Թարգմանչաց տոն

Սարգիս

Դարեր շարունակ հայ ազգը, կանգնելով դժվարությունների, պառակտման, պատերազմի ու ոչնչացման եզրին, գտել է փրկության իր ճանապարհը. զենքից բացի` հավատ, միտք ու գրիչ:

387թ. Հայաստանը, բաժանված լինելով երկու մասի՝ Հռոմի և Պարսկաստանի միջև, այս անգամ ևս կանգնեց մեծ խնդրի առաջ. մի կողմից` կրոնական, իսկ մյուս կողմից` քաղաքական:

 

Կամո

Դեռ 301 թվականին, երբ քրիստոնեությունն ընդունվեց որպես պետական կրոն, եկեղեցական բոլոր ծեսերը կատարվում էին հունարեն և ասորորեն լեզուներով: Արդյունքում շատերն էին դժվարանում հասկանալ Սուրբ գիրքը և Աստծո պատգամները, ինչը խոցելի էր դարձնում հավատքը:

 

Սուսաննա

301 թվականին առաջինը քրիստոնեությունն ընդունած ազգը սկսել էր կատարել առաջին քայլերն Աստծուն լսելու, ճանաչելու և հասկանալու համար: Սակայն մինչև 5-րդ դար հայկական եկեղեցիներում Աստծո խոսքը հնչում էր տարբեր լեզուներով` հունարեն և ասորերեն, ուստի անհրաժեշտ էին անհատներ, ովքեր կկարողանային մեկնել, թարգմանել Աստծո խոսքը:

 

Արման

Ահա այս պայմաններում էր, որ Ս. Մեսրոպ Վարդապետը՝ Սահակ Պարթև կաթողիկոսի օրհնությամբ և Վռամշապուհ արքայի աջակցությամբ , ձեռնամուխ եղավ հայոց տառերի ստեղծմանը, այնուհետև Աստվածաշնչի թարգմանությանը:

Իհարկե այս հարցում Մաշտոցին օգնեց  մի քանի լեզուներին  հրաշալի տիրապետելը:

 

Միլենա

Չէ որ ինչպես ասվում է չինական մի հայտնի ասացվածքում .

“TO LEARN A LANGUAGE IS TO HAVE ONE MORE WINDOW FROM WHICH TO LOOK AT THE WORLD.”

<<ՕՏԱՐ ԼԵԶՈՒ ՍՈՎՈՐԵԼԸ ՀՆԱՐԱՎՈՐՈՒՅԹՈՒՆ Է ՈՒՆԵՆԱԼ ԵՎՍ ՄԵԿ ՊԱՏՈՒՀԱՆ ԱՇԽԱՐՀԻՆ ՆԱՅԵԼՈՒ ՀԱՄԱՐ>>:

 

Վահե

Հայոց գրերը ստեղծելու նպատակով Մեսրոպ Մաշտոցն իր աշակերտների հետ ճանապարհ է ընկնում Եդեսիա և Սամոսատ քաղաքները, ուսումնասիրում օտարալեզու մատյանները, խորհրդակցում ասորի և հույն գիտունների հետ և 405 թվականին ստեղծում հայոց գրերը։

 

 

Լիանա

Ըստ ավանդության՝ նա մի պահ հայացքը թեքել է այն մագաղաթից, որի վրա գրում էր, և նկատել է Աստծո ձեռքը, որը ձախից աջ գրում էր այբուբենի տառերը։ Գյուտից հետո Մաշտոցը գնում է Սամոսատ, որտեղ հանձնարարում է Հռոփանոս անունով մի հույն գեղագրի ձևավորել իր ստեղծած տառերը: Դա բեկումնային դարձավ հայ ժողովրդի թե՛ կրոնական, թե՛ մշակութային, թե՛ քաղաքական կյանքի հետագա ընթացքի համար:

 

 

Գևորգ

Գրերի գյուտից անմիջապես հետո Մեսրոպ Մաշտոցը, Սահակ Պարթևն ու նրանց աշակերտներն անցան թարգմանական աշխատանքներին, որի նպատակը երկիրը հունական ազդեցությունից ազատելն էր՝ հայոց դպրոցներ հիմնելու, քրիստոնեական կարևոր գրքերը և այլ երկեր հայերեն թարգմանելու, եկեղեցական ծեսերը հայկականացնելու, ինքնուրույն հայալեզու դպրություն սկզբնավորելու միջոցով:

Այսպես սկիզբ առավ Թարգմանչաց շարժումը:

 

Մանե

Ծայր առած շարժումը հետապնդում էր նաև որոշ պետական շահեր. հայոց գրերի ստեղծմամբ Արշակունիների թուլացած գահի պաշտոնական գրագրությունը հունարենից և ասորերենից պետք է անցներ հայերենի, իսկ հայալեզու դպրոցն ու գրականությունը հայալեզու եկեղեցու միջոցով պետք է նեցուկ դառնային հայոց պետականության ու ժողովրդի ինքնության պահպանմանը։ Հարկ է նշել, որ բոլոր գործողությունները ղեկավարվում էին եկեղեցական և հոգևոր այրերի կողմից՝ արքա Վռամշապուհի անմիջական օժանդակությամբ։

 

 

 

 

Կարինե

Ընդհանուր առմամբ, V դ. 1-ին կեսին կատարված թարգմանությունները կարելի է դասակարգել հետևյալ բաժինների՝

 

Լիտուրգիկա՝ ծիսական երկեր (Խորհրդատետր-Պատարագամատույց, Ժամագիրք և այլն)

Պատրիստիկա՝ հայրախոսական գրականություն,

Մարտիրոլոգիա և հագիոգրաֆիա՝ վկայաբանություն և վարքագրություն

Կանոնական (եկեղեցական ժողովների և սուրբ հայրերի կողմից գրված կանոններ ու սահմանումներ)

Պատմական երկեր

 

Նիկոլ

Թարգմանչական շարժումը սկիզբ է դրել նաև հոգևոր երաժշտության: Այսպես, թարգմանչաց շարժմանն ու սուրբ թարգմանիչներին է ձոնված Վարդան Արևելցու «Որք զարդարեցին» շարականը՝ իր կանոնով։

 

Նարե

Առաջին նախադասությունը եղավ Սողոմոնի «Առակաց գրքից» թարգմանված հատվածը.

Ad sciendam sapientiam et disciplinam, ad intellegenda verba prudentiae et suscipiendam eruditionem doctrinae iustitiam et iudicium et aequitatem ut detur parvulis astutia adulescenti scientia et intellectus.

 

Լիլյա

  Ճանաչել իմաստությունն և խրատը, իմանալ  հանճարի խոսքերը, ընկալել խոսքի բարդ դարձվածքները, հասկանալ ճշմարիտ արդարությունը և ուղղել իրավունքը՝ պարզամիտներին խորագիտություն և երիտասարդներին միտք ու հանճար տալու համար:

 

 

Հ. Տարոն

For one to know wisdom and discipline, to discern the sayings of understanding, to receive the discipline that gives insight, righteousness and judgment and uprightness, to give to the inexperienced ones  shrewdness, to a young man knowledge and thinking ability.

 

 

Դ. Տարոն

Pour connaître la sagesse et l'instruction, Pour comprendre les paroles de l'intelligence; Pour recevoir des leçons de bon sens, De justice, d'équité et de droiture; Pour donner aux simples du discernement, Au jeune homme de la connaissance et de la réflexion.

 

 

Մարթա

Чтобы познать мудрость и наставление, понять изречения разума, усвоить правила благоразумия, правосудия, суда и правоты; простым дать смышленость, юноше -знание и рассудительность.

Հռիփսիմե

Այս ընտրությունը պատահական չէր, քանի որ այս գիրքը խրատում էր ճանաչել իմաստությունը, գիրը, որը սկիզբն է կրթության և գիտության: Իզուր չէ կարևորվում առաջին թարգմանված նախադասությանը, որ նշանակում է գիտակցված ապրել Աստծո խոսքով, ճանաչել Նրան, լսել Նրան, կատարել Նրա խոսքը:

 

ՏԵՐՈՒՆԱԿԱՆ ԱՂՈԹՔ

 

Բոլորը

 

 

 

 

 

 

Նարե, Հռիփսիմե, Դ. Տարոն, Սիլվի, Կարինե, Հրաչյա, Գևորգ

Our Father in heaven hallowed be your name .

Your kingdom come

Your will be done

On Earth as it is in heaven.

Give us this day our daily bread

And forgive us our debts,

As we also have forgiven our debtors

And lead us not into temptation

But deliver us from evil

For you is the kingdom

And the power and the glory

For ever and ever

Amen.

   

Ալեն

Ապա սկսվեց Աստվածաշունչ մատյանի ամբողջական թարգմանությունը, որը տևեց ընդհանուր առմամբ 30 տարի և ֆրանսիացի գիտնական Լա Կրոզի կողմից համարվեց «Թարգմանությունների թագուհի»:

 

The Ten Commandments. Աստծո տասը պատվիրանները

       Աշոտ

1.      I am the Lord your God.

1.      Ես եմ քո Տեր Աստվածը, ինձանից բացի այլ աստվածներ չպիտի լինեն քեզ համար:

 

Հայկազ

2. You shall not have any Gods before me.

Վերևում՝ երկնքում, ներքևում՝ երկրի վրա, և երկրի խորքի ջրերի մեջ եղած որևէ բանի նմանությամբ քեզ կուռքեր չպիտի կերտես:

 

Լիանա

3.      You shall not take the name of the Lord your God in vain.

Քո Տեր Աստծո անունը զուր տեղը չպիտի արտասանես:

Հրանտ

4.      Remember to keep holy the Lord’s Day

Հիշիր շաբաթ օրը, որպեսզի սուրբ պահես այն:

 

Էլինա

5.      Honor your father and your mother.

Պատվիր քո հորն ու մորը:

 

Լիլյա

6.      You shall not kill.

Մի սպանիր:

 

Մանվել

7.      You shall not commit adultery.

Մի շնանար:

 

Սուսաննա

 

8.      You shall not steal.

Մի գողանար:

 

Մարթա

9.      You shall not bear false witness against your neighbor.

Քո հարևանի դեմ սուտ վկայություն մի տուր:

 

Մանե

10.  You shall not covet your neighbour’s wife. You shall not covet your neighbour’s goods.

Ոչ քո մերձավորի տան, ոչ նրա ագարակի վրա աչք մի ունեցիր:

.

Հրաչյա

Աստված խոսեց հայերեն, խոսեց հարազատ ու կենդանի լեզվով:  Չէ որի ինչպես ասում է Բայրոնը “Armenian is the language to speak with GOD”<<Հայերենը Աստծո հետ խոսելու լեզու է>>:

 

 

Դ. Տարոն

Սուրբ թարգմանիչները ստեղծեցին այն ճանապարհը, որով Աստված մոտեցավ մեզ, և մենք մոտեցանք Աստծուն: Աստված մեզ հետ խոսեց հայերեն:Չէ որ ինչպես ասում է Նելսոն Մանդելան “ If you talk to a man in a language he understands that goes to his head, if you talk to him in his own language that goes to his heartՙՙ ՙՙ

Սիլվի

<<Եթե դու խոսում ես մարդու  հետ այն լեզվով, որ նա հասկանում է, դու հասնում ես  նրա գլխին, եթե դու խոսում ես մարդու հետ իր սեփական լեզվով, դու հասնում ես նրա սրտին>>:

 

Աննա

Նրանք եղան Աստծո թարգմանիչները և «թարգմանեցին Աստծուն»: Եվ այս անփոխարինելի ներդրման համար Հայ Առաքելական եկեղեցին սահմանել է հատուկ տոն՝ Ս. Թարգմանչաց տոն (ամբողջական անվանումը՝ Սրբոց թարգմանչաց վարդապետացն մերոց), որը նշվում է Սուրբ Խաչի տոնի չորրորդ կիրակիին հաջորդող շաբաթ օրը։ Խորհրդանշում է հայոց գրերի գյուտը, Աստվածաշնչի հայերեն առաջին թարգմանությունը, թարգմանչաց շարժումն ու հայ դպրության սկիզբը։

 

Անիտա

Հայ առաքելական եկեղեցին «Սրբոց թարգմանչաց վարդապետացն մերոց» անվան ներքո տոնում է վեց թարգմանիչների՝ Մեսրոպ Մաշտոցի, նրա ավագ ու կրտսեր աշակերտների՝ Եղիշեի, Մովսես Խորենացու, Դավիթ Անհաղթի, ինչպես նաև Գրիգոր Նարեկացու և Ներսես Շնորհալու հիշատակը։

 

Սիլվի

Հավետ օրհնյալ ըլլա հիշատակը երիցս Թարգմանչաց վարդապետաց: Հավետ օրհնյալ ըլլան մտքի և հոգիի մշակները հայ դպրության, որոնք պիտի գան նոր հերկ ու ցան կատարելու մշակույթի անդաստանեն ներս, մեր ժողովուրդի հավերժութեան ի խնդիր:

 

Հայկազ

5-րդ դարով , սակայն, չավարտվեց թարգմանչաց շարժումը: Ամեն տարի այս տոնը հիշեցնում է Աստծո խոսքը լսելու, հասկանալու և այն հասանելի դարձնելու կարևորության մասին: Թարգմանչաց տոնը ազգային-եկեղեցական տոն է, որը նշվումէ 1979 թվականից սկսած :

 

Արման

5-րդ դարում սբ Մեսրոպի, սբ Սահակի և նրանց աշակերտների շնորհիվ ստեղծվեցին ազգային գիր, գրականություն, երաժշտություն, դպրոց: Այս մարդկանց համագործակցությունը վերածվեց դարերով շարունակվող շարժման և ապահովեց հայ ժողովրդի շարունակականությունը մինչև մեր օրերը` հակառակ բազմաթիվ վայրիվերումների, որոնցով լի է հայ ժողովրդի պատմությունը: Այս յուրահատուկ շարժման շնորհիվ հոգևոր արժեքները և կրթությունը դարձան հայերի ազգային ինքնագիտակցության հիմք:

 

Կարինե

Հայ ժողովուրդը նրանց անվանել է սբ Թարգմանիչներ և նրանց անունով եկեղեցական տոն սահմանել: Եվ հայերը միակ ժողովուրդն են, որ նվիրականացրել են թարգմանության գաղափարը: Հայ աստվածաբանական գրականության մեջ թարգմանությունը համարվում է աստվածային իմաստությունը արարչությանը հաղորդ դարձնելու, երկնայինը երկրավորի մեջ բացահայտելու մեծագույն շնորհ: Բացի սրանից, թարգմանության ոգին ցուցանիշն է համամարդկայինին հաղորդ լինելու, համամարդկայինը քոնը դարձնելու, քեզ մեծ պատկերի մեջ տեսնելու կարողության:

 

Հ. Տարոն

Without translation We would be limited to the borders of our own country. The translator is our tհe most important ally. He introduces us to the world.

 

Նարե

Translation is not a matter of words only: it is a matter of making intelligible a whole culture.

 

Միլենա

Translation is at best an echo.

 

Հռիփսիմե

The translation called good has original value as a work of art.

Լիլյա

Words travel Worlds. Translators do the driving.

 

Հրանտ

Translation is that which transforms everything so that nothing changes.

 

Աննա

A translator is a reader, an interpreter and a creator all in one.

 

Նիկոլ

Թարգմանությունը կյանքի համընդհանուր սկզբունքն է. մարդիկ միշտ թարգմանում են բացատրելով, մեկնաբանելով, հայտածելով, ապացուցելով և այլն: Այս ամենից առավել, թարգմանությունը բանալին է քաղաքակրթության շարունակականության:

 

Դ. Տարոն

Կրթությունն իր խորքային իմաստով թարգմանություն է: Մենք թարգմանում ենք անցյալը ներկային: Սա ոչ թե արժեքների մեքենայական փոխանցում է, այլ ապրված ճշմարտությունների ներդրում և կենդանի պատմության շարունակություն: Առավել դժվար է ներկան ապագային թարգմանելը կամ ապագայի լեզուն գտնելը: Ապագայի հայելու մեջ ինքդ քեզ տեսնելու և ըստ այդ տեսլականի վերափոխվելու ու նորոգվելու կարողությունը ազգային ինքնության շարունակականության միակ երաշխիքն է:

 

Կամո

Սբ Մեսրոպի, սբ Սահակի և նրանց աշակերտների ոգեղեն առաքելությունը մեզ է փոխանցում ոչ միայն մեր ինքնության ընկալման խորագույն շերտեր, այլև ապագան տեսնելու և թարգմանելու յուրահատուկ բանալիներ:

 

Լիլիանա

 Ավելին, այսօր երբ Աստվածաշունչն արդեն թարգմանված է, Աստված խոսում է հայերեն, թարգմանությունն այլ նպատակ պիտի հետապնդի:

 

 

 

 

Մանվել

Մեր խորին համոզմամբ այսօր պետք է թարգմանությունն օգտագործել ոչ միայն օտարալեզու գրականությունը թարգմանելու համար, այլ մեր գրականությունը օտարներին հասանելի, մեզ օտարներին ճանաչելի դարձնելու համար: Ահա թե ինչու որպես այս դասի վերջերգ ներկայացնում ենք Պարույր Սևակի <<Քիչ ենք, բայց հայ ենք>> բանաստեղծության անգլերեն թարգմանությունը:

 

 

      Կարինե    We are few but we are called Armenians

We do not put ourselves above anyone

Simply we also admit that we, only we have Mount Ararat

 And that it is right here on the clear Sevan

that the sky could make its exact duplicate

   Սիլվի Simply David has indeed fought right here

Simply the Narek was written right here

Simply we know how to build from the rock, a monastery

How to make fish from stone, how to make man from clay

To learn to become the student of the beautiful,

the kind, the noble, and the good.

 

 Նարե We are few, truly, but we are Armenians

And by being few we do not succumb

Because it is better to be few in life, then to control life by being many

Because it is better rather to be few, then to be masters by being many

Because it is better to be few, then to be swindlers

     ՄիլենաWe are few, yes, but we are Armenians

And we know how to sigh from yet unhealed wounds

But with a new juice we rejoice and we cheer

We know how to thrust into the foe's side

And how to lend a helping hand to our friend

 Մանե How to repay goodness which was done to us

 by compensating for each one by ten

And the benefit of it just in the sun

We vote with our lives, not only with our hands

Հ. Տարոն Yet if they desire to rule us with force

We know how to smoke and how to quench their fire

And if it is needed to disperse darkness

we can turn into ashes like burning candles

 Դ. Տարոն And we know as well how to make love with lust

And we do this always by respecting others

See we do not put ourselves above anyone,

but we know ourselves We are called Armenians

And why should we not feel proud about that

We are, We shall be, and become many.