Урок "Эцаран терахьдешнаш"

Нохчийн  мотт   6 а кл. -  24.12.24  шо

Урокан ц1е:   Эцаран    терахьдешнаш.

Урокан тайпа: хаарш  кхачаме  далоран

Урокан 1алашо: 1) кхеторан: дешархошна    терахьдашах  дерг  кхид1а  довзийтар,   тайпанашка  хьаьжжина  легаран  кепаш  йовзуьйтуш, дожаршца хийца  ца  луш  долу  дакъа билгалдар. 

2)кхиоран:  дешархошна  хаа деза, терахьдош  стенах  олу,  иза  коьрта  къамелан  дакъа  дуй,  эцаран терахьдешнийн маь1на,  муьлхачу хаттаршна жоп ло,  кхолладаларан  суффиксашца  нийса  ц1е  йаккха ,  ала.

3)кхетош – кхиоран: нохчийн матте,  къинхьегаме   болу безам к1аргбар.

Кхочушдан  лерина  жам1аш:    дешархошна  1емар ду  терахьдешнаш къасто, дожаршца  хийца, йевзар  йу терахьдешан  легадаларан кепаш,  хуур ду    цхьалхе, чолхе, х1оттаман  терахьдешнийн  легадаларх, уьш муха  хийцало.

Коьрта  дешнаш, кхетамаш: къамелан  дакъа, терахьдош, масаллин,  рог1аллин, декъаран, гулдаран, билгалза-масаллин, эцаран, ,легар, дожар, кеп, лааме, лаамаза.

Урокан  г1ирс:  у, мел, план, книга, тетр., ИКТ – г1ирс, дошам, Сам.грам.

                                                                Урок  д1айахьар

1.Урокана  кечамбар.  Ойла  т1ейерзор
«Къонах  декхарийлахь  ву  шен  ненан  мотт  хаа.»  Кадыров  А.-Хь.                                                       Стенах  лаьцна  дуьйцур  ду вай?  Маттах.  И  мотт безаш, кхиош  хилар  вайн  декхар  ду.

2.Ц1ахь бина болх таллар – Дешархойн  хаарийн  актуализаци        -   Муха кхета шу къамелан  дакъа бохучух?   Муьлха къамелан дакъош  девзина  вайна?  Маса  ду   къамелан  дакъа?  Коьрта?  Г1уллакхан? Терахьдош  стенах  олу? Муьлха  тайпанаш  девза  вайна  терахьдешан? Къастор  ду  вай- Д1айазйе  х1окху  уьна  т1ера  предложенеш:

Ворх1азза йуста, цкъа хадайе.  Шозза аьлларг хьерахь а хезна.  Кхузза  кхоъ  исс  ду.

Къастаде  терахьдешнаш.  Муьлха  терахьдешнаш  ду  уьш?  Билгалйаха суффиксаш.

Муьлхачу хаттаршна жоп ло предложенешкарчу терахьдешнаша? Масаллин терахьдешнашна муьлха суффикс т1екхетарца кхолла­делла уьш? Ворх1азза -азза,  шозза - -зза. кхузза - -зза,

Тахана  стенах  лаьцна  дуьйцур  ду?  Эцаран  терахьдешнех.

Легаде     -  цхьаъ,   диъ б1е  кхоъ -

3. Урокан  тема  йовзийтар -  1) хьехархочун    дош   -  терахьдашах  лаьцна  дийцар   -      книгин  лорах  болх  бо -        бакъонаш    йешарца,  масалш  далош

-Терахьдешнаш буха сиз а хьокхуш схьакъастадо -  Пхоьазза,  иссазза,  шолг1а, ткъе барх1,  зама, книга, йалхитта, б1озза, вуьрх1итталг1а, шишша,  кхуз- кхузткъа,    гуьйре,   б1е  йалх,  серло,  шийт- шийтта, б1е шовзткъе  ворх1азза, ши  эзар  барх1,  пхийтта,  малх,  барх1  б1е  кхоъ,  дейтталг1а, йал- йалх.-  Муьлханаш  ду  вайна  ца  девзаш?  Хьан  эр    дара уьш  муьлханаш  ду?

2) хьехархочо  оьрсийн  маттахь  олу, дешархоша  йозанца  йаздо  - 15 раз, 1000, 118, 3, 1                            ( цкъа)

3)   хьехархочуьнца  цхьаьна  болх  д1ахьо  дешархоша -  Бакъо  20 ,  масалш  довзуьйту

Уьна  т1ехь  терахьдешнаш  тайпанашка  доькъуш,  барта  царах  дуьйцу

4)  дешархошца  цхьаьна     кхочушдо   101 – ра  шардар

Сада1аран  миноташ

5)Кхоллараллин  болх  - 

Тобанашца  болх  бо  дешархоша -  Ш. 99 

Диъ, йалх, вуьрх1итта,  шовзткъе  пхиъ,  ши  б1е  кхоъ, шийтта

Исс,  дейтта, ткъе йалх,  б1е  ворх1,  цхьа  б1е  берх1итта,  ворх1

4. Урокан  жам1  дар  -  -Стенах олу терахьдош?  Муха  хуьлу  уьш? Х1оттамца  къастадой  вай  терахьдешнаш?   Муьлхачу къамелан декъаца уьйр хуьлу? Муьлхачух олу  эцаран  терахьдешнаш?   Классаца  цхьаьна  болх   Масала: 2x5= шиъ пхоьазза схьаэцча итт хуьлу.

3 x 2 =                        2 x 2 =                          10 x 5 =

4 x 5 =                        2 x 4 =                           9 x 7 =

5. Ц1ахь бан болх :   Ш. 100   , карл. бакъонаш,  Б.т. т1едиллар 43

6. Рефлекси  йар:   Сайн хаарш шорди ... Суна керланиг 1еми     Аса кхин а къахьоьгур ду сайн хаарш  т1едузуш ...