Открытый урок на тему"Нооруз"

Тема: Саламат бол, санжыралуу Ноорузум! Сабактын максаты: - Окуучулар Нооруз майрамынын майрамдалышын, маани – манызын уйронушот. Ата – бабалардан калган салт- санааларды, урп адаттарды сактап, улантышат. Нооруз майрамына жакшы тилек менен даярдануу керектигин билишет. Мугалимдин созу: Кымбатуу ата- энелер! Мугалимдер! Окуучулар! Сиздерди келе жаткан Нооруз майрамыныздар менен 6- А класстын окуучулары куттукташат! Биз сиздерге Нооруз майраынын майрамдалышын, маани- манызын, адамдарга калтырган маанайын, ата- бабалардан калган салт- санаалардын, урп- адаттардын сакталышын ачып корсотууго аракет кылабыз. 1. Саламдашуу: Эдуард: Ук жер жузу, ук, бут аалам. Урмат сыйдын куусун чалган. Ушул жерде отурган баарыныздарга. Жалындуу ысык салам! чогуу) Мырзаш: Жадырап жер бетине гулдор толсун, Бактылуулар арабызда коп- коп болсун. Сиздердин Нооруз Майрамыныздар куттуу болсун! (чогу) Жанерке: Ар уйго кулку толсун, Ааламда тендеши жок, Апалар! Аталар! Агай- эжейлер Ар дайым аман болсун! (чогу) Денис: Жаныргансыйт Ала- тоодон добушун, Жашаргансыйт байыркы ата конушун. Сагындырып мына бугун сен келдин, Салам сага, санжыралуу Ноорузум. (чогу) Мугалим: Умай эне жонундо баян. Аластоо. Кыргыздар Умай эне- кудай эне деп аны ыйык тутуп келген. Ума- эне деп- балпайган, мээримдуу, жылдыздуу, пейли кенен, ак элечекчен энени элестетебиз. Умай эне- наристелердин колдоочусу, сатоочусу. Нооруз майрмында энелерибиз Умай эненин колу деп арча тутуну менен уй- булоосун, короо- жайын аластап келген. Аластоо- бул оору- сыркоолордон, жаман создордон тазалоо жана тенирден элге, жерге береке, ыйман- ырыскы, тынчтык тилек кылуу. ( Аластоо болот). Зиада: Алас, алас, алас. Жыргалга эл – жер балкысынЭл- журт айтсын алкышын. Жоболон кырсык жок болуп Жыл сайын арча анкысын. Алас, алас, алас. Кут качпай пейил онолуп, Кор болбой балдар торолсун. Жыл сайын арча жытынан Ар кандай оору жоголсун. Алас, алас, алас. Мугалим: Нооруз майрамы жонундо баян. Тимурлан: Нооруз деген фарс тилинен которгондо- жаны кун, жыл башы, же жаны жыл дегенди билдирет. Нооруз майрамы жыл сайын жанырып, адамдарды ар дайым кайрымдуу, бооруке, кечиримдуу болууга чакырат. Ырлар айтылат. Албина: Нооруз майрам ырыс майрам, Бабалардан мурас майрам, Ак калпакчан кыргыз майрам Нооруз майрам, Нооруз майрам! Нуртилек: Нооруз менен жер ойгонот, Жер жузундо эл ойгонот Эл ичинде эр ойгонот Эр тошундо ыр ойгонот. Хор: Нооруз майрамы. Сумолок жонундо баян. Анарбек: Ноорузда элдер чогулуп-« Эл- журт, мал- жан аман болсун, эгин берекелуу болсун» деп тенирге, Умай энеге сыйынып, сумолок кайнатышкан. Сумолокту жети турдуу даамдын башын кошуп, тан аткыча кайнатып бышырышкан. Сумолок бышканча, жакшы тилектерди тилеп, элди чакырып, ардап, бийлеп тан атырышкан. Сумолок кайнатуу корсотулот. Султан: Аштык бычак булонот, Аштын башы сумлок. Казан тынбай коолонот. Акжигит: Сумолок ырын ырдайбыз, Бейпилдик тилеп жыргайбыз,Коктомдо кулку жанырып, Ноорузду куттук сагынып. Жетиген жонундо баян.  Нооруз майрамында чон ата, чон апалар боз уйлордо отуруп, санжыра кептерден суйлошкон. Ал эми жаштары болсо оюн куруп ырдап, бийлешкен. Топ таш , жоо эниш, тогуз коргоол оюндары ойнолот.  Кыргыз эли- ата бабалардан бери жети санын ыйык сан деп эсептешкен. Ошон учун жети атанды бид, жети урпкка жеткир, жети кун, жетиген деген создордун маанисин бил- деген.  ноорузда жети даамдын башын кошуп , сумолок жасалат. Клара:  Жетиген, жетиген, Ал эмне учун жетиден? Жети атанды унутпай Билип жур- деп эскерген. Булар: АТА, ЧОН АТА, БАБА, КУБА, ЖЕТЕ, ЖОТО, ТЕГИН.  Жети урпакка жеткир дегени ата- бабанын салт- санаасы сакталып калсын дегени. Булар: БАЛА, НЕБЕРЕ, ЧЕБЕРЕ, КЫБЫРЫ, ТЫБЫРА, ЧУРПО, УРПАК.  Ал эми ЖЕТИГЕН деген создун мааниси адамдын жети колдоочусу бар дегенди тушундурот. 1. Устумдо асман. 2. Астымда- жерим. 3. Кампамда- даным. 4. Коломтодо- отум. 5. Орушумдо малым. 6. Башымда – акылым. 7. Аркамда- тукумум.  Эмне учун жети кунду ыйык дейбиз? Анткени жети кунд бир – эс ал, кайрат куч топто, тазалан, ишти таза, жаны куч менен башта дегени. Тушоо кесуу салты.  Умай эненин батасы: Адам ата балдары Акыл мене ниш кылсын, Урон сээп,мал багып, Эмгек менен кун корсун. Пейилдери онолуп, Касташканын токтотсун. Ыймандары онолупТобо, кылсын баарына. Окумчулук кылбасын, Жетим жесир карыпка. Карыларды урматтап Кичуулорду сыйласын. Узун болсун омуру, Урпактары улансын. Кылган иши онолуп, Коко тенир колдосун! Оомийин!