Ақпарат саны және
өлшем бірлігі
Информатика және есептеуіш
техника негіздері
5 сынып
Күтілетін нәтиже
Білім
• Ақпарат санын, өлшем бірлігін және информативті
ақпаратты біледі.
Түсінік
• Ақпарат санын анықтау әдістерін таниды.
• Мағынасына қарай және ықтималдығына қарай ақпарат санын
анықтауды түсінеді.
Информативтілік жайлы қорытынды шығарады.
Қолданыс • Мағынасына қарай ақпарат санын анықтау әдісі арқылы
•
•
ақпараттың түсінікті болуы мен саны арасындағы байланысты
анықтайды.
• Ықтималдығына қарай ақпарат санын анықтау жолын
қолданып, мәселені есептеп шығарады.
Ақпарат санын анықтау жолдарын бөлшектеп қарастырады.
• Информативтілік пен ақпарат санын мөлшерлейтін өлшем
бірлігін орнатудың маңызды ұғымдарын тұтастырады.
• Мағынасына қарай және ықтималдығына қарай ақпарат санын
анықтау әдістерә арасындағы айырмашылықты түсінеді.
• Өлшем бірлікерінің көп болуының маңыздылығын ерекшелейді.
Анализ
Синтез
Баға
Тақырып жоспары
• Ақпарат саны
• Ақпараттың санын анықтаудың 3 түрлі әдісі
• Ақпараттың өлшем бірлігі
Ақпарат саны (мөлшері, көлемі)
Ақпарат саны – ақпарат қабылданған
кезде жойылған белгісіздіктіктің мөлшерін
көрсететін ақпараттың санмен берілген
сипаттамасы.
Мысалы. Бинго ойынын теледидардан
Мысалы
қарағанда әрбір жаңа сан шыққанда
белгісіздіктің бірге төмендейтінін байқаған
шығарсыңдар.
Әрбір сан шыққанда
таңдау
мүмкіншіліктерінің саны
(белгісіздіктің мөлшері)
азаяды да, аяғында толық
ақпарат белгілі болғанда
ешқандай мүмкіншілік
қалмайды.
Ақпараттың санын
анықтаудың 3 түрлі әдісі
Ақпараттың санын (мөлшері) анықтаудың 3
түрлі әдісі бар:
Мағынасына қарай
Ықтималдығына
қарай
Алфавиттік
Ақпараттың мағынасына қарай мөлшерін
анықтау:
• Ақпарат жаңа, әрі түсінікті болса, онда ол
информативті болып табылады.
• Информативтілігі неғұрлым жоғары болса,
ақпараттың саны соғұрлым көп болады.
Мысалы. 2ші сынып оқушысына
Мысалы.
университеттің оқулықтарынан келген
ақпарат саны 0 болады, себебі оқушы оны
түсінбейді.
Ақпараттың санын ықтималдығына қарай
анықтау:
Ықтималдықтары бірдей N оқиғалардың
бірі орындалса, онда белгісіздік те N есе
кемиді.
*Бұл жерде N болуы ықтимал оқиғалардың саны.
Мысалдары.
1.Тиынды лақтырғанда екі жағдай ғана
болуы мүмкін. Тиын лақтырғаннан
кейін белгісіздік екі есе кемиді.
1.Кубикті лақтырғанда алты түрлі
жағдай болады. Лақтырғаннан кейін
белгісіздік алты есе кемиді.
1.Екінші жағдайда біз көбірек ақпарат аламыз.
2.Егер мүмкін жағдайлар саны біреу болса, онда біз
ешқандай ақпарат алмаймыз.
116 аралығында 5 санын анықтау үшін керек
ақпарат санын (мөлшерін) анықтайық
Сұрақ
Белгісіздік
Жауап
Жоқ
Иә
Жоқ
Иә
Сан 8ден артық
па?
Сан 4тен артық
па?
Сан 6дан артық
па?
Белгісіз сан 5
па?
Барлығы
8
4
2
1
Белгілі ақпарат
саны
1 бит
1 бит
1 бит
1 бит
4 бит
Қорытынды: 16 санның бірін анықтауға қажет ақпарат саны 4
битке тең.
Ақпараттың санын
Ақпараттың санын
алфавиттық жолмен
алфавиттық жолмен
анықтау үшін
анықтау үшін
мәтін көлемін
алфавит қуатын, т. б. білу қажет
*Оған ақпараттың мазмұны еш әсер етпейді.
*Ақпаратты алфавиттық жолмен өлшеу жолы
жайлы жоғарғы класстарда толығырақ айтылады.
Ақпараттың өлшем бірлігі
1 бит – белгісіздікті 2 есе азайтанын
ақпаратты қамтитын мәліметтің мөлшері (саны).
Бит – ақпаратты өлшейтін ең кіші өлшем бірлігі.
Егер тиын лақтыру мысалына қайтатын болсақ,
бұл жерде белгісіздік 2 есе азаяды, яғни белгілі
болған ақпарат 1 битке тең.
• Бит ақпараттың өлшем бірлігін көрсететін ең кіші
өлшем бірлік. Одан үлкенірек байт деп аталады.
Ол 23 бит 8 битке тең.
• Басқа өлшем бірліктер:
1 байт = 8 бит
1 кб (килобайт) = 210 байт = 1024 байт
1 Мб (мегабайт) = 210 кб = 1024 кб
1 Гб (гегабайт) = 210 Мб = 1024 Мб
3-саба__.ppt
