методика

ÆÝùÝáõñáõÛÝ ³ß˳ï³ÝùÝ»ñ ÏñÃáõÃÛ³Ý Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý ûñ»Ýë¹ñáõÃÛáõÝÇó

ÎñÃáõÃÛ³Ý Çñ³íáõÝùÁ Ù³ñ¹áõ ¨ ù³Õ³ù³óáõ ÑÇÙÝ³Ï³Ý Çñ³íáõÝùÝ»ñÇó ¿: ÎñÃáõÃÛ³Ý Çñ³íáõÝùÇ Ù³ëÇÝ ÑÇÙݳñ³ñ ¹ñáõÛÃÝ ³Ùñ³·ñí³Í ¿ ÐÐ ê³Ñٳݳ¹ñáõÃÛ³Ý 38-ñ¹ Ñá¹í³ÍáõÙ.

§Úáõñ³ù³ÝãÛáõñ áù áõÝÇ ÏñÃáõÃÛ³Ý Çñ³íáõÝù:¦ ØÇçݳϳñ· ÏñÃáõÃÛáõÝÁ å»ï³Ï³Ý áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ³Ýí׳ñ ¿: ´³ñÓñ³·áõÛÝ áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÇÝùݳí³ñáõÃÛ³Ý ëϽµáõÝùÝ»ñÁ áñáßíáõÙ »Ý ûñ»Ýùáí: Úáõñ³ù³ÝãÛáõñ ù³Õ³ù³óÇ áõÝÇ ÙñóáõÛóÛÇÝ ÑÇÙáõùÝ»ñáí ³Ýí׳ñ å»ï³Ï³Ý µ³ñÓñ³·áõÛÝ ¨ ³ÛÉ Ù³ëݳ·Çï³Ï³Ý ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ÏñÃáõÃÛáõÝ ëï³Ý³Éáõ Çñ³íáõÝù՝ ûñ»Ýùáí ë³ÑÙ³Ýí³Í ϳñ·áí: ä»ïáõÃÛáõÝÝ ûñ»Ýùáí ݳ˳ï»ëí³Í ¹»åù»ñáõÙ ¨ ϳñ·áí ýÇݳÝë³Ï³Ý ¨ ³ÛÉ ³ç³ÏóáõÃÛáõÝ ¿ óáõó³µ»ñáõÙ µ³ñÓñ³·áõÛÝ ¨ ³ÛÉ Ù³ëݳ·Çï³Ï³Ý ÏñÃ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñ Çñ³Ï³Ý³óÝáÕ áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ ¨ ¹ñ³ÝóáõÙ ëáíáñáÕÝ»ñÇÝ ¦[1] :

ÎñÃáõÃÛ³Ý Çñ³íáõÝùÝ ³Ùñ³·ñí³Í ¿ ݳ¨ ÙÇç³½·³ÛÇÝ Çñ³í³Ï³Ý ÷³ëï³ÃÕûñáõÙ, áñáÝù í»ñ³µ»ñáõÙ »Ý ÇÝãå»ë Ù³ñ¹áõ ÑÇÙÝ³Ï³Ý Çñ³íáõÝùÝ»ñÇÝ, ³ÛÝå»ë ¿É µ³ó³é³å»ë ÏñÃáõÃÛ³Ý áÉáñïÇÝ:

§1. Úáõñ³ù³ÝãÛáõñ áù áõÝÇ ÏñÃáõÃÛ³Ý Çñ³íáõÝù: ÎñÃáõÃÛáõÝÁ, ³éÝí³½Ý ï³ññ³Ï³Ý áõ ѳÝñ³ÏñÃ³Ï³Ý ÷áõÉ»ñáõÙ, å»ïù ¿ ÉÇÝÇ ³Ýí׳ñ: î³ññ³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛáõÝÁ å»ïù ¿ ÉÇÝÇ å³ñï³¹Çñ: î»ËÝÇÏ³Ï³Ý áõ Ù³ëݳ·Çï³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛáõÝÁ ÉÇÝ»Éáõ ¿ ÁݹѳÝáõñÇ Ñ³Ù³ñ Ù³ïã»ÉÇ, ÇëÏ µ³ñÓñ³·áõÛÝ ÏñÃáõÃÛáõÝÁ` µáÉáñÇ Ñ³Ù³ñ ѳí³ë³ñ³å»ë Ù³ïã»ÉÇ, ÑÇÙÝí³Í ÁݹáõݳÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇ íñ³:

2. ÎñÃáõÃÛáõÝÁ å»ïù ¿ Ýå³ï³Ï³áõÕÕí³Í ÉÇÝÇ ³ÝÓÇ ÉdzñÅ»ù ½³ñ·³óÙ³ÝÁ ¨ Ù³ñ¹áõ Çñ³íáõÝùÝ»ñÇ áõ ÑÇÙÝ³Ï³Ý ³½³ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ýϳïٳٵ ѳñ·³ÝùÇ ³Ùñ³åݹٳÝÁ: ²ÛÝ å»ïù ¿ Ýå³ëïÇ µáÉáñ ³½·»ñÇ, ó»Õ³ÛÇÝ Ï³Ù ÏñáÝ³Ï³Ý ËÙµ»ñÇ ÙÇç»õ ÷áËÁÙµéÝÙ³ÝÁ, ѳݹáõñÅáճϳÝáõÃÛ³ÝÝ áõ µ³ñ»Ï³ÙáõÃÛ³ÝÁ¨ ¿É ³í»ÉÇ Ýå³ëïÇ Ødzíáñí³Í ³½·»ñÇ Ë³Õ³Õ³å³Ñå³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³ÝÁ:

3. ÌÝáÕÝ»ñÝ áõÝ»Ý Çñ»Ýó »ñ»Ë³Ý»ñÇÝ ïñíáÕ ÏñÃáõÃÛ³Ý ï»ë³ÏÇ ÁÝïñáõÃÛ³Ý ³é³çݳÛÇÝ Çñ³íáõÝù¦[2] :

ÎñÃáõÃÛ³Ý áÉáñïÁ г۳ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛáõÝáõ٠ϳñ·³íáñíáõÙ ¿ ÙÇ ß³ñù ûñ»ÝùÝ»ñáí ¨ ÝáñÙ³ïÇí³ÛÇÝ ÷³ëï³ÃÕûñáí՝ ¹ñ³Ýù »Ý §ÎñÃáõÃÛ³Ý Ù³ëÇݦ §Ð³Ýñ³ÏñÃáõÃÛ³Ý Ù³ëÇݦ, §ÎñÃáõÃÛ³Ý ³é³ÝÓݳѳïáõÏ å³ÛÙ³ÝÝ»ñÇ Ï³ñÇù áõÝ»óáÕ ³ÝÓ³Ýó ÏñÃáõÃÛ³Ý Ù³ëÇݦ, §Ü³ËÝ³Ï³Ý Ù³ëݳ·Çï³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛ³Ý Ù³ëÇݦ,§ØÇçÇÝ Ù³ëݳ·Çï³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛ³Ý Ù³ëÇݦ, §´³ñÓñ³·áõÛÝ ¨ Ñ»ïµáõÑ³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛ³Ý Ù³ëÇݦ ¨ ³ÛÉÝ:

гÛëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛáõÝáõÙ Çñ³Ï³Ý³óíáõÙ »Ý ѳÝñ³ÏñÃ³Ï³Ý ¨ Ù³ëݳ·Çï³Ï³Ý ÏñÃ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñ: гÝñ³ÏñÃ³Ï³Ý ÏñÃ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñÁ Ý»ñ³éáõÙ »Ý՝ ݳ˳¹åñáó³Ï³Ý, ï³ññ³Ï³Ý, ÁݹѳÝáõñ, ÑÇÙÝ³Ï³Ý ÁݹѳÝáõñ, ÙÇçݳϳñ· ÁݹѳÝáõñ, ѳïáõÏ ÁݹѳÝáõñ ÏñÃáõÃÛáõÝÁ: سëݳ·Çï³Ï³Ý ÏñÃ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñÁ Ý»ñ³éáõÙ »Ý՝ ݳËݳϳÝ-³ñÑ»ëï³·áñͳϳÝ, ÙÇçÇÝ, µ³ñÓñ³·áõÛÝ ¨ Ñ»ïµáõÑ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñÁ:

ÎñÃáõÃÛ³Ý Çñ³íáõÝùÇ ³å³ÑáíÙ³Ý Ñ³Ù³ñ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ å»ïáõÃÛáõÝ å³ñï³íáñ ¿ ëï»ÕÍ»É ÏñÃáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·:

  гÝñ³ÏñÃáõÃÛ³Ý å»ï³Ï³Ý ÏñÃ³Ï³Ý ã³÷áñáßÇã՝ ÝáñÙ³ïÇí ÷³ëï³ÃáõÕÃ, áñÁ ë³ÑÙ³ÝáõÙ ¿

• ѳÝñ³ÏñÃ³Ï³Ý ÑÇÙÝ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñÇ µáí³Ý¹³ÏáõÃÛ³Ý å³ñï³¹Çñ Ýí³½³·áõÛÝÁ,

• ÏñÃ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñÇ ³é³í»É³·áõÛÝ Í³í³ÉÁ,

• Áëï ÏñÃ³Ï³Ý Ù³Ï³ñ¹³ÏÝ»ñÇ` ßñç³Ý³í³ñïÝ»ñÇÝ Ý»ñϳ۳óíáÕ ÁݹѳÝñ³Ï³Ý áñ³Ï³Ï³Ý å³Ñ³ÝçÝ»ñÁ,

• ëáíáñáÕÝ»ñÇ ·Ý³Ñ³ïÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Á .

гÝñ³ÏñÃáõÃÛ³Ý å»ï³Ï³Ý ã³÷áñáßÇãÁ Ý»ñ³éáõÙ ¿ ѳÝñ³ÏñÃ³Ï³Ý ÑÇÙÝ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñÇ`

1) áõëáõÙÝ³Ï³Ý µÝ³·³í³éÝ»ñÝ áõ ÏñÃáõÃÛ³Ý µáí³Ý¹³ÏáõÃÛ³Ý µ³Õ³¹ñÇãÝ»ñÁ.

2) ßñç³Ý³í³ñïÝ»ñÇÝ Ý»ñϳ۳óíáÕ áñ³Ï³Ï³Ý å³Ñ³ÝçÝ»ñÁ` Áëï ÏñÃ³Ï³Ý ³ëïÇ׳ÝÝ»ñÇ ¨ áõëáõÙÝ³Ï³Ý µÝ³·³í³éÝ»ñÇ.

3) Ñ»Ýù³ÛÇÝ áõëáõÙÝ³Ï³Ý åɳÝÁ ¨ ³é³ñϳ۳ó³ÝÏ»ñÇ Ó¨³íáñÙ³Ý ÑÇÙÝ³Ï³Ý ëϽµáõÝùÝ»ñÁ.

4) ëáíáñáÕÝ»ñÇ ·Ý³Ñ³ïÙ³Ý Ó¨»ñÁ, ë³Ý¹Õ³ÏÁ, ѳßí³éÙ³Ý Ï³ñ·Á:

 Ð³Ýñ³ÏñÃáõÃÛ³Ý å»ï³Ï³Ý ã³÷áñáßãÇ å³Ñ³ÝçÝ»ñÁ å³ñï³¹Çñ »Ý ÏñÃ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñÇ ¨ áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ:

 Ð³Ýñ³ÏñÃáõÃÛ³Ý å»ï³Ï³Ý ã³÷áñáßÇãÁ ѳëï³ïáõÙ ¿ г۳ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý Ï³é³í³ñáõÃÛáõÝÁ  :

²é³ñÏ³Û³Ï³Ý ã³÷áñáßÇãÁ Ý»ñ³éáõÙ ¿՝

• ³é³ñϳÛÇ Ñ³Û»ó³Ï³ñ·Á, áñáõÙ Ý»ñϳ۳óí³Í »Ý ³ÛÝ ëϽµáõÝùÝ»ñÁ, ѳñó³¹ñáõÙÝ»ñÝ áõ ÑÇÙݳËݹÇñÝ»ñÁ,  áñáÝù ÏáÕÙÝáñáßÇã ¹»ñ áõÝ»Ý ÏñÃáõÃÛ³Ý µáí³Ý¹³ÏáõÃÛ³Ý Ù»ç ïíÛ³É ³é³ñϳÛÇ ¹»ñÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ áñáß»Éáõ ¨ ÏñÃáõÃÛ³Ý Çñ³Ï³Ý³óáõÙÝ ³å³ÑáíáÕ ³ÝÑñ³Å»ßï ÝÛáõûñÁ՝ ã³÷áñáßÇãÝ»ñÁ, Íñ³·ñ»ñÁ, Ó»éݳñÏÝ»ñÁ Ù߳ϻÉáõ ѳٳñ,

• ³é³ñϳÛÇ áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ýå³ï³ÏÝ»ñÁ,

• ³é³ñϳÛÇ µáí³Ý¹³Ï³ÛÇÝ å³ñï³¹Çñ ÙÇçáõÏÁ,

• áõëáõÙÝ³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ï»ë³ÏÝ»ñÁ, áñáÝù áõëáõóÙ³Ý ·áñÍÁÝóóáõÙ Áëï Ýå³ï³Ï³Ñ³ñÙ³ñáõÃÛ³Ý Ï³ñáÕ »Ý ÁÝïñí»É ¨ ÏÇñ³éí»É áõëáõóãÇ ÏáÕÙÇó,

• ëáíáñáÕÝ»ñÇ å³ïñ³ëïí³ÍáõÃÛ³ÝÁ (·Çï»ÉÇùÝ»ñ, ϳñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñ, ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»ñ) Ý»ñϳ۳óíáÕ å³Ñ³ÝçÝ»ñÇ ¨ ³ñÅ»ù³ÛÇÝ Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç µ³ó³ïñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ,

• áõëáõóÙ³Ý ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÇ ëïáõ·Ù³Ý ¨ ·Ý³Ñ³ïÙ³Ý Ï³ñ·Á, áñáõÙ Ñëï³Ï»óíáõÙ ¨ áñáß³ÏdzóíáõÙ »Ý ·Ý³Ñ³ïÙ³Ý §10¦ Ùdzíáñ³ÛÇÝ ë³Ý¹Õ³ÏÁ, ëáíáñáÕÝ»ñÇ ·ñ³íáñ ³ß˳ï³ÝùÝ»ñÁ ¨ µ³Ý³íáñ ѳñóáõÙÝ»ñÁ ëïáõ·»Éáõ, ÁÝóóÇÏ ¨ ÏÇë³Ù۳ϳÛÇÝ ·Ý³Ñ³ïáõÙÝ»ñ ϳï³ñ»Éáõ ëϽµáõÝùÝ»ñÁ,

• ·ñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ó³ÝÏÁ:

гÝñ³ÏñÃ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñÇ µáí³Ý¹³ÏáõÃÛ³Ý å³ñï³¹Çñ Ýí³½³·áõÛÝÁ

ë³ÑÙ³ÝíáõÙ ¿ Áëï ÏñÃ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñÇ ³ëïÇ׳ÝÝ»ñÇ՝ Ñ»ï¨Û³É áõëáõÙÝ³Ï³Ý µÝ³·³í³éÝ»ñáí`

1) ѳÛáó É»½áõ, ·ñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ.

2) ûï³ñ É»½áõÝ»ñ.

3) ٳûٳïÇϳ.

4) ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý ѳÕáñ¹³Ïó³Ï³Ý ï»ËÝáÉá·Ç³Ý»ñ (³ÛëáõÑ»ï` îÐî),

ѳٳϳñ·ã³ÛÇÝ ·ÇïáõÃÛáõÝÝ»ñ.

5) µÝáõÃÛáõÝ, µÝ³Ï³Ý ·ÇïáõÃÛáõÝÝ»ñ.

6) ѳë³ñ³ÏáõÃÛáõÝ, ѳë³ñ³Ï³Ï³Ý ·ÇïáõÃÛáõÝÝ»ñ.

 7) ³ñí»ëï.

8) ï»ËÝáÉá·Ç³.

9) ýǽÇÏ³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛáõÝ ¨ ³Ýíï³Ý· Ï»Ýë³·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝ:     

ՀՀկառավարության 2010 թվականի

հոկտեմբերի 14-ի N 1391-Նորոշման

հավելվածներ (քաղվածք)

ԱՆՎԱՆԱՑԱՆԿ

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆԸՆԴՀԱՆՈՒՐԾՐԱԳՐԵՐԻՐԱԿԱՆԱՑՆՈՂՀԱՆՐԱԿՐԹԱԿԱՆՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅԱՆՄԱՆԿԱՎԱՐԺԱԿԱՆԱՇԽԱՏՈՂՆԵՐԻՊԱՇՏՈՆՆԵՐԻ

Հանրակրթականուսումնականհաստատությանտնօրեն

Հանրակրթականուսումնականհաստատությանտնօրենիուսումնականաշխա­տան­քիգծովտեղակալ

Հանրակրթականուսումնականհաստատությանտնօրենիմասնագիտացվածկրթա­կանաջակցություններիգծովտեղակալ (նախկինում` դաստիարակչականաշ­խա­­տան­քիգծովտեղակալ)

Հանրակրթականուսումնականհաստատությանտնօրենիտնտեսականաշխա­տանքիգծովտեղակալ

Հանրակրթականուսումնականհաստատության՝սովորողներիհետդաստիա­րակ­չականաշխատանքներիկազմակերպիչ (նախկինում` մանկապատանեկանկո­լեկ­տիվիկազմակերպիչ)

Հանրակրթականուսումնականհաստատությանուսուցիչ

Հանրակրթականուսումնականհաստատությանհատուկմանկավարժ (ընդհա­նուրևմասնագիտացվածծրագրերիրականացնողդպրոցներում` ուսուցչիօգնական)

Հանրակրթականուսումնականհաստատությանհոգեբան

Հանրակրթականուսումնականհաստատությանսոցիալականմանկավարժ

Հանրակրթականուսումնականհաստատությաննախնականզինվորականպատ­րաս­տությանևանվտանգկենսագործունեությանուսուցիչ (զինղեկ) (նախկինում` նախ­նականզինվորականպատրաստությանուսուցիչ (զինղեկ)

Հանրակրթականուսումնականհաստատությանգրադարանավար

Հանրակրթականուսումնականհաստատությանլաբորանտ

гÝñ³ÏñÃ³Ï³Ý ¹åñáóÇ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ³é³ñÏ³Ý ¨ Ýå³ï³ÏÁ.

²Ûë ѳñóÝ ³í»ÉÇ Ñ³ëϳݳÉÇ ¨ ÁÝϳɻÉÇ ¹³ñÓÝ»Éáõ ѳٳñ ÷áñÓ»Ýù µ³ó³ïñ»É ûñ»ÝùÇ Ï³ñ·³íáñÙ³Ý ³é³ñϳ ¨ ѳÝñ³ÏñÃ³Ï³Ý ¹åñáóÇ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ³é³ñϳ ѳëϳóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ:§Ð³Ýñ³ÏñÃáõÃÛ³Ý Ù³ëÇݦ ÐÐ ûñ»ÝùÁ ë³ÑÙ³ÝáõÙ ¿՝ г۳ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý Ñ³Ýñ³ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç å»ï³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ëϽµáõÝùÝ»ñÁ, ϳ½Ù³Ï»ñå³Ï³Ý-Çñ³í³Ï³Ý áõ ýÇݳÝë³Ï³Ý ÑÇÙù»ñÁ. ϳñ·³íáñáõÙ ¿ ѳÝñ³ÏñÃáõÃÛ³Ý ·áñÍÁÝóóÇÝ Ù³ëݳÏÇó ýǽÇÏ³Ï³Ý ¨ Çñ³í³µ³Ý³Ï³Ý ³ÝÓ³Ýó Çñ³í³Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, ³å³ÑáíáõÙ ¿ г۳ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý ê³Ñٳݳ¹ñáõÃÛ³Ùµ ³Ùñ³·ñí³Í ÏñÃáõÃÛ³Ý Çñ³íáõÝùÇ, å³ñï³¹Çñ ÑÇÙÝ³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛ³Ý ¨ ³Ýí׳ñ ÙÇçݳϳñ· ÏñÃáõÃÛ³Ý Ñݳñ³íáñáõÃÛ³Ý ÑÇÙù»ñÁ: §Ð³Ýñ³ÏñÃ³Ï³Ý ¹åñáóÇ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ³é³ñÏ³Ý Ñ³Ýñ³ÏñÃ³Ï³Ý ÑÇÙÝ³Ï³Ý (ÁݹѳÝáõñ), å»ï³Ï³Ý ¨ ѳÝñ³ÏñÃ³Ï³Ý Éñ³óáõóÇã Íñ³·ñ»ñÇ Çñ³Ï³Ý³óáõÙÝ ¿¦ [3]: ²Ûëï»ÕÇó Ñ»ï¨áõÙ ¿, áñ ûñ»ÝùÇ Ï³ñ·³íáñÙ³Ý ³é³ñÏ³Ý ³í»ÉÇ É³ÛÝ, ³í»ÉÇ Áݹ·ñÏáõÝ áÉáñï ¿, áñÁ Ñ»Ýó ÇÝùÝ ¿ ϳñ·³íáñáõÙ

 §Ð³Ýñ³ÏñÃáõÃÛ³Ý Ù³ëÇݦ ÐÐ ûñ»ÝùÇó ͳ·áÕ Çñ³í³Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: гÝñ³ÏñÃ³Ï³Ý ¹åñáóÇ ¹»åùáõÙ ¹³ ³é³çÇÝ Ñ»ñÃÇÝ ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝ ¿, áñÝ ÇÝùÝ ¿ ϳñ·³íáñíáõÙ ûñ»Ýùáí, áñÇ ³é³ñϳÝ, ÇÝãå»ë Ýß»óÇÝù ѳÝñ³ÏñÃ³Ï³Ý ÑÇÙÝ³Ï³Ý (ÁݹѳÝáõñ), å»ï³Ï³Ý ¨ ѳÝñ³ÏñÃ³Ï³Ý Éñ³óáõóÇã Íñ³·ñ»ñÇ Çñ³Ï³Ý³óáõÙÝ ¿: ä³ñ½»Éáí, û áñÝ ¿ ѳÝñ³ÏñÃ³Ï³Ý ¹åñáóÇ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ³é³ñϳÝ, ³ÛÅÙ ùÝݳñÏ»Ýù ݳ¨, û áñÝ ¿ ³Û¹ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ýå³ï³ÏÁ, ϳ٠í»ñçÝ³Ï³Ý ³ñ¹ÛáõÝùáõÙ ÇÝã å»ïù ¿ ³å³Ñáí»É, ÇÝãÇ Ñ³ëÝ»É:

     §Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý å»ï³Ï³Ý ѳÝñ³ÏñÃ³Ï³Ý áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÛáõݦ å»ï³Ï³Ý áã ³é¨ïñ³ÛÇÝ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÃÛ³Ý ûñÇݳϻÉÇ Ï³Ýáݳ¹ñáõÃÛ³Ý Ù»ç ÝßíáõÙ ¿, áñ §Ð³Ýñ³ÏñÃ³Ï³Ý ¹åñáóÇ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ýå³ï³ÏÁ ëáíáñáÕÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó ѳÝñ³ÏñÃáõÃÛ³Ý å»ï³Ï³Ý ã³÷áñáßãÇ, ³é³ñÏ³Û³Ï³Ý ã³÷áñáßÇãÝ»ñÇ ¨ Íñ³·ñ»ñÇ µáí³Ý¹³ÏáõÃÛ³Ý å³ñï³¹Çñ Ýí³½³·áõÛÝÇ Ûáõñ³óáõÙÁ, ³ÝѳïÇ µ³½Ù³ÏáÕÙ³ÝÇ ½³ñ·³óáõÙÁ, Ýñ³ ³éáÕçáõÃÛ³Ý å³Ñå³ÝáõÙÁ, ÇÝãå»ë ݳ¨ ÇÝùݳÏñÃáõÃÛ³Ý ¨ Éñ³óáõóÇã ÏñÃáõÃÛ³Ý å³Ñ³ÝçÙáõÝùÝ»ñÇ µ³í³ñ³ñÙ³Ý å³ÛÙ³ÝÝ»ñÇ ëï»ÕÍáõÙÝ ¿¦[4] : 

     ÆëÏ áñá՞Ýù »Ý ѳÝñ³ÏñÃáõÃÛ³Ý (áã û ÙdzÛÝ ¹åñáóÇ) Ýå³ï³ÏÝ»ñÝ ÁݹѳÝñ³å»ë:  Àëï §Ð³Ýñ³ÏñÃáõÃÛ³Ý Ù³ëÇݦ ûñ»ÝùÇ §Ð³Ýñ³ÏñÃáõÃÛáõÝÁ Ýå³ï³Ï³áõÕÕí³Í ¿ ëáíáñáÕÇ Ùï³íáñ, Ñá·¨áñ, ýǽÇÏ³Ï³Ý ¨ ëáóÇ³É³Ï³Ý ½³ñ·³óÙ³ÝÁ, Ýñ³ ³ÝÓÇ՝ áñå»ë ³å³·³ ù³Õ³ù³óáõ Ó¨³íáñÙ³ÝÁ, ÇÝùÝáõñáõÛÝ ÏÛ³ÝùÇ, Ù³ëݳ·Çï³Ï³Ý ÏáÕÙÝáñáßÙ³ÝÁ ¨ Ù³ëݳ·Çï³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛ³Ý Ý³Ë³å³ïñ³ëïÙ³ÝÁ¦[5] :  ²Ûë Ù³ëÇÝ Ù»Ýù ÏËáë»Ýù ëïáñ¨:

§ÎñÃáõÃÛ³Ý Ù³ëÇݦ ÐÐ ûñ»ÝùÇ 5-ñ¹ Ñá¹í³ÍÇ Ñ³Ù³Ó³ÛÝ Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ ÏñÃáõÃÛ³Ý áÉáñïáõÙ ÑÇÙÝíáõÙ ¿. ÏñÃáõÃÛ³Ý Ù³ñ¹³ëÇñ³Ï³Ý µÝáõÛÃÇ, ѳÛñ»Ý³ëÇñáõÃÛ³Ý, ѳݹáõñÅáճϳÝáõÃÛ³Ý, ëáíáñáÕÇ Ñ³Ù³ÏáÕÙ³ÝÇ ½³ñ·³óÙ³Ý, Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³í³ë³ñ Ù³ïã»ÉÇáõÃÛ³Ý, ÏñÃáõÃÛ³Ý ³ëïÇ׳ÝÝ»ñÇ ß³ñáõݳϳϳÝáõÃÛ³Ý, áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ÏñÃáõÃÛ³Ý ³ß˳ñÑÇÏ µÝáõÛÃÇ, ÙÇç³½·³ÛÇÝ ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·ÇÝ ÇÝï»·ñÙ³Ý, ÏñÃáõÃÛ³Ý ÙÇç³½·³ÛÇÝ ã³÷³ÝÇßÝ»ñÇÝ Ñ³Ù³å³ï³ë˳ÝáõÃÛ³Ý, áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÇÝùݳí³ñáõÃÛ³Ý ¨ å»ï³Ï³Ý í»ñ³ÑëÏáÕáõÃÛ³Ý Ñ³í³ë³ñ³ÏßéÙ³Ý ¨ ³ÛÉ ëϽµáõÝùÝ»ñÇ íñ³:

    ÐÐ ³½·³ÛÇÝ ÅáÕáíÇ ÏáÕÙÇó 2009Ã. ÑáõÉÇëÇ 10-ÇÝ ÁݹáõÝí³Í §Ð³Ýñ³ÏñÃáõÃÛ³Ý Ù³ëÇݦ ûñ»ÝùÁ.

- ë³ÑÙ³ÝáõÙ ¿ г۳ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý Ñ³Ýñ³ÏñÃáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç å»ï³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ëϽµáõÝùÝ»ñÁ, ϳ½Ù³Ï»ñå³Ï³Ý-Çñ³í³Ï³Ý áõ ýÇݳÝë³ïÝï»ë³Ï³Ý ÑÇÙù»ñÁ,

- ϳñ·³íáñáõÙ ¿ ѳÝñ³ÏñÃáõÃÛ³Ý ·áñÍÁÝóóÇÝ Ù³ëݳÏÇó ýǽÇÏ³Ï³Ý ¨ Çñ³í³µ³Ý³Ï³Ý ³ÝÓ³Ýó Çñ³í³Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ,

- ³å³ÑáíáõÙ ¿ г۳ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý ê³Ñٳݳ¹ñáõÃÛ³Ùµ ³Ùñ³·ñí³Í ÏñÃáõÃÛ³Ý Çñ³íáõÝùÇ, å³ñï³¹Çñ ÑÇÙÝ³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛ³Ý ¨ ³Ýí׳ñ ÙÇçݳϳñ· ÏñÃáõÃÛ³Ý Ñݳñ³íáñáõÃÛ³Ý ÑÇÙù»ñÁ:

§Ð³Ýñ³ÏñÃáõÃÛ³Ý Ù³ëÇݦ ûñ»ÝùáõÙ û·ï³·áñÍí³Í ÑÇÙݳϳݠ ѳëϳóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ë³ÑÙ³Ýí³Í »Ý 3-ñ¹ Ñá¹í³ÍáõÙ: ÜϳïÇ áõݻݳÉáí ÙÇ ù³ÝÇ Ñ³ëϳóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³ÝÙÇç³Ï³Ý ³éÝãáõÃÛáõÝÁ ùÝݳñÏíáÕ Ã»Ù³ÛÇÝ, ѳñÏ »Ýù ѳٳñáõÙ Ý»ñϳ۳óÝ»É ¹ñ³Ýù.

1) հանրակրթություն` անձի ուսուցման և դաստիարակության գործընթաց, որն իրականացվում է նախադպրոցական, տարրական, հիմնական, միջնակարգ կրթության հիմնական ևլ րացուցիչ ծրագրերով.

2) տարրական կրթություն՝պարտադիր կրթության առաջին մակարդակ, որը ներառում է հանրակրթական հիմնական ծրագրերի առաջին աստիճանը.

3) հիմնական կրթություն` պարտադիր կրթության երկրորդ մակարդակ, որը ներառում է հանրակրթական հիմնական ծրագրերի առաջին և երկրորդ աստիճանները. 

4) միջնակարգ կրթություն` հանրակրթության երրորդ մակարդակ, որը ներառում է հանրակրթական հիմնական ծրագրերի երեք աստիճանները.

5) հանրակրթության պետական չափորոշիչ` նորմատիվ փաստաթուղթ, որը սահմանում է հանրակրթական հիմնական ծրագրերի բովանդակության պարտադիր նվազագույնը, կրթական  ծրագրիառավելագույն ծավալը, ըստ կրթական մակարդակների` շրջանավարտներին  ներկայացվող ընդհանրական որակական պահանջները, սովորողների գնահատման համակարգը.

6) հանրակրթականծրագիր (հիմնականևլրացուցիչ)` հանրակրթության նպատակների իրականացմանն ուղղված ուսումնական պլանների, առարկայական ծրագրերի և ուսուցման կազմակերպման ձևերի ամբողջություն.

ա. այլընտրանքային կրթական ծրագիր` առարկայական ծրագրերի, ուսումնական պլանների, ուսուցման կազմակերպման ձևերի, միջոցների և մեթոդների բազմազանություն առաջարկող կրթական ծրագիր, որն ապահովում է հանրակրթության պետական չափորոշիչով սահմանված արդյունքները,

բ. հեղինակային կրթական ծրագիր` այլընտրանքային կրթական ծրագրի տեսակ,  որը միջազգային չափանիշներով ճանաչված (վկայագրված) է որպես հեղինակային կամ ստեղծված, մշակված և ներդրված է մանկավարժական որոշակի համակազմի կամ կառավարման մարմնի (մարմինների) կողմից,

գ.  փորձարարական կրթականծրագիր` սահմանված կարգով որոշակի ժամկետով ներդրված այլընտրանքային կրթական ծրագիր, որի ն պատակն է ապահովել կրթության կազմակերպման բազմազանությունը, միջազգային համագործակցությունը,    կրթության արդյունավետ կազմակերպման համակարգերի բացահայտումը և ներդրումը,

8) հանրակրթական դպրոց`մեկ կամ մի քանի ընդհանուր, այդ թվում՝ հոսքային կամ առանձին առարկաների խորացված ուսուցմամբ հանրակրթական հիմնական ծրագրեր իրականացնող ուսումնական հաստատության տեսակ.

9) մասնագիտացված հանրակրթական դպրոց`ռազմագիտության, սպորտի, արհեստների, արվեստի կամ գիտության որևէ բնագավառում հանրակրթական հիմնական մասնագիտացված ծրագրեր իրականացնող ուսումնական հաստատության տեսակ.

10) հատուկ հանրակրթական դպրոց` կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող, ինչպես նաև հակասոցիալական վարք դրսևորող սովորողների համար հանրակրթական հիմնական ընդհանուրև (կամ) հանրակրթական հիմնական հատուկ ծրագրեր իրականացնող ուսումնական հաստատության տեսակ.

10.1)կրթության առանձնահատուկ պայմաններ` անձի հանրակրթական հիմնական ծրագրի յուրացմանը նպատակաուղղված առարկայական ծրագրերի և ուսուցման մեթոդների, ուսուցման անհատական տեխնիկական միջոցների, հարմարեցված միջավայրի, ինչպես նաև մանկավարժական, սոցիալական և այլ ծառայությունների ամբողջություն.

10.2) կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող անձ՝ ուսուցման հետ կապված դժվարություններ, այդթ վում՝ զարգացման ֆիզիկական կամ մտավոր առանձնահատկություններ ունեցող անձ, որի կողմից հանրակրթական հիմնական ծրագրերը յուրացվելու համար անհրաժեշտ են կրթության առանձնահատուկ պայմաններ.

10.3)ներառական կրթություն`յուրաքանչյուր երեխայի համար, այդ թվում՝կրթության առանձնահատուկ պայմաններիկ արիք ունեցող, զարգացման առանձնահատկություններին համապատասխան, անհրաժեշտ պայմանների և հարմարեցված միջավայրի ապահովման միջոցով կրթական գործընթացին առավելագույն մասնակցության և հանրակրթության պետական չափորոշիչով սահմանված արդյունքի ապահովում.

10.4)մանկավարժահոգեբանականաջակցությանծառայություններ՝ուսումնամեթոդական, հոգեբանականևմանկավարժականաջակցություն, որըցուցաբերվումէսովորողերեխային, նրածնողինևմանկավարժականաշխատողին.

.

10. անհատական ուսուցման պլան` հանրակրթության պետական և առարկայական չափորոշիչների, ծրագրերի և երեխայի կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիքի հիման վրա կազմված փաստաթուղթ, որը սահմանում է սովորողի կրթության կազմակերպման տարեկան նպատակը, խնդիրները և դրանց հասնելու գործողությունները (ներառյալ՝ աջակցող ծառայությունները).

10. ուսուցչի օգնական` կրթության կազմակերպմանգ ործընթացում ուսուցչի նաջակցող մանկավարժական աշխատող

11բազմահամակազմ դասարան` տարբեր դասարանների առարկայական ծրագրեր յուրացնող սովորողներից բաղկացած ուսումնական խումբ.

12) մանկավարժական աշխատող` սովորողների կողմից հանրակրթականծ րագրերի յուրացմանը նպաստողև (կամ) կրթության բովանդակության պահանջները ապահովող ուսումնական հաստատության, ինչպես նաև մանկավարժահոգեբանական կենտրոնների աշխատակից.

13) ուսուցիչ` ուսումնական հաստատությունում սովորողների կողմից առարկայական ծրագրերի յուրացումը դասապրոցեսի միջոցով ապահովող և այդ գործընթացի համար անմիջականորեն պատասխանատու մանկավարժական աշխատող.

14) ուսուցչի ատեստավորում`ուսուցչի գիտելիքների, աշխատանքային  կ արողությունների, հմտությունների՝ զբաղեցրած պաշտոնին համապատասխանության որոշման գործընթաց.

Æ՞Ýã ¿ ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Á. §Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý ÏñÃáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Á å»ï³Ï³Ý ÏñÃ³Ï³Ý ã³÷áñáßÇãÝ»ñÇ, ÏñÃáõÃÛ³Ý Ñ³çáñ¹³Ï³ÝáõÃÛáõÝÝ ³å³ÑáíáÕ ï³ñµ»ñ ٳϳñ¹³ÏÇ »õ áõÕÕí³ÍáõÃÛ³Ý ÏñÃ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñÇ, áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ »õ ÏñÃáõÃÛ³Ý Ï³é³í³ñÙ³Ý Ù³ñÙÇÝÝ»ñÇ ÷áËϳå³Ïóí³Í ³ÙµáÕçáõÃÛáõÝ ¿¦[6]:

Ü»ñ³é³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛ³Ý Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý Å³Ù³Ý³Ï ÏñÃ³Ï³Ý ·áñÍÁÝóóÇ Ù³ëݳÏÇóÝ»ñÇ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñ

àõëáõóãÇ û·Ý³Ï³ÝÁ

⁻ áõëáõóãÇ áõÕÕáñ¹Ù³Ùµ ³ß³Ï»ñïÝ»ñÇÝ ïñ³Ù³¹ñáõÙ ¿ ѳٳå³ï³ëË³Ý ³ç³ÏóáõÃÛáõÝ` ϳåí³Í áõëáõóÙ³Ý ·áñÍÁÝóóÝ»ñÇ ¨ Ýáñ ѳÝÓݳñ³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ï,

⁻ áõëáõóÇãÝ»ñÇ Ñ³Ù³Ó³ÛÝáõÃÛ³Ùµ ²àôä-Ç Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý µ³ÅÝáõÙ åɳݳíáñáõÙ ¿ Çñ ÏáÕÙÇó ³ß³Ï»ñïÇÝ ïñ³Ù³¹ñíáÕ ³ç³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ,

⁻ ïíÛ³É ³ß³Ï»ñïÇ ³é³ñÏ³Û³Ï³Ý áõëáõóÇãÝ»ñÇÝ, Ù³Ýϳí³ñųÑá·»µ³Ý³Ï³Ý ³ç³ÏóáõÃÛ³Ý ÃÇÙÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ ¨ ÍÝáÕÇÝ ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛáõÝ ¿ ïñ³Ù³¹ñáõ٠ݳËÏÇÝáõÙ ÏÇñ³éí³Í ³ñ¹Ûáõݳí»ï ϳ٠áã µ³í³ñ³ñ ã³÷áí ³ñ¹Ûáõݳí»ï áõëáõóÙ³Ý ¨ áõëáõÙݳéáõÃÛ³Ý é³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ,

⁻ û·ÝáõÙ ¿ áõëáõóÇãÝ»ñÇÝ ¹³ëÇ åɳݳíáñÙ³Ý ¨ áõëáõÙݳٻÃá¹³Ï³Ý ÝÛáõûñÇ å³ïñ³ëïÙ³Ý áõ ïñ³Ù³¹ñÙ³Ý Ñ³ñó»ñáõÙ,

⁻ Ùßï³¹Çï³ñÏáõÙ ¨ ²àôä-Ç Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý µ³ÅÇÝÝ»ñáõÙ ³ñӳݳ·ñáõÙ ¿ áõëáõÙݳéáõÃÛ³Ý Ï³ñ׳ųÙÏ»ï Ýå³ï³Ï³¹ñáõÙÝ»ñÇ` ËݹÇñÝ»ñÇ Ó»éùµ»ñÙ³Ý áõÕÕáõÃÛ³Ùµ ³ß³Ï»ñïÇ ³ñӳݳ·ñ³Í ѳçáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÝ áõ ³é³çÁÝóóÁ, ÇÝãå»ë ݳ¨ ¹»é¨ë ³éϳ ûñ³óáõÙÝ»ñÁ,

⁻ Ùßï³å»ë Ù³ëݳÏóáõÙ ¿ ²àôä-Ç í»ñ³µ»ñÛ³É ËÙµ³ÛÇÝ ÅáÕáíÝ»ñÇÝ, ÇÝãå»ë ݳ¨ Ùßï³¹Çï³ñÏÙ³Ý, ÁÝóóÇÏ ·Ý³Ñ³ïÙ³Ý ¨ ÏÇë³Ù۳ϳÛÇÝ áõ ï³ñ»Ï³Ý ³Ù÷á÷Ç㠷ݳѳïÙ³Ý ·áñÍÁÝóóÝ»ñÝ:

²ß³Ï»ñïÇ ÍÝáÕÁ

ÌÝáÕÁ ²àôä-Ç Ñ³Ù³·áñͳÏó³ÛÇÝ ÃÇÙÇ ³Ý¹³Ù ¿: Üñ³ Ý»ñ·ñ³íí³ÍáõÃÛáõÝÁ å»ïù ¿ ëÏëíÇ Çñ »ñ»Ë³ÛÇ Ñ³Ù³ñ Çñ³ï»ë³Ï³Ý ¨ Ýå³ï³Ï³Ñ³ñÙ³ñ ³Ýѳï³Ï³Ý Íñ³·ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É áñáßáõÙÝ»ñÇ Ï³Û³óÙ³Ý ÷áõÉÇó ¨ ß³ñáõݳÏíÇ ²àôä-Ç Ùß³ÏÙ³Ý ¨ ¹ñ³ Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý ÷áõÉ»ñáõÙ: ÌÝáÕÇ Ù³ëݳÏóáõÃÛ³Ùµ Ùß³ÏíáÕ ²àôä-Á ³é³í»É Çñ³ï»ë³Ï³Ý ¿, ù³ÝÇ áñ ³ÛÝ åɳݳíáñ»ÉÇë ѳßíÇ »Ý ³éÝíáõÙ ³ß³Ï»ñïÇ Ù³ëÇÝ ÍÝáÕÇ ïñ³Ù³¹ñ³Í ß³ï ϳñ¨áñ ï»Õ»ÏáõÃÛáõÝÝ»ñ »ñ»Ë³ÛÇ ³éáÕçáõÃÛ³Ý, ï³ÝÁ ¨ ѳٳÛÝùáõÙ »ñ»Ë³ÛÇ ¹ñë¨áñ³Í ݳ˳ëÇñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¨ ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É, ÇÝãå»ë ݳ¨ Ý»ñ³éáõÙ »Ý ÍÝáÕÇ ÏáÕÙÇó ëáíáñáÕÇ áõëáõóÙ³Ý ·áñÍÁÝóóÇ Ï³Ù³íáñ ѳÝÓݳéáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ²àôä-Ç Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý ÁÝóóùáõÙ ÍÝáÕÁ ѳݹÇë³ÝáõÙ ¿ áã ÙdzÛÝ Çñ »ñ»Ë³ÛÇ ß³Ñ»ñÇ É³í³·áõÛÝ å³ßïå³ÝÁ, ³Ûɨ ϳñ¨áñ ¹»ñ³Ï³ï³ñáõÙ áõÝÇ ¹åñáóáõÙ ëáíáñ³Í ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ¨ ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ·áñÍÝ³Ï³Ý ÏÇñ³éÙ³Ý, ³Ùñ³åݹٳÝ, ÁݹѳÝñ³óÙ³Ý ¨ å³Ñå³ÝÙ³Ý Ñ³ñóáõÙ` ß³ñáõݳϻÉáí ³Û¹ ³ß˳ï³ÝùÝ»ñÁ ݳ¨ ï³ÝÁ:

êáíáñáÕÁ

êáíáñáÕÝ ¿ ϳ½ÙáõÙ ²àôä-Ç ³é³ÝóùÁ ¨ áÕç ·áñÍÁÝóóÇ µáÉáñ ÷áõÉ»ñÇ Ï»ÝïñáÝÁ, áõëïÇ Ýñ³ Ñݳñ³íáñ Ù³ëݳÏóáõÃÛáõÝÁ ²àôä-Ç Ùß³ÏÙ³Ý ·áñÍÁÝóóÝ»ñÇÝ ß³ï û·ï³Ï³ñ ÏÉÇÝÇ ³ñ¹Ûáõݳí»ï ¨ Çñ³ï»ë³Ï³Ý ÷³ëï³ÃáõÕà áõݻݳÉáõ ѳٳñ: ²ß³Ï»ñïÇ Ý»ñ·ñ³íí³ÍáõÃÛ³Ý µÝáõÛÃÝ áõ ³ëïÇ׳ÝÁ ϳñáÕ »Ý ï³ñµ»ñ ÉÇÝ»É` ϳËí³Í ÙÇ ß³ñù ·áñÍáÝÝ»ñÇó, ÇÝãåÇëÇù »Ý, ûñÇݳÏ` ï³ñÇùÁ, ѳëϳݳÉáõ ¨ ѳÕáñ¹³Ïóí»Éáõ ϳñáÕáõÃÛáõÝÁ: ¾³Ï³Ý Ý߳ݳÏáõÃÛáõÝ áõÝÇ Ý³¨ ³ÛÝ, áñ áõëáõóÇãÝ»ñÁ, Ù³Ýϳí³ñųÑá·»µ³Ý³Ï³Ý ³ç³ÏóáõÃÛ³Ý ÃÇÙÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñÝ áõ ÍÝáÕÝ»ñÝ ³ß³Ï»ñïÇÝ û·Ý»Ý Ñݳñ³íáñÇÝë ɳí ѳëϳݳÉáõ Çñ áõëáõóÙ³Ý åɳݳíáñÙ³Ý Ýå³ï³Ï³¹ñáõÙÝ»ñÁ: Ðݳñ³íáñáõÃÛ³Ý ¹»åùáõÙ ëáíáñáÕÁ ϳñáÕ ¿`

⁻ Ù³ëݳÏó»É ²àôä-Ç` áñå»ë Çñ ѳٳñ ³Ù»Ý³Ýå³ï³Ï³Ñ³ñÙ³ñ Íñ³·Çñ ϳ½Ù»Éáõ áñáßÙ³ÝÁ,

⁻ Ù³ëݳÏó»É (Ù³ë³Ùµ ϳ٠ÉdzñÅ»ùáñ»Ý) Çñ ²àôä-Ç Ùß³ÏÙ³Ý, Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý ¨ ·Ý³Ñ³ïÙ³Ý ·áñÍÁÝóóÝ»ñÇÝ,

⁻ ÇÝùݳ·Ý³Ñ³ïÙ³Ý ÙÇçáóáí µ³ó³Ñ³Ûï»É ¨ Ù³ïݳÝᯐ Çñ ݳ˳ëÇñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ¨ áõÅ»Õ ÏáÕÙ»ñÁ,

⁻ Ù³ëݳÏó»É Çñ ÏñÃáõÃÛ³Ý »ñϳñ³Å³ÙÏ»ï Ýå³ï³ÏÝ»ñÇ ¨ ï³ñ»Ï³Ý í»ñçݳñ¹ÛáõÝùÝ»ñÇ` Ýå³ï³ÏÝ»ñÇ ë³ÑÙ³ÝÙ³ÝÁ,

⁻ Ù³ëݳÏó»É Çñ ²àôä-Ç ùÝݳñÏáõÙÝ»ñÇÝ` Ý»ñϳ۳óÝ»Éáí Çñ áõëáõÙݳéáõÃÛ³Ý ³é³çÁÝóóÁ ËóÝáÕ Ï³Ù ËáãÁݹáïáÕ ·áñÍáÝÝ»ñÁ,

⁻ ÇÝùÝáõñáõÛÝ Ï³Ù ³ÛÉáó Ñ»ï ѳٳï»Õ ·Ý³Ñ³ï»É Çñ ·ñ³Ýó³Í ³é³çÁÝóóÁ:

²àôä-Ç Ùß³ÏÙ³Ý ·áñÍÁÝóóÇÝ Ï³ñáÕ »Ý Ù³ëݳÏó»É ݳ¨ ³ÛÉ ³ÝÓÇÝù (ûñÇݳÏ` ³ß³Ï»ñïÇ ÁÝÏ»ñÝ»ñÁ, ùáõÛñÁ ϳ٠»Õµ³ÛñÁ):

êáíáñáÕÇ ÏñÃáõÃÛáõÝÁ ³Ýѳï³Ï³Ý áõëáõóÙ³Ý åɳÝáí ϳ½Ù³Ï»ñå»Éáõ áñáßáõÙÁ, ëáíáñáÕÇ ÍÝáÕÇ ·ñ³íáñ ѳٳӳÛÝáõÃÛ³Ý ÑÇÙ³Ý íñ³, ѳëï³ïáõÙ ¿ ¹åñáóÇ Ù³Ýϳí³ñÅ³Ï³Ý ËáñÑáõñ¹Á:

îíÛ³É ëáíáñáÕÇ ²àôä-Ç í»ñ³µ»ñÛ³É áñáßáõÙÝ ÁݹáõÝ»Éáõó ³ÝÙÇç³å»ë Ñ»ïá ëÏëíáõÙ ¿ Ýñ³ ²àôä-Ç Ñ³Ù³·áñͳÏó³ÛÇÝ åɳݳíáñÙ³Ý ·áñÍÁÝóóÁ` ãáñë ÷áõÉáí:

àõëáõóãÇ û·Ý³Ï³ÝÇ å³ßïáݳÛÇÝ å³ñï³Ï³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÝ »Ý՝

1.      û·ÝáõÙ ¿ áõëáõóÇãÝ»ñÇÝ Ñ³Ýñ³ÏñÃáõÃÛ³Ý å»ï³Ï³Ý ¨ ³é³ñÏ³Û³Ï³Ý ã³÷áñáßÇãÝ»ñÇÝ áõ Íñ³·ñ»ñÇÝ Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý ëáíáñáÕÝ»ñÇ áõëáõóÙ³Ý áõ ¹³ëïdzñ³ÏáõÃÛ³Ý åɳݳíáñÙ³Ý ¨ Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý ·áñÍÁÝóóÝ»ñáõÙ,

2.      ³ç³ÏóáõÙ ¿ ²àôä-Ç Çñ³Ï³Ý³óÙ³ÝÁ՝ ѳٳ·áñͳÏó»Éáí ïíÛ³É ëáíáñáÕÇÝ ¹³ë³í³Ý¹áÕ áõëáõóÇãÝ»ñÇ, Ù³Ýϳí³ñųÑá·»µ³Ý³Ï³Ý ³ç³ÏóáõÃÛ³Ý Í³é³ÛáõÃÛáõݬݻñ ïñ³Ù³¹ñáÕÝ»ñÇ ¨ ÍÝáÕÝ»ñÇ Ñ»ï.

3.      ³ç³ÏóáõÙ ¿ áõëáõóÇãÝ»ñÇÝ Ñ³Ýñ³Ïñ¬ÃáõÃÛ³Ý å»ï³Ï³Ý ã³÷áñáßÇãáí ¨ ³é³ñÏ³Û³Ï³Ý ã³÷áñáßÇãÝ»ñáí áõ Íñ³·ñ»ñáí, ÇëÏ ÏñÃáõÃÛ³Ý ³é³ÝÓ-ݳѳïáõÏ å³ÛÙ³ÝÝ»ñÇ Ï³ñÇù áõÝ»óáÕ ëáíáñáÕÇ Ñ³Ù³ñ՝ ²àôä-áí  ë³ÑÙ³Ýí³Í ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ, ϳñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¨ ÑÙïáõÃÛáõݬݻ¬ñÇ ³éÝí³½Ý å³ñï³¹Çñ Ýí³½³·áõÛÝ å³Ñ³ÝçÝ»ñÇ Ûáõñ³óÙ³Ý ·áñÍÁÝóó¬Ý»ñáõÙ` ÏÇñ³é»Éáí ¹³ë³í³Ý¹Ù³Ý ³ñ¹Ûáõݳí»ï Ù»Ãá¹Ý»ñ ¨ ï»ËÝá¬Éᬷdzݻñ,

4.      Áëï ѳëï³ïáõÃÛ³Ý ïÝûñÇÝáõÃÛ³Ý ¨ áõëáõóãÇ ÏáÕÙÇó ³é³ç³¹ñí³Í Ýå³-ï³ÏÇ` ¹³ë³ñ³ÝáõÙ Çñ³Ï³Ý³óÝáõÙ ¿ ëáíáñáÕÇ áõëáõÙݳéáõÃÛ³Ý ËݹÇñÝ»ñÇ áõÕÕáõ¬ÃÛ³Ùµ ¹Çï³ñÏáõÙÝ»ñ, ¹ñ³Ýó í»ñ³µ»ñÛ³É Ï³ï³ñáõÙ í»ñÉáõÍáõÃÛáõÝÝ»ñ, ûųݹ³ÏáõÙ ¿ áõëáõóÇãÝ»ñÇÝ µáÉáñ, ³Û¹ ÃíáõÙ ÏñÃáõÃÛ³Ý ³é³ÝÓݳѳïáõÏ å³ÛÙ³ÝÝ»ñÇ Ï³ñÇù áõÝ»óáÕ ëáíáñáÕÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ áõëáõÙÝ³Ï³Ý ÝÛáõûñÇ å³ï¬ñ³ëïÙ³Ý ·áñÍÁÝóóáõÙ

5.      Ù³ëݳÏóáõÙ ¿ áõëáõóãÇ ÏáÕÙÇó ¹³ë»ñÇ åɳݳíáñÙ³Ý ³ß˳ï³ÝùÝ»ñÇÝ.

6.      áõëáõóÇãÝ»ñÇ Ñ»ï ÙdzëÇÝ µ³ó³Ñ³ÛïáõÙ, ¹Çï³ñÏáõÙ, ѻﳽáïáõÙ ¿ »ñ»Ë³¬Ý»ñÇ áõëáõÙݳéáõÃÛ³Ý ·áñÍÁÝóóáõÙ ³ñӳݳ·ñí³Í, áõëáõÙÝ³Ï³Ý ÝÛáõÃÇ Ûáõñ³óÙ³ÝÁ ËáãÁݹáïáÕ µáí³Ý¹³Ï³ÛÇÝ ¨ Ñá·»µ³Ý³Ù³Ýϳí³ñÅ³Ï³Ý ËݹÇñÝ»ñÁ,

7.      Ýå³ëïáõÙ ¿ ëáíáñáÕÝ»ñÇ Ù»ç ÇÝùݳϳé³í³ñÙ³Ý ï³ññ»ñÇ Ó¨³íáñÙ³ÝÁ,

8.      ѳñ·áõÙ ¨ å³ßïå³ÝáõÙ ¿ ëáíáñáÕÇ Çñ³íáõÝùÝ»ñÝ áõ ³½³ïáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, å³ïÇíÝ áõ ³ñųݳå³ïíáõÃÛáõÝÁ, ѳٳ·áñͳÏóáõÙ ¿ ·áñÍÁÝÏ»ñÝ»ñÇ Ñ»ï` ÷áñÓÇ ÷á˳ݳÏÙ³Ý ¨ Ù³ëݳ·Çï³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ³ñ¹Ûáõݳí»ïáõÃÛ³Ý µ³ñÓñ³óÙ³Ý Ýå³ï³Ïáí,

  9.      Ù³ëݳÏóáõÙ ¿ ѳëï³ïáõÃÛ³Ý Ù»Ãá¹ÙdzíáñáõÙÝ»ñÇ (³é³ñÏ³Û³Ï³Ý  Ù³ëݳËÙµ»ñÇ) ³ß˳ï³ÝùÝ»ñÇÝ,

 10. å³Ñå³ÝáõÙ ¿ áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÛ³Ý Ï³Ýáݳ¹ñáõÃÛ³Ùµ,     Ý»ñùÇÝ Çñ³í³Ï³Ý ³Ïï»ñáí ¨ ϳñ·³å³Ñ³Ï³Ý ϳÝáÝÝ»ñáí ë³ÑÙ³Ýí³Í å³Ñ³ÝçÝ»ñÁ:

  11.    ëáóÇ³É³Ï³Ý ³ç³ÏóáõÃÛ³Ý ï³ñ³Íù³ÛÇÝ ·áñͳϳÉáõÃÛ³Ý (µ³ÅÝÇ) ѳÛïÇ ÑÇÙ³Ý íñ³,  ëáóÇ³É³Ï³Ý ¹»åùÇ í³ñÙ³Ý ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõÙ Ù³ëݳÏóáõÙ ¿ ѳٳϳñ·áÕ ¨ ËáñÑñ¹³ïí³Ï³Ý Ù³ñÙÇÝÝ»ñÇ, ÇÝãå»ë ݳ¨ µ³½Ù³Ù³ëݳ·Çï³Ï³Ý ËÙµÇ ³ß˳ï³ÝùÝ»ñÇÝ:

àõëáõóãÇ û·Ý³Ï³ÝÇ ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇÝ, ϳñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ ¨ ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ Ý»ñϳ۳óíáÕ ÁݹѳÝñ³Ï³Ý å³Ñ³ÝçÝ»ñÁ՝

12)      ѳÝñ³ÏñÃ³Ï³Ý áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÛ³Ý áõëáõóãÇ û·Ý³Ï³ÝÇ å³ßïáÝÁ ½µ³Õ»óÝáÕÁ å»ïù ¿ Çٳݳ ëïáñ¨ Ýßí³Í ÝáñÙ³ïÇí Çñ³í³Ï³Ý ³Ïï»ñÇ ³ÛÝ ¹ñáõÛÃÝ»ñÁ, áñáÝù í»ñ³µ»ñáõÙ »Ý ÏñÃáõÃÛ³Ý µÝ³·³í³éÇÝ ¨ ϳÝáݳϳñ·áõÙ »Ý å³ßïáÝÇ Ýϳñ³·ñáí ³Ùñ³·ñí³Í Édz½áñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ`

³. ÐÐ ê³Ñٳݳ¹ñáõÃÛáõÝÁ, «ÎñÃáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ», «Ð³Ýñ³ÏñÃáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ», È»½íÇ Ù³ëÇÝ», «ºñ»Ë³ÛÇ Çñ³íáõÝùÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ»  г۳ëï³ÝÇ Ð³Ý¬ñ³å»ïáõÃÛ³Ý ûñ»ÝùÝ»ñÁ, «Ð³Û³ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý å»ï³Ï³Ý ѳÝñ³¬ÏñÃ³Ï³Ý áõëáõÙÝ³Ï³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÛáõÝ» å»ï³Ï³Ý áã ³é¨ïñ³ÛÇÝ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÃÛ³Ý ûñÇݳϻÉÇ Ï³Ýáݳ¹ñáõÃÛáõÝÁ,

µ. ³é³ñÏ³Û³Ï³Ý ã³÷áñáßÇãÝ»ñÁ, Íñ³·ñ»ñÁ ¨ Çñ å³ßïáݳÛÇÝ å³ñï³Ï³Ýáõ¬ÃÛáõÝÝ»ñÇÝ í»ñ³µ»ñáÕ՝ ݳ˳ñ³ñáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý ÝáñÙ³ïÇí ³Ïï»ñÁ, Çñ³í³Ï³Ý ³ÛÉ ÷³ëï³ÃÕûñ,

·. Ù³Ýϳí³ñÅáõÃÛ³Ý ï»ëáõÃÛ³Ý ¨ Ù»Ãá¹ÇϳÛÇ, Ñá·»µ³ÝáõÃÛ³Ý, ÙÇÝãµÅßÏ³Ï³Ý û·ÝáõÃÛ³Ý ÑÇÙáõÝùÝ»ñÁ,

13.³ß˳ï³ÝùÇ ³Ýíï³Ý·áõÃÛ³Ý, ëáíáñáÕÝ»ñÇ ÏÛ³ÝùÇ ¨ ³éáÕçáõÃÛ³Ý å³Ñ-å³Ý¬Ù³Ý ϳÝáÝÝ»ñÁ:

            àñ³Ï³íáñÙ³Ý å³Ñ³ÝçÝ»ñÁ՝

 àõëáõóãÇ  û·Ý³Ï³ÝÇ   å³ßïáÝ ½µ³Õ»óÝáÕÁ å»ïù ¿ áõݻݳ µ³ñÓñ³·áõÛÝ  Ù³Ýϳ-í³ñÅ³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛáõÝ, ϳ٠µ³ñÓñ³·áõÛÝ ÏñÃáõÃÛáõÝ ¨/ϳ٠í»ñçÇÝ ï³ëÁ ï³ñí³ ÁÝóóùáõÙ Ù³Ýϳí³ñÅ³Ï³Ý ³éÝí³½Ý »ñ»ù  ï³ñí³  ³ß˳ï³Ýù³ÛÇÝ ëï³Å

Скачано с www.znanio.ru