Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен 5–сынып оқушыларына арналған аралық аттестаттау тапсырмалары

І  нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым.

Қазақ халқының ұлы ғалымы Абай 1845 жылы жылан жылында дүниеге  Негізгі аты – Ибраһим болса да,  «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған

Әкесі -тілге шешен, ақылға бай, қатыгез, ал шешесі керісінше ағайын- туысқа қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай адам болған. Аяулы әжесі Зере мен анасы Ұлжанның жас бала қиялы мен санасының, мінез-құлқының қалыптасуына әсері мол болды. Ол екеуі айтқан ертегі, аңыз-әңгіме, күлдіргі, мысқыл, ел басынан өткен тарихи оқиғалар зерделі бала-Абайдың санасына біртіндеп сіңе берді. Абай 10-12 жасында мұсылманша оқып, хат таниды. Ал, 12 жасында. Семейдегі Ахмет Риза медресесіне оқуға түседі. Медреседе жүргенде 13 жасында 3ай орыстың «приходская школында» орысша сабақ оқыды. Осы 4 жылдық медреседегі және 3 айлық орыс мектептеріндегі оқуы аяқталып, 15 жасында үлкендерден білімі артып, ел ішіндегі жұртты өзіне  қаратып, әкесіне көп көмегін тигізеді.

Ақын де бірнеше ән шығарған. Тәңір қосқан жар едің сен, Сегіз аяқ, Көзімнің қарасы, Қор болды жаным, Бойы бұлғаң, Көзімнің қарасы,  Қараңғы түнде тау қалғып, Айттым сәлем, Қаламқас. Абай атамыздың жыл мезгілдеріне «Қыс», «Жазғытұры», «Жаз», «Күз», сондай-ақ Жасымда ғылым бар деп ескермедім, Сабырсыз, арсыз еріншек, Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы, Интернатта оқып жүр талай  қазақ баласы, Әсемпаз болма әрнеге, Құлақтан  кіріп бойды алар, Ғылым таппай мақтанба сияқты көптеген өлеңдер жазған. Ақын өз өлеңдерінде қараңғылық, надандық, кертартпалықпен күрескен, халық қамын ойлаған, жастарды білімге, еңбекке, өнерге шақырған.

Абай орыс ақыны А.С.Пушкиннің «Евгений Онегин» романынан үзінділер, М.Ю.Лермонтовтың, И.Гетенің шығармаларын сүйіп оқып, аударған. «Орыс тілі, жазуын - Білсем деген таласы...» деп жастардың орысша тіл ұстартуға деген жақсы ықыласын көңіліне медеу тұтады. «Орысша оқу керек, хикметте, мал да, өнер де, ғылым да - бәрі орыста зор», «сен оның тілін білсең, көкірек-көзің, дүниенің кілті ашылатын болады» дейді

Абай көзі тірісінде өзінің өлеңдерін жинаған емес. Олардың әрқайсысын бір жапырақ қағазға жазып, жастарға таратып бере берген. Олар Абайдың өлеңдерін жаттап алып отырған. Сөйтіп Абай өлеңдері қазақ даласында ауыздан ауызға таралып кете барды. Оның өлеңдері қолдан қолға көшіріп алынды. Ондай қолжазба көшірмеге ие болу әрбір сауатты қазақ үшін зор ғанибет болатын. Кейінірек Абайдың туындыларын оның ұлы Тұрағұл жинастыра бастады. Абай өлеңдерінің ең алғашқы жинағы 1909 жылы ақын Кәкітайдың арқасында Қазан қаласында басылып шықты. 

 

Аудиомәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

1. Абай қай шығармасына ән шығарған?

а) «Болыс болдым мінеки»

ә) «Жасымда ғылым бар деп ескермедім»

б) «Қараңғы түнде тау қалғып»

в) «Интернатта оқып жүр»

2. Абай неше жасында орыс тілін үйрене бастады?

а) 5 жасында

ә) 9 жасында

б) 13 жасында

в) 3 жасында

3. Абай қазақ халқын  ...   болуға шақырды.

а) көңілді

ә) надан

б) мәдениетті

в) малды

4. Абайдың әкесі қандай адам болған?

а) күлегеш

ә) қатал

б) жұмсақ

в) ақын

5. Абайға аңыз әңгімелерді кім айтқан?

а) Досы Ербол

ә) Әкесі Құнанбай 

б) шешесі Ұлжан

в) көршілері

Оқылым. Мәтінді оқы. Төменде берілген тест тапсырмаларын орындаңыз.

Аты аңызға айналған британдық Итон метебі – саясат пен мәдениет әлеміне аяқ басар рұқсат қағазы десе де болады. Білесіз бе, мектептің негізі 1440 жылы қаланған екен. Алғашқыда мұнда 70 қана шәкірт өз білімдерін жетілдіретін болған. Ол кездері мектеп өте суық және тар бөлмелерде сабақтар өтетін және темірдей қатал тәртіп пен таңертеңгі  алтыда басталатын сабақтар шәкірттер үшін өте ауыр еді.

Араға 500 жыл салған мектептің бүгінгі жағдайы өте жақсы! Итонда қазіргі таңда мыңнан аса шәкірт өз білімдерін шыңдауда. Ал «тәртіпке бағынған – құл болмайды»деген ұстанымды берік ұстанатын мектеп ұжымы баяғы қатаң тәртіпті әлі жалғастыруда. Әлемге ең қатал мектеп деген атпен танымал.

Сабақтар әрбір оқушыға жекеше өтіледі және таңнан кешке дейін жалғасады. Итон мектебінен небір танымал жазушылар мен өнер қайраткерлері және саясаттанушылар түлеп ұшқан. Спорт саласындағы жетістіктері де көңілден шығады.

Мектептің ең негізгі ерекшелігі: мұнда тек ұлдар ғана білім алады.

1.Мектептің басқа мектептерден ерекшелігі

А) тек ұлдар білім алады

Ә) тек қыздар білім алады

Б) ұлдар мен қыздар білім алады

2.Мектептің негізі қай жылы қаланды?

А) 1140жылы

Ә) 1440жылы

Б) 1144жылы

3. Әлемге қалай танымал болған?

А) ең үлкен мектеп деген атпен танымал.

Ә) көрікті мектеп деген атпен танымал.

Б)  ең қатал мектеп деген атпен танымал.                               

4. «Итон» мектебінің ұстанымын тап.

А) «тәртіпке бағынған оқушы – адам  болады»

Ә) «тәртіпке бағынған  дұрыс»

Б) «тәртіпке бағынған – құл болмайды»»

5. Мәтінде берілген мектептің атауын тап.

А) «Итон» мектебі

Ә) «Ито» мектебі

Б) «Итон» колледжі

Жазылым. «Мектептегі үйірмелердің пайдасы» тақырыбында  эссе жазыңыз.  Сын есімдерді қолданыңыз.  (60-70 сөз)

Төменде ұсынылған тірек сөздерді қолданыңыз:

қазақша күрес, қолөнер, драма, бос уақыт, көрме, қабілетті ұштау.

 

Айтылым.

Итон мектебі мен өзіңіздің мектебіңізді салыстырыңыз. Ұқсастықтары мен айырмашылықтарын айтыңыз.

 

 

ІІ  нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым.

Қазақ халқының ұлы ғалымы Абай 1845 жылы жылан жылында дүниеге  Негізгі аты – Ибраһим болса да,  «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған

Әкесі -тілге шешен, ақылға бай, қатыгез, ал шешесі керісінше ағайын- туысқа қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай адам болған. Аяулы әжесі Зере мен анасы Ұлжанның жас бала қиялы мен санасының, мінез-құлқының қалыптасуына әсері мол болды. Ол екеуі айтқан ертегі, аңыз-әңгіме, күлдіргі, мысқыл, ел басынан өткен тарихи оқиғалар зерделі бала-Абайдың санасына біртіндеп сіңе берді. Абай 10-12 жасында мұсылманша оқып, хат таниды. Ал, 12 жасында. Семейдегі Ахмет Риза медресесіне оқуға түседі. Медреседе жүргенде 13 жасында 3ай орыстың «приходская школында» орысша сабақ оқыды. Осы 4 жылдық медреседегі және 3 айлық орыс мектептеріндегі оқуы аяқталып, 15 жасында үлкендерден білімі артып, ел ішіндегі жұртты өзіне  қаратып, әкесіне көп көмегін тигізеді.

Ақын де бірнеше ән шығарған. Тәңір қосқан жар едің сен, Сегіз аяқ, Көзімнің қарасы, Қор болды жаным, Бойы бұлғаң, Көзімнің қарасы,  Қараңғы түнде тау қалғып, Айттым сәлем, Қаламқас. Абай атамыздың жыл мезгілдеріне «Қыс», «Жазғытұры», «Жаз», «Күз», сондай-ақ Жасымда ғылым бар деп ескермедім, Сабырсыз, арсыз еріншек, Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы, Интернатта оқып жүр талай  қазақ баласы, Әсемпаз болма әрнеге, Құлақтан  кіріп бойды алар, Ғылым таппай мақтанба сияқты көптеген өлеңдер жазған. Ақын өз өлеңдерінде қараңғылық, надандық, кертартпалықпен күрескен, халық қамын ойлаған, жастарды білімге, еңбекке, өнерге шақырған.

Абай орыс ақыны А.С.Пушкиннің «Евгений Онегин» романынан үзінділер, М.Ю.Лермонтовтың, И.Гетенің шығармаларын сүйіп оқып, аударған. «Орыс тілі, жазуын - Білсем деген таласы...» деп жастардың орысша тіл ұстартуға деген жақсы ықыласын көңіліне медеу тұтады. «Орысша оқу керек, хикметте, мал да, өнер де, ғылым да - бәрі орыста зор», «сен оның тілін білсең, көкірек-көзің, дүниенің кілті ашылатын болады» дейді

Абай көзі тірісінде өзінің өлеңдерін жинаған емес. Олардың әрқайсысын бір жапырақ қағазға жазып, жастарға таратып бере берген. Олар Абайдың өлеңдерін жаттап алып отырған. Сөйтіп Абай өлеңдері қазақ даласында ауыздан ауызға таралып кете барды. Оның өлеңдері қолдан қолға көшіріп алынды. Ондай қолжазба көшірмеге ие болу әрбір сауатты қазақ үшін зор ғанибет болатын. Кейінірек Абайдың туындыларын оның ұлы Тұрағұл жинастыра бастады. Абай өлеңдерінің ең алғашқы жинағы 1909 жылы ақын Кәкітайдың арқасында Қазан қаласында басылып шықты. 

 

Аудиомәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

1. Абай неше жасында орыс тілін үйрене бастады?

а) 5 жасында

ә) 9 жасында

б) 13 жасында

в) 3 жасында

2. Абай қазақ халқын  ...   болуға шақырды.

а) көңілді

ә) надан

б) мәдениетті

в) малды

3. Абайдың әкесі қандай адам болған?

а) күлегеш

ә) қатал

б) жұмсақ

в) ақын

4. Абайға аңыз әңгімелерді кім айтқан?

а) Досы Ербол

ә) Әкесі Құнанбай 

б) шешесі Ұлжан

в) көршілері

5. Абай қай шығармасына ән шығарған?

а) «Болыс болдым мінеки»

ә) «Жасымда ғылым бар деп ескермедім»

б) «Қараңғы түнде тау қалғып»

в) «Интернатта оқып жүр»
Оқылым. Мәтінді оқы.Берілген тест тапсырмаларды орындаңыз.

 Біздің Отанымыз – Қазақстан  Республикасы. Қазақстан  - ірі мемлекеттердің бірі. Біздің елімізде жүз отыздан астам ұлт өкілдері тұрады. Қазақстанның жері кең байтақ. Шекарасы батысында Ресеймен, шығысында Қытаймен, оңтүстігінде Орта Азия Республикасымен шектеседі.

        Қазақстанның жер қойнауы толған байлық. Қарағандыда  көмір, Өскеменде  мырыш, Балқашта  мыс, Маңғыстауда  мұнай  өндіріледі. Еліміздің  табиғаты да ерекше, климаты континентальді.

       Қазақстан – тәуелсіз мемлекет. Өзінің тәуелсіздігін 1991 жылы16 желтоқсанда алды. Қазақстанның Тәуелсіздігін алғаш болып АҚШ мойындады? Біз Отанымызды сүйеміз, мақтаныш етеміз.

1.     Қазақстан Тәуелсіздікті қай жылы алды?

А) 1993жылы

Ә) 1991жылы

Б) 1992жылы

2.  Қай ел Қазақстанның Тәуелсіздігін алғаш болып мойындады?

А)АҚШ

  Ә) Қытай

   Б) Ұлыбритания

3.Біздің елімізде қанша ұлт өкілдері тұрады ?

А) жүз отыздан астам

Ә) жүз отыз ұлт өкілі

Б)  жүз жиырмадан астам

4. Маңғыстауда не өндіріледі?

А) көмір

Ә) мұнай

Б) мырыш

5.  Қарағанды қаласында не өндіріледі?

А) көмір

Ә) мырыш

Б) мұнай

Жазылым. «Менің Отаным-Қазақстан» тақырыбында эссе жазыңыз

 

Айтылым. Отан,туған жер туралы мақал-мәтелдер айтыңыз.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ІІІ  нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым  Мәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

Қазақ халқының ұлы ғалымы Абай 1845 жылы жылан жылында дүниеге  Негізгі аты – Ибраһим болса да,  «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған

Әкесі -тілге шешен, ақылға бай, қатыгез, ал шешесі керісінше ағайын- туысқа қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай адам болған. Аяулы әжесі Зере мен анасы Ұлжанның жас бала қиялы мен санасының, мінез-құлқының қалыптасуына әсері мол болды. Ол екеуі айтқан ертегі, аңыз-әңгіме, күлдіргі, мысқыл, ел басынан өткен тарихи оқиғалар зерделі бала-Абайдың санасына біртіндеп сіңе берді. Абай 10-12 жасында мұсылманша оқып, хат таниды. Ал, 12 жасында. Семейдегі Ахмет Риза медресесіне оқуға түседі. Медреседе жүргенде 13 жасында 3ай орыстың «приходская школында» орысша сабақ оқыды. Осы 4 жылдық медреседегі және 3 айлық орыс мектептеріндегі оқуы аяқталып, 15 жасында үлкендерден білімі артып, ел ішіндегі жұртты өзіне  қаратып, әкесіне көп көмегін тигізеді.

Ақын де бірнеше ән шығарған. Тәңір қосқан жар едің сен, Сегіз аяқ, Көзімнің қарасы, Қор болды жаным, Бойы бұлғаң, Көзімнің қарасы,  Қараңғы түнде тау қалғып, Айттым сәлем, Қаламқас. Абай атамыздың жыл мезгілдеріне «Қыс», «Жазғытұры», «Жаз», «Күз», сондай-ақ Жасымда ғылым бар деп ескермедім, Сабырсыз, арсыз еріншек, Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы, Интернатта оқып жүр талай  қазақ баласы, Әсемпаз болма әрнеге, Құлақтан  кіріп бойды алар, Ғылым таппай мақтанба сияқты көптеген өлеңдер жазған. Ақын өз өлеңдерінде қараңғылық, надандық, кертартпалықпен күрескен, халық қамын ойлаған, жастарды білімге, еңбекке, өнерге шақырған.

Абай орыс ақыны А.С.Пушкиннің «Евгений Онегин» романынан үзінділер, М.Ю.Лермонтовтың, И.Гетенің шығармаларын сүйіп оқып, аударған. «Орыс тілі, жазуын - Білсем деген таласы...» деп жастардың орысша тіл ұстартуға деген жақсы ықыласын көңіліне медеу тұтады. «Орысша оқу керек, хикметте, мал да, өнер де, ғылым да - бәрі орыста зор», «сен оның тілін білсең, көкірек-көзің, дүниенің кілті ашылатын болады» дейді

Абай көзі тірісінде өзінің өлеңдерін жинаған емес. Олардың әрқайсысын бір жапырақ қағазға жазып, жастарға таратып бере берген. Олар Абайдың өлеңдерін жаттап алып отырған. Сөйтіп Абай өлеңдері қазақ даласында ауыздан ауызға таралып кете барды. Оның өлеңдері қолдан қолға көшіріп алынды. Ондай қолжазба көшірмеге ие болу әрбір сауатты қазақ үшін зор ғанибет болатын. Кейінірек Абайдың туындыларын оның ұлы Тұрағұл жинастыра бастады. Абай өлеңдерінің ең алғашқы жинағы 1909 жылы ақын Кәкітайдың арқасында Қазан қаласында басылып шықты. 

 

1. Абай кімдердің шығармаларын қазақ тіліне аударған?

а) Достоевский, Куприн

ә) Крылов, Лермонтов

б) Пушкин, Есенин

в) Тютчев, Бунин

2. Абай кім?

а) қазақ халқының ұлы ғалымы

ә) қазақ халқының тарихшысы

б) қазақ халқының жазба әдебиетін қалаушы

в) қазақ халқының этнографы

3. Мәтін бойынша, Абай: «Орыс тілі – ...   », - дейді.

а) дүниенің рахаты

ә) дүниенің сыры

б) дүниенің кілті

в) дүниенің алтыны

4. Абай шығармалары қашан басылып шықты?

а)  1904 жылы

ә) 1909 жылы

б) 1924 жылы

в) 1945 жылы

5. Абайдың шын аты кім?

а)  Мұхамедқанафия

ә) Алауадин

б) ИбраҺим

в) Телқара

Оқылым.  Мәтінді оқы.Берілген тест  тапсырмаларды орындаңыз.

Қазақ халқының ежелгі салт-дәстүрінің бірі-бата. Бата ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан мұра. Халқымыздың бата-тілегін бейнелейтін шешендік сөздердің алуан нұсқалары бар.

«Жаңбырмен жер көгерер,батамен ер көгерер» -деп бата туралы айтылған сөздің өзі батаның зор мағынасын білдіреді. Батада ақ ниет, тілек,сәттілік тілеу,береке,ынтымақ, адал еңбек етуге шақыру туралы айтылады.

Батаны ақсақал қария немесе беделді адамдар береді. Бала Жамбыл атақты Сүйінбай ақыннан бата алған.  Жас Дина да ұлы күйші Құрманғазыдан бата алғанын білеміз.Бата-ұлттық дәстүріміз. Ол ұрпақтан - ұрпаққа жалғасатын  асыл мұрасы.

1.Қазақ халқының ежелгі салт – дәстүрінің бірін атаңыз  

А) Бата

 Ә) Тілек

  Б)  Өле

2.Батада нелерге шақыру туралы айтылады

А) тілек, сәттілік тілеу, береке

Ә)  достыққа, адалдыққа

Б) бірлікке, елдікке

3.Батаны кімдер береді?

А) ақсақалдар

Ә) балалар

Б)  ауыл тұрғындары

4. Бала Жамбыл қай ақыннан бата алған

А) Дина

Ә) Сүйінбай

Б)Құрмағазы

5. Жас Дина  қай күйшіден бата алған

А) Жамбыл

Ә) Сүйінбай

Б)Құрмағазы

Жазылым.

Жақын досыңа арнап, тілек жазыңыз.

 

Айтылым.

Қазақтың қандай салт-дәстүрлерін білесің, ойыңды ортаға салыңыз.

 

 

 

 

 

                                                              ІV нұсқа

 

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым. Мәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

Қазақ халқының ұлы ғалымы Абай 1845 жылы жылан жылында дүниеге  Негізгі аты – Ибраһим болса да,  «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған

Әкесі -тілге шешен, ақылға бай, қатыгез, ал шешесі керісінше ағайын- туысқа қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай адам болған. Аяулы әжесі Зере мен анасы Ұлжанның жас бала қиялы мен санасының, мінез-құлқының қалыптасуына әсері мол болды. Ол екеуі айтқан ертегі, аңыз-әңгіме, күлдіргі, мысқыл, ел басынан өткен тарихи оқиғалар зерделі бала-Абайдың санасына біртіндеп сіңе берді. Абай 10-12 жасында мұсылманша оқып, хат таниды. Ал, 12 жасында. Семейдегі Ахмет Риза медресесіне оқуға түседі. Медреседе жүргенде 13 жасында 3ай орыстың «приходская школында» орысша сабақ оқыды. Осы 4 жылдық медреседегі және 3 айлық орыс мектептеріндегі оқуы аяқталып, 15 жасында үлкендерден білімі артып, ел ішіндегі жұртты өзіне  қаратып, әкесіне көп көмегін тигізеді.

Ақын де бірнеше ән шығарған. Тәңір қосқан жар едің сен, Сегіз аяқ, Көзімнің қарасы, Қор болды жаным, Бойы бұлғаң, Көзімнің қарасы,  Қараңғы түнде тау қалғып, Айттым сәлем, Қаламқас. Абай атамыздың жыл мезгілдеріне «Қыс», «Жазғытұры», «Жаз», «Күз», сондай-ақ Жасымда ғылым бар деп ескермедім, Сабырсыз, арсыз еріншек, Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы, Интернатта оқып жүр талай  қазақ баласы, Әсемпаз болма әрнеге, Құлақтан  кіріп бойды алар, Ғылым таппай мақтанба сияқты көптеген өлеңдер жазған. Ақын өз өлеңдерінде қараңғылық, надандық, кертартпалықпен күрескен, халық қамын ойлаған, жастарды білімге, еңбекке, өнерге шақырған.

Абай орыс ақыны А.С.Пушкиннің «Евгений Онегин» романынан үзінділер, М.Ю.Лермонтовтың, И.Гетенің шығармаларын сүйіп оқып, аударған. «Орыс тілі, жазуын - Білсем деген таласы...» деп жастардың орысша тіл ұстартуға деген жақсы ықыласын көңіліне медеу тұтады. «Орысша оқу керек, хикметте, мал да, өнер де, ғылым да - бәрі орыста зор», «сен оның тілін білсең, көкірек-көзің, дүниенің кілті ашылатын болады» дейді

Абай көзі тірісінде өзінің өлеңдерін жинаған емес. Олардың әрқайсысын бір жапырақ қағазға жазып, жастарға таратып бере берген. Олар Абайдың өлеңдерін жаттап алып отырған. Сөйтіп Абай өлеңдері қазақ даласында ауыздан ауызға таралып кете барды. Оның өлеңдері қолдан қолға көшіріп алынды. Ондай қолжазба көшірмеге ие болу әрбір сауатты қазақ үшін зор ғанибет болатын. Кейінірек Абайдың туындыларын оның ұлы Тұрағұл жинастыра бастады. Абай өлеңдерінің ең алғашқы жинағы 1909 жылы ақын Кәкітайдың арқасында Қазан қаласында басылып шықты. 

 

1. Абай шығармалары қашан басылып шықты?

а)  1904 жылы

ә) 1909 жылы

б) 1924 жылы

в) 1945 жылы

2. Мәтін бойынша, Абай: «Орыс тілі – ...   », - дейді.

а) дүниенің рахаты

ә) дүниенің сыры

б) дүниенің кілті

в) дүниенің алтыны

3. Абайдың шын аты кім?

а)  Мұхамедқанафия

ә) Алауадин

б) ИбраҺим

в) Телқара

4. Абай кімдердің шығармаларын қазақ тіліне аударған?

а) Достоевский, Куприн

ә) Крылов, Лермонтов

б) Пушкин, Есенин

в) Тютчев, Бунин

5. Абай кім?

а) қазақ халқының ұлы ғалымы

ә) қазақ халқының тарихшысы

б) қазақ халқының жазба әдебиетін қалаушы

в) қазақ халқының этнографы

Оқылым. Мәтінді оқы.Берілген тест  тапсырмаларды орындаңыз.

Көшпелілер өркениеті – мал шаруашылығымен айналысатын, белгілі бір қалыптасқан жүйемен көшіп – қонып тіршілік ететін адамдардың қауымдастығы, өркениеті. Көшпеліліктің шығуына географиялық орта мен ауа райы әсер етті. Көшпелілік белгілі бір геофизикалық  табиғи – климаттық аймақтарда қалыптасады. Бұлқандай аймақтар, олардың экологиялық жүйесі қандай? Әдетте, бұл – далалы, жартылай шөлейт, шөл және құрғақ далалар, тау бөктері, тау қойнаулары. Мұндай жерде көбінесе жаңбыр аз, жылдық ылғалдың мөлшері 200 – 400 мм арасында ғана болады. Осындай аймақтарға Қазақстан да кіреді. Мұндай аймақтарға Сырдың бойы, жартылай Ертістің, Тобылдың, Есілдің Шығыс Қазақстанның таулы және тау бөктерінің кейбір алқаптары, Аралдың маңайы жатады. Бұл өңірлерде, әсіресе өзен – көл суларының маңайында ежелден егіншілік пайда болып, отырықшы мәдениет қалыптасқан.

1.Көшпелілер өркениеті қандай шаруашылықпен айналысқан?

А) мал шаруашылығымен

Ә) гүл өсірумен

Б) бақша өсірумен

2.Көшпеліктің шығуына не әсер етті?

А) баспаналары

Ә) шығуына географиялық орта мен ауа райы

Б) басшылары

3.Отырықшы мәдениет қалыптасқан аймақтарды ата

А) Шыңғыс тауының етегі

Ә) Батыс Қазақстан облысы

Б) Сырдың бойы, Аралдың маңы

4. Көшпелілер өркениеті немен айналысқан?

А) мал шаруашылығымен

Ә) гүл өсірумен

Б) бақша өсірумен

5. Жаңбыры аз, жылдық ылғалдың мөлшері 200 – 400 мм құрайтын аймақтарды ата

А) Сырдың бойы, Ертіс, Тобылды, Есілдің Шығыс Қазақстаны

Ә) Батыс Қазақстан

Б) Солтүстік Қазақстан

Жазылым.

Берілген сөздердің синонимін жазыңыз.

Данышпан - _____________________________

Ат - ____________________________________

Семсер –________________________________

Патша- __________________________________

 

Айтылым.

Мәтін бойынша сұрақтарға толық жауап беріңіз.

1.Көшпеліліктің шығуына не әсер етті?

 

2. Көшпелілік қандай аймақтарда қалыптасады

 

 

 

                                                         V нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым. Мәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

Қазақ халқының ұлы ғалымы Абай 1845 жылы жылан жылында дүниеге  Негізгі аты – Ибраһим болса да,  «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған

Әкесі -тілге шешен, ақылға бай, қатыгез, ал шешесі керісінше ағайын- туысқа қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай адам болған. Аяулы әжесі Зере мен анасы Ұлжанның жас бала қиялы мен санасының, мінез-құлқының қалыптасуына әсері мол болды. Ол екеуі айтқан ертегі, аңыз-әңгіме, күлдіргі, мысқыл, ел басынан өткен тарихи оқиғалар зерделі бала-Абайдың санасына біртіндеп сіңе берді. Абай 10-12 жасында мұсылманша оқып, хат таниды. Ал, 12 жасында. Семейдегі Ахмет Риза медресесіне оқуға түседі. Медреседе жүргенде 13 жасында 3ай орыстың «приходская школында» орысша сабақ оқыды. Осы 4 жылдық медреседегі және 3 айлық орыс мектептеріндегі оқуы аяқталып, 15 жасында үлкендерден білімі артып, ел ішіндегі жұртты өзіне  қаратып, әкесіне көп көмегін тигізеді.

Ақын де бірнеше ән шығарған. Тәңір қосқан жар едің сен, Сегіз аяқ, Көзімнің қарасы, Қор болды жаным, Бойы бұлғаң, Көзімнің қарасы,  Қараңғы түнде тау қалғып, Айттым сәлем, Қаламқас. Абай атамыздың жыл мезгілдеріне «Қыс», «Жазғытұры», «Жаз», «Күз», сондай-ақ Жасымда ғылым бар деп ескермедім, Сабырсыз, арсыз еріншек, Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы, Интернатта оқып жүр талай  қазақ баласы, Әсемпаз болма әрнеге, Құлақтан  кіріп бойды алар, Ғылым таппай мақтанба сияқты көптеген өлеңдер жазған. Ақын өз өлеңдерінде қараңғылық, надандық, кертартпалықпен күрескен, халық қамын ойлаған, жастарды білімге, еңбекке, өнерге шақырған.

Абай орыс ақыны А.С.Пушкиннің «Евгений Онегин» романынан үзінділер, М.Ю.Лермонтовтың, И.Гетенің шығармаларын сүйіп оқып, аударған. «Орыс тілі, жазуын - Білсем деген таласы...» деп жастардың орысша тіл ұстартуға деген жақсы ықыласын көңіліне медеу тұтады. «Орысша оқу керек, хикметте, мал да, өнер де, ғылым да - бәрі орыста зор», «сен оның тілін білсең, көкірек-көзің, дүниенің кілті ашылатын болады» дейді

Абай көзі тірісінде өзінің өлеңдерін жинаған емес. Олардың әрқайсысын бір жапырақ қағазға жазып, жастарға таратып бере берген. Олар Абайдың өлеңдерін жаттап алып отырған. Сөйтіп Абай өлеңдері қазақ даласында ауыздан ауызға таралып кете барды. Оның өлеңдері қолдан қолға көшіріп алынды. Ондай қолжазба көшірмеге ие болу әрбір сауатты қазақ үшін зор ғанибет болатын. Кейінірек Абайдың туындыларын оның ұлы Тұрағұл жинастыра бастады. Абай өлеңдерінің ең алғашқы жинағы 1909 жылы ақын Кәкітайдың арқасында Қазан қаласында басылып шықты. 

 

1. Абай шығармалары қашан басылып шықты?

а)  1904 жылы

ә) 1909 жылы

б) 1924 жылы

в) 1945 жылы

2. Мәтін бойынша, Абай: «Орыс тілі – ...   », - дейді.

а) дүниенің рахаты

ә) дүниенің сыры

б) дүниенің кілті

в) дүниенің алтыны

3. Абайдың шын аты кім?

а)  Мұхамедқанафия

ә) Алауадин

б) ИбраҺим

в) Телқара

4. Абай кімдердің шығармаларын қазақ тіліне аударған?

а) Достоевский, Куприн

ә) Крылов, Лермонтов

б) Пушкин, Есенин

в) Тютчев, Бунин

5. Абай кім?

а) қазақ халқының ұлы ғалымы

ә) қазақ халқының тарихшысы

б) қазақ халқының жазба әдебиетін қалаушы

в) қазақ халқының этнографы

Оқылым.  Мәтінді оқы.Берілген тест  тапсырмаларды орындаңыз.

Компьютер

        Біз үстел үстілік компьютерлерді жұмыста, үйде, мектепте, кітапханада және тағы басқа жерлерде қолданамыз. Олар кішкентай, орташа, үлкен бола алады және әдетте үстел үстінде тұрады. Ол пернетақта, тінтуір, монитор және жүйелік блоктан тұрады.

     Көптеген үстел үстілік компьютерлерді жаңарту, жетілдіру немесе ішіне жаңа бөлшектер салу оңай. Үстел үстілік компьютерлердің тағы бір артықшылығы – бұл олардың бағасы. Егер қызметі жағынан бірдей болатын үстел үстілік компьютер мен ноутбукты салыстыратын болсаңыз, бағасы жағынан үстелік үстілік компьютер арзанырақ болатынын байқайсыз

1. Үстел үстілік компьютерлерді қайда қолданамыз?

А) үйде, мектепте, кітапханада

Ә) әуежайда, кинозалда

Б) аулада, мектепте

2. Олар қандай бола алады?

А) орташа,шағын

Ә) орташа,кішкентай,үлкен

Б) ауыр,жеңіл

3. Үстел үстілік компьютерлердің артықшылығын ата

А) бағасы

Ә)  көлемі

Б) мөлшері

4. Үстел үстілік компьютер  тұрады.

А) пернетақта, ноутбук,блок

Ә) ноутбук,тінтуір

Б) пернетақта, тінтуір, монитор және жүйелік блок

5. Бағасы жағынан қай компьютер арзанырақ?

А) үстелүстілік компьютер

Ә) ноутбук

Б) екеуі де бірдей

Жазылым.Берілген сөйлемнің  ішінен қарамен берілген сөздерге морфологиялық талдау жасаңыз.

Үстел үстілік компьютерлердің тағы бір артықшылығы – бұл олардың бағасы.

 

Айтылым.«Компьтердің зияны мен пайдасы» туралыәңгімелеңіз.

 

 

 

 

VІ  нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым. Мәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

Қазақ халқының ұлы ғалымы Абай 1845 жылы жылан жылында дүниеге  Негізгі аты – Ибраһим болса да,  «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған

Әкесі -тілге шешен, ақылға бай, қатыгез, ал шешесі керісінше ағайын- туысқа қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай адам болған. Аяулы әжесі Зере мен анасы Ұлжанның жас бала қиялы мен санасының, мінез-құлқының қалыптасуына әсері мол болды. Ол екеуі айтқан ертегі, аңыз-әңгіме, күлдіргі, мысқыл, ел басынан өткен тарихи оқиғалар зерделі бала-Абайдың санасына біртіндеп сіңе берді. Абай 10-12 жасында мұсылманша оқып, хат таниды. Ал, 12 жасында. Семейдегі Ахмет Риза медресесіне оқуға түседі. Медреседе жүргенде 13 жасында 3ай орыстың «приходская школында» орысша сабақ оқыды. Осы 4 жылдық медреседегі және 3 айлық орыс мектептеріндегі оқуы аяқталып, 15 жасында үлкендерден білімі артып, ел ішіндегі жұртты өзіне  қаратып, әкесіне көп көмегін тигізеді.

Ақын де бірнеше ән шығарған. Тәңір қосқан жар едің сен, Сегіз аяқ, Көзімнің қарасы, Қор болды жаным, Бойы бұлғаң, Көзімнің қарасы,  Қараңғы түнде тау қалғып, Айттым сәлем, Қаламқас. Абай атамыздың жыл мезгілдеріне «Қыс», «Жазғытұры», «Жаз», «Күз», сондай-ақ Жасымда ғылым бар деп ескермедім, Сабырсыз, арсыз еріншек, Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы, Интернатта оқып жүр талай  қазақ баласы, Әсемпаз болма әрнеге, Құлақтан  кіріп бойды алар, Ғылым таппай мақтанба сияқты көптеген өлеңдер жазған. Ақын өз өлеңдерінде қараңғылық, надандық, кертартпалықпен күрескен, халық қамын ойлаған, жастарды білімге, еңбекке, өнерге шақырған.

Абай орыс ақыны А.С.Пушкиннің «Евгений Онегин» романынан үзінділер, М.Ю.Лермонтовтың, И.Гетенің шығармаларын сүйіп оқып, аударған. «Орыс тілі, жазуын - Білсем деген таласы...» деп жастардың орысша тіл ұстартуға деген жақсы ықыласын көңіліне медеу тұтады. «Орысша оқу керек, хикметте, мал да, өнер де, ғылым да - бәрі орыста зор», «сен оның тілін білсең, көкірек-көзің, дүниенің кілті ашылатын болады» дейді

Абай көзі тірісінде өзінің өлеңдерін жинаған емес. Олардың әрқайсысын бір жапырақ қағазға жазып, жастарға таратып бере берген. Олар Абайдың өлеңдерін жаттап алып отырған. Сөйтіп Абай өлеңдері қазақ даласында ауыздан ауызға таралып кете барды. Оның өлеңдері қолдан қолға көшіріп алынды. Ондай қолжазба көшірмеге ие болу әрбір сауатты қазақ үшін зор ғанибет болатын. Кейінірек Абайдың туындыларын оның ұлы Тұрағұл жинастыра бастады. Абай өлеңдерінің ең алғашқы жинағы 1909 жылы ақын Кәкітайдың арқасында Қазан қаласында басылып шықты. 

 

1. Абайдың әкесі қандай адам болған?

а) күлегеш

ә) қатал

б) жұмсақ

в) ақын

2. Абайға аңыз әңгімелерді кім айтқан?

а) Досы Ербол

ә) Әкесі Құнанбай 

б) шешесі Ұлжан

в) көршілері

3. Абай қай шығармасына ән шығарған?

а) «Болыс болдым мінеки»

ә) «Жасымда ғылым бар деп ескермедім»

б) «Қараңғы түнде тау қалғып»

в) «Интернатта оқып жүр»

4. Абай неше жасында орыс тілін үйрене бастады?

а) 5 жасында

ә) 9 жасында

б) 13 жасында

в) 3 жасында

5. Абай қазақ халқын  ...   болуға шақырды.

а) көңілді

ә) надан

б) мәдениетті

в) малды

Оқылым. Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Екі дос

·                                                                                                                                       Бір күні екі дос орманда кележатады. Кенеттеналдарынанбіраюшығакеледі. Сол кездебіреуіқашажөнеледі, екіншісіталғаөрмелепжасырыныпқалады. Қашқанжігітортадақалыпкетеді.Ойына «Өлгенадамсияқтыжерге жата қалсам, құтылыпкетермін» депжерге жата қалады. Аю келіп оны иіскелейбастағандадемінжұтып, дем алмайжатады. Аю кеткенсоңталғаөрмелепкеткендосықасынакеліп, күліп: «Айтшы ал, аюсеніңқұлағыңа не депсыбырлады?» дейді. Сонда досы:  «Досынақауіп-қатертөніптұрғандақашыпкеткенадамдардансақтанукеректігімді, айтты» дейді.

1. Ертегі не туралы?

А) өнер

Ә) білім

Б) ғылым

В) адамгершілік пен достық

2. Мәтін желісі бойынша мәтінде қандай кейіпкерлер бар?

А) екі дос

Ә) екі көрші мен қой

Б) екі дос және аю

В) аюлар

3. Амалы құрыған жас бала қандай әрекет жасады?

А) жүгіріп қаша жөнелді

Ә) Аюға қарсы шықты

Б) Жерге қимылсыз жата қалды

В) Жылады

4. Мәтінге қатысты басты сөзді анықтаңыз:

А)  Адалдық

Ә) татулық

Б) шынайы достық

В) сатқындық

5. «Дос» сөзінің антнимін табыңыз

А) құрбы

Ә) қатарлас

Б) дұшпан

В) туысқан.

 Жазылым.  Тірек сөздерді пайдаланып, « Адал дос» тақырыбында эссе жазыңыз.

Тірек сөздер: дос, сенімді, адал, амал, мәңгілік ,көп ,  жақсы, бесінші

 

Айтылым.Тірек сөздерді пайдаланып, тыңдаған мәтіннің мазмұнын айтыңыз.

Тірек сөздер: ұлы ақын,  Семей облысы, қайырымды, қатал, Зере, аңыз әңгіме, Пушкин, өлеңдері, 1904 жылы , дүние жүзі, «Абай жолы».

 

 

 

VІІ  нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым  Мәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

Қазақ халқының ұлы ғалымы Абай 1845 жылы жылан жылында дүниеге  Негізгі аты – Ибраһим болса да,  «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған

Әкесі -тілге шешен, ақылға бай, қатыгез, ал шешесі керісінше ағайын- туысқа қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай адам болған. Аяулы әжесі Зере мен анасы Ұлжанның жас бала қиялы мен санасының, мінез-құлқының қалыптасуына әсері мол болды. Ол екеуі айтқан ертегі, аңыз-әңгіме, күлдіргі, мысқыл, ел басынан өткен тарихи оқиғалар зерделі бала-Абайдың санасына біртіндеп сіңе берді. Абай 10-12 жасында мұсылманша оқып, хат таниды. Ал, 12 жасында. Семейдегі Ахмет Риза медресесіне оқуға түседі. Медреседе жүргенде 13 жасында 3ай орыстың «приходская школында» орысша сабақ оқыды. Осы 4 жылдық медреседегі және 3 айлық орыс мектептеріндегі оқуы аяқталып, 15 жасында үлкендерден білімі артып, ел ішіндегі жұртты өзіне  қаратып, әкесіне көп көмегін тигізеді.

Ақын де бірнеше ән шығарған. Тәңір қосқан жар едің сен, Сегіз аяқ, Көзімнің қарасы, Қор болды жаным, Бойы бұлғаң, Көзімнің қарасы,  Қараңғы түнде тау қалғып, Айттым сәлем, Қаламқас. Абай атамыздың жыл мезгілдеріне «Қыс», «Жазғытұры», «Жаз», «Күз», сондай-ақ Жасымда ғылым бар деп ескермедім, Сабырсыз, арсыз еріншек, Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы, Интернатта оқып жүр талай  қазақ баласы, Әсемпаз болма әрнеге, Құлақтан  кіріп бойды алар, Ғылым таппай мақтанба сияқты көптеген өлеңдер жазған. Ақын өз өлеңдерінде қараңғылық, надандық, кертартпалықпен күрескен, халық қамын ойлаған, жастарды білімге, еңбекке, өнерге шақырған.

Абай орыс ақыны А.С.Пушкиннің «Евгений Онегин» романынан үзінділер, М.Ю.Лермонтовтың, И.Гетенің шығармаларын сүйіп оқып, аударған. «Орыс тілі, жазуын - Білсем деген таласы...» деп жастардың орысша тіл ұстартуға деген жақсы ықыласын көңіліне медеу тұтады. «Орысша оқу керек, хикметте, мал да, өнер де, ғылым да - бәрі орыста зор», «сен оның тілін білсең, көкірек-көзің, дүниенің кілті ашылатын болады» дейді

Абай көзі тірісінде өзінің өлеңдерін жинаған емес. Олардың әрқайсысын бір жапырақ қағазға жазып, жастарға таратып бере берген. Олар Абайдың өлеңдерін жаттап алып отырған. Сөйтіп Абай өлеңдері қазақ даласында ауыздан ауызға таралып кете барды. Оның өлеңдері қолдан қолға көшіріп алынды. Ондай қолжазба көшірмеге ие болу әрбір сауатты қазақ үшін зор ғанибет болатын. Кейінірек Абайдың туындыларын оның ұлы Тұрағұл жинастыра бастады. Абай өлеңдерінің ең алғашқы жинағы 1909 жылы ақын Кәкітайдың арқасында Қазан қаласында басылып шықты. 

1. Абайдың әкесі қандай адам болған?

а) күлегеш

ә) қатал

б) жұмсақ

в) ақын

2. Абайға аңыз әңгімелерді кім айтқан?

а) Досы Ербол

ә) Әкесі Құнанбай 

б) шешесі Ұлжан

в) көршілері

3. Абай қай шығармасына ән шығарған?

а) «Болыс болдым мінеки»

ә) «Жасымда ғылым бар деп ескермедім»

б) «Қараңғы түнде тау қалғып»

в) «Интернатта оқып жүр»

4. Абай неше жасында орыс тілін үйрене бастады?

а) 5 жасында

ә) 9 жасында

б) 13 жасында

в) 3 жасында

5. Абай қазақ халқын  ...   болуға шақырды.

а) көңілді

ә) надан

б) мәдениетті

в) малды

Оқылым. Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Құмырсқа

Бір құмырсқа өз илеуінен бөлініп, ара, қоңызбен дос болыпты. Жем іздеп шыққан құмырсқа жол үстінен бір дән тауып алыпты. Жалғыз өзі әрі-бері әуреленіп, қозғалта алмапты. Енді көмек сұрау үшін достарын іздейді. Гүлден гүлге ұшып-қонып жүрген араға жолығып:                                                                                            

  -   Досым, маған көмектесіп жіберші, - деп өтініпті.                                                           -   Көрмей тұрсың ба, мен де жұмыс істеп жатырмын ғой! – деп көнбепті ара. Енді құмырсқа қоңыздан көмек сұрапты:                                                                                    

 - Сен үшін өз жұмысымды тастай алмаймын! – деп, қоңыз да кете барады.                      

 Екі досынан көмек болмаған құмырсқа ренжіп келе жатса, алдынан өзінің ұялас достары кездесіпті. Олар мұның түрін көріп: Не істеп жүрсің? – деп сұрапты. Құмырсқа өз басынан кешкенін айтады. Достары көмектеседі де, дәнді бірігіп көтеріп алып кетеді. Құмырсқа қайта үйіріне қосылады. «Жаңа достың қадірі ескі достай бола алмас» деген сөз содан қалыпты.

 1.  Құмырсқа қандай қателік  жасады?

а) достарын сатып кетті

ә) ескі достарымен бірге болды

б) үйінен алысқа кетіп қалды

в) жазда дән жинамады

2.  Мәтінде қандай антонимдер бар?

а) қоңыз, ара

ә) жаңа, ескі

б) көмек, жұмыс

в) сұрау, айту

3. Мәтінге сәйкес мақалды белгілеңіз.

а) Нағыз дос дұшпан болмас

ә) Өмірдің өзі — ұлы ұстаз.

б) Күлме досыңа, келер басыңа.

в) Заттың жаңасы жақсы, достың ескісі жақсы.

4. Нағыз дос қандай сөздерді айтпайды?

а) Бірге көтерген жүк жеңіл.

ә) Сен үшін өз жұмысымды тастай алмаймын!

б) Бір–бірімізге  көмектеспесек, қалайша дос боламыз?

в) Жолдасын тастаған жолда қалар.

5 «құмырсқа» сөзін қай топқа қосуға болады?

а) құстар

ә) балықтар

б) жәндіктер

в) аңдар

Жазылым. «Дос» туралы мақал-мәтелдер  жазыңыз.

Айтылым.«Жаңа достың қадірі ескі достай бола алмас» деген сөзбен келісесің бе? Өз ойыңды ортаға салыңыз.

 

 

 

 

VІІІ  нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым. Мәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

Қазақ халқының ұлы ғалымы Абай 1845 жылы жылан жылында дүниеге  Негізгі аты – Ибраһим болса да,  «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған

Әкесі -тілге шешен, ақылға бай, қатыгез, ал шешесі керісінше ағайын- туысқа қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай адам болған. Аяулы әжесі Зере мен анасы Ұлжанның жас бала қиялы мен санасының, мінез-құлқының қалыптасуына әсері мол болды. Ол екеуі айтқан ертегі, аңыз-әңгіме, күлдіргі, мысқыл, ел басынан өткен тарихи оқиғалар зерделі бала-Абайдың санасына біртіндеп сіңе берді. Абай 10-12 жасында мұсылманша оқып, хат таниды. Ал, 12 жасында. Семейдегі Ахмет Риза медресесіне оқуға түседі. Медреседе жүргенде 13 жасында 3ай орыстың «приходская школында» орысша сабақ оқыды. Осы 4 жылдық медреседегі және 3 айлық орыс мектептеріндегі оқуы аяқталып, 15 жасында үлкендерден білімі артып, ел ішіндегі жұртты өзіне  қаратып, әкесіне көп көмегін тигізеді.

Ақын де бірнеше ән шығарған. Тәңір қосқан жар едің сен, Сегіз аяқ, Көзімнің қарасы, Қор болды жаным, Бойы бұлғаң, Көзімнің қарасы,  Қараңғы түнде тау қалғып, Айттым сәлем, Қаламқас. Абай атамыздың жыл мезгілдеріне «Қыс», «Жазғытұры», «Жаз», «Күз», сондай-ақ Жасымда ғылым бар деп ескермедім, Сабырсыз, арсыз еріншек, Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы, Интернатта оқып жүр талай  қазақ баласы, Әсемпаз болма әрнеге, Құлақтан  кіріп бойды алар, Ғылым таппай мақтанба сияқты көптеген өлеңдер жазған. Ақын өз өлеңдерінде қараңғылық, надандық, кертартпалықпен күрескен, халық қамын ойлаған, жастарды білімге, еңбекке, өнерге шақырған.

Абай орыс ақыны А.С.Пушкиннің «Евгений Онегин» романынан үзінділер, М.Ю.Лермонтовтың, И.Гетенің шығармаларын сүйіп оқып, аударған. «Орыс тілі, жазуын - Білсем деген таласы...» деп жастардың орысша тіл ұстартуға деген жақсы ықыласын көңіліне медеу тұтады. «Орысша оқу керек, хикметте, мал да, өнер де, ғылым да - бәрі орыста зор», «сен оның тілін білсең, көкірек-көзің, дүниенің кілті ашылатын болады» дейді

Абай көзі тірісінде өзінің өлеңдерін жинаған емес. Олардың әрқайсысын бір жапырақ қағазға жазып, жастарға таратып бере берген. Олар Абайдың өлеңдерін жаттап алып отырған. Сөйтіп Абай өлеңдері қазақ даласында ауыздан ауызға таралып кете барды. Оның өлеңдері қолдан қолға көшіріп алынды. Ондай қолжазба көшірмеге ие болу әрбір сауатты қазақ үшін зор ғанибет болатын. Кейінірек Абайдың туындыларын оның ұлы Тұрағұл жинастыра бастады. Абай өлеңдерінің ең алғашқы жинағы 1909 жылы ақын Кәкітайдың арқасында Қазан қаласында басылып шықты. 

1. Мәтін бойынша, Абай: «Орыс тілі – ...   », - дейді.

а) дүниенің рахаты

ә) дүниенің сыры

б) дүниенің кілті

в) дүниенің алтыны

2. Абай шығармалары қашан басылып шықты?

а)  1904 жылы

ә) 1909 жылы

б) 1924 жылы

в) 1945 жылы

3. Абайдың шын аты кім?

а)  Мұхамедқанафия

ә) Алауадин

б) ИбраҺим

в) Телқара

4. Абай кімдердің шығармаларын қазақ тіліне аударған?

а) Достоевский, Куприн

ә) Крылов, Лермонтов

б) Пушкин, Есенин

в) Тютчев, Бунин

5. Абай кім?

а) қазақ халқының ұлы ғалымы

ә) қазақ халқының тарихшысы

б) қазақ халқының жазба әдебиетін қалаушы

в) қазақ халқының этнографы

Оқылым. Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

          Отырар – қазақ халқының ең көне қалаларының бірі. Ежелде Отырар қаласының орнында Фараб атты үлкен қоныс болған. «Фараб»- сөзі «сулы қоныс» деген мағынаны білдіреді,себебі шаһар Арыс пен Сырдария өзендерінің қосылған тұсында орналасқан еді. Ежелгі Отырар немесе Фараб қаласының орны қазіргі Оңтүстік Қазақстан облысының түстік батысында жатыр.

          Отырар орнында бұл күндері басы бүтін жалғыз қалған құрылыс –

Арыстан баб ғимараты. Алғашқы көне дәуірдегі ескерткіш қираған соң,

оның орнына салынған ортағасырлық әсем өрнекті ғимарат. Арыстан

баб- Отырар жеріне алғаш келген білімпаздардың бірі.

 

1.2- абзацтың негізгі идеясы неде?

а) Отырар қаласы туралы

б) «Фараб» сөзінің мағынасы

в)Алғаш келген білімпаз Арыстан баб туралы

д)Арыстан баб шәкірттері

2. Білімпаз сөзінің жасалуы

а) Түбір, жұрнақ

б) Түбір ,жұрнақ, жұрнақ

в) Түбір ,жұрнақ, жалғау

д) Түбір, жалғау, жалғау

3. Отырар қаласының орнында қандай көне қала болған?

а) Фараб қаласы

б) Әулиеата қаласы

в) Ақмешіт қаласы

д) Ясауи кесенесі

4.Мәтін қай жанрда жазылған?

а) Мақала

б) Эссе

б) Ертегі

в) Роман

5. Шаһар сөзі қай топқа жатады?

а) диалект

б) кірме сөз

в)термин сөз

д) кәсіби сөз

Жазылым.  Берілген сын есімдерді пайдаланып, «Менің сүйікті қалам» тақырыбында эссе жазыңыз.

Сын есімдер:көрікті, үлкен, зәулім, биік, таза, ерекше , сүйікті

 

Айтылым.  «Қазақстан қалалары» тақырыбында  диалог құраңыз.

 

 

IX нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым. Мәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

Қазақ халқының ұлы ғалымы Абай 1845 жылы жылан жылында дүниеге  Негізгі аты – Ибраһим болса да,  «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған

Әкесі -тілге шешен, ақылға бай, қатыгез, ал шешесі керісінше ағайын- туысқа қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай адам болған. Аяулы әжесі Зере мен анасы Ұлжанның жас бала қиялы мен санасының, мінез-құлқының қалыптасуына әсері мол болды. Ол екеуі айтқан ертегі, аңыз-әңгіме, күлдіргі, мысқыл, ел басынан өткен тарихи оқиғалар зерделі бала-Абайдың санасына біртіндеп сіңе берді. Абай 10-12 жасында мұсылманша оқып, хат таниды. Ал, 12 жасында. Семейдегі Ахмет Риза медресесіне оқуға түседі. Медреседе жүргенде 13 жасында 3ай орыстың «приходская школында» орысша сабақ оқыды. Осы 4 жылдық медреседегі және 3 айлық орыс мектептеріндегі оқуы аяқталып, 15 жасында үлкендерден білімі артып, ел ішіндегі жұртты өзіне  қаратып, әкесіне көп көмегін тигізеді.

Ақын де бірнеше ән шығарған. Тәңір қосқан жар едің сен, Сегіз аяқ, Көзімнің қарасы, Қор болды жаным, Бойы бұлғаң, Көзімнің қарасы,  Қараңғы түнде тау қалғып, Айттым сәлем, Қаламқас. Абай атамыздың жыл мезгілдеріне «Қыс», «Жазғытұры», «Жаз», «Күз», сондай-ақ Жасымда ғылым бар деп ескермедім, Сабырсыз, арсыз еріншек, Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы, Интернатта оқып жүр талай  қазақ баласы, Әсемпаз болма әрнеге, Құлақтан  кіріп бойды алар, Ғылым таппай мақтанба сияқты көптеген өлеңдер жазған. Ақын өз өлеңдерінде қараңғылық, надандық, кертартпалықпен күрескен, халық қамын ойлаған, жастарды білімге, еңбекке, өнерге шақырған.

Абай орыс ақыны А.С.Пушкиннің «Евгений Онегин» романынан үзінділер, М.Ю.Лермонтовтың, И.Гетенің шығармаларын сүйіп оқып, аударған. «Орыс тілі, жазуын - Білсем деген таласы...» деп жастардың орысша тіл ұстартуға деген жақсы ықыласын көңіліне медеу тұтады. «Орысша оқу керек, хикметте, мал да, өнер де, ғылым да - бәрі орыста зор», «сен оның тілін білсең, көкірек-көзің, дүниенің кілті ашылатын болады» дейді

Абай көзі тірісінде өзінің өлеңдерін жинаған емес. Олардың әрқайсысын бір жапырақ қағазға жазып, жастарға таратып бере берген. Олар Абайдың өлеңдерін жаттап алып отырған. Сөйтіп Абай өлеңдері қазақ даласында ауыздан ауызға таралып кете барды. Оның өлеңдері қолдан қолға көшіріп алынды. Ондай қолжазба көшірмеге ие болу әрбір сауатты қазақ үшін зор ғанибет болатын. Кейінірек Абайдың туындыларын оның ұлы Тұрағұл жинастыра бастады. Абай өлеңдерінің ең алғашқы жинағы 1909 жылы ақын Кәкітайдың арқасында Қазан қаласында басылып шықты. 

1. Мәтін бойынша, Абай: «Орыс тілі – ...   », - дейді.

а) дүниенің рахаты

ә) дүниенің сыры

б) дүниенің кілті

в) дүниенің алтыны

2. Абай шығармалары қашан басылып шықты?

а)  1904 жылы

ә) 1909 жылы

б) 1924 жылы

в) 1945 жылы

3. Абайдың шын аты кім?

а)  Мұхамедқанафия

ә) Алауадин

б) ИбраҺим

в) Телқара

4. Абай кімдердің шығармаларын қазақ тіліне аударған?

а) Достоевский, Куприн

ә) Крылов, Лермонтов

б) Пушкин, Есенин

в) Тютчев, Бунин

5. Абай кім?

а) қазақ халқының ұлы ғалымы

ә) қазақ халқының тарихшысы

б) қазақ халқының жазба әдебиетін қалаушы

в) қазақ халқының этнографы

Оқылым. Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Ырыс жайлы аңыз

Баяғыда бір жолаушы жолаушылап келе жатып шағын бір ауылға түсіпті. Ауылдың сыйлы кісінің үйіне дәл түскен екен, ол да жолынан жығылмай қонағын жік - жапар болып күтіп алыпты. Түннің бір уағында қонақ иттің ұлығанынан оянып кетіпті. Бұл қонақ жәй қонақ емес еді. Жер бетіндегі жан - жануардың тілін меңгерген ғалым адам болатын.

– Қонақтың атын жеймін! –  Ауыл сыртынан ұлыған қасқырдың дегеніне, үй иесінің иті:

– Қонағымның атын жер болсаң сені адамдарға ұстап беремін – деп жауап қатып тұр екен. Қасқыр болса:

– Бұл ауылды таң ата жау шабады – деп тайып тұрыпты.

Қонақ үй иесін оятып, дереу ауылдың көшуін сұрапты. Ауылды көшіріп болған соң, ертесіне ескі жұртқа келсе көнбей қалып қойған екі үйдің шаңырағы ортасына түсіп жатыр екен...

1. Жолаушы қандай адамның үйіне қонақ болып түсті?

а) сыйлы адамның үйіне

б) жомарт адамның үйіне

в) кедей адамның үйіне

д) таныс адамның үйіне

2. Қонақ қандай адам болып шықты?

а) данышпан

б) ақын

в) көріпкел

д) ғалым

3. Қонақ үй иесіне не айтты?

а) Тағы бір күн қонақ боларын.

б) Дереу ауылдан көшуі керектігін.

в) Жақсылық жасауы керектігін.

д) Қасқырдың үнін естігенін.

4.Қонақ кімдердің даусын естіді?

а) дұшпандардың

б) үй иелерінің

в) ит пенен қасқырдың

д) көршілердің

5. Қасқыр неліктен тайып тұрды?

а) Ауылға иттер келе жатқанын сезді.

б) Қонақтың данышпандығын білді.

в) Таң ата ауылды жау шабарын білді.

д) Үй иесінен қорықты.

Жазылым. Берілген сөздердің синонимдік қатарын табыңыз

 Сөздер:   Баяғыда – __________________

                 Қонақ -  ____________________

                 Жұрт – _____________________

                 Дереу – _____________________

                 Үй  - _______________________

 

Айтылым.Тірек сөздерді пайдаланып, оқыған мәтіннің мазмұнын айтыңыз.

Тірек сөздер:бір жолаушы, сыйлы кісі, ғалым адам, ауылдың сырты, түн іші

 

 

X нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыыңдалым. Мәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

Қазақ халқының ұлы ғалымы Абай 1845 жылы жылан жылында дүниеге  Негізгі аты – Ибраһим болса да,  «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған

Әкесі -тілге шешен, ақылға бай, қатыгез, ал шешесі керісінше ағайын- туысқа қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай адам болған. Аяулы әжесі Зере мен анасы Ұлжанның жас бала қиялы мен санасының, мінез-құлқының қалыптасуына әсері мол болды. Ол екеуі айтқан ертегі, аңыз-әңгіме, күлдіргі, мысқыл, ел басынан өткен тарихи оқиғалар зерделі бала-Абайдың санасына біртіндеп сіңе берді. Абай 10-12 жасында мұсылманша оқып, хат таниды. Ал, 12 жасында. Семейдегі Ахмет Риза медресесіне оқуға түседі. Медреседе жүргенде 13 жасында 3ай орыстың «приходская школында» орысша сабақ оқыды. Осы 4 жылдық медреседегі және 3 айлық орыс мектептеріндегі оқуы аяқталып, 15 жасында үлкендерден білімі артып, ел ішіндегі жұртты өзіне  қаратып, әкесіне көп көмегін тигізеді.

Ақын де бірнеше ән шығарған. Тәңір қосқан жар едің сен, Сегіз аяқ, Көзімнің қарасы, Қор болды жаным, Бойы бұлғаң, Көзімнің қарасы,  Қараңғы түнде тау қалғып, Айттым сәлем, Қаламқас. Абай атамыздың жыл мезгілдеріне «Қыс», «Жазғытұры», «Жаз», «Күз», сондай-ақ Жасымда ғылым бар деп ескермедім, Сабырсыз, арсыз еріншек, Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы, Интернатта оқып жүр талай  қазақ баласы, Әсемпаз болма әрнеге, Құлақтан  кіріп бойды алар, Ғылым таппай мақтанба сияқты көптеген өлеңдер жазған. Ақын өз өлеңдерінде қараңғылық, надандық, кертартпалықпен күрескен, халық қамын ойлаған, жастарды білімге, еңбекке, өнерге шақырған.

Абай орыс ақыны А.С.Пушкиннің «Евгений Онегин» романынан үзінділер, М.Ю.Лермонтовтың, И.Гетенің шығармаларын сүйіп оқып, аударған. «Орыс тілі, жазуын - Білсем деген таласы...» деп жастардың орысша тіл ұстартуға деген жақсы ықыласын көңіліне медеу тұтады. «Орысша оқу керек, хикметте, мал да, өнер де, ғылым да - бәрі орыста зор», «сен оның тілін білсең, көкірек-көзің, дүниенің кілті ашылатын болады» дейді

Абай көзі тірісінде өзінің өлеңдерін жинаған емес. Олардың әрқайсысын бір жапырақ қағазға жазып, жастарға таратып бере берген. Олар Абайдың өлеңдерін жаттап алып отырған. Сөйтіп Абай өлеңдері қазақ даласында ауыздан ауызға таралып кете барды. Оның өлеңдері қолдан қолға көшіріп алынды. Ондай қолжазба көшірмеге ие болу әрбір сауатты қазақ үшін зор ғанибет болатын. Кейінірек Абайдың туындыларын оның ұлы Тұрағұл жинастыра бастады. Абай өлеңдерінің ең алғашқы жинағы 1909 жылы ақын Кәкітайдың арқасында Қазан қаласында басылып шықты. 

1. Мәтін бойынша, Абай: «Орыс тілі – ...   », - дейді.

а) дүниенің рахаты

ә) дүниенің сыры

б) дүниенің кілті

в) дүниенің алтыны

2. Абай шығармалары қашан басылып шықты?

а)  1904 жылы

ә) 1909 жылы

б) 1924 жылы

в) 1945 жылы

3. Абайдың шын аты кім?

а)  Мұхамедқанафия

ә) Алауадин

б) ИбраҺим

в) Телқара

4. Абай кімдердің шығармаларын қазақ тіліне аударған?

а) Достоевский, Куприн

ә) Крылов, Лермонтов

б) Пушкин, Есенин

в) Тютчев, Бунин

5. Абай кім?

а) қазақ халқының ұлы ғалымы

ә) қазақ халқының тарихшысы

б) қазақ халқының жазба әдебиетін қалаушы

в) қазақ халқының этнографы

Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

      Жылқы - көшіп-қонуға төзімді әрі ыңғайлы жануар.Қысы-жазы өз аяғынан жайылады,оның азығы өзге малдардан әлдеқайда асыл. Сол себепті оның еті де, сүті де, денсаулыққа шипалы екені ерте кезден-ақ белгілі. Қазақтың ұғымынша жылқы еті жақпаған ауру адам өледі.

          Жылқы етінің өзіне тән ерекшелігі сол, оны қанша жесең де күшті болмайсың,тез сіңеді;сорпасының бетіне шыққан майы қанша суық болса да қатпай, тек тобарсып қана тұрады; қымызын қанша ішсең де сіңе береді. Туа сала шешесі өлген сәбиді жылқы сүтімен асырайды, өйткені қазақ ұғымында ол «адамнын сүтімен бірдей».

         Қымыз өз бетімен ашиды,сондықтан да ислам дінінің шартымен ораза ұстаған адамдар ауыз ашу үшін  ең алдымен тұз, кепкен жеміс сияқтылардың дәмін татады немесе аздап қымыз ішеді.

         Жылқы тамағының мұндай ерекше болуы жылқының оты мен суына байланысты. Жылқы кез-келген шөпті жемейді,иіскеп ,таңдап жейді. Басқа мал түлігі жайылған жерге,басқа малдың аузы тиген шөпке жылқы жоламайды.Өзге мал сораптай беретін лай суды ол татпайды.Жылқы судың тұнық,таза жерінен ғана ішеді.

1.Мәтін тақырыбын анықтаңыз

А)Жылқы еті-денсаулыққа пайдалы

Б)Жылқы сипаты

В)Жылқының ерекшеліктері

Д)Ер қанаты-ат

2.Жылқы қасиеттерін белгілеңіз

А)терісі қалың,түкті

Б)еті майлы

В)еті де,сүті де,терісі де пайдалы

Д)сүтінен құрт жасайды

3.Мәтін түрін ажыратыңыз

А)пайымдау мәтіні

Б)сипаттау мәтіні

В)көркемдеу мәтіні

Д)әңгімелеу мәтіні

4.Сорпасының сөзінің жасалуы

а) Түбір, тәуелдік жалғау, ілік септігінің жалғауы

б) Түбір,жұрнақ

в) Түбір,жұрнақ,жалғау

д) Түбір,қосымша

5. Көшіп – қону қандай қандай сөздер?

а) Біріккен сөздер

б) Туынды сөз

в) Қысқарған сөз

д) Қос сөз

Жазылым. Жалпы және жалқы есімдерді қолданып, «Менің сүйікті үй жануарым» тақырыбында эссе жазыңыз.

 

Айтылым. Үй жануары жылқыны  сипаттап айтыңыз.

 

 

11  нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым.Мәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

Қазақ халқының ұлы ғалымы Абай 1845 жылы жылан жылында дүниеге  Негізгі аты – Ибраһим болса да,  «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған

Әкесі -тілге шешен, ақылға бай, қатыгез, ал шешесі керісінше ағайын- туысқа қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай адам болған. Аяулы әжесі Зере мен анасы Ұлжанның жас бала қиялы мен санасының, мінез-құлқының қалыптасуына әсері мол болды. Ол екеуі айтқан ертегі, аңыз-әңгіме, күлдіргі, мысқыл, ел басынан өткен тарихи оқиғалар зерделі бала-Абайдың санасына біртіндеп сіңе берді. Абай 10-12 жасында мұсылманша оқып, хат таниды. Ал, 12 жасында. Семейдегі Ахмет Риза медресесіне оқуға түседі. Медреседе жүргенде 13 жасында 3ай орыстың «приходская школында» орысша сабақ оқыды. Осы 4 жылдық медреседегі және 3 айлық орыс мектептеріндегі оқуы аяқталып, 15 жасында үлкендерден білімі артып, ел ішіндегі жұртты өзіне  қаратып, әкесіне көп көмегін тигізеді.

Ақын де бірнеше ән шығарған. Тәңір қосқан жар едің сен, Сегіз аяқ, Көзімнің қарасы, Қор болды жаным, Бойы бұлғаң, Көзімнің қарасы,  Қараңғы түнде тау қалғып, Айттым сәлем, Қаламқас. Абай атамыздың жыл мезгілдеріне «Қыс», «Жазғытұры», «Жаз», «Күз», сондай-ақ Жасымда ғылым бар деп ескермедім, Сабырсыз, арсыз еріншек, Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы, Интернатта оқып жүр талай  қазақ баласы, Әсемпаз болма әрнеге, Құлақтан  кіріп бойды алар, Ғылым таппай мақтанба сияқты көптеген өлеңдер жазған. Ақын өз өлеңдерінде қараңғылық, надандық, кертартпалықпен күрескен, халық қамын ойлаған, жастарды білімге, еңбекке, өнерге шақырған.

Абай орыс ақыны А.С.Пушкиннің «Евгений Онегин» романынан үзінділер, М.Ю.Лермонтовтың, И.Гетенің шығармаларын сүйіп оқып, аударған. «Орыс тілі, жазуын - Білсем деген таласы...» деп жастардың орысша тіл ұстартуға деген жақсы ықыласын көңіліне медеу тұтады. «Орысша оқу керек, хикметте, мал да, өнер де, ғылым да - бәрі орыста зор», «сен оның тілін білсең, көкірек-көзің, дүниенің кілті ашылатын болады» дейді

Абай көзі тірісінде өзінің өлеңдерін жинаған емес. Олардың әрқайсысын бір жапырақ қағазға жазып, жастарға таратып бере берген. Олар Абайдың өлеңдерін жаттап алып отырған. Сөйтіп Абай өлеңдері қазақ даласында ауыздан ауызға таралып кете барды. Оның өлеңдері қолдан қолға көшіріп алынды. Ондай қолжазба көшірмеге ие болу әрбір сауатты қазақ үшін зор ғанибет болатын. Кейінірек Абайдың туындыларын оның ұлы Тұрағұл жинастыра бастады. Абай өлеңдерінің ең алғашқы жинағы 1909 жылы ақын Кәкітайдың арқасында Қазан қаласында басылып шықты. 

1. Мәтін бойынша, Абай: «Орыс тілі – ...   », - дейді.

а) дүниенің рахаты

ә) дүниенің сыры

б) дүниенің кілті

в) дүниенің алтыны

2. Абай шығармалары қашан басылып шықты?

а)  1904 жылы

ә) 1909 жылы

б) 1924 жылы

в) 1945 жылы

3. Абайдың шын аты кім?

а)  Мұхамедқанафия

ә) Алауадин

б) ИбраҺим

в) Телқара

4. Абай кімдердің шығармаларын қазақ тіліне аударған?

а) Достоевский, Куприн

ә) Крылов, Лермонтов

б) Пушкин, Есенин

в) Тютчев, Бунин

5. Абай кім?

а) қазақ халқының ұлы ғалымы

ә) қазақ халқының тарихшысы

б) қазақ халқының жазба әдебиетін қалаушы

в) қазақ халқының этнографы

Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Ырыс жайлы аңыз

Баяғыда бір жолаушы жолаушылап келе жатып шағын бір ауылға түсіпті. Ауылдың сыйлы кісінің үйіне дәл түскен екен, ол да жолынан жығылмай қонағын жік - жапар болып күтіп алыпты. Түннің бір уағында қонақ иттің ұлығанынан оянып кетіпті. Бұл қонақ жәй қонақ емес еді. Жер бетіндегі жан - жануардың тілін меңгерген ғалым адам болатын.

– Қонақтың атын жеймін! –  Ауыл сыртынан ұлыған қасқырдың дегеніне, үй иесінің иті:

– Қонағымның атын жер болсаң сені адамдарға ұстап беремін – деп жауап қатып тұр екен. Қасқыр болса:

– Бұл ауылды таң ата жау шабады – деп тайып тұрыпты.

Қонақ үй иесін оятып, дереу ауылдың көшуін сұрапты. Ауылды көшіріп болған соң, ертесіне ескі жұртқа келсе көнбей қалып қойған екі үйдің шаңырағы ортасына түсіп жатыр екен...

1. Жолаушы қандай адамның үйіне қонақ болып түсті?

а) сыйлы адамның үйіне

б) жомарт адамның үйіне

в) кедей адамның үйіне

д) таныс адамның үйіне

2. Қонақ қандай адам болып шықты?

а) данышпан

б) ақын

в) көріпкел

д) ғалым

3. Қонақ үй иесіне не айтты?

а) Тағы бір күн қонақ боларын.

б) Дереу ауылдан көшуі керектігін.

в) Жақсылық жасауы керектігін.

д) Қасқырдың үнін естігенін.

4.Қонақ кімдердің даусын естіді?

а) дұшпандардың

б) үй иелерінің

в) ит пенен қасқырдың

д) көршілердің

5. Қасқыр неліктен тайып тұрды?

а) Ауылға иттер келе жатқанын сезді.

б) Қонақтың данышпандығын білді.

в) Таң ата ауылды жау шабарын білді.

д) Үй иесінен қорықты.

Жазылым. Жалпы және жалқы есімдерді қолданып, «Менің сүйікті үй жануарым» тақырыбында эссе жазыңыз.

 

Айтылым. Үй жануары жылқыны  сипаттап айтыңыз.

 

 

12 – нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым. Мәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

Қазақ халқының ұлы ғалымы Абай 1845 жылы жылан жылында дүниеге  Негізгі аты – Ибраһим болса да,  «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған

Әкесі -тілге шешен, ақылға бай, қатыгез, ал шешесі керісінше ағайын- туысқа қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай адам болған. Аяулы әжесі Зере мен анасы Ұлжанның жас бала қиялы мен санасының, мінез-құлқының қалыптасуына әсері мол болды. Ол екеуі айтқан ертегі, аңыз-әңгіме, күлдіргі, мысқыл, ел басынан өткен тарихи оқиғалар зерделі бала-Абайдың санасына біртіндеп сіңе берді. Абай 10-12 жасында мұсылманша оқып, хат таниды. Ал, 12 жасында. Семейдегі Ахмет Риза медресесіне оқуға түседі. Медреседе жүргенде 13 жасында 3ай орыстың «приходская школында» орысша сабақ оқыды. Осы 4 жылдық медреседегі және 3 айлық орыс мектептеріндегі оқуы аяқталып, 15 жасында үлкендерден білімі артып, ел ішіндегі жұртты өзіне  қаратып, әкесіне көп көмегін тигізеді.

Ақын де бірнеше ән шығарған. Тәңір қосқан жар едің сен, Сегіз аяқ, Көзімнің қарасы, Қор болды жаным, Бойы бұлғаң, Көзімнің қарасы,  Қараңғы түнде тау қалғып, Айттым сәлем, Қаламқас. Абай атамыздың жыл мезгілдеріне «Қыс», «Жазғытұры», «Жаз», «Күз», сондай-ақ Жасымда ғылым бар деп ескермедім, Сабырсыз, арсыз еріншек, Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы, Интернатта оқып жүр талай  қазақ баласы, Әсемпаз болма әрнеге, Құлақтан  кіріп бойды алар, Ғылым таппай мақтанба сияқты көптеген өлеңдер жазған. Ақын өз өлеңдерінде қараңғылық, надандық, кертартпалықпен күрескен, халық қамын ойлаған, жастарды білімге, еңбекке, өнерге шақырған.

Абай орыс ақыны А.С.Пушкиннің «Евгений Онегин» романынан үзінділер, М.Ю.Лермонтовтың, И.Гетенің шығармаларын сүйіп оқып, аударған. «Орыс тілі, жазуын - Білсем деген таласы...» деп жастардың орысша тіл ұстартуға деген жақсы ықыласын көңіліне медеу тұтады. «Орысша оқу керек, хикметте, мал да, өнер де, ғылым да - бәрі орыста зор», «сен оның тілін білсең, көкірек-көзің, дүниенің кілті ашылатын болады» дейді

Абай көзі тірісінде өзінің өлеңдерін жинаған емес. Олардың әрқайсысын бір жапырақ қағазға жазып, жастарға таратып бере берген. Олар Абайдың өлеңдерін жаттап алып отырған. Сөйтіп Абай өлеңдері қазақ даласында ауыздан ауызға таралып кете барды. Оның өлеңдері қолдан қолға көшіріп алынды. Ондай қолжазба көшірмеге ие болу әрбір сауатты қазақ үшін зор ғанибет болатын. Кейінірек Абайдың туындыларын оның ұлы Тұрағұл жинастыра бастады. Абай өлеңдерінің ең алғашқы жинағы 1909 жылы ақын Кәкітайдың арқасында Қазан қаласында басылып шықты. 

1. Мәтін бойынша, Абай: «Орыс тілі – ...   », - дейді.

а) дүниенің рахаты

ә) дүниенің сыры

б) дүниенің кілті

в) дүниенің алтыны

2. Абай шығармалары қашан басылып шықты?

а)  1904 жылы

ә) 1909 жылы

б) 1924 жылы

в) 1945 жылы

3. Абайдың шын аты кім?

а)  Мұхамедқанафия

ә) Алауадин

б) ИбраҺим

в) Телқара

4. Абай кімдердің шығармаларын қазақ тіліне аударған?

а) Достоевский, Куприн

ә) Крылов, Лермонтов

б) Пушкин, Есенин

в) Тютчев, Бунин

5. Абай кім?

а) қазақ халқының ұлы ғалымы

ә) қазақ халқының тарихшысы

б) қазақ халқының жазба әдебиетін қалаушы

в) қазақ халқының этнографы

Оқылым. Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

      Жылқы - көшіп-қонуға төзімді әрі ыңғайлы жануар.Қысы-жазы өз аяғынан жайылады,оның азығы өзге малдардан әлдеқайда асыл. Сол себепті оның еті де, сүті де, денсаулыққа шипалы екені ерте кезден-ақ белгілі. Қазақтың ұғымынша жылқы еті жақпаған ауру адам өледі.

          Жылқы етінің өзіне тән ерекшелігі сол, оны қанша жесең де күшті болмайсың,тез сіңеді;сорпасының бетіне шыққан майы қанша суық болса да қатпай, тек тобарсып қана тұрады; қымызын қанша ішсең де сіңе береді. Туа сала шешесі өлген сәбиді жылқы сүтімен асырайды, өйткені қазақ ұғымында ол «адамнын сүтімен бірдей».

         Қымыз өз бетімен ашиды,сондықтан да ислам дінінің шартымен ораза ұстаған адамдар ауыз ашу үшін  ең алдымен тұз, кепкен жеміс сияқтылардың дәмін татады немесе аздап қымыз ішеді.

         Жылқы тамағының мұндай ерекше болуы жылқының оты мен суына байланысты. Жылқы кез-келген шөпті жемейді,иіскеп ,таңдап жейді. Басқа мал түлігі жайылған жерге,басқа малдың аузы тиген шөпке жылқы жоламайды.Өзге мал сораптай беретін лай суды ол татпайды.Жылқы судың тұнық,таза жерінен ғана ішеді.

1.Мәтін тақырыбын анықтаңыз

А)Жылқы еті-денсаулыққа пайдалы

Б)Жылқы сипаты

В)Жылқының ерекшеліктері

Д)Ер қанаты-ат

2.Жылқы қасиеттерін белгілеңіз

А)терісі қалың,түкті

Б)еті майлы

В)еті де,сүті де,терісі де пайдалы

Д)сүтінен құрт жасайды

3.Мәтін түрін ажыратыңыз

А)пайымдау мәтіні

Б)сипаттау мәтіні

В)көркемдеу мәтіні

Д)әңгімелеу мәтіні

4.Сорпасының сөзінің жасалуы

а) Түбір, тәуелдік жалғау, ілік септігінің жалғауы

б) Түбір,жұрнақ

в) Түбір,жұрнақ,жалғау

д) Түбір,қосымша

5. Көшіп – қону қандай қандай сөздер?

а) Біріккен сөздер

б) Туынды сөз

в) Қысқарған сөз

д) Қос сөз

Жазылым.Берілген сөздердің синонимдік қатарын табыңыз

 Сөздер:   Баяғыда – ____________________                   Қонақ -  ______________________

                 Жұрт – _______________________                   Дереу – ______________________

                 Үй  -      _______________________

Айтылым.Тірек сөздерді пайдаланып, оқыған мәтіннің мазмұнын айтыңыз.

Тірек сөздер:бір жолаушы, сыйлы кісі, ғалым адам, ауылдың сырты, түн іші

 

13– нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым. Мәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

Қазақ халқының ұлы ғалымы Абай 1845 жылы жылан жылында дүниеге  Негізгі аты – Ибраһим болса да,  «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған

Әкесі -тілге шешен, ақылға бай, қатыгез, ал шешесі керісінше ағайын- туысқа қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай адам болған. Аяулы әжесі Зере мен анасы Ұлжанның жас бала қиялы мен санасының, мінез-құлқының қалыптасуына әсері мол болды. Ол екеуі айтқан ертегі, аңыз-әңгіме, күлдіргі, мысқыл, ел басынан өткен тарихи оқиғалар зерделі бала-Абайдың санасына біртіндеп сіңе берді. Абай 10-12 жасында мұсылманша оқып, хат таниды. Ал, 12 жасында. Семейдегі Ахмет Риза медресесіне оқуға түседі. Медреседе жүргенде 13 жасында 3ай орыстың «приходская школында» орысша сабақ оқыды. Осы 4 жылдық медреседегі және 3 айлық орыс мектептеріндегі оқуы аяқталып, 15 жасында үлкендерден білімі артып, ел ішіндегі жұртты өзіне  қаратып, әкесіне көп көмегін тигізеді.

Ақын де бірнеше ән шығарған. Тәңір қосқан жар едің сен, Сегіз аяқ, Көзімнің қарасы, Қор болды жаным, Бойы бұлғаң, Көзімнің қарасы,  Қараңғы түнде тау қалғып, Айттым сәлем, Қаламқас. Абай атамыздың жыл мезгілдеріне «Қыс», «Жазғытұры», «Жаз», «Күз», сондай-ақ Жасымда ғылым бар деп ескермедім, Сабырсыз, арсыз еріншек, Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы, Интернатта оқып жүр талай  қазақ баласы, Әсемпаз болма әрнеге, Құлақтан  кіріп бойды алар, Ғылым таппай мақтанба сияқты көптеген өлеңдер жазған. Ақын өз өлеңдерінде қараңғылық, надандық, кертартпалықпен күрескен, халық қамын ойлаған, жастарды білімге, еңбекке, өнерге шақырған.

Абай орыс ақыны А.С.Пушкиннің «Евгений Онегин» романынан үзінділер, М.Ю.Лермонтовтың, И.Гетенің шығармаларын сүйіп оқып, аударған. «Орыс тілі, жазуын - Білсем деген таласы...» деп жастардың орысша тіл ұстартуға деген жақсы ықыласын көңіліне медеу тұтады. «Орысша оқу керек, хикметте, мал да, өнер де, ғылым да - бәрі орыста зор», «сен оның тілін білсең, көкірек-көзің, дүниенің кілті ашылатын болады» дейді

Абай көзі тірісінде өзінің өлеңдерін жинаған емес. Олардың әрқайсысын бір жапырақ қағазға жазып, жастарға таратып бере берген. Олар Абайдың өлеңдерін жаттап алып отырған. Сөйтіп Абай өлеңдері қазақ даласында ауыздан ауызға таралып кете барды. Оның өлеңдері қолдан қолға көшіріп алынды. Ондай қолжазба көшірмеге ие болу әрбір сауатты қазақ үшін зор ғанибет болатын. Кейінірек Абайдың туындыларын оның ұлы Тұрағұл жинастыра бастады. Абай өлеңдерінің ең алғашқы жинағы 1909 жылы ақын Кәкітайдың арқасында Қазан қаласында басылып шықты. 

1. Мәтін бойынша, Абай: «Орыс тілі – ...   », - дейді.

а) дүниенің рахаты

ә) дүниенің сыры

б) дүниенің кілті

в) дүниенің алтыны

2. Абай шығармалары қашан басылып шықты?

а)  1904 жылы

ә) 1909 жылы

б) 1924 жылы

в) 1945 жылы

3. Абайдың шын аты кім?

а)  Мұхамедқанафия

ә) Алауадин

б) ИбраҺим

в) Телқара

4. Абай кімдердің шығармаларын қазақ тіліне аударған?

а) Достоевский, Куприн

ә) Крылов, Лермонтов

б) Пушкин, Есенин

в) Тютчев, Бунин

5. Абай кім?

а) қазақ халқының ұлы ғалымы

ә) қазақ халқының тарихшысы

б) қазақ халқының жазба әдебиетін қалаушы

в) қазақ халқының этнографы

Оқылым. Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Құмырсқа

Бір құмырсқа өз илеуінен бөлініп, ара, қоңызбен дос болыпты. Жем іздеп шыққан құмырсқа жол үстінен бір дән тауып алыпты. Жалғыз өзі әрі-бері әуреленіп, қозғалта алмапты. Енді көмек сұрау үшін достарын іздейді. Гүлден гүлге ұшып-қонып жүрген араға жолығып:                                                                                            

  -   Досым, маған көмектесіп жіберші, - деп өтініпті.                                                           -   Көрмей тұрсың ба, мен де жұмыс істеп жатырмын ғой! – деп көнбепті ара. Енді құмырсқа қоңыздан көмек сұрапты:                                                                                    

 - Сен үшін өз жұмысымды тастай алмаймын! – деп, қоңыз да кете барады.                      

 Екі досынан көмек болмаған құмырсқа ренжіп келе жатса, алдынан өзінің ұялас достары кездесіпті. Олар мұның түрін көріп: Не істеп жүрсің? – деп сұрапты. Құмырсқа өз басынан кешкенін айтады. Достары көмектеседі де, дәнді бірігіп көтеріп алып кетеді. Құмырсқа қайта үйіріне қосылады. «Жаңа достың қадірі ескі достай бола алмас» деген сөз содан қалыпты.

 1.  Құмырсқа қандай қателік  жасады?

а) достарын сатып кетті

ә) ескі достарымен бірге болды

б) үйінен алысқа кетіп қалды

в) жазда дән жинамады

2.  Мәтінде қандай антонимдер бар?

а) қоңыз, ара

ә) жаңа, ескі

б) көмек, жұмыс

в) сұрау, айту

3. Мәтінге сәйкес мақалды белгілеңіз.

а) Нағыз дос дұшпан болмас

ә) Өмірдің өзі — ұлы ұстаз.

б) Күлме досыңа, келер басыңа.

в) Заттың жаңасы жақсы, достың ескісі жақсы.

4. Нағыз дос қандай сөздерді айтпайды?

а) Бірге көтерген жүк жеңіл.

ә) Сен үшін өз жұмысымды тастай алмаймын!

б) Бір–бірімізге  көмектеспесек, қалайша дос боламыз?

в) Жолдасын тастаған жолда қалар.

5 «құмырсқа» сөзін қай топқа қосуға болады?

а) құстар

ә) балықтар

б) жәндіктер

в) аңдар

Жазылым. «Дос» туралы мақал-мәтелдер  жазыңыз.

 

Айтылым.«Жаңа достың қадірі ескі достай бола алмас» деген сөзбен келісесің бе? Өз ойыңды ортаға салыңыз.

 

 

14– нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

 

Тыңдалым. Мәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

Қазақ халқының ұлы ғалымы Абай 1845 жылы жылан жылында дүниеге  Негізгі аты – Ибраһим болса да,  «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған

Әкесі -тілге шешен, ақылға бай, қатыгез, ал шешесі керісінше ағайын- туысқа қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай адам болған. Аяулы әжесі Зере мен анасы Ұлжанның жас бала қиялы мен санасының, мінез-құлқының қалыптасуына әсері мол болды. Ол екеуі айтқан ертегі, аңыз-әңгіме, күлдіргі, мысқыл, ел басынан өткен тарихи оқиғалар зерделі бала-Абайдың санасына біртіндеп сіңе берді. Абай 10-12 жасында мұсылманша оқып, хат таниды. Ал, 12 жасында. Семейдегі Ахмет Риза медресесіне оқуға түседі. Медреседе жүргенде 13 жасында 3ай орыстың «приходская школында» орысша сабақ оқыды. Осы 4 жылдық медреседегі және 3 айлық орыс мектептеріндегі оқуы аяқталып, 15 жасында үлкендерден білімі артып, ел ішіндегі жұртты өзіне  қаратып, әкесіне көп көмегін тигізеді.

Ақын де бірнеше ән шығарған. Тәңір қосқан жар едің сен, Сегіз аяқ, Көзімнің қарасы, Қор болды жаным, Бойы бұлғаң, Көзімнің қарасы,  Қараңғы түнде тау қалғып, Айттым сәлем, Қаламқас. Абай атамыздың жыл мезгілдеріне «Қыс», «Жазғытұры», «Жаз», «Күз», сондай-ақ Жасымда ғылым бар деп ескермедім, Сабырсыз, арсыз еріншек, Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы, Интернатта оқып жүр талай  қазақ баласы, Әсемпаз болма әрнеге, Құлақтан  кіріп бойды алар, Ғылым таппай мақтанба сияқты көптеген өлеңдер жазған. Ақын өз өлеңдерінде қараңғылық, надандық, кертартпалықпен күрескен, халық қамын ойлаған, жастарды білімге, еңбекке, өнерге шақырған.

Абай орыс ақыны А.С.Пушкиннің «Евгений Онегин» романынан үзінділер, М.Ю.Лермонтовтың, И.Гетенің шығармаларын сүйіп оқып, аударған. «Орыс тілі, жазуын - Білсем деген таласы...» деп жастардың орысша тіл ұстартуға деген жақсы ықыласын көңіліне медеу тұтады. «Орысша оқу керек, хикметте, мал да, өнер де, ғылым да - бәрі орыста зор», «сен оның тілін білсең, көкірек-көзің, дүниенің кілті ашылатын болады» дейді

Абай көзі тірісінде өзінің өлеңдерін жинаған емес. Олардың әрқайсысын бір жапырақ қағазға жазып, жастарға таратып бере берген. Олар Абайдың өлеңдерін жаттап алып отырған. Сөйтіп Абай өлеңдері қазақ даласында ауыздан ауызға таралып кете барды. Оның өлеңдері қолдан қолға көшіріп алынды. Ондай қолжазба көшірмеге ие болу әрбір сауатты қазақ үшін зор ғанибет болатын. Кейінірек Абайдың туындыларын оның ұлы Тұрағұл жинастыра бастады. Абай өлеңдерінің ең алғашқы жинағы 1909 жылы ақын Кәкітайдың арқасында Қазан қаласында басылып шықты. 

1. Абайдың әкесі қандай адам болған?

а) күлегеш

ә) қатал

б) жұмсақ

в) ақын

2. Абайға аңыз әңгімелерді кім айтқан?

а) Досы Ербол

ә) Әкесі Құнанбай 

б) шешесі Ұлжан

в) көршілері

3. Абай қай шығармасына ән шығарған?

а) «Болыс болдым мінеки»

ә) «Жасымда ғылым бар деп ескермедім»

б) «Қараңғы түнде тау қалғып»

в) «Интернатта оқып жүр»

4. Абай неше жасында орыс тілін үйрене бастады?

а) 5 жасында

ә) 9 жасында

б) 13 жасында

в) 3 жасында

5. Абай қазақ халқын  ...   болуға шақырды.

а) көңілді

ә) надан

б) мәдениетті

в) малды

 

  Мәтінді оқы.Берілген тест  тапсырмаларды орындаңыз.

Компьютер

        Біз үстел үстілік компьютерлерді жұмыста, үйде, мектепте, кітапханада және тағы басқа жерлерде қолданамыз. Олар кішкентай, орташа, үлкен бола алады және әдетте үстел үстінде тұрады. Ол пернетақта, тінтуір, монитор және жүйелік блоктан тұрады.

     Көптеген үстел үстілік компьютерлерді жаңарту, жетілдіру немесе ішіне жаңа бөлшектер салу оңай. Үстел үстілік компьютерлердің тағы бір артықшылығы – бұл олардың бағасы. Егер қызметі жағынан бірдей болатын үстел үстілік компьютер мен ноутбукты салыстыратын болсаңыз, бағасы жағынан үстелік үстілік компьютер арзанырақ болатынын байқайсыз

1. Үстел үстілік компьютерлерді қайда қолданамыз?

А) үйде, мектепте, кітапханада

Ә) әуежайда, кинозалда

Б) аулада, мектепте

2. Олар қандай бола алады?

А) орташа,шағын

Ә) орташа,кішкентай,үлкен

Б) ауыр,жеңіл

3. Үстел үстілік компьютерлердің артықшылығын ата

А) бағасы

Ә)  көлемі

4. Үстел үстілік компьютер  тұрады.

А) пернетақта, ноутбук,блок

Ә) ноутбук,тінтуір

Б) пернетақта, тінтуір, монитор және жүйелік блок

5. Бағасы жағынан қай компьютер арзанырақ?

А) үстелүстілік компьютер

Ә) ноутбук

Б) екеуі де бірдей

 

Жазылым.Берілген сөздердің синонимдік қатарын табыңыз

 Сөздер:   Баяғыда –_____________________

                 Қонақ -     _____________________

                 Жұрт –     _____________________

                 Дереу –     _____________________

                 Үй  -          _____________________

 

 

Айтылым.Тірек сөздерді пайдаланып, оқыған мәтіннің мазмұнын айтыңыз.

Тірек сөздер:бір жолаушы, сыйлы кісі, ғалым адам, ауылдың сырты, түн іші

 

 

 

 

 

 

                                                          15 – нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым. Мәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

Қазақ халқының ұлы ғалымы Абай 1845 жылы жылан жылында дүниеге  Негізгі аты – Ибраһим болса да,  «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған

Әкесі -тілге шешен, ақылға бай, қатыгез, ал шешесі керісінше ағайын- туысқа қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай адам болған. Аяулы әжесі Зере мен анасы Ұлжанның жас бала қиялы мен санасының, мінез-құлқының қалыптасуына әсері мол болды. Ол екеуі айтқан ертегі, аңыз-әңгіме, күлдіргі, мысқыл, ел басынан өткен тарихи оқиғалар зерделі бала-Абайдың санасына біртіндеп сіңе берді. Абай 10-12 жасында мұсылманша оқып, хат таниды. Ал, 12 жасында. Семейдегі Ахмет Риза медресесіне оқуға түседі. Медреседе жүргенде 13 жасында 3ай орыстың «приходская школында» орысша сабақ оқыды. Осы 4 жылдық медреседегі және 3 айлық орыс мектептеріндегі оқуы аяқталып, 15 жасында үлкендерден білімі артып, ел ішіндегі жұртты өзіне  қаратып, әкесіне көп көмегін тигізеді.

Ақын де бірнеше ән шығарған. Тәңір қосқан жар едің сен, Сегіз аяқ, Көзімнің қарасы, Қор болды жаным, Бойы бұлғаң, Көзімнің қарасы,  Қараңғы түнде тау қалғып, Айттым сәлем, Қаламқас. Абай атамыздың жыл мезгілдеріне «Қыс», «Жазғытұры», «Жаз», «Күз», сондай-ақ Жасымда ғылым бар деп ескермедім, Сабырсыз, арсыз еріншек, Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы, Интернатта оқып жүр талай  қазақ баласы, Әсемпаз болма әрнеге, Құлақтан  кіріп бойды алар, Ғылым таппай мақтанба сияқты көптеген өлеңдер жазған. Ақын өз өлеңдерінде қараңғылық, надандық, кертартпалықпен күрескен, халық қамын ойлаған, жастарды білімге, еңбекке, өнерге шақырған.

Абай орыс ақыны А.С.Пушкиннің «Евгений Онегин» романынан үзінділер, М.Ю.Лермонтовтың, И.Гетенің шығармаларын сүйіп оқып, аударған. «Орыс тілі, жазуын - Білсем деген таласы...» деп жастардың орысша тіл ұстартуға деген жақсы ықыласын көңіліне медеу тұтады. «Орысша оқу керек, хикметте, мал да, өнер де, ғылым да - бәрі орыста зор», «сен оның тілін білсең, көкірек-көзің, дүниенің кілті ашылатын болады» дейді

Абай көзі тірісінде өзінің өлеңдерін жинаған емес. Олардың әрқайсысын бір жапырақ қағазға жазып, жастарға таратып бере берген. Олар Абайдың өлеңдерін жаттап алып отырған. Сөйтіп Абай өлеңдері қазақ даласында ауыздан ауызға таралып кете барды. Оның өлеңдері қолдан қолға көшіріп алынды. Ондай қолжазба көшірмеге ие болу әрбір сауатты қазақ үшін зор ғанибет болатын. Кейінірек Абайдың туындыларын оның ұлы Тұрағұл жинастыра бастады. Абай өлеңдерінің ең алғашқы жинағы 1909 жылы ақын Кәкітайдың арқасында Қазан қаласында басылып шықты. 

 

1. Абай қай шығармасына ән шығарған?

а) «Болыс болдым мінеки»

ә) «Жасымда ғылым бар деп ескермедім»

б) «Қараңғы түнде тау қалғып»

в) «Интернатта оқып жүр»

2. Абай неше жасында орыс тілін үйрене бастады?

а) 5 жасында

ә) 9 жасында

б) 13 жасында

в) 3 жасында

3. Абай қазақ халқын  ...   болуға шақырды.

а) көңілді

ә) надан

б) мәдениетті

в) малды

4. Абайдың әкесі қандай адам болған?

а) күлегеш

ә) қатал

б) жұмсақ

в) ақын

5. Абайға аңыз әңгімелерді кім айтқан?

а) Досы Ербол

ә) Әкесі Құнанбай 

б) шешесі Ұлжан

в) көршілері

Оқылым. Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

      Жылқы - көшіп-қонуға төзімді әрі ыңғайлы жануар.Қысы-жазы өз аяғынан жайылады,оның азығы өзге малдардан әлдеқайда асыл. Сол себепті оның еті де, сүті де, денсаулыққа шипалы екені ерте кезден-ақ белгілі. Қазақтың ұғымынша жылқы еті жақпаған ауру адам өледі.

          Жылқы етінің өзіне тән ерекшелігі сол, оны қанша жесең де күшті болмайсың,тез сіңеді;сорпасының бетіне шыққан майы қанша суық болса да қатпай, тек тобарсып қана тұрады; қымызын қанша ішсең де сіңе береді. Туа сала шешесі өлген сәбиді жылқы сүтімен асырайды, өйткені қазақ ұғымында ол «адамнын сүтімен бірдей».

         Қымыз өз бетімен ашиды,сондықтан да ислам дінінің шартымен ораза ұстаған адамдар ауыз ашу үшін  ең алдымен тұз, кепкен жеміс сияқтылардың дәмін татады немесе аздап қымыз ішеді.

         Жылқы тамағының мұндай ерекше болуы жылқының оты мен суына байланысты. Жылқы кез-келген шөпті жемейді,иіскеп ,таңдап жейді. Басқа мал түлігі жайылған жерге,басқа малдың аузы тиген шөпке жылқы жоламайды.Өзге мал сораптай беретін лай суды ол татпайды.Жылқы судың тұнық,таза жерінен ғана ішеді.

1.Мәтін тақырыбын анықтаңыз

А)Жылқы еті-денсаулыққа пайдалы

Б)Жылқы сипаты

В)Жылқының ерекшеліктері

Д)Ер қанаты-ат

2.Жылқы қасиеттерін белгілеңіз

А)терісі қалың,түкті

Б)еті майлы

В)еті де,сүті де,терісі де пайдалы

Д)сүтінен құрт жасайды

3.Мәтін түрін ажыратыңыз

А)пайымдау мәтіні

Б)сипаттау мәтіні

В)көркемдеу мәтіні

Д)әңгімелеу мәтіні

4.Сорпасының сөзінің жасалуы

а) Түбір, тәуелдік жалғау, ілік септігінің жалғауы

б) Түбір,жұрнақ

в) Түбір,жұрнақ,жалғау

д) Түбір,қосымша

5. Көшіп – қону қандай қандай сөздер?

а) Біріккен сөздер

б) Туынды сөз

в) Қысқарған сөз

д) Қос сөз

Жазылым. Жалпы және жалқы есімдерді қолданып, «Менің сүйікті үй жануарым» тақырыбында эссе жазыңыз.

 

Айтылым. Үй жануары жылқыны  сипаттап айтыңыз.

 

 

16 – нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым. Мәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

Қазақ халқының ұлы ғалымы Абай 1845 жылы жылан жылында дүниеге  Негізгі аты – Ибраһим болса да,  «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған

Әкесі -тілге шешен, ақылға бай, қатыгез, ал шешесі керісінше ағайын- туысқа қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай адам болған. Аяулы әжесі Зере мен анасы Ұлжанның жас бала қиялы мен санасының, мінез-құлқының қалыптасуына әсері мол болды. Ол екеуі айтқан ертегі, аңыз-әңгіме, күлдіргі, мысқыл, ел басынан өткен тарихи оқиғалар зерделі бала-Абайдың санасына біртіндеп сіңе берді. Абай 10-12 жасында мұсылманша оқып, хат таниды. Ал, 12 жасында. Семейдегі Ахмет Риза медресесіне оқуға түседі. Медреседе жүргенде 13 жасында 3ай орыстың «приходская школында» орысша сабақ оқыды. Осы 4 жылдық медреседегі және 3 айлық орыс мектептеріндегі оқуы аяқталып, 15 жасында үлкендерден білімі артып, ел ішіндегі жұртты өзіне  қаратып, әкесіне көп көмегін тигізеді.

Ақын де бірнеше ән шығарған. Тәңір қосқан жар едің сен, Сегіз аяқ, Көзімнің қарасы, Қор болды жаным, Бойы бұлғаң, Көзімнің қарасы,  Қараңғы түнде тау қалғып, Айттым сәлем, Қаламқас. Абай атамыздың жыл мезгілдеріне «Қыс», «Жазғытұры», «Жаз», «Күз», сондай-ақ Жасымда ғылым бар деп ескермедім, Сабырсыз, арсыз еріншек, Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы, Интернатта оқып жүр талай  қазақ баласы, Әсемпаз болма әрнеге, Құлақтан  кіріп бойды алар, Ғылым таппай мақтанба сияқты көптеген өлеңдер жазған. Ақын өз өлеңдерінде қараңғылық, надандық, кертартпалықпен күрескен, халық қамын ойлаған, жастарды білімге, еңбекке, өнерге шақырған.

Абай орыс ақыны А.С.Пушкиннің «Евгений Онегин» романынан үзінділер, М.Ю.Лермонтовтың, И.Гетенің шығармаларын сүйіп оқып, аударған. «Орыс тілі, жазуын - Білсем деген таласы...» деп жастардың орысша тіл ұстартуға деген жақсы ықыласын көңіліне медеу тұтады. «Орысша оқу керек, хикметте, мал да, өнер де, ғылым да - бәрі орыста зор», «сен оның тілін білсең, көкірек-көзің, дүниенің кілті ашылатын болады» дейді

Абай көзі тірісінде өзінің өлеңдерін жинаған емес. Олардың әрқайсысын бір жапырақ қағазға жазып, жастарға таратып бере берген. Олар Абайдың өлеңдерін жаттап алып отырған. Сөйтіп Абай өлеңдері қазақ даласында ауыздан ауызға таралып кете барды. Оның өлеңдері қолдан қолға көшіріп алынды. Ондай қолжазба көшірмеге ие болу әрбір сауатты қазақ үшін зор ғанибет болатын. Кейінірек Абайдың туындыларын оның ұлы Тұрағұл жинастыра бастады. Абай өлеңдерінің ең алғашқы жинағы 1909 жылы ақын Кәкітайдың арқасында Қазан қаласында басылып шықты. 

 

1. Абайдың әкесі қандай адам болған?

а) күлегеш

ә) қатал

б) жұмсақ

в) ақын

2. Абайға аңыз әңгімелерді кім айтқан?

а) Досы Ербол

ә) Әкесі Құнанбай 

б) шешесі Ұлжан

в) көршілері

3. Абай қай шығармасына ән шығарған?

а) «Болыс болдым мінеки»

ә) «Жасымда ғылым бар деп ескермедім»

б) «Қараңғы түнде тау қалғып»

в) «Интернатта оқып жүр»

4. Абай неше жасында орыс тілін үйрене бастады?

а) 5 жасында

ә) 9 жасында

б) 13 жасында

в) 3 жасында

5. Абай қазақ халқын  ...   болуға шақырды.

а) көңілді

ә) надан

б) мәдениетті

в) малды

Оқылым. Мәтінді оқы.Берілген тест  тапсырмаларды орындаңыз.

Компьютер

        Біз үстел үстілік компьютерлерді жұмыста, үйде, мектепте, кітапханада және тағы басқа жерлерде қолданамыз. Олар кішкентай, орташа, үлкен бола алады және әдетте үстел үстінде тұрады. Ол пернетақта, тінтуір, монитор және жүйелік блоктан тұрады.

     Көптеген үстел үстілік компьютерлерді жаңарту, жетілдіру немесе ішіне жаңа бөлшектер салу оңай. Үстел үстілік компьютерлердің тағы бір артықшылығы – бұл олардың бағасы. Егер қызметі жағынан бірдей болатын үстел үстілік компьютер мен ноутбукты салыстыратын болсаңыз, бағасы жағынан үстелік үстілік компьютер арзанырақ болатынын байқайсыз

1. Үстел үстілік компьютерлерді қайда қолданамыз?

А) үйде, мектепте, кітапханада

Ә) әуежайда, кинозалда

Б) аулада, мектепте

2. Олар қандай бола алады?

А) орташа,шағын

Ә) орташа,кішкентай,үлкен

Б) ауыр,жеңіл

3. Үстел үстілік компьютерлердің артықшылығын ата

А) бағасы

Ә)  көлемі

4. Үстел үстілік компьютер  тұрады.

А) пернетақта, ноутбук,блок

Ә) ноутбук,тінтуір

Б) пернетақта, тінтуір, монитор және жүйелік блок

5. Бағасы жағынан қай компьютер арзанырақ?

А) үстелүстілік компьютер

Ә) ноутбук

Б) екеуі де бірдей

 

Жазылым.Берілген сөздердің синонимдік қатарын табыңыз

 Сөздер:   Баяғыда –_________________________

                 Қонақ -  ___________________________

                 Жұрт – ____________________________

                 Дереу – ____________________________

                 Үй  -     ____________________________

 

Айтылым.Тірек сөздерді пайдаланып, оқыған мәтіннің мазмұнын айтыңыз.

Тірек сөздер:бір жолаушы, сыйлы кісі, ғалым адам, ауылдың сырты, түн іші

 

 

 

 

                                                       17– нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым.  Мәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

Қазақ халқының ұлы ғалымы Абай 1845 жылы жылан жылында дүниеге  Негізгі аты – Ибраһим болса да,  «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған

Әкесі -тілге шешен, ақылға бай, қатыгез, ал шешесі керісінше ағайын- туысқа қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай адам болған. Аяулы әжесі Зере мен анасы Ұлжанның жас бала қиялы мен санасының, мінез-құлқының қалыптасуына әсері мол болды. Ол екеуі айтқан ертегі, аңыз-әңгіме, күлдіргі, мысқыл, ел басынан өткен тарихи оқиғалар зерделі бала-Абайдың санасына біртіндеп сіңе берді. Абай 10-12 жасында мұсылманша оқып, хат таниды. Ал, 12 жасында. Семейдегі Ахмет Риза медресесіне оқуға түседі. Медреседе жүргенде 13 жасында 3ай орыстың «приходская школында» орысша сабақ оқыды. Осы 4 жылдық медреседегі және 3 айлық орыс мектептеріндегі оқуы аяқталып, 15 жасында үлкендерден білімі артып, ел ішіндегі жұртты өзіне  қаратып, әкесіне көп көмегін тигізеді.

Ақын де бірнеше ән шығарған. Тәңір қосқан жар едің сен, Сегіз аяқ, Көзімнің қарасы, Қор болды жаным, Бойы бұлғаң, Көзімнің қарасы,  Қараңғы түнде тау қалғып, Айттым сәлем, Қаламқас. Абай атамыздың жыл мезгілдеріне «Қыс», «Жазғытұры», «Жаз», «Күз», сондай-ақ Жасымда ғылым бар деп ескермедім, Сабырсыз, арсыз еріншек, Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы, Интернатта оқып жүр талай  қазақ баласы, Әсемпаз болма әрнеге, Құлақтан  кіріп бойды алар, Ғылым таппай мақтанба сияқты көптеген өлеңдер жазған. Ақын өз өлеңдерінде қараңғылық, надандық, кертартпалықпен күрескен, халық қамын ойлаған, жастарды білімге, еңбекке, өнерге шақырған.

Абай орыс ақыны А.С.Пушкиннің «Евгений Онегин» романынан үзінділер, М.Ю.Лермонтовтың, И.Гетенің шығармаларын сүйіп оқып, аударған. «Орыс тілі, жазуын - Білсем деген таласы...» деп жастардың орысша тіл ұстартуға деген жақсы ықыласын көңіліне медеу тұтады. «Орысша оқу керек, хикметте, мал да, өнер де, ғылым да - бәрі орыста зор», «сен оның тілін білсең, көкірек-көзің, дүниенің кілті ашылатын болады» дейді

Абай көзі тірісінде өзінің өлеңдерін жинаған емес. Олардың әрқайсысын бір жапырақ қағазға жазып, жастарға таратып бере берген. Олар Абайдың өлеңдерін жаттап алып отырған. Сөйтіп Абай өлеңдері қазақ даласында ауыздан ауызға таралып кете барды. Оның өлеңдері қолдан қолға көшіріп алынды. Ондай қолжазба көшірмеге ие болу әрбір сауатты қазақ үшін зор ғанибет болатын. Кейінірек Абайдың туындыларын оның ұлы Тұрағұл жинастыра бастады. Абай өлеңдерінің ең алғашқы жинағы 1909 жылы ақын Кәкітайдың арқасында Қазан қаласында басылып шықты. 

 

1. Мәтін бойынша, Абай: «Орыс тілі – ...   », - дейді.

а) дүниенің рахаты

ә) дүниенің сыры

б) дүниенің кілті

в) дүниенің алтыны

2. Абай шығармалары қашан басылып шықты?

а)  1904 жылы

ә) 1909 жылы

б) 1924 жылы

в) 1945 жылы

3. Абайдың шын аты кім?

а)  Мұхамедқанафия

ә) Алауадин

б) ИбраҺим

в) Телқара

4. Абай кімдердің шығармаларын қазақ тіліне аударған?

а) Достоевский, Куприн

ә) Крылов, Лермонтов

б) Пушкин, Есенин

в) Тютчев, Бунин

5. Абай кім?

а) қазақ халқының ұлы ғалымы

ә) қазақ халқының тарихшысы

б) қазақ халқының жазба әдебиетін қалаушы

в) қазақ халқының этнографы

Оқылым. Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Құмырсқа

Бір құмырсқа өз илеуінен бөлініп, ара, қоңызбен дос болыпты. Жем іздеп шыққан құмырсқа жол үстінен бір дән тауып алыпты. Жалғыз өзі әрі-бері әуреленіп, қозғалта алмапты. Енді көмек сұрау үшін достарын іздейді. Гүлден гүлге ұшып-қонып жүрген араға жолығып:                                                                                            

  -   Досым, маған көмектесіп жіберші, - деп өтініпті.                                                           -   Көрмей тұрсың ба, мен де жұмыс істеп жатырмын ғой! – деп көнбепті ара. Енді құмырсқа қоңыздан көмек сұрапты:                                                                                    

 - Сен үшін өз жұмысымды тастай алмаймын! – деп, қоңыз да кете барады.                      

 Екі досынан көмек болмаған құмырсқа ренжіп келе жатса, алдынан өзінің ұялас достары кездесіпті. Олар мұның түрін көріп: Не істеп жүрсің? – деп сұрапты. Құмырсқа өз басынан кешкенін айтады. Достары көмектеседі де, дәнді бірігіп көтеріп алып кетеді. Құмырсқа қайта үйіріне қосылады. «Жаңа достың қадірі ескі достай бола алмас» деген сөз содан қалыпты.

 1.  Құмырсқа қандай қателік  жасады?

а) достарын сатып кетті

ә) ескі достарымен бірге болды

б) үйінен алысқа кетіп қалды

в) жазда дән жинамады

2.  Мәтінде қандай антонимдер бар?

а) қоңыз, ара

ә) жаңа, ескі

б) көмек, жұмыс

в) сұрау, айту

3. Мәтінге сәйкес мақалды белгілеңіз.

а) Нағыз дос дұшпан болмас

ә) Өмірдің өзі — ұлы ұстаз.

б) Күлме досыңа, келер басыңа.

в) Заттың жаңасы жақсы, достың ескісі жақсы.

4. Нағыз дос қандай сөздерді айтпайды?

а) Бірге көтерген жүк жеңіл.

ә) Сен үшін өз жұмысымды тастай алмаймын!

б) Бір–бірімізге  көмектеспесек, қалайша дос боламыз?

в) Жолдасын тастаған жолда қалар.

5 «құмырсқа» сөзін қай топқа қосуға болады?

а) құстар

ә) балықтар

б) жәндіктер

в) аңдар

Жазылым. «Дос» туралы мақал-мәтелдер  жазыңыз.

 

Айтылым.«Жаңа достың қадірі ескі достай бола алмас» деген сөзбен келісесің бе? Өз ойыңды ортаға салыңыз

 

 

                                                             18 – нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым.  Мәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

Қазақ халқының ұлы ғалымы Абай 1845 жылы жылан жылында дүниеге  Негізгі аты – Ибраһим болса да,  «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған

Әкесі -тілге шешен, ақылға бай, қатыгез, ал шешесі керісінше ағайын- туысқа қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай адам болған. Аяулы әжесі Зере мен анасы Ұлжанның жас бала қиялы мен санасының, мінез-құлқының қалыптасуына әсері мол болды. Ол екеуі айтқан ертегі, аңыз-әңгіме, күлдіргі, мысқыл, ел басынан өткен тарихи оқиғалар зерделі бала-Абайдың санасына біртіндеп сіңе берді. Абай 10-12 жасында мұсылманша оқып, хат таниды. Ал, 12 жасында. Семейдегі Ахмет Риза медресесіне оқуға түседі. Медреседе жүргенде 13 жасында 3ай орыстың «приходская школында» орысша сабақ оқыды. Осы 4 жылдық медреседегі және 3 айлық орыс мектептеріндегі оқуы аяқталып, 15 жасында үлкендерден білімі артып, ел ішіндегі жұртты өзіне  қаратып, әкесіне көп көмегін тигізеді.

Ақын де бірнеше ән шығарған. Тәңір қосқан жар едің сен, Сегіз аяқ, Көзімнің қарасы, Қор болды жаным, Бойы бұлғаң, Көзімнің қарасы,  Қараңғы түнде тау қалғып, Айттым сәлем, Қаламқас. Абай атамыздың жыл мезгілдеріне «Қыс», «Жазғытұры», «Жаз», «Күз», сондай-ақ Жасымда ғылым бар деп ескермедім, Сабырсыз, арсыз еріншек, Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы, Интернатта оқып жүр талай  қазақ баласы, Әсемпаз болма әрнеге, Құлақтан  кіріп бойды алар, Ғылым таппай мақтанба сияқты көптеген өлеңдер жазған. Ақын өз өлеңдерінде қараңғылық, надандық, кертартпалықпен күрескен, халық қамын ойлаған, жастарды білімге, еңбекке, өнерге шақырған.

Абай орыс ақыны А.С.Пушкиннің «Евгений Онегин» романынан үзінділер, М.Ю.Лермонтовтың, И.Гетенің шығармаларын сүйіп оқып, аударған. «Орыс тілі, жазуын - Білсем деген таласы...» деп жастардың орысша тіл ұстартуға деген жақсы ықыласын көңіліне медеу тұтады. «Орысша оқу керек, хикметте, мал да, өнер де, ғылым да - бәрі орыста зор», «сен оның тілін білсең, көкірек-көзің, дүниенің кілті ашылатын болады» дейді

Абай көзі тірісінде өзінің өлеңдерін жинаған емес. Олардың әрқайсысын бір жапырақ қағазға жазып, жастарға таратып бере берген. Олар Абайдың өлеңдерін жаттап алып отырған. Сөйтіп Абай өлеңдері қазақ даласында ауыздан ауызға таралып кете барды. Оның өлеңдері қолдан қолға көшіріп алынды. Ондай қолжазба көшірмеге ие болу әрбір сауатты қазақ үшін зор ғанибет болатын. Кейінірек Абайдың туындыларын оның ұлы Тұрағұл жинастыра бастады. Абай өлеңдерінің ең алғашқы жинағы 1909 жылы ақын Кәкітайдың арқасында Қазан қаласында басылып шықты. 

1. Абай қай шығармасына ән шығарған?

а) «Болыс болдым мінеки»

ә) «Жасымда ғылым бар деп ескермедім»

б) «Қараңғы түнде тау қалғып»

в) «Интернатта оқып жүр»

2. Абай неше жасында орыс тілін үйрене бастады?

а) 5 жасында

ә) 9 жасында

б) 13 жасында

в) 3 жасында

3. Абай қазақ халқын  ...   болуға шақырды.

а) көңілді

ә) надан

б) мәдениетті

в) малды

4. Абайдың әкесі қандай адам болған?

а) күлегеш

ә) қатал

б) жұмсақ

в) ақын

5. Абайға аңыз әңгімелерді кім айтқан?

а) Досы Ербол

ә) Әкесі Құнанбай 

б) шешесі Ұлжан

в) көршілері

Оқылым.  Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

      Жылқы - көшіп-қонуға төзімді әрі ыңғайлы жануар.Қысы-жазы өз аяғынан жайылады,оның азығы өзге малдардан әлдеқайда асыл. Сол себепті оның еті де, сүті де, денсаулыққа шипалы екені ерте кезден-ақ белгілі. Қазақтың ұғымынша жылқы еті жақпаған ауру адам өледі.

          Жылқы етінің өзіне тән ерекшелігі сол, оны қанша жесең де күшті болмайсың,тез сіңеді;сорпасының бетіне шыққан майы қанша суық болса да қатпай, тек тобарсып қана тұрады; қымызын қанша ішсең де сіңе береді. Туа сала шешесі өлген сәбиді жылқы сүтімен асырайды, өйткені қазақ ұғымында ол «адамнын сүтімен бірдей».

         Қымыз өз бетімен ашиды,сондықтан да ислам дінінің шартымен ораза ұстаған адамдар ауыз ашу үшін  ең алдымен тұз, кепкен жеміс сияқтылардың дәмін татады немесе аздап қымыз ішеді.

         Жылқы тамағының мұндай ерекше болуы жылқының оты мен суына байланысты. Жылқы кез-келген шөпті жемейді,иіскеп ,таңдап жейді. Басқа мал түлігі жайылған жерге,басқа малдың аузы тиген шөпке жылқы жоламайды.Өзге мал сораптай беретін лай суды ол татпайды.Жылқы судың тұнық,таза жерінен ғана ішеді.

1.Мәтін тақырыбын анықтаңыз

А)Жылқы еті-денсаулыққа пайдалы

Б)Жылқы сипаты

В)Жылқының ерекшеліктері

Д)Ер қанаты-ат

2.Жылқы қасиеттерін белгілеңіз

А)терісі қалың,түкті

Б)еті майлы

В)еті де,сүті де,терісі де пайдалы

Д)сүтінен құрт жасайды

3.Мәтін түрін ажыратыңыз

А)пайымдау мәтіні

Б)сипаттау мәтіні

В)көркемдеу мәтіні

Д)әңгімелеу мәтіні

4.Сорпасының сөзінің жасалуы

а) Түбір, тәуелдік жалғау, ілік септігінің жалғауы

б) Түбір,жұрнақ

в) Түбір,жұрнақ,жалғау

д) Түбір,қосымша

5. Көшіп – қону қандай қандай сөздер?

а) Біріккен сөздер

б) Туынды сөз

в) Қысқарған сөз

д) Қос сөз

Жазылым.Берілген сөздердің синонимдік қатарын табыңыз

 Сөздер:   Баяғыда –_____________________________      Қонақ -  _______________________________

                 Жұрт –  _______________________________     Дереу – _______________________________ 

Айтылым.Тірек сөздерді пайдаланып, оқыған мәтіннің мазмұнын айтыңыз.

Тірек сөздер:бір жолаушы, сыйлы кісі, ғалым адам, ауылдың сырты, түн іші

 

 

19 – нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым Мәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

Қазақ халқының ұлы ғалымы Абай 1845 жылы жылан жылында дүниеге  Негізгі аты – Ибраһим болса да,  «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған

Әкесі -тілге шешен, ақылға бай, қатыгез, ал шешесі керісінше ағайын- туысқа қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай адам болған. Аяулы әжесі Зере мен анасы Ұлжанның жас бала қиялы мен санасының, мінез-құлқының қалыптасуына әсері мол болды. Ол екеуі айтқан ертегі, аңыз-әңгіме, күлдіргі, мысқыл, ел басынан өткен тарихи оқиғалар зерделі бала-Абайдың санасына біртіндеп сіңе берді. Абай 10-12 жасында мұсылманша оқып, хат таниды. Ал, 12 жасында. Семейдегі Ахмет Риза медресесіне оқуға түседі. Медреседе жүргенде 13 жасында 3ай орыстың «приходская школында» орысша сабақ оқыды. Осы 4 жылдық медреседегі және 3 айлық орыс мектептеріндегі оқуы аяқталып, 15 жасында үлкендерден білімі артып, ел ішіндегі жұртты өзіне  қаратып, әкесіне көп көмегін тигізеді.

Ақын де бірнеше ән шығарған. Тәңір қосқан жар едің сен, Сегіз аяқ, Көзімнің қарасы, Қор болды жаным, Бойы бұлғаң, Көзімнің қарасы,  Қараңғы түнде тау қалғып, Айттым сәлем, Қаламқас. Абай атамыздың жыл мезгілдеріне «Қыс», «Жазғытұры», «Жаз», «Күз», сондай-ақ Жасымда ғылым бар деп ескермедім, Сабырсыз, арсыз еріншек, Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы, Интернатта оқып жүр талай  қазақ баласы, Әсемпаз болма әрнеге, Құлақтан  кіріп бойды алар, Ғылым таппай мақтанба сияқты көптеген өлеңдер жазған. Ақын өз өлеңдерінде қараңғылық, надандық, кертартпалықпен күрескен, халық қамын ойлаған, жастарды білімге, еңбекке, өнерге шақырған.

Абай орыс ақыны А.С.Пушкиннің «Евгений Онегин» романынан үзінділер, М.Ю.Лермонтовтың, И.Гетенің шығармаларын сүйіп оқып, аударған. «Орыс тілі, жазуын - Білсем деген таласы...» деп жастардың орысша тіл ұстартуға деген жақсы ықыласын көңіліне медеу тұтады. «Орысша оқу керек, хикметте, мал да, өнер де, ғылым да - бәрі орыста зор», «сен оның тілін білсең, көкірек-көзің, дүниенің кілті ашылатын болады» дейді

Абай көзі тірісінде өзінің өлеңдерін жинаған емес. Олардың әрқайсысын бір жапырақ қағазға жазып, жастарға таратып бере берген. Олар Абайдың өлеңдерін жаттап алып отырған. Сөйтіп Абай өлеңдері қазақ даласында ауыздан ауызға таралып кете барды. Оның өлеңдері қолдан қолға көшіріп алынды. Ондай қолжазба көшірмеге ие болу әрбір сауатты қазақ үшін зор ғанибет болатын. Кейінірек Абайдың туындыларын оның ұлы Тұрағұл жинастыра бастады. Абай өлеңдерінің ең алғашқы жинағы 1909 жылы ақын Кәкітайдың арқасында Қазан қаласында басылып шықты. 

1. Абайдың әкесі қандай адам болған?

а) күлегеш

ә) қатал

б) жұмсақ

в) ақын

2. Абайға аңыз әңгімелерді кім айтқан?

а) Досы Ербол

ә) Әкесі Құнанбай 

б) шешесі Ұлжан

в) көршілері

3. Абай қай шығармасына ән шығарған?

а) «Болыс болдым мінеки»

ә) «Жасымда ғылым бар деп ескермедім»

б) «Қараңғы түнде тау қалғып»

в) «Интернатта оқып жүр»

4. Абай неше жасында орыс тілін үйрене бастады?

а) 5 жасында

ә) 9 жасында

б) 13 жасында

в) 3 жасында

5. Абай қазақ халқын  ...   болуға шақырды.

а) көңілді

ә) надан

б) мәдениетті

в) малды

Оқылым. Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Ырыс жайлы аңыз

Баяғыда бір жолаушы жолаушылап келе жатып шағын бір ауылға түсіпті. Ауылдың сыйлы кісінің үйіне дәл түскен екен, ол да жолынан жығылмай қонағын жік - жапар болып күтіп алыпты. Түннің бір уағында қонақ иттің ұлығанынан оянып кетіпті. Бұл қонақ жәй қонақ емес еді. Жер бетіндегі жан - жануардың тілін меңгерген ғалым адам болатын.

– Қонақтың атын жеймін! –  Ауыл сыртынан ұлыған қасқырдың дегеніне, үй иесінің иті:

– Қонағымның атын жер болсаң сені адамдарға ұстап беремін – деп жауап қатып тұр екен. Қасқыр болса:

– Бұл ауылды таң ата жау шабады – деп тайып тұрыпты.

Қонақ үй иесін оятып, дереу ауылдың көшуін сұрапты. Ауылды көшіріп болған соң, ертесіне ескі жұртқа келсе көнбей қалып қойған екі үйдің шаңырағы ортасына түсіп жатыр екен...

           

1. Жолаушы қандай адамның үйіне қонақ болып түсті?

а) сыйлы адамның үйіне

б) жомарт адамның үйіне

в) кедей адамның үйіне

д) таныс адамның үйіне

2. Қонақ қандай адам болып шықты?

а) данышпан

б) ақын

в) көріпкел

д) ғалым

3. Қонақ үй иесіне не айтты?

а) Тағы бір күн қонақ боларын.

б) Дереу ауылдан көшуі керектігін.

в) Жақсылық жасауы керектігін.

д) Қасқырдың үнін естігенін.

4.Қонақ кімдердің даусын естіді?

а) дұшпандардың

б) үй иелерінің

в) ит пенен қасқырдың

д) көршілердің

5. Қасқыр неліктен тайып тұрды?

а) Ауылға иттер келе жатқанын сезді.

б) Қонақтың данышпандығын білді.

в) Таң ата ауылды жау шабарын білді.

д) Үй иесінен қорықты.

Жазылым. Жалпы және жалқы есімдерді қолданып, «Менің сүйікті үй жануарым» тақырыбында эссе жазыңыз.

 

Айтылым. Үй жануары жылқыны  сипаттап айтыңыз.

 

 

20 – нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

1. Абайдың әкесі қандай адам болған?

а) күлегеш

ә) қатал

б) жұмсақ

в) ақын

2. Абайға аңыз әңгімелерді кім айтқан?

а) Досы Ербол

ә) Әкесі Құнанбай 

б) шешесі Ұлжан

в) көршілері

3. Абай қай шығармасына ән шығарған?

а) «Болыс болдым мінеки»

ә) «Жасымда ғылым бар деп ескермедім»

б) «Қараңғы түнде тау қалғып»

в) «Интернатта оқып жүр»

4. Абай неше жасында орыс тілін үйрене бастады?

а) 5 жасында

ә) 9 жасында

б) 13 жасында

в) 3 жасында

5. Абай қазақ халқын  ...   болуға шақырды.

а) көңілді

ә) надан

б) мәдениетті

в) малды

Оқылым.

Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

          Отырар – қазақ халқының ең көне қалаларының бірі. Ежелде Отырар қаласының орнында Фараб атты үлкен қоныс болған. «Фараб»- сөзі «сулы қоныс» деген мағынаны білдіреді,себебі шаһар Арыс пен Сырдария өзендерінің қосылған тұсында орналасқан еді. Ежелгі Отырар немесе Фараб қаласының орны қазіргі Оңтүстік Қазақстан облысының түстік батысында жатыр.

          Отырар орнында бұл күндері басы бүтін жалғыз қалған құрылыс –

Арыстан баб ғимараты. Алғашқы көне дәуірдегі ескерткіш қираған соң,

оның орнына салынған ортағасырлық әсем өрнекті ғимарат. Арыстан

баб- Отырар жеріне алғаш келген білімпаздардың бірі.

 

1.2- абзацтың негізгі идеясы неде?

а) Отырар қаласы туралы

б) «Фараб» сөзінің мағынасы

в)Алғаш келген білімпаз Арыстан баб туралы

д)Арыстан баб шәкірттері

2. Білімпаз сөзінің жасалуы

а) Түбір, жұрнақ

б) Түбір ,жұрнақ, жұрнақ

в) Түбір ,жұрнақ, жалғау

д) Түбір, жалғау, жалғау

3. Отырар қаласының орнында қандай көне қала болған?

а) Фараб қаласы

б) Әулиеата қаласы

в) Ақмешіт қаласы

д) Ясауи кесенесі

4.Мәтін қай жанрда жазылған?

а) Мақала

б) Эссе

б) Ертегі

в) Роман

5. Шаһар сөзі қай топқа жатады?

а) диалект

б) кірме сөз

в)термин сөз

д) кәсіби сөз

Жазылым.  Берілген сын есімдерді пайдаланып, «Менің сүйікті қалам» тақырыбында эссе жазыңыз.

 

Сын есімдер:көрікті, үлкен, зәулім, биік, таза, ерекше , сүйікті

 

Айтылым.  «Қазақстан қалалары» тақырыбында  диалог құраңыз

 

 

21 – нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым.

Аудиомәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

1. Абай қай шығармасына ән шығарған?

а) «Болыс болдым мінеки»

ә) «Жасымда ғылым бар деп ескермедім»

б) «Қараңғы түнде тау қалғып»

в) «Интернатта оқып жүр»

2. Абай неше жасында орыс тілін үйрене бастады?

а) 5 жасында

ә) 9 жасында

б) 13 жасында

в) 3 жасында

3. Абай қазақ халқын  ...   болуға шақырды.

а) көңілді

ә) надан

б) мәдениетті

в) малды

4. Абайдың әкесі қандай адам болған?

а) күлегеш

ә) қатал

б) жұмсақ

в) ақын

5. Абайға аңыз әңгімелерді кім айтқан?

а) Досы Ербол

ә) Әкесі Құнанбай 

б) шешесі Ұлжан

в) көршілері

Оқылым.

Мәтінді оқы.Берілген тест тапсырмаларды орындаңыз.

Біздің Отанымыз – Қазақстан  Республикасы. Қазақстан  - ірі мемлекеттердің бірі. Біздің елімізде жүз отыздан астам ұлт өкілдері тұрады. Қазақстанның жері кең байтақ. Шекарасы батысында Ресеймен, шығысында Қытаймен, оңтүстігінде Орта Азия Республикасымен шектеседі.

        Қазақстанның жер қойнауы толған байлық. Қарағандыда  көмір, Өскеменде  мырыш, Балқашта  мыс, Маңғыстауда  мұнай  өндіріледі. Еліміздің  табиғаты да ерекше, климаты континентальді.

       Қазақстан – тәуелсіз мемлекет. Өзінің тәуелсіздігін 1991 жылы16 желтоқсанда алды. Қазақстанның Тәуелсіздігін алғаш болып АҚШ мойындады? Біз Отанымызды сүйеміз, мақтаныш етеміз.

 

1.     Қазақстан Тәуелсіздікті қай жылы алды?

А) 1993жылы

Ә) 1991жылы

Б) 1992жылы

2.  Қай ел Қазақстанның Тәуелсіздігін алғаш болып мойындады?

А)АҚШ

      Ә) Қытай

      Б) Ұлыбритания

3.Біздің елімізде қанша ұлт өкілдері тұрады ?

А) жүз отыздан астам

Ә) жүз отыз ұлт өкілі

Б)  жүз жиырмадан астам

4. Маңғыстауда не өндіріледі?

А) көмір

Ә) мұнай

Б) мырыш

5.  Қарағанды қаласында не өндіріледі?

А) көмір

Ә) мырыш

Б) мұнай

Жазылым.

«Менің Отаным-Қазақстан» тақырыбында эссе жазыңыз

 

Айтылым.

Отан,туған жер туралы мақал-мәтелдер айтыңыз.

 

 

22– нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым.

Аудиомәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

 

1. Абай неше жасында орыс тілін үйрене бастады?

а) 5 жасында

ә) 9 жасында

б) 13 жасында

в) 3 жасында

2. Абай қазақ халқын  ...   болуға шақырды.

а) көңілді

ә) надан

б) мәдениетті

в) малды

3. Абайдың әкесі қандай адам болған?

а) күлегеш

ә) қатал

б) жұмсақ

в) ақын

4. Абайға аңыз әңгімелерді кім айтқан?

а) Досы Ербол

ә) Әкесі Құнанбай 

б) шешесі Ұлжан

в) көршілері

5. Абай қай шығармасына ән шығарған?

а) «Болыс болдым мінеки»

ә) «Жасымда ғылым бар деп ескермедім»

б) «Қараңғы түнде тау қалғып»

в) «Интернатта оқып жүр»
Оқылым.

Мәтінді оқы. Төменде берілген тест тапсырмаларын орындаңыз.

Аты аңызға айналған британдық Итон метебі – саясат пен мәдениет әлеміне аяқ басар рұқсат қағазы десе де болады. Білесіз бе, мектептің негізі 1440 жылы қаланған екен. Алғашқыда мұнда 70 қана шәкірт өз білімдерін жетілдіретін болған. Ол кездері мектеп өте суық және тар бөлмелерде сабақтар өтетін және темірдей қатал тәртіп пен таңертеңгі  алтыда басталатын сабақтар шәкірттер үшін өте ауыр еді.

Араға 500 жыл салған мектептің бүгінгі жағдайы өте жақсы! Итонда қазіргі таңда мыңнан аса шәкірт өз білімдерін шыңдауда. Ал «тәртіпке бағынған – құл болмайды» деген ұстанымды берік ұстанатын мектеп ұжымы баяғы қатаң тәртіпті әлі жалғастыруда. Әлемге ең қатал мектеп деген атпен танымал.

Сабақтар әрбір оқушыға жекеше өтіледі және таңнан кешке дейін жалғасады. Итон мектебінен небір танымал жазушылар мен өнер қайраткерлері және саясаттанушылар түлеп ұшқан. Спорт саласындағы жетістіктері де көңілден шығады.

Мектептің ең негізгі ерекшелігі: мұнда тек ұлдар ғана білім алады.

1.Мектептің басқа мектептерден ерекшелігі

А) тек ұлдар білім алады

Ә) тек қыздар білім алады

Б) ұлдар мен қыздар білім алады

2.Мектептің негізі қай жылы қаланды?

А) 1140жылы

Ә) 1440жылы

Б) 1144жылы

3. Әлемге қалай танымал болған?

А) ең үлкен мектеп деген атпен танымал.

Ә) көрікті мектеп деген атпен танымал.

Б)  ең қатал мектеп деген атпен танымал.                               

4. «Итон» мектебінің ұстанымын тап.

А) «тәртіпке бағынған оқушы – адам  болады»

Ә) «тәртіпке бағынған  дұрыс» 

Б) «тәртіпке бағынған – құл болмайды»»

5. Мәтінде берілген мектептің атауын тап.

А) «Ито» мектебі

Ә) «Итон» мектебі

Б) «Итон» колледжі

Жазылым.

«Мектептегі үйірмелердің пайдасы» тақырыбында  эссе жазыңыз.  Сын есімдерді қолданыңыз.  (60-70 сөз)

Төменде ұсынылған тірек сөздерді қолданыңыз:

қазақша күрес, қолөнер, драма, бос уақыт, көрме, қабілетті ұштау.

 

Айтылым.

Итон мектебі мен өзіңіздің мектебіңізді салыстырыңыз. Ұқсастықтары мен айырмашылықтарын айтыңыз.

 

 

                                                             23 – нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым.

Аудиомәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

1. Абай кімдердің шығармаларын қазақ тіліне аударған?

а) Достоевский, Куприн

ә) Крылов, Лермонтов

б) Пушкин, Есенин

в) Тютчев, Бунин

2. Абай кім?

а) қазақ халқының ұлы ғалымы

ә) қазақ халқының тарихшысы

б) қазақ халқының жазба әдебиетін қалаушы

в) қазақ халқының этнографы

3. Мәтін бойынша, Абай: «Орыс тілі – ...   », - дейді.

а) дүниенің рахаты

ә) дүниенің сыры

б) дүниенің кілті

в) дүниенің алтыны

4. Абай шығармалары қашан басылып шықты?

а)  1904 жылы

ә) 1909 жылы

б) 1924 жылы

в) 1945 жылы

5. Абайдың шын аты кім?

а)  Мұхамедқанафия

ә) Алауадин

б) ИбраҺим

в) Телқара

Оқылым.

Мәтінді оқы.Берілген тест  тапсырмаларды орындаңыз.

 

Көшпелілер өркениеті – мал шаруашылығымен айналысатын, белгілі бір қалыптасқан жүйемен көшіп – қонып тіршілік ететін адамдардың қауымдастығы, өркениеті. Көшпеліліктің шығуына географиялық орта мен ауа райы әсер етті. Көшпелілік белгілі бір геофизикалық  табиғи – климаттық аймақтарда қалыптасады. Бұлқандай аймақтар, олардың экологиялық жүйесі қандай? Әдетте, бұл – далалы, жартылай шөлейт, шөл және құрғақ далалар, тау бөктері, тау қойнаулары. Мұндай жерде көбінесе жаңбыр аз, жылдық ылғалдың мөлшері 200 – 400 мм арасында ғана болады. Осындай аймақтарға Қазақстан да кіреді. Мұндай аймақтарға Сырдың бойы, жартылай Ертістің, Тобылдың, Есілдің Шығыс Қазақстанның таулы және тау бөктерінің кейбір алқаптары, Аралдың маңайы жатады. Бұл өңірлерде, әсіресе өзен – көл суларының маңайында ежелден егіншілік пайда болып, отырықшы мәдениет қалыптасқан.

1.      Көшпелілер өркениеті қандай шаруашылықпен айналысқан?

А) мал шаруашылығымен

Ә) гүл өсірумен

Б) бақша өсірумен

2.      Көшпеліктің шығуына не әсер етті?

А) баспаналары

Ә) шығуына географиялық орта мен ауа райы

Б) басшылары

3.      Отырықшы мәдениет қалыптасқан аймақтарды ата

А) Шыңғыс тауының етегі

Ә) Батыс Қазақстан облысы

Б) Сырдың бойы, Аралдың маңы

4. Көшпелілер өркениеті немен айналысқан?

А) мал шаруашылығымен

Ә) гүл өсірумен

Б) бақша өсірумен

5. Жаңбыры аз, жылдық ылғалдың мөлшері 200 – 400 мм құрайтын аймақтарды ата

А) Сырдың бойы, Ертіс, Тобылды, Есілдің Шығыс Қазақстаны

Ә) Батыс Қазақстан

Б) Солтүстік Қазақстан

Жазылым.

 

Берілген сөздердің синонимін жазыңыз.

 

Данышпан - ___________________

Ат -        _______________________

Семсер –______________________

Патша- ________________________

 

Айтылым.Мәтін бойынша сұрақтарға толық жауап беріңіз.

1.Көшпеліліктің шығуына не әсер етті?

 

2. Көшпелілік қандай аймақтарда қалыптасады?

 

 

                                                           24– нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым.

Аудиомәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

1. Абай шығармалары қашан басылып шықты?

а)  1904 жылы

ә) 1909 жылы

б) 1924 жылы

в) 1945 жылы

2. Мәтін бойынша, Абай: «Орыс тілі – ...   », - дейді.

а) дүниенің рахаты

ә) дүниенің сыры

б) дүниенің кілті

в) дүниенің алтыны

3. Абайдың шын аты кім?

а)  Мұхамедқанафия

ә) Алауадин

б) ИбраҺим

в) Телқара

4. Абай кімдердің шығармаларын қазақ тіліне аударған?

а) Достоевский, Куприн

ә) Крылов, Лермонтов

б) Пушкин, Есенин

в) Тютчев, Бунин

5. Абай кім?

а) қазақ халқының ұлы ғалымы

ә) қазақ халқының тарихшысы

б) қазақ халқының жазба әдебиетін қалаушы

в) қазақ халқының этнографы

Оқылым.

Мәтінді оқы.Берілген тест  тапсырмаларды орындаңыз.

Қазақ халқының ежелгі салт-дәстүрінің бірі-бата. Бата ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан мұра. Халқымыздың бата-тілегін бейнелейтін шешендік сөздердің алуан нұсқалары бар.

«Жаңбырмен жер көгерер,батамен ер көгерер» -деп бата туралы айтылған сөздің өзі батаның зор мағынасын білдіреді. Батада ақ ниет, тілек,сәттілік тілеу,береке,ынтымақ, адал еңбек етуге шақыру туралы айтылады.

Батаны ақсақал қария немесе беделді адамдар береді. Бала Жамбыл атақты

Сүйінбай ақыннан бата алған.  Жас Дина да ұлы күйші Құрманғазыдан бата алғанын білеміз.Бата-ұлттық дәстүріміз. Ол ұрпақтан - ұрпаққа жалғасатын  асыл мұрасы.

 

1.      Қазақ халқының ежелгі салт – дәстүрінің бірін атаңыз  

А) Бата

          Ә) Тілек

           Б)  Өлең

2.      Батада нелерге шақыру туралы айтылады

А) тілек,сәттілік тілеу, береке

Ә)  достыққа, адалдыққа

Б) бірлікке, елдікке

3.      Батаны кімдер береді?

А) ақсақалдар

Ә) балалар

Б)  ауыл тұрғындары

4. Бала Жамбыл қай ақыннан бата алған

А) Дина

Ә) Сүйінбай

Б)Құрмағазы

5. Жас Дина  қай күйшіден бата алған

А) Жамбыл

Ә) Сүйінбай

Б)Құрмағазы

Жазылым.

Жақын досыңа арнап, тілек жазыңыз.

 

Айтылым.

Қазақтың қандай салт-дәстүрлерін білесің, ойыңды ортаға салыңыз.

 

 

                                                          25 – нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым.

Аудиомәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

1. Абай шығармалары қашан басылып шықты?

а)  1904 жылы

ә) 1909 жылы

б) 1924 жылы

в) 1945 жылы

2. Мәтін бойынша, Абай: «Орыс тілі – ...   », - дейді.

а) дүниенің рахаты

ә) дүниенің сыры

б) дүниенің кілті

в) дүниенің алтыны

3. Абайдың шын аты кім?

а)  Мұхамедқанафия

ә) Алауадин

б) ИбраҺим

в) Телқара

4. Абай кімдердің шығармаларын қазақ тіліне аударған?

а) Достоевский, Куприн

ә) Крылов, Лермонтов

б) Пушкин, Есенин

в) Тютчев, Бунин

5. Абай кім?

а) қазақ халқының ұлы ғалымы

ә) қазақ халқының тарихшысы

б) қазақ халқының жазба әдебиетін қалаушы

в) қазақ халқының этнографы

Оқылым.

Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Екі дос

·                                                                                                                                       Бір күні екі дос орманда кележатады. Кенеттеналдарынанбіраюшығакеледі. Сол кездебіреуіқашажөнеледі, екіншісіталғаөрмелепжасырыныпқалады. Қашқанжігітортадақалыпкетеді.Ойына «Өлгенадамсияқтыжерге жата қалсам, құтылыпкетермін» депжерге жата қалады. Аю келіп оны иіскелейбастағандадемінжұтып, дем алмайжатады. Аю кеткенсоңталғаөрмелепкеткендосықасынакеліп, күліп: «Айтшы ал, аюсеніңқұлағыңа не депсыбырлады?» дейді. Сонда досы:  «Досынақауіп-қатертөніптұрғандақашыпкеткенадамдардансақтанукеректігімді, айтты» дейді.

 

1. Ертегі не туралы?

А) өнер

Ә) білім

Б) ғылым

В) адамгершілік пен достық

2. Мәтін желісі бойынша мәтінде қандай кейіпкерлер бар?

А) екі дос

Ә) екі көрші мен қой

Б) екі дос және аю

В) аюлар

3. Амалы құрыған жас бала қандай әрекет жасады?

А) жүгіріп қаша жөнелді

Ә) Аюға қарсы шықты

Б) Жерге қимылсыз жата қалды

В) Жылады

4. Мәтінге қатысты басты сөзді анықтаңыз:

А)  Адалдық

Ә) татулық

Б) шынайы достық

В) сатқындық

5. «Дос» сөзінің антнимін табыңыз

А) құрбы

Ә) қатарлас

Б) дұшпан

В) туысқан.

   Жазылым.  Тірек сөздерді пайдаланып, « Адал дос» тақырыбында эссе жазыңыз.

Тірек сөздер: дос, сенімді, адал, амал, мәңгілік ,көп ,  жақсы, бесінші

 

Айтылым.Тірек сөздерді пайдаланып, тыңдаған мәтіннің мазмұнын айтыңыз.

Тірек сөздер: ұлы ақын,  Семей облысы, қайырымды, қатал, Зере, аңыз әңгіме, Пушкин, өлеңдері, 1904 жылы , дүние жүзі, «Абай жолы».

 

26– нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым.

Аудиомәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

1. Абайдың әкесі қандай адам болған?

а) күлегеш

ә) қатал

б) жұмсақ

в) ақын

2. Абайға аңыз әңгімелерді кім айтқан?

а) Досы Ербол

ә) Әкесі Құнанбай 

б) шешесі Ұлжан

в) көршілері

3. Абай қай шығармасына ән шығарған?

а) «Болыс болдым мінеки»

ә) «Жасымда ғылым бар деп ескермедім»

б) «Қараңғы түнде тау қалғып»

в) «Интернатта оқып жүр»

4. Абай неше жасында орыс тілін үйрене бастады?

а) 5 жасында

ә) 9 жасында

б) 13 жасында

в) 3 жасында

5. Абай қазақ халқын  ...   болуға шақырды.

а) көңілді

ә) надан

б) мәдениетті

в) малды

Оқылым.

Мәтінді оқы.Берілген тест  тапсырмаларды орындаңыз.

Компьютер

        Біз үстел үстілік компьютерлерді жұмыста, үйде, мектепте, кітапханада және тағы басқа жерлерде қолданамыз. Олар кішкентай, орташа, үлкен бола алады және әдетте үстел үстінде тұрады. Ол пернетақта, тінтуір, монитор және жүйелік блоктан тұрады.

     Көптеген үстел үстілік компьютерлерді жаңарту, жетілдіру немесе ішіне жаңа бөлшектер салу оңай. Үстел үстілік компьютерлердің тағы бір артықшылығы – бұл олардың бағасы. Егер қызметі жағынан бірдей болатын үстел үстілік компьютер мен ноутбукты салыстыратын болсаңыз, бағасы жағынан үстелік үстілік компьютер арзанырақ болатынын байқайсыз

1. Үстел үстілік компьютерлерді қайда қолданамыз?

А) үйде, мектепте, кітапханада

Ә) әуежайда, кинозалда

Б) аулада, мектепте

2. Олар қандай бола алады?

А) орташа,шағын

Ә) орташа,кішкентай,үлкен

Б) ауыр,жеңіл

 

3. Үстел үстілік компьютерлердің артықшылығын ата

А) бағасы

Ә)  көлемі

Б) мөлшері

4. Үстел үстілік компьютер  тұрады.

А) пернетақта, ноутбук,блок

Ә) ноутбук,тінтуір

Б) пернетақта, тінтуір, монитор және жүйелік блок

5. Бағасы жағынан қай компьютер арзанырақ?

А) үстелүстілік компьютер

Ә) ноутбук

Б) екеуі де бірдей

Жазылым.Берілген сөйлемнің  ішінен қарамен берілген сөздерге морфологиялық талдау жасаңыз.

 

Үстел үстілік компьютерлердің тағы бір артықшылығы – бұл олардың бағасы.

 

 

Айтылым.«Компьтердің зияны мен пайдасы» туралыәңгімелеңіз.

 

 

27– нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым.

Аудиомәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

1. Абайдың әкесі қандай адам болған?

а) күлегеш

ә) қатал

б) жұмсақ

в) ақын

2. Абайға аңыз әңгімелерді кім айтқан?

а) Досы Ербол

ә) Әкесі Құнанбай 

б) шешесі Ұлжан

в) көршілері

3. Абай қай шығармасына ән шығарған?

а) «Болыс болдым мінеки»

ә) «Жасымда ғылым бар деп ескермедім»

б) «Қараңғы түнде тау қалғып»

в) «Интернатта оқып жүр»

4. Абай неше жасында орыс тілін үйрене бастады?

а) 5 жасында

ә) 9 жасында

б) 13 жасында

в) 3 жасында

5. Абай қазақ халқын  ...   болуға шақырды.

а) көңілді

ә) надан

б) мәдениетті

в) малды

Оқылым.

Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

          Отырар – қазақ халқының ең көне қалаларының бірі. Ежелде Отырар қаласының орнында Фараб атты үлкен қоныс болған. «Фараб»- сөзі «сулы қоныс» деген мағынаны білдіреді,себебі шаһар Арыс пен Сырдария өзендерінің қосылған тұсында орналасқан еді. Ежелгі Отырар немесе Фараб қаласының орны қазіргі Оңтүстік Қазақстан облысының түстік батысында жатыр.

          Отырар орнында бұл күндері басы бүтін жалғыз қалған құрылыс –

Арыстан баб ғимараты. Алғашқы көне дәуірдегі ескерткіш қираған соң,

оның орнына салынған ортағасырлық әсем өрнекті ғимарат. Арыстан

баб- Отырар жеріне алғаш келген білімпаздардың бірі.

1.2- абзацтың негізгі идеясы неде?

а) Отырар қаласы туралы

б) «Фараб» сөзінің мағынасы

в)Алғаш келген білімпаз Арыстан баб туралы

д)Арыстан баб шәкірттері

2. Білімпаз сөзінің жасалуы

а) Түбір, жұрнақ

б) Түбір ,жұрнақ, жұрнақ

в) Түбір ,жұрнақ, жалғау

д) Түбір, жалғау, жалғау

3. Отырар қаласының орнында қандай көне қала болған?

а) Фараб қаласы

б) Әулиеата қаласы

в) Ақмешіт қаласы

д) Ясауи кесенесі

4.Мәтін қай жанрда жазылған?

а) Мақала

б) Эссе

б) Ертегі

в) Роман

5. Шаһар сөзі қай топқа жатады?

а) диалект

б) кірме сөз

в)термин сөз

д) кәсіби сөз

Жазылым.  Берілген сын есімдерді пайдаланып, «Менің сүйікті қалам» тақырыбында эссе жазыңыз.

Сын есімдер:көрікті, үлкен, зәулім, биік, таза, ерекше , сүйікті

 

Айтылым.  «Қазақстан қалалары» тақырыбында  диалог құраңыз.

 

28– нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым.

Аудиомәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

1. Мәтін бойынша, Абай: «Орыс тілі – ...   », - дейді.

а) дүниенің рахаты

ә) дүниенің сыры

б) дүниенің кілті

в) дүниенің алтыны

2. Абай шығармалары қашан басылып шықты?

а)  1904 жылы

ә) 1909 жылы

б) 1924 жылы

в) 1945 жылы

3. Абайдың шын аты кім?

а)  Мұхамедқанафия

ә) Алауадин

б) ИбраҺим

в) Телқара

4. Абай кімдердің шығармаларын қазақ тіліне аударған?

а) Достоевский, Куприн

ә) Крылов, Лермонтов

б) Пушкин, Есенин

в) Тютчев, Бунин

5. Абай кім?

а) қазақ халқының ұлы ғалымы

ә) қазақ халқының тарихшысы

б) қазақ халқының жазба әдебиетін қалаушы

в) қазақ халқының этнографы

Оқылым.

Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Құмырсқа

Бір құмырсқа өз илеуінен бөлініп, ара, қоңызбен дос болыпты. Жем іздеп шыққан құмырсқа жол үстінен бір дән тауып алыпты. Жалғыз өзі әрі-бері әуреленіп, қозғалта алмапты. Енді көмек сұрау үшін достарын іздейді. Гүлден гүлге ұшып-қонып жүрген араға жолығып:                                                                                            

  -   Досым, маған көмектесіп жіберші, - деп өтініпті.                                                           -   Көрмей тұрсың ба, мен де жұмыс істеп жатырмын ғой! – деп көнбепті ара. Енді құмырсқа қоңыздан көмек сұрапты:                                                                                    

 - Сен үшін өз жұмысымды тастай алмаймын! – деп, қоңыз да кете барады.                      

 Екі досынан көмек болмаған құмырсқа ренжіп келе жатса, алдынан өзінің ұялас достары кездесіпті. Олар мұның түрін көріп: Не істеп жүрсің? – деп сұрапты. Құмырсқа өз басынан кешкенін айтады. Достары көмектеседі де, дәнді бірігіп көтеріп алып кетеді. Құмырсқа қайта үйіріне қосылады. «Жаңа достың қадірі ескі достай бола алмас» деген сөз содан қалыпты.

 

 1.  Құмырсқа қандай қателік  жасады?

а) достарын сатып кетті

ә) ескі достарымен бірге болды

б) үйінен алысқа кетіп қалды

в) жазда дән жинамады

2.  Мәтінде қандай антонимдер бар?

а) қоңыз, ара

ә) жаңа, ескі

б) көмек, жұмыс

в) сұрау, айту

3. Мәтінге сәйкес мақалды белгілеңіз.

а) Нағыз дос дұшпан болмас

ә) Өмірдің өзі — ұлы ұстаз.

б) Күлме досыңа, келер басыңа.

в) Заттың жаңасы жақсы, достың ескісі жақсы.

4. Нағыз дос қандай сөздерді айтпайды?

а) Бірге көтерген жүк жеңіл.

ә) Сен үшін өз жұмысымды тастай алмаймын!

б) Бір–бірімізге  көмектеспесек, қалайша дос боламыз?

в) Жолдасын тастаған жолда қалар.

5 «құмырсқа» сөзін қай топқа қосуға болады?

а) құстар

ә) балықтар

б) жәндіктер

в) аңдар

Жазылым. «Дос» туралы мақал-мәтелдер  жазыңыз.

 

Айтылым.«Жаңа достың қадірі ескі достай бола алмас» деген сөзбен келісесің бе? Өз ойыңды ортаға салыңыз.

 

 

29– нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым.

Аудиомәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

1. Мәтін бойынша, Абай: «Орыс тілі – ...   », - дейді.

а) дүниенің рахаты

ә) дүниенің сыры

б) дүниенің кілті

в) дүниенің алтыны

2. Абай шығармалары қашан басылып шықты?

а)  1904 жылы

ә) 1909 жылы

б) 1924 жылы

в) 1945 жылы

3. Абайдың шын аты кім?

а)  Мұхамедқанафия

ә) Алауадин

б) ИбраҺим

в) Телқара

4. Абай кімдердің шығармаларын қазақ тіліне аударған?

а) Достоевский, Куприн

ә) Крылов, Лермонтов

б) Пушкин, Есенин

в) Тютчев, Бунин

5. Абай кім?

а) қазақ халқының ұлы ғалымы

ә) қазақ халқының тарихшысы

б) қазақ халқының жазба әдебиетін қалаушы

в) қазақ халқының этнографы

Оқылым.

Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

      Жылқы - көшіп-қонуға төзімді әрі ыңғайлы жануар.Қысы-жазы өз аяғынан жайылады,оның азығы өзге малдардан әлдеқайда асыл. Сол себепті оның еті де, сүті де, денсаулыққа шипалы екені ерте кезден-ақ белгілі. Қазақтың ұғымынша жылқы еті жақпаған ауру адам өледі.

          Жылқы етінің өзіне тән ерекшелігі сол, оны қанша жесең де күшті болмайсың,тез сіңеді;сорпасының бетіне шыққан майы қанша суық болса да қатпай, тек тобарсып қана тұрады; қымызын қанша ішсең де сіңе береді. Туа сала шешесі өлген сәбиді жылқы сүтімен асырайды, өйткені қазақ ұғымында ол «адамнын сүтімен бірдей».

         Қымыз өз бетімен ашиды,сондықтан да ислам дінінің шартымен ораза ұстаған адамдар ауыз ашу үшін  ең алдымен тұз, кепкен жеміс сияқтылардың дәмін татады немесе аздап қымыз ішеді.

         Жылқы тамағының мұндай ерекше болуы жылқының оты мен суына байланысты. Жылқы кез-келген шөпті жемейді,иіскеп ,таңдап жейді. Басқа мал түлігі жайылған жерге,басқа малдың аузы тиген шөпке жылқы жоламайды.Өзге мал сораптай беретін лай суды ол татпайды.Жылқы судың тұнық,таза жерінен ғана ішеді.

1.Мәтін тақырыбын анықтаңыз

А)Жылқы еті-денсаулыққа пайдалы

Б)Жылқы сипаты

В)Жылқының ерекшеліктері

Д)Ер қанаты-ат

2.Жылқы қасиеттерін белгілеңіз

А)терісі қалың,түкті

Б)еті майлы

В)еті де,сүті де,терісі де пайдалы

Д)сүтінен құрт жасайды

3.Мәтін түрін ажыратыңыз

А)пайымдау мәтіні

Б)сипаттау мәтіні

В)көркемдеу мәтіні

Д)әңгімелеу мәтіні

4.Сорпасының сөзінің жасалуы

а) Түбір, тәуелдік жалғау, ілік септігінің жалғауы

б) Түбір,жұрнақ

в) Түбір,жұрнақ,жалғау

д) Түбір,қосымша

5. Көшіп – қону қандай қандай сөздер?

а) Біріккен сөздер

б) Туынды сөз

в) Қысқарған сөз

д) Қос сөз

Жазылым. Жалпы және жалқы есімдерді қолданып, «Менің сүйікті үй жануарым» тақырыбында эссе жазыңыз.

 

 

Айтылым. Үй жануары жылқыны  сипаттап айтыңыз.

 

                                                        30– нұсқа

Оқу мақсаты:

5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу

5.4.2.1эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу

5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау

Бағалау критерийі

·         берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беріп, шағын диалогке қатыса алады;

·         эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазады;

·         мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата біледі, жалғау түрлерін дұрыс жалғай алады.

Тыңдалым.

Аудиомәтінді тыңдап, берілген нұсқалардың ішінен  дұрыс жауапты таңдаңыздар.

1. Абайдың әкесі қандай адам болған?

а) күлегеш

ә) қатал

б) жұмсақ

в) ақын

2. Абайға аңыз әңгімелерді кім айтқан?

а) Досы Ербол

ә) Әкесі Құнанбай 

б) шешесі Ұлжан

в) көршілері

3. Абай қай шығармасына ән шығарған?

а) «Болыс болдым мінеки»

ә) «Жасымда ғылым бар деп ескермедім»

б) «Қараңғы түнде тау қалғып»

в) «Интернатта оқып жүр»

4. Абай неше жасында орыс тілін үйрене бастады?

а) 5 жасында

ә) 9 жасында

б) 13 жасында

в) 3 жасында

5. Абай қазақ халқын  ...   болуға шақырды.

а) көңілді

ә) надан

б) мәдениетті

в) малды

Оқылым.

Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Екі дос

·                                                                                                                                       Бір күні екі дос орманда кележатады. Кенет алдарынан бір аю шыға келеді. Сол кезде біреуі қаша жөнеледі, екіншісі талға өрмелеп жасырынып қалады. Қашқан жігітортада қалып кетеді.Ойына «Өлген адам сияқты жерге жата қалсам, құтылып кетермін» деп жерге жата қалады. Аю келіп оны иіскелей бастағанда демін жұтып, дем алмай жатады. Аю кеткен соң талға өрмелеп кеткен досы қасына келіп, күліп: «Айтшы ал, аю сенің құлағыңа не деп сыбырлады?» дейді. Сонда досы:  «Досына қауіп-қатер төніп тұрғанда қашып кеткен адамдардан сақтану керектігімді, айтты» дейді.

1. Ертегі не туралы?

А) өнер

Ә) білім

Б) ғылым

В) адамгершілік пен достық

2. Мәтін желісі бойынша мәтінде қандай кейіпкерлер бар?

А) екі дос

Ә) екі көрші мен қой

Б) екі дос және аю

В) аюлар

3. Амалы құрыған жас бала қандай әрекет жасады?

А) жүгіріп қаша жөнелді

Ә) Аюға қарсы шықты

Б) Жерге қимылсыз жата қалды

В) Жылады

4. Мәтінге қатысты басты сөзді анықтаңыз:

А)  Адалдық

Ә) татулық

Б) шынайы достық

В) сатқындық

5. «Дос» сөзінің антнимін табыңыз

А) құрбы

Ә) қатарлас

Б) дұшпан

В) туысқан.

   Жазылым.  Тірек сөздерді пайдаланып, « Адал дос» тақырыбында эссе жазыңыз.

Тірек сөздер: дос, сенімді, адал, амал, мәңгілік ,көп ,  жақсы, бесінші

 

Айтылым.Тірек сөздерді пайдаланып, тыңдаған мәтіннің мазмұнын айтыңыз.

Тірек сөздер: ұлы ақын,  Семей облысы, қайырымды, қатал, Зере, аңыз әңгіме, Пушкин, өлеңдері, 1904 жылы , дүние жүзі, «Абай жолы»

 

І-нұсқа

Жауап кілті:

Тыңдалым «Абай»

1. Б
2. Ә
3. Б
4. Ә
5. А

Оқылым « Итон мектебі»

1. А
2. Ә
3. Б
4. Б
5. Б

2-нұсқа, жауап кілті:

Тыңдалым «Абай»

1.      А

2.      Ә

3.      Ә

4.      Б

5.      Б

Оқылым « Біздің Отанымыз - Қазақстан»

1.      Ә

2.      А

3.      А

4.      Ә

5.      Б

 

3-нұсқа, жауап кілті:

Тыңдалым «Абай»

1.      Ә

2.      Б

3.      Б

4.      Ә

5.      Б

Оқылым « Біздің Отанымыз - Қазақстан»

1. А

2.А

3.А

4.А

5.А

 

4-нұсқа, жауап кілті:

Тыңдалым «Абай»

1.      Ә

2.      Б

3.      Б

4.      Ә

5.      Б

 Оқылым «Көшпелілер мәдениеті»

1.      А

2.      Ә

3.      Б

4.      А

5.      А

5-нұсқа, жауап кілті:

Тыңдалым «Абай»

1.      Ә

2. Б

3.Б

4.Ә

5.Б

Оқылым «Көшпелілер мәдениеті»

1.      А

2.      Ә

3.      А

4.      Б

5.      А

6-нұсқа, жауап кілті:

Тыңдалым «Абай»

6.      Ә

7.      Б

8.      Б

9.      Ә

10.  Б

Оқылым «Екі дос»

6.      В

7.      Б

8.      Б

9.      Б

7-нұсқа, жауап кілті :

 

Тыңдалым «Абай»

1.      Ә

2.      Б

3.      Б

4.      Ә

5.      Б

Оқылым  «Құмырсқа»

1.      А

2.      Ә

3.      В

4.      Ә

5.      Б

 

8-нұсқа,жауап кілті:

 

Тыңдалым «Абай»

 

1.      Б

2.      Ә

3.      Б

4.      Ә

5.      Б

Оқылым  «Отырар»

1.      В

2.      Б

3.      А

4.      А

5.      Б

 

9-нұсқа, жауап кілті:

 

Тыңдалым «Абай»

1.      Б

2.      Ә

3.      Б

4.      Ә

5.      Б

Оқылым  «Ырыс жайлы аңаз»

1.      А

2.      Д

3.      Б

4.      В

5.      В

 

10-нұсқа, жауап кілті:

 

Тыңдалым «Абай»

1.      Б

2.      Ә

3.      Б

4.      Ә

5.      Б

Оқылым  «Жылқы»

1.      В

2.      В

3.      Б

4.      А

5.      Д

11-нұсқа, Жауап кілті:

 

Тыңдалым «Абай»

1.         Б

2.         Ә

3.         Б

4.         Ә

5.         Б

Оқылым  «Ырыс жайлы аңаз»

1.         А

2.         Д

3.         Б

4.         В

5.         В

12-нұсқа, жауап кілті:

Тыңдалым «Абай»

1.         Б

2.         Ә

3.         Б

4.         Ә

5.         Б

Оқылым  «Отырар»

1.         В

2.         Б

3.         А

4.         А

5.         Б

13-нұсқа, жауап кілті:

Тыңдалым «Абай»

1.         Б

2.         Ә

3.         Б

4.         Ә

5.         Б

Оқылым  «Құмырсқа»

1.         А

2.         Ә

3.         В

4.         Ә

5.         Б

14-нұсқа, жауап кілті:

Тыңдалым «Абай»

1.Ә

2.         Б

3.         Б

4.         Ә

5.         Б

Оқылым «Көшпелілер мәдениеті»

1.         А

2.         Ә

3.         А

4.         Б

5.        А

15-нұсқа, жауап кілті:

Тыңдалым «Абай»

1.         Б

2.         Ә

3.         Б

4.         Ә

5.         Б

Оқылым  «Отырар»

1.         В

2.         Б

3.         А

4.         А

5.         Б

16-нұсқа, жауап кілті:

Тыңдалым «Абай»

1.         Ә

2.         Б

3.         Б

4.         Ә

5.         Б

Оқылым «Көшпелілер мәдениеті»

1.         А

2.         Ә

3.         А

4. Б

5. А

17-нұсқа жауап кілті:

Тыңдалым «Абай»

1.         Б

2.         Ә

3.         Б

4.         Ә

5.         Б

Оқылым  «Құмырсқа»

1.         А

2.         Ә

3.         В

4.         Ә

5.         Б

18-нұсқа, жауап кілті:

Тыңдалым «Абай»

1.         Б

2.         Ә

3.         Б

4.         Ә

5.         Б

Оқылым  «Отырар»

1.         В

2.         Б

3.         А

4.         А

5.         Б

19-нұсқа,  жауап кілті:

Тыңдалым «Абай»

1.         Ә

2.         Б

3.         Б

4.         Ә

5.         Б

 

Оқылым  «Ырыс жайлы аңаз»

1.         А

2.         Д

3.         Б

4.         В

5.         В

20-нұсқа, жауап кілті:

Тыңдалым «Абай»

1.         Ә

2.         Б

3.         Б

4.         Ә

5.         Б

Оқылым  «Отырар»

 

1.         В

2.         Б

3.         А

4.         А

5.         Б

21-нұсқа, жауап кілті:

Тыңдалым «Абай»

1.         Б

2.         Ә

3.         Б

4.         Ә

5.         Б

Оқылым « Біздің Отанымыз - Қазақстан»

1.         Ә

2.         А

3.         А

4.       Ә

5.        Б

22-нұсқа, жауап кілті:

Тыңдалым «Абай»

1.         А

2.         Ә

3.         Ә

4.         Б

5.         Б

Оқылым « Итон мектебі»

1.         А

2.         Ә

3.         Б

4.        Б

5.        А

 

23-нұсқа, жауап кілті:

Тыңдалым «Абай»

1.         Ә

2.         Б

3.         Б

4.         Ә

5.         Б

Оқылым «Көшпелілер мәдениеті»

1.         А

2.         Ә

3.         Б

4.        А

5.        А

24-нұсқа, жауап кілті:

Тыңдалым «Абай»

1.         Ә

2.         Б

3.         Б

4.         Ә

5.         Б

Оқылым « Біздің Отанымыз - Қазақстан»

1. А

2.А

3.А

4.Ә

5.Б

 

25-нұсқа, жауап кілті:

Тыңдалым «Абай»

1.Ә

2. Б

3.Б

4.Ә

5.Б

Оқылым «Екі дос»

1.         В

2.         Б

3.         Б

4.         Б

5.         Б

26-нұсқа,  жауап кілті:

Тыңдалым «Абай»

1.         Ә

2.         Б

3.         Б

4.         Ә

5.         Б

Оқылым «Көшпелілер мәдениеті»

1.         А

2.         Ә

3.         А

4. Б

5. А

27-нұсқа, жауап кілті

Тыңдалым «Абай»

1.         Ә

2.         Б

3.         Б

4.         Ә

5.         Б

Оқылым  «Отырар»

 

1.         В

2.         Б

3.         А

4.         А

5.         Б

28-нұсқа жауап кілті

Тыңдалым «Абай»

1.         Б

2.         Ә

3.         Б

4.         Ә

5.         Б

Оқылым  «Құмырсқа»

1.         А

2.         Ә

3.         В

4.         Ә

5.         Б

29-нұсқа жауап кілті

Тыңдалым «Абай»

1.         Б

2.         Ә

3.         Б

4.         Ә

5.         Б

Оқылым  «Жылқы»

 

1.         В

2.         В

3.         Б

4.         А

5.         Д

30-нұсқа, жауап кілті:

Тыңдалым «Абай»

11.  Ә

12.  Б

13.  Б

14.  Ә

15.  Б

Оқылым «Екі дос»

10.  В

11.  Б

12.  Б

13.  Б

14.  Б

 

15.  Скачано с www.znanio.ru