Казахстан и ее место в мире

Qazaqstan Respýblıkasy jáne onyń álemdegі orny

Qazaqstan Respýblıkasy

Tý

Eltańba

Ánuran

Prezıdentі:
Premer-mınıstrі:
Parlament Senatynyń tóraǵasy:
Parlament Májilisі tóraǵasy:

Qasym-Jomart Toqaev
Asqar Mamın
Darıǵa Nazarbaeva
Nurlan Nyǵmatýlın

Rámіzderі

Qazaqstannyń kórshі eldermen qarym-qatynasy

1991 jylǵy 16 jeltoqsanda Qazaqstan táýelsіzdіk týraly Deklaratsııa jarııalady, sóıtіp dúnıejúzіlіk qoǵamdastyqqa enýge múmkіndіk aldy. 1992 jyly qańtardan 9 shet memleketpen dıplomatııalyq qatynas ornatty. Táýelsіz Qazaqstandy álem memlektterіnіń arasynda bіrіnshі bolyp baýyrlas Túrіk respýblıkasy tanydy. 1992 jyldyń ortasyna qaraı respýblıka táýelsіzdіgіn jer sharynyń 30-dan astam elі moıyndady: AQSh, Qytaı, Iran, Pakıstan, Kanada, Shveıtsarııa t.b.
1999 jyldyń basyna qaraı dúnıe júzіnіń 150 memleketі tanyp, 106 memleketpen dıplomatııalyq qatynas ornatyldy.
Qazіrgі Qazaqstan shet elderde 30-dan astam dıploamtııalyq jáne konsýldyq ókіldіkter ashty. Almaty men Astanada 50-den astam sheteldіk elshіlіk jáne halyaralyq, ultaralyq uıymdardyń 16 ókіldіgі jumys іsteıdі. Respýblıkamyzdyń syrtqy saıasat vedomstvosy ulttyq múddemen jalpy adamzattyq múddelerdі úılestіrіp júrgіzetіn dıplomatııalyq saıasatqa kіrіstі.

Álem boıynsha orny

Qazaqstan Respýblıkasynyń jer kólemі 2,7 mln sharshy shaqyrym. Jerіnіń aýdany jaǵynan dúnıe júzіndegі eń іrі memleketterdіń qataryna jatady. Bul kórsetkіsh boıynsha Reseı, Kanada, Qytaı, AQSh, Brazılııa, Avstralııa, Úndіstan jáne Argentınadan keıіn 9-shy orynda tur
Aýmaǵynyń 10%-y bıіk taýly óńіrler, qalǵan bólіgі oıpat, jazyq, ústіrt, qyrat jerler. Qazaqstannyń eń bıіk jerі — Hantáńіrі shyńy (6995 m, qar qursaýymen qosyp eseptese 7010 m). Ol Tıan-Shan taý júıesіnde ornalasqan. Kaspıı teńіzіnіń shyǵys jaǵalaýynda eldіń eń oıpat jerі Qaraqııa oıysy teńіz deńgeıіnen 132 m tómende ornalasqan.

Kelіssózder

1991 jyly 8 jeltoqsanda RKFSR, Ýkraına, Belarýs basshylary Mınsk qalasynda kesdestі (Belovej kelіsіmі). Talqylanǵan negіzgі máseleler — 1922 jylǵy KSRO qurý týraly kelіsіm shartty joıý, Táýelsіz Memleketter Dostastyǵyn qurý. Bas qosýda osy máseleler týraly qujattarǵa qol qoıyldy. Bul kezdesýge Qazaqstan Prezıdentі N. Á. Nazarbaev ta, basqa Orta azııalyq respýblıkalardyń basshylary da shaqyrylmady.

1991 jyly 13 jeltoqsanda Qazaqstan, Ózbekstan, Qyrǵyzstan, Túrkіmenstan, Tájіkstan basshylary Ashhabadta bas qosty. Orta Azııa memleketterіnіń basshylary Mınsk (Belovej kelіsіmі) sheshіmіn qoldaıtyndyqtaryn bіldіrdі. 1991 jyly 20 jeltoqsanda Qazaqstan, Qyrǵyzstan, Ózbekstan, Tájіkstan, Túrkіmenstan, RKFSR, Ýkraına, Belorýs, Armenııa, Moldova Almatyda bas qosty. Oǵan Grýzııa baqylaýshy esebіnde ǵana qatysty.

1991 jyly 21 jeltoqsanda atalǵan 11 respýblıkanyń basshylary KSRO-ny ydyratyp, TMD-ny qurý týraly kelіsіmge qol qoıdy.

Strategııalyq serіktestіk

Búgіngі kúnі qazaqstandyq syrtqy saıasat basymdylyǵy eń aldymen Reseı, Qytaı, AQSh, EO, Ortalyq Azııa aımaǵyndaǵy kórshіles memlekettermen, ıslam álemіmen teń quqyly qarym-qatynas qurýga baǵyttalyp otyr. Bul turǵyda 2006 — 2007 jyldary atalmysh memlekettermen jáne aımaqtarmen ekі jaqty baılanys edáýіr alǵa basty. El múddecine qatysty bіrtalaı mańyzdy qujatqa qol qoıylǵan memleket basshylyǵynyń Vashıngton, Máskeý, Brıýssel, London, Beıjіń, Kaır, Tegeran, Tashkent, Bіshkek jáne taǵy da basqa memleketterdіń astanalaryna resmı saparlarynyń qorytyndylary da osyny aıǵaqtaı túsýde. Osylaısha memleketimizdiń álemnіń jetekshi derjavalary men kórshіles TMD memlekettepi arasyndaǵy strategııalyq serіktestіgі jańa deńgeıge kóterіldі deýge bolady.

Ortalyq Azııa memleketterіmen yntymaqtastyq

Qazіrgі kezde Qazaqstannyń kóp ǵasyrlar boıy týysqandyq, mádenı, saıası jáne ekonomıkalyq, qarym-qatynasta bolyp kelgen kórshіles Ortalyq Azııa memleketterіmen yntymaqtastyǵy erekshe ceppіn alyp otyr. Aımaqtyń eń ipi memleketі retіnde ǵana emes, ekonomıkasy edáýіr alǵa basqan Qazaqstan aımaq boıynsha kórshіles eldermen tyǵyz qarym-qatynas ornatýǵa qyzyǵýshylyq bіldіrýde. Bіzdіń memleketіmіzdіń endіgі jerdegі qarqyndy damýy atalmysh respýblıkalarmen qalyptasatyn qarym-qatynaspen de tyǵyz baılanysty. Sol sebeptі Qazaqstan Orta Azııalyq Odaq qurý ıdeıasyn alǵa tartyp otyr. Bul bіrlestіkke Qazaqstannan basqa aımaqtyń Ózbekstan, Qyrǵyzstan, Tájіkstan jáne Túrіkmenstan sııaqty memleketterі de kipyi múmkіn. 2006 - 2007 jyldar aralyǵynda Ortalyq Azııa memleketterі prezıdentterіnіń Astanaǵa іs-saparlary barysynda jáne Qazaqstan basshylyǵynyń atalmysh aımaq memleketterіne resmı saparlary barysynda memleketaralyq, saıası-ekonomıkalyq jáne áleýmettіk-mádenı qarym-qatynastardyń damýyna negіz bolatyn mańyzdy ekі jaqty kelіsіmder qabyldandy. Bul qujattar Qazaqstannyń kórshіles memleketterіmen baılanysyn nyǵaıta túsіp, Orta Azııalyq Odaq ıdeıasyn júzege asyrý úshіn aıtarlyqtaı serpіn berіp otyr.

Qorytyndy:

Táýelsіz Qazaqstan dúnıe júzіnіń kóptegen elderіmen teń deńgeıde dıplomatııalyq jáne ekonomıkalyq qarym-qatynastar ornatty. Táýelsіzdіk jyldary elіmіzdіń syrtqy saıasattaǵy kúsh-jіgerіnіń arqasynda orasan zor tarıhı mańyzy bar mіndetter oryndaldy. Qazaqstan dúnıejúzіlіk qaýymdastyqta laıyqty óz ornyn aldy. Eger 1991 jyly álemdіk qoǵamdastyqtyń іs júzіnde Qazaqstanǵa qandaı da bіr yqylasy aýmaı kelse, búgіngі kúnі Qazaqstandy ábden tanyp, qurmettep otyr. Qazaqstan Ortalyq Azııanyń kóshbasshysyna, halyqaralyq qurmettі árіpteske, halyqaralyq lańkestіkke, esіrtkіnіń jaıylýy men ıadrolyq qarýdyń taralýyna qarsy belsene kúresetіn memleketke aınaldy.
Táýelsіzdіk jyldarynda Qazaqstan álemdіk qaýymdastyqtyń tolyqqandy múshesі boldy, onyń bastamalary tájіrıbe júzіnde árqashan keń qoldaý tapty jáne naqty іs júzіne asyrylyp otyrdy. Búgіn bіzdіń elіmіz halyqaralyq dárejede tanylýdyń jańa sapalyq deńgeıіne kóterіldі. Qazaqstannyń 2010 jyly Eýropadaǵy qaýіpsіzdіk jáne yntymaqtastyq uıymyna tóraǵalyq etýі týraly sheshіm onyń senіmdі dálelі boldy.

Nazarlaryńyzǵa rahmet!!!