электрон бір күйден екінші күйге өткенде орбиталдық кванттық сан тек бірге өзгереді;    Микробөлшектің   координатасы   мен   импульсін   анықтағандағы   қателіктердің көбейтіндісі Планк тұрақтысынан үлкен болады;   Энергиясы   потенциалдық   тосқауылдан   аз   болған   кванттық   бөлшектің тосқауылдан өтуі;  Атом құрамында бірдей күйдегі екі электрон болуы мүмкін емес;  Радиоактивті ыдырау заңының өрнегі 0 teN NZ   Zm ( p [ Zm p  ( Nm  ) M  CMmZA ] 2 n ÿ p  ÿ  ) A ) [ Zm  (  CMmZA   ] 2 z z ÿ 4 z z  4  z p n A A A A A A   z 1 âY He ~  0  A 2  e  1  A 0 e 1 Ó  Y X 2  Y X  1   Ó X 1 z    0 e X z 1  aX Альфа – радиоактивтіліктің өрнегі  Теріс Бета – радиоактивтіліктің өрнегі Оң бета (+) – радиоактивтіліктің өрнегі  Y X  1  Y X    Ó X 1 z    0 X e z 1  aX e  1  2  e 1 Ó He  0 A  z 1 âY ~    4 A A A A A A A 0 4 2 z z z z z z z z z z 4 0 0 A A A A A A A 2 Ó He A    4  z 1 âY  ~  e 1 e  1    Y X 1  Y X  1  Y X  2 z    0 e X 1 z  aX Ядролық реакцияның энергетикалық шығуы дегеніміз   ядролар мен бөлшектердің реакцияға дейінгі және реакциядан кейінгі тыныштық энергияның айырмашылығы. ядроның байланыс энергиясы.  бір нуклонға келетін байланыс энергиясы.  ядроның тыныштық энергиясы ядроның байланыс және тыныштық энергиялары.  Атомның оң зарядталған бөлігі ядро   сыртқы қабаты                                                                      электрон  протон және электрон  нейтрон  Литий атом ядросында 3 протон бар. Егер оның айналасында 3 электрон  айналып жүрсе онда  атом электрлі бейтарап.   атом теріс зарядталған.  атом оң зарядталған.   ядро бейтарап, ал атом теріс зарядталған.   ядро оң зарядталған, ал атом теріс зарядталған.  Фтор ядросында 19 бөлшек бар, олардың 9­ы протон. Ядрода нейтрон мен  электрон саны  10 нейтрон және 9 электрон   19 нейтрон және 10 электрон   9 нейтрон және 9 электрон   19 нейтрон және 19 электрон  10 нейтрон және 19 электрон  Егер де белгісіз бір денеде  протон саны электрон санынан  көп болса, онда  жалпы дене ...   оң зарядталған   электрлі бейтарап   сыртқы қабаты оң зарядты, ал ішкі теріс зарядты  сыртқы қабаты теріс зарядты, ал ішкі оң зарядты   теріс зарядталған  Антипротонның заряды   теріс.  оң.  оң және теріс.  анықталмаған.  нөлге тең. – квант қорғасын пластинкасынан өткен кезде пайда болатын кері процесті жұп­  электрон – позитрон.    электрон – лептон.   электрон – протон.   электрон – нейтрон.   электрон – электрон.   Антизат   пен   заттың   аннигиляциясы   кезінде   заттың   тыныштық   энергиясы түзілетін – кванттардың    кинетикалық энергиясына түрленеді.   потенциалдық энергиясына түрленеді.   ішкі энергиясына түрленеді.   жылулық энергиясына түрленеді.    квазимеханикалық энергиясына түрленеді.  Элементар бөлшектер арасындағы реакциялар кезінде бөлшектердің жоғалып, түрленуінің аты   аннигиляция.   антинейтрон.   антипротон. 1k  . k  k  k  k  1,03 . 1,02 . 1,01 . 1,04 . 7 3   антигелий.   антибөлшек.   Тізбекті   реакция   бірқалыпты   жүру   үшін   нейтрондардың   көбею коэффициентінің шамасы   Ядролар   мен   бөлшектердің   реакцияға   түскенге   дейінгі   және   реакциядан кейінгі тыныштық энергияларының айырымы    ядролық реакцияның энергетикалық шығуы деп аталады.   жарық энергиясы деп аталады.    нейтрондағы ядролық реакциялар деп аталады.   ядролық реакцияның энергетикалық кіруі деп аталады.   ядролық реакция деп аталады.     Реттік номері Z элемент ядросының позитронды бета­ыдырауы нәтижесінде  пайда болған элементтің Менделеев кестесіндегі реттік номері Z­1.  Z+1.   Z+2.   Z­2.  Z.  7 Li 3 4.   3.   0.   10.  7.  Li 3.   4.   0.   10.  7.     Ядросында 7 протон мен 8 нейтрон бар бейтарап атомның электрондық  қабықшасындағы электрон саны 7.   1.   8.   15.  5.    Реттік номері Z элемент ядросының гамма­квантын шығаруы нәтижесінде  пайда болған элементтің Менделеев кестесіндегі реттік номері: Z.   Z­2.   Z+1. ядросында оң зарядталған бөлшектердің саны ядросында бейтарап бөлшектердің саны   Z­1.  Z+2.  Ядросының заряды  ( e  106,1 19 Кл ) Клболатын элементтің реттік нөмер  18108  50 120 37 57 12 Екі еркін протон мен екі нейтроннан тұратын системаның толық энергиясы олар гелий атомы ядросына біріккен кезде қалай өзгереді? Кемиді Артады Өзгермейді Кемуі немесе өзгеріссіз қалуы мүмкін Торийдың     радиоактивті изотобы  х  элементінің тұрақты изотобына 232 90Th α ­ыдырауды басын кешіреді. Бұл изотоптың заряды мен массалық саны неге тең? айналғанда  алты  Z=78,А=208 Z=74, А=208 Z=82, А=208 Z=78, А=212 Z=76, А=210 Егер   берилий   изотопы   ядросы   үшін   байланыс   энергиясы   56,4   МэВ,   литий изотопы ядросы үшін 39,2 МэВ, дейтерий ядросы үшін 2,2 МэВ болса, мынадай реакция  кезінде бөлініп шығатын энергия 7 3 HLi  2 1 8 4  Be n 1 0 15 МэВ 19,4 МэВ 41,4 МэВ 95,6 МэВ 93,4 МэВ Дейтерий   Н2 1   ядросының   байланыс   энергиясы   2,224   МэВ.   Осы   ядроның меншікті байланыс энергиясы 1,112 МэВ/нуклон 2,224 МэВ/нуклон 22,24 МэВ/нуклон 4,448 МэВ/нуклон 11,12 МэВ/нуклон Ядроларының   массасы   еркін   протондар   мен   нейтрондар   массаларының қосындысынан артық болатын...  ядролар болмайды.  тек тұрақты атомдар.  кез келген радиоактивті атомдар.  тек α­радиоактивті атомдар.  тек β­радиоактивті атомдар. Жартылай ыдырау периоды 10 мин радиоактивті изотоптың 106 атомы бар. 20 мин ішінде осы атомдардың ыдырауға ұшырағаны: 7,5∙105. 2,5∙105. 1,5∙105. 0. 106. He+? термоядролық синтез реакциясында пайда болатын белгісіз H→ H+ 2 1 3 1 4 2 бөлшек: электрон. нейтрон. позитрон.  нейтрино.  протон.  Лазерлік сәуле шығарудың қасиеттеріне жатпайтыны  Ажырыту бұрышы өте кішкене (өте жіңішке) жарық шоғын туғыза алады.  Жарығы аса монохроматты болады  Ең қуатты жарық көзі.  Қыздыру шамы сияқты жарық көзі болып табылады.  Энергиясының сапасы жоғары және алыс қашықтыққа жеткізу мүмкіндігі зор. Li. 30.  Егер берилий изотопы ядросы үшін байланыс энергиясы 56,4 МэВ, 8 2 литий изотопы ядросы үшін 39,2 МэВ, дейтерий ядросы үшін 2,2 МэВ болса, мынадай реакция   кезіндегі бөлініп шығатын энергияны анықтаңыз 7 3 HLi  2 1 8 4  Be n 1 0 41,4 МэВ 93,4 МэВ. 19,4 МэВ. 95,6 МэВ. 15 МэВ.   Радиоактивті   сәуле   шығару   көзінен   қашықтық   4   есе   көбейсе,   радиация активтілігі:  өзгермейді. 16 есе кемиді. 4 есе көбейеді. 16­есе көбейеді. 4 есе кемиді.  Нейтронның протонға өздігінен айналу нәтижесінде, атом ядросында жүретін реакция:  ядролық синтез.  ядролық бөліну.  электрондық β­ ыдырау.  позитрондық β­ ыдырау. α­ ыдырау.  Протонның нейтронға өздігінен айналу нәтижесінде, атом ядросында жүретін реакция:  ядролық синтез.  ядролық бөліну.  позитрондық β­ ыдырау.  электрондық β­ ыдырау. α­ ыдырау. Жеке нуклондардан жаңа ядро пайда болған жағдайда байқалатын массалар ақауын қанағаттандыратын шарт:  ΔM > 0.  ΔM < 0. ΔM = 0. ΔM = MЯ . ΔM =  Zmp + Nmn. <   question1>   Элементар   бөлшектерді   тіркейтін   құралдардың   газдың   екпінді   иондалуы кезінде ток импульсінің пайда болу құбылысына негізделуі  Қалың қабатты фотоэмульсияда.  Гейгер есептегішінде.  Фотокамерада.  Көпіршіктік камерада.  Вильсон камерасында.  Нағыз элементар бөлшектер болып табылатындар:  Нуклондар.  Адрондар.  Гиперондар.  Кварктар мен лептондар.  К­мезондар.   Атом ядросының ішінде өздігінен протонның нейтронға айналуы жүзеге асты.  Осындай түрленулердің нәтижесінде ядрода болған процесс  ядролық синтез  ядроның бөліну реакциясы  электрондық бета­ыдырау альфа­ыдырау  позитрондық  бета­ыдырау  Белгілі радиоактавті элементгің активтілігі 32 тәуліктің ішінде 16 есе азаяды.  Элементтің жартылай ыдырау периоды 2 тәулік 32 тәулік 16 тәулік 4 тәулік 8 тәулік Радиоактивті элементтің 12 тәулікте 0,125 бөлігі ыдырамай қалса, ыдырап  кеткен пайызы 12,25 % 24,5 % )=64,74 МэВ, E( Li3 7 )=39,3 МэВ, + B5 10 → Li3 7 4 + He2  реакциясы кезінде  4 10 )=28,29 МэВ белгілі болса,  n0 75,5 % 17,25 % 87,5 % Ядролардың байланыс энергиялары E( B5 E( He2 бөлініп шығатын энергия  36,5 МэВ 10,7 МэВ 3,49 МэВ 2,85 МэВ 25,5 МэВ 1 Бастапқы радиоактивті ядролардың  3 4   үлесі 80 с ішінде  ыдыраған.Элементтің жартылай ыдырау периоды      40 с 10 с 20 с 15 с 50 с Протонның өздігінен нейтронға ыдырау реакциясы төмендегідей:  +¿+ve. →n+e¿ p  Реакцияның түрі  β позитронды  ­ыдырау ядролық синтез реакциясы β электронды  ­ыдырау  аннигиляция ядролық бөліну реакциясы  Радиоактивтілік құбылысын ашқан ғалым Беккерель  Кюрилер  Резерфорд  Томсон  Гейзенберг    Нейтрон бөлшегін ашқан ғалым Чарльз  Чедвиг   Резерфорд   Томсон  Гейзенберг    Электронды ашқан ғалым Чарльз   Чедвиг   Резерфорд  Томсон  Гейзенберг   Оттегінің 17 бар? 8О изотобының ядросында қанша Z протон мен қанша N нейтрон 1 Н изотобының ядросында қанша Z протон мен қанша N нейтрон   изотобының ядросында қанша Z протон мен қанша N  235  N= 17  Z= 8  Z= 17  N= 9  N= 8  Z= 9  Уранның  U92 нейтрон бар?  N= 235  Z= 92  Z= 143  N= 143  N= 92  Z= 235  Сутегінің 3 бар? N= 3. Z= 3 Z= 2  Z= 1 N= 2 N= 1. Ядроның протон мен нейтроннан тұратындығын ұсынған  ғалымдар Чарльз  Иваненко  Чедвиг   Резерфорд   Гейзенберг   Томсон  Изотоптар дегеніміз не? протондарының саны бірдей нейтрондарының саны әртүрлі элементтер реттік нөмері бірдей массалық саны әртүрлі элементтер  протондарының саны әртүрлі  нейтрондарының саны бірдей элементтер  протондарының саны мені нейтрондарының саны әртүрлі элементтер  реттік нөмері әртүрлі массалық саны бірдей элементтер  реттік нөмері мен  массалық саны әртүрлі элементтер  Изобарлар дегеніміз не?  протондарының саны бірдей нейтрондарының саны әртүрлі элементтер реттік нөмері бірдей массалық саны әртүрлі элементтер протондарының саны әртүрлі  нейтрондарының саны бірдей элементтер протондарының саны әртүрлі  нуклондарының саны бірдей элементтер  реттік нөмері әртүрлі массалық саны бірдей элементтер  реттік нөмері мен  массалық саны әртүрлі элементтер  Жартылай ыдырау периоды 10 c радиоактивті изотоптың 10 мин ішінде осы атомдардың ыдырауғы ұшырағаны  атомы бар 0,5  7 9,25∙10 4  8,75∙10 6 2,25∙10 6  изотобын нейтронмен атқылағанда,   Li3 2,25% 92.5% 87,5%   ПӘК­і 30% болатын АЭС­тің қуаты 54 МВт. Тәулігіне тұтынатын уран­235 изотопының   массасы   (Ураның   бір   ядросы   ыдырағанда   200   МэВ   энергия   бөлінеді   NA= 6,02•1023моль; М=235•10­3 кг/моль 1 эВ­1,6•10­19 Дж)  190 г 0,311 кг  3т 3000кг 0,19 кг  311г 10 В5 бөлшек  гелий ядросы электрон  литий ядросы нейтрон протон альфа бөлшек  Уранның 235 ­бір ядросы ыдырағанда 200 МэВ энергия бөлінетін болса, 15 г  уран ыдырағанда бөлінетін энергия    16,4∙10   12,3∙10    12,2∙10   16,4∙10   12,3∙10 16,4∙10 Жартылай ыдырау периоды 8 тәулік массасы 40 г радиоактивті  13Дж 5 МДж 13 Дж 5МДж 11 Дж 11 Дж ≈ ≈ ≈ ≈ ≈ ≈ 7  литий және пайда болған  I иод  131 53 изотобының 80 тәуліктен соң қалған ядролар саны мен изотоптың массасы (N =6,02∙10 A 23 моль ) 1  0,039 г  2∙1020 1,5∙10 21 0,4 кг  1,8∙10 19 1,8∙10 20 ə ə ə ə 0,039 кг Радиоактивті элементтің активтілігі 12 т улік ішінде 4 есе кемиді . Элементтің  жартылай ыдырау периоды . 3 т улік 48 т улік 6 т улік 1152 сағ 72 сағ 144 сағ Бастапқы радиоактивті ядролардың 7/8 үлесі 150с ішінде ыдыраған.  Элементтің жартылай ыдырау периоды  15с 0,25 мин 50с 0,83 мин 100с 1,67 мин Ядролық реакция келесі түрде өтсін: X+aCY+b. Мұндағы С қалай  аталады? аналық ядро құрама ядро нысана ядро компаунд ядро атқылаушы бөлшек туынды ядро Ядролық реакция келесі түрде өтсін: X+aCY+b. Мұндағы Y пен b қалай  аталады? аналық ядро  бөлінетін бөшек   құрама ядро  туынды ядро атқылаушы бөлшек  компаунд ядро  Ядролық реакция келесі түрде өтсін: X+a CY+b. Мұндағы Х қалай  аталады?  құрама ядро   аналық ядро  компаунд ядро   нысана ядро атқылаушы бөлшек туынды ядро Радиоактивті ядролардың активтігіне сәйкес келетін өрнектерді көрсетіңдер. 1 λ ln2 λ T ln2 0.693 λ |dN dt| N  Радиоактивті ядролардың активтігінің өлшем бірлігі Беккерель (Бк) Кюри(Ки) Грей (Гр) Дж/кг электроновольт Дж  Шығарылған сәуленің жұтылған дозасының өлшем бірлігі Беккерель (Бк) Кюри(Ки) Грей (Гр) Дж/кг электроновольт Дж   Уран ядроларын нейтрондармен атқылағанда, Менделеев кестесінің орта  бөлігіндегі барий Ba және криптон Kr сияқты ураннан екі есе жеңіл жаңа элементтердің  пайда болатынын ашқан физиктер  Френкель Бор Уиллер Ган Штрассман Фриш Мейтнер  1938 жылы уран ядроларын нейтрондармен атқылағанда, Менделеев кестесінің орта бөлігіндегі барий Ba және криптон Kr сияқты ураннан екі есе жеңіл жаңа  элементтердің пайда болатыны ашылды. Осы нәтижені 1939 жылы нейтронды қармап алған  уран ядросының екі жарықшаққа бөлінгендігі деп түсіндірген ғалымдар Френкель Бор Уиллер Ган Штрассман Фриш Мейтнер Радиоактивті ядролардың жартылай ыдырау периодының өрнегіне сәйкес  келетін өрнектерді көрсетіңдер.   1 λ ln2 λ N ln2 0.693 λ τ 1,44 |dN dt| N Радиоактивті ядролардың орташа өмір сүру уақытына сәйкес келетін  өрнектерді көрсетіңдер.   1 λ ln2 λ T ln2 0.693 λ ), уран ( U92 238 ), нептуний ( Np93 237 ) радиоактивті топтардың 1.44T |dN dt| 206 208 232 N Тори ( Th90 соңғы нуклидтері Pb82 Pb82 Bi83 Ac89 U92 U92 209 235 233 235 239 10 5 4 2 13 7 1 27 13 4 2 1 17 8 14 7 4 2  осы реакциялардағы компаунд­ядродағы   осы реакциялардағы компаунд­ядродағы  Pu94 N+ He→?→ O+ P1 протондар, нейтрондар және нуклондар саны A=17 Z=8 A=18 N=8 N=9 N=2 Z=9 B+ He→?→ N+ n0 протондар, нейтрондар және нуклондар саны A=13 Z=5 A=14 N=5 N=7 N=6 Z=7 Al+ He→?→ P+ n0 протондар, нейтрондар және нуклондар саны A=27 Z=13 A=31 N=15 N=16 N=14 Z=15 24 Mg+ He→?→ Si+ n0 12 протондар, нейтрондар және нуклондар саны A=24 Z=12 A=28 N=13 N=14 A=27 Z=14  1939 жылы ядроның бөліну заңдылықтарын “ядроның тамшы моделіне”  сүйеніп, бөлінудің механизмін ұсынған ғалымдарды көрсетіңдер  Френкель Бор Уиллер Ган Штрассман Фриш  осы реакциялардағы компаунд­ядродағы   осы реакциялардағы компаунд­ядродағы  1 30 15 4 2 27 14 1 Мейтнер  Суретте магнит өрісі арқылы өткен радиоактивті сәулелердің жіктелуі  көрсетілген. Радиоактивті сәулелердің түрлерін анықтаңдар 3­альфа­сәуле 1­альфа­сәуле 1­бетта­сәуле 1­гамма­сәуле 2­гамма­сәуле 3­гамма­сәуле 2­бетта­сәуле 3­бетта­сәуле  Суретте магнит өрісі арқылы өткен радиоактивті сәулелердің жіктелуі  көрсетілген. Радиоактивті сәулелердің түрлерін анықтаңдар 1­альфа­сәуле 3­альфа­сәуле 3­бетта­сәуле 1­гамма­сәуле 2­гамма­сәуле 3­гамма­сәуле 2­бетта­сәуле 1­бетта­сәуле Егер трек радиусы 4 см, ал магнит өрісінің индукциясы 8,5 мТл болса, Вильсон  камерасына ұшып кірген электронның жылдамдығы қандай? 600 Мм/с 6107м/с 6103 км/с 60 Мм/с 6106м/с 6104 км/с 6 Мм/с  Радий ядросынан 15 Мм/с жылдамдықпен ұшып шыққан альфа­бөлшекауада  3,3 см ұшып барып тоқтады. Бөлшектің кинетикалық энергиясын, тежелу уақытын және  үдеуін табыңдар.  4,7 кэв  4,7 Мэв 4,410­8 с 4,4 нс 3,41013 м/с2 3,41015м/с2 3,41012 м/с2 Ядролық күштердің қасиетіне жататындары  Ядролық күштер зарядтық, тәуелсіздік қасиетіне ие  Ядролық күштер қанығу қабілеттілігіне ие  > Ядролық күштер центрлік емес  Ядролық күштер центрлік   Ядролық күштер тартылыс және тебілу күші  Ядролық күштер зарядқа тәуелді Ядролық күштер тек протондар арасында әсер етеді  Көміртегі  Сизотопы  ядросының масса ақауы және байланыс энергиясы, ядросының құрамы   ( mp  = 1,672∙10⁻²⁷ кг,  mn  = 1,6744∙10⁻²⁷ кг,  Мя  = 19,92∙10⁻²⁷ кг, с = 3∙10⁸ м/с) 6p; 6n 1,62∙10⁻²⁸ кг 1,89∙10⁻¹¹ Дж 1,58∙10⁻¹¹ Дж 1,42∙10⁻¹¹ Дж 6p; 12n 1,58∙10⁻²⁸ кг  Уранның  U92 энергия бөлінеді. 1г уран бөлінгенде шығатын энергияға тең энергия алу үшін қажетті  керосин мөлшері (q=4.3∙107    Дж/кг ,    NА=6∙1023 моль­1 , 1эВ=1.6∙10­19 Дж) =2000кг =2103кг =3000кг =3т =3103кг =20т =2т Радиоактивті элементтің жартылай ыдырау периоды 6 тәулік болса, 12  тәуліктің ішінде оның   активтілігі 4 есе артады активтілігі 4 есе кемиді  75 % ыдырайды  25% ыдырамай қалады  2 есе кемиді 75 % ыдырамай қалады   ­изитопының бір атомы екі жарықшаққа бөлінгенде 208МэВ  12 6 235 10 10 14 3 1 2 10 10 25 % ыдырайды 14 N7 атомында неше электрон, протон және нейтрон бар? 4 нейтрон 7 электрон 14 протон 7 протон 14 нейтрон 14 электрон 7 нейтрон Изотоптарды көрсетіңдер Be4 H1 H1 B5 C6   N7 H1 Изобарларды көрсетіңдер Be4 H1 H1 B5 C6   N7 H1  Элементар бөлшектер қанша топқа бөлінеді 5 4 6 3 2   Тек   электромагниттік   және   әлсіз   өзара   әсерлеуге   қатысатын   элементар бөлшектер тобы  лептондар адрондар фотондар мезондар 1 2 10 10 14 3 бариондар  Күшті өзара әсерлеуге қатысатын элементар бөлшектер тобы лептондар  бариондар мезондар фотондар электрондар нейтринолар  Адрондар деп аталытн топқа кіретіндер мезондар бариондар лептондар фотондар электрондар мюондар  Бірінші және екінші реттік ғарыштық сәулелер байқалатын биіктіктер һ>10 км­бірінші реттік ғарыштық сәулелер  һ ≥ 50 км­екінші реттік ғарыштық сәулелер  һ ≥ 50 км­бірінші реттік ғарыштық сәулелер  һ ≥ 60 км­екінші реттік ғарыштық сәулелер  һ<20 км­екінші реттік ғарыштық сәулелер  һ<20 км­бірінші реттік ғарыштық сәулелер  Бариондар тобына жататын элементар бөлшектер  электрон  позитрон протон нейтрон нейтрино гиперондар  фотон  Тұрақты элементар бөлшектер электрон  гиперондар протон  нейтрон Ка­мезон Пи­мезон фотон  Тұрақсыз элементар бөлшектер  электрон гиперондар  протон нейтрон  фотон электронды нейтрино  мезондар  Лептондар тобына жататын элементар бөлшектер протондар нейтрондар электрон  нейтринолар  гиперондар мюондар  фотондар Элементар бөлшектер қандай топтарға бөлінеді электрондар нейтрондар фотондар лептондар мюондар адрондар нейтринолар Бірінші реттік ғарыштық сәулелердің құрамы ~90% ­протондар ~7% ­протондар ~7% ­­бөлшектер ~1% ­ауыр ядролар >~90% ­­бөлшектер ~70% ­ауыр ядролар  ~1% ­­бөлшектер Екінші   ретті   ғарыштық   сәулелердің   компоненттеріне   қатыстыларды көрсетіңдер орташа­қорғасында жақсы шағылады жұмсақ­ қорғасында үлкен өтімділікке ие жұмсақ­қорғасында өте жақсы жұтылады қатты­қорғасында үлкен өтімділікке ие  қатты­қорғасында өте жақсы жұтылады жұмсақ­ қорғасында жақсы шағылады

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы

Элементар физика курсынан тест жинағы
Материалы на данной страницы взяты из открытых истончиков либо размещены пользователем в соответствии с договором-офертой сайта. Вы можете сообщить о нарушении.
29.05.2018