6-сыныпқа арналған ежелгі қазақстан тарихынан жұмыс дәптері

Ежелгі Қазақстан тарихы жұмыс дәптері             6      Құрастырған:  Ж.Әбдірашев атындағы №62 мектеп­лицейінің  тарих пәні   мұғалімі     Жалғасбаева Б. Мазмұны : Кіріспе                                                                                                                   1 І­тарау.    «Ежелгі адамдардың өмірі» 1.Адамның пайда болуы                                                                                      2 2.Қазақстанда алғашқы адамдардың пайда болуы                                           3 3.Рулық қауымның пайда болуы                                                                        4 4.Ежелгі адамдардың кәсіптері                                                                           5 5.Алғашқы тастан жасалған еңбек құралдары                                                  6 6..Ерте тас дәуірі Қазақстан территориясында (палеолит)                              7 7. Қазақстан территориясы орта тас дәуірінде. (мезолит)                                8 8.Мезолит дәуіріндегі табиғи­климаттық өзгерістер                                        9 9.Қазақстан территориясындағы мезолит дәуірінің тұрақтары                      10 10.Мезолит дәуіріндегі алғашқы адамдардың       қоғамдық өміріндегі өзгерістер                                                                     11 ІІ­тарау. «Қазақстан территориясындағы неолит және энеолит дәуірі» 11. Қазақстан территориясы жаңа тас дәуірінде. (неолит)                              12 12.Қыш өндіру кәсібінің пайда болуы                                                               13 13.Қазақстан  территориясындағы неолит дәуірінің тұрақтары                     14 14.Мыстытас дәуірі (энеолит)                                                                            15 15.Діни наным­сенімдердің пайда болуы                                                         16 ІІІ­тарау.  «Қола дәуіріндегі  Қазақстан» 16.Қола дәуіріндегі Қазақстан                                                                            17 17.Қазақстан территориясындағы мыс пен қалайы кен орындары                 18 18.Андронов мәдениеті                                                                                       19 19..Андроновтықтардың шаруашылығы мен тұрмысы                                   20 20.Қола дәуіріндегі климаттың өзгеруі                                                             21 21.Беғазы­Дәндібай мәдениеті                                                                           22 ІV­тарау.  «Ерте темір дәуіріндегі Қазақстан» 22.Қазақстан аумағындағы тайпалық одақтар                                                  23 23.Сақ тайпаларының қоныстануы                                                                    24 24.Тәуелсіздік үшін сақтардың күресі                                                               25 25..Көшпелі мал шаруашылығының пайда болуы                                           26 Алғы сөз       Бүгінгі   таңдағы   еліміздегі   білім   беру  ісі   баланың   жас   ерекшеліктеріне   сай,   төл тарихының   даму   кезеңдерін   білуі,   қоғамдық   ортаның   әлеуметтік­экономикалық   дамуына икемделіп  отыруына  бағытталған.  Қоғамдық  пәндер оқушының жеке тұлғалық  дамуы мен жалпы дамуға дайындығы мәселелерінің бірлігін шешуге көмектеседі.          6­сынып оқушыларына арналып жасалған   бұл жұмыс дәптері оқушыларға   өз бетінше жұмыс   жасата   отырып,   сабақта,   сабақтан   тыс   мезгілде   өз   Отанының   тарихын   білуге, құрметтеуге үйретеді.       Жұмыс дәптерінде жазбаша және заттай деректердің суреттері,тарихи карталар,кестелер берілген.Дәптермен   жұмыс   жасау   ертедегі   адамдардың   тіршілігі   туралы     мәліметтерді   өз бетінше түсініп,талдауға көмегін тигізеді.       Жұмыс дәптері жалпы 6­сыныптың бірінші жарты жылдығында сабаққа қосымша жұмыс жасау үшін құрастырылып,жасалды.              Жұмыс дәптеріндегі бос орындарға ұғымдар, жаңа сөздер, терминдер, оқиғалардың болған   мезгілі   жазылады.   Бұл   тақырыпты   меңгерту   үшін   жасалған.   Схема,   кесте,карта, суреттер тапсырманы орындау кезінде ақпарат ретінде пайдалану үшін қажет.              Жұмыс дәптерінде 4 тарау толық қамтылған. Олар оқу материалын терең меңгеруге жәрдемдеседі.    Жалпы  бұл жұмыс  дәптері    сабақ  процесінде  уақытты  тиімді  пайдалануға,  оқушыларға жеке,жұптық, топтық  жұмыс жасау кезінде де өте тиімді көмекші құрал бола алады.   Оқулық пен жұмыс дәптері бірін­бірі толықтырып,сабақтың мәнді өтуіне көп көмегін береді. Кіріспе   №1­тапсырма: Жалпы тарихтың кезеңдеріне қатысы жоқ кезеңнің астын сызыңыз: Жалпы тарих: Орта ғасырлар тарихы.   (V­XVII ғасырлар) Болашақ заман тарихы.    (Алдағы ғасырлар) Жаңа заман тарихы.  (XVII­XIX ғасырлар) Ежелгі дүние тарихы.  (V ғасырға дейін) Қазіргі заман тарихы. (XX ғасырдан бастап.) Дамыған заман тарихы  ( ХХІғасырдан бастап) №2­тапсырма «Тарихи диктант» Адамзат   баласының   негізін   құраған   алғашқы   адамдар   бастапқы   кезеңде   ________________ болып,бірте бірте ______________________,кейін _____________________жүйемен өмір сүрді. №3­тапсырма Жалпы адамзат тарихындағы дәуірлерді ата! 1_________________________________ 2_________________________________ 3_________________________________ №3­тапсырма Берілген тақырыпқа шағын әңгіме құрастырыңыз. Егер мен ежелгі заманда өмір сүрсем.......... ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ ­­­­­­­­­ І­тарау.Ежелгі адамдардың өмірі. 1. Алғашқы адамдардың пайда болуы   №1­тапсырма Қазіргі адамдарға ұқсайтын адамзат қалыптасуының негізгі екі көзқарасы: 1.­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ол бойынша адамзатты Құдай жаратты 2.­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ол бойынша адам,адамға ұқсас маймылдан жаратылған. №2 тапсырма                                  «Жылдар сөйлейді»                                                                Хронологиямен жұмыс Уақыты Тарихи оқиға Адам баласы жер бетінде пайда болды Ежелгі тас дәуірі(палеолит) Ерте палеолит Кейінгі палеолит Олдувэй Ашель Мустье №3­тапсырма                                                  Сәйкесін тап! Епті адам Питекантроп Тік жүретін адам Синантроп Қытай адамы Кромоньондық Саналы адам Австролопитек Суретке қарап,алғашқы адамдардың өмірі туралы әңгімелеп беріңіз! 2.Қазақстандағы алғашқы адамдардың пайда болуы №1­тапсырма                            «Тарихи диктант» Қазақстан жерінде алғашқы адам шамамен бұдан __________жыл бұрын табылған. Ерте палеолитке жататын біздің жерімізден табылған тас  құралдар___________________________________________________________________ №2­тапсырма                                 Иә    немесе     жоқ   Қазақстанның   оңтүстігіндегі   Қаратаудан 1.Алғашқы   адамдардың   еңбек   құралдары   табылды.___________________________________________________________________ 2.Қазақстан   өңірінен   табылған   еңбек   құралдары   ұқсас.______________________________________________________________________ 3.  Алғашқы адамдардың көне іздері Маңғыстау түбіндегі Шақпақата.Қазақстанның  оңтүстігіндегі Шабақты,Қазанғап,Тәңірқазған т.б. қоныстарынан табылған___________________________________________________________________­   Франция   жеріндегі   құралдарға   өте №3­тапсырма      «Кестемен жұмыс»     АЛҒАШҚЫ АДАМДАРДЫҢ ПАЙДА БОЛУЫ Атауы Табылған жері Австралопитек «епті адам» (homo habilis) Питекантроп«тік жүретін адам» (homo erectus) Синантроп «қытай адамы» Кроманьондық «саналы адам» (hоmо sapiens) Тестпен жұмыс. 1.Қазақстан аумағында табылған адамның кезеңі. а)б.з.б 5 млн жыл бұрын ә) б.з.б 4 млн жыл бұрын б)б.з.б 3 млн жыл бұрын в)б.з.б 1 млн жыл бұрын 2.Ежелгі адамдардың Қазақстан жеріндегі заттай куәлары: а)Сүйектері ә)тас құралдар б)үңгірлері в)ыдыс аяқтары 3.Маңғыстау түбінен табылған алғашқы адамдардың қонысы: а)Қазанғап ә)Шақпақата б)Тәңірқазған в)шабақты 4.Тік жүретін адамдар ­­­­­­­­білді: а)сөйлеуді ә)киім тігуді б)от жағуды в)жазуды 3.Рулық қауымның пайда болуы №1­тапсырма  Жаңа сөздердің анықтамасын жаз! Қауым____________________________________________________________________  Аналық ру_________________________________________________________________ Аталық ру_________________________________________________________________ Экзогамия_________________________________________________________________ Көсемдер__________________________________________________________________ №2­тапсырма Қауым мүшелерінің атқаратын міндеттері мен қызметтерін тауып,жазыңыз! Аналық ру Аталық ру №3­тапсырма Тестпен жұмыс 1.Туысқан адамдар ұжымының атауы а)адамдар тобыры ә)рулық қауым б)отбасы в)аналық ру 2.Рудың мәселелері қалай шешілді? а)дауыс берумен ә)жалпы жиналыста б)сайлаумен в)әскер күшімен 3:Ру басшылары: а)жауынгерлер ә)егіншілер б)көсемдер в)аңшылар 4.Рулас адамдар арасында некеге тыйым салу а)экзогамия ә)эндогамия б)аралас неке в)әмеңгерлік 4.Алғашқы адамдардың кәсібі. №1­тапсырма Алғашқы адамдардың еңбек құралдары: 1.__________________________________ 2.__________________________________ 3.__________________________________ 4.__________________________________ Алғашқы адамдар аулаған жабайы аңдар: 1.__________________________________ 2.__________________________________ 3.__________________________________ 4.__________________________________ №2­тапсырма «Анықтамасын жазыңыз!» Терімшілік  дегеніміз________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ Аңшылық  дегеніміз _______________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________    №3­тапсырма Суретпен жұмыс. Суретке қарап,әңгіме құрастырыңыз!   Қандай тақырып қояр едіңіз! 5. Алғаш тастан жасалған еңбек құралдары   №1­тапсырма      Жасырынған сөздер: Алғашқы адамдардың маймыл мен жануарлардан ерекшелігі неде? ______________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________  Алғашқы еңбек құралдары негізінен жасалды: _____________________________________  Ежелгі адамдардың алғашқы еңбек құралдары:____________________________________ ___________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ №2­тапсырма. Бұл қандай тас құралдар?    Атауын жазыңыз! _____________________        ___________________________ ________________________ Өзін­өзі тексеру тесті. 1.Қол шапқы мен жарғыш пайда болды а) энеолитте ә) қола дәуірінде б) неолитте в) ашель заманында 2.Тас құралдың жүзін өткірлеу әдісі а) қашау ә) ретушь әдісі  б) жону в) кесу 3.Жердің күрт суытқан кезеңі а) мұз басу дәуірі ә) қатты ыстық климаттың орнауы б) топан су қаптаған кезең в) қола дәуірі 4.Алғашқы адамдар нені паналады? а) орманды ә) тұрақтарды б) ағаш қуысын в) тауды                 6.Қазақстан территориясы ерте тас дәуірінде №1­тапсырма Хронологиямен жұмыс. Уақыты Тарихи оқиға Ежелгі тас дәуірі(палеолит) Ерте палеолит Кейінгі палеолит Олдувэй Ашель Мустье №2­тапсырма Палеолит кезеңіне жататын қандай тұрақтар  табылған? Қаратау жоталарынан________________________________________________________ Орталық Қазақстаннан_______________________________________________________ Шығыс Қазақстаннан ________________________________________________________ Батыс Қазақстаннан__________________________________________________________ №3­тапсырма Термин сөздермен  жұмыс! Нуклеус___________________________________________________________________ Болос______________________________________________________________________ Дротик_____________________________________________________________________ Гарпун_____________________________________________________________________ №4­тапсырма    «Картамен жұмыс» Ерте тас дәуірніде Қазақстанның қай аумақтарынан тас құралдар табылған? Картаға белгілеңіз! 7.  Қазақстан территориясы орта тас дәуірінде(мезолит) №1­тапсырма     Сөйлемді толықтырыңыз! 1.Орта тас ғасыры   __________________________________________________________________ 2. Ғалымдардың есептеуі бойынша мұздық ери бастады: ______________________________ 3. Мезолиттің басты жаңалығы: __________________________________________________ 4. Мезолит адамының негізгі кәсібі: _______________________________________________ 5. Қазақстандағы мезолиттік тұрақтар саны: ____________________________________________ 6. Алғашқы егіншіліктің  егін оратын тас құралы:____________________________________ 7. Ертедегі егіншілердің жер жыртатын құралы: ______________________________________ 8.   Мезолит   заманының   үлкен   жаңалығы,   ұзындығы   1­2   см   ұсак   жаңқа  тастардан   жасалаған құралдар: __________________________________________________________________ №2­тапсырма         «Тарихи диктант» Қазақстанда   мезолит   дәуірінің  ____       астам   тұрақтары   белгілі.     Сол   дәуірдің   аңшылары ____________________   өзендерінің   жағалауларын   мекендеген.   Әйелдер   мен   еркектер арасында   ____________________     пайда болды.      №3­тапсырма                Кестемен жұмыс:                         Кезең     Б.з.б 10 мың жыл бұрын                       Оқиға       Қолайлы климат Өзін­өзі тексеру тесті. 1.Жер бетінің күрт суый бастауы басталды  а) 500 мың жыл бұрын  ә) 1 млн жыл бұрын  б) 300 мың жыл бұрын  в) 100 мың жыл бұрын  г) 200 мың жыл бұрын  2. Екі жағынан да өңделген қарапайым шапқыш тас құрал атауы  а) Бифас  ә) Шапқы  б) Қырғыш  в) Чоппер  г) Сына 3. 1938 ж Өзбекстаннан неандертальдық баланың сүйегі табылған үңгір  а) Шақпақ ата  ә) Арыстанды  б) Тесіктас   в) Шабақты  г) Бөріқазған  4.Мезолит   заманының   үлкен   жаңалығы   болып   саналатын   ұсақ   жаңқа   тастардан   жасалған құралдар атауы  а) Қырғыш  ә) Бифас  б) Ретушь  в) Тескіш  г) Микролит  5. Қазақстан аумағындағы белгілі мезолиттік тұрақтар саны  а) 10­нан астам  ә) 20­дан астам б) 40­тан астам     в) 50­ден астам      г) 30­дан астам 8.Мезолит дәуіріндегі табиғи­климаттық өзгерістер №1­тапсырма Кестемен жұмыс Мезолит дәуіріндегі өзгерістер: Табиғат Жан­жануар Құралдар №2­тапсырма Сұрақ­жауап: 1.Осыдан неше мың жыл бұрын жер күрт жылына бастады? ___________________________________________________________________________ 2.Суыққа төзімді жануарлар неліктен азая бастады? ___________________________________________________________________________ 3.Қандай ұсақ жануарлар өмірге келді? ___________________________________________________________________________ 4.Аңшылықта адамдарға көмегі тиген қандай жануар? ___________________________________________________________________________ №3­тапсырма «Шындық немесе жалған» 1.Мезолитте садақ пен жебе шықты 2.Жануарлар қолға үйретіле бастады 3.Қалалар салынды 4.Жер бетінде мұз дәуірі болып жатты 5.Б.з.б.2,6-140 мың жылдар арасын қамтыды 6 Б.з.б.12-5 мың жылдық арасын қамтыды 7.Микролиттер өмірге келді №4­тапсырма Басқатырғыш Сөздердің дұрыс жазылу ретін тауып, сол сөздерді түсіндіріңіз.  МОТАРЛКИ   МНОТАМ  МКЛАТИ ЕБЖЕ 9.Мезолит дәуірінің тұрақтары. №1­тапсырма      Кестемен жұмыс Мезолит дәуірінің тұрақтарын табылған жеріне байланысты толтырыңыз! Тұрақтар Табылған жері №2­тапсырма     Картамен жұмыс  Мезолит дәуірінің тұрақтарын картада белгілеңіз!   Тестпен жұмыс. 1.Мұздықтар ери бастаған кезең: а)15 мың жыл бұрын ә)14 мың жыл бұрын б)13 мың жыл бұрын в)10 мың жыл бұрын 2.Садақ пен жебе пайда болған дәуір: а)палеолит ә)мезолит б)энеолит в)қола дәуірі 3.Балық аулауда қандай құрал пайдаланды? а)Гарпун ә)бифас б)дротик в)микролит 4.Жебелі садақ қалай аталды? а)ретушь ә)чоппинг б)чоппер в)болос 5.Күннің жылынуы қандай шаруашылықтың дамуына әкелді? а)егіншілік ә)аңшылық б)терімшілік в)балық аула 10.Мезолит дәуіріндегі алғашқы адамдардың қоғамдық өміріндегі өзгерістер. №1­тапсырма     Қауым мүшелері және олардың міндеттерін кестеге түсіріңіз! Қауым мүшелері Атқаратын міндеттері 1. 2. 3. Инициация (бағыштау) дегеніміз­ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ №2­тапсырма Мезолит   дәуірінде   қолға   ұстаған   жануарларды   тауып,жазыңыз   және   олардың маңыздылығы туралы  айтыңыз! ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ №3­тапсырма                                  Әңгіме құрастыру Мен орта тас ғасырындамын   _______________________________________________________________________________ _ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________  №4­тапсырма     Ұқсастығы мен айырмашылығын табыңыз!   Ерте тас ғасыры                                                                       Орта  тас   ғасыры  ІІ­тарау.  «Қазақстан территориясындағы неолит және энеолит дәуірі»                 11.Қазақстан территориясы жаңа тас дәуірінде (неолит) 1­тапсырма Жаңа тас ғасыры  _________________________________________________________________        Неолит дәуірінде адамдар ойлап тапқан еңбек құралдарының аттарын жазыңыз! ________________________________________________________________________________ №2­тапсырма.    Суреттерді адамзат дамуының кезеңіне қарай ретімен  белгілеңіз! Өзін­өзі тексеру тесті. 1. Жер бетінде бұдан 100­35 мың жыл бұрын өмір сүрді:  а) "Епті адамдар"  ә) Неандертальдықтар  б) Кроманондықтар  в) "Саналы адамдар"  г) Синантроптар  2. Қазақстан аумағында ең ежелгі адамдардың өмір сүрген аймағы  а) Солтүстік Қазақстан  ә) Батыс Қазақстан  б) Шығыс Қазақстан  в) Орталық Қазақстан  г) Оңтүстік Қазақстан  3. Тас өңдеу биік деңгейге көтерілген кезең  а) Орта полеолит  ә) Кейінгі полеолит  б) Мезолит  в)Неолит  г) Ерте полеолит  4. Адамдардың дән үккішті ойлап тапқан кезеңі  а) Неолитте  ә) Мезолитте  б) Қола дәуірінде  в) Темір дәуірінде  г) Палеолитте   5. Неолит дәуірінің Шығыс Қазақстан жеріндегі тұрағы  а) Шабақты  ә) Ертіс  б) Усть­Нарым  в) Зеленая Балка  г) Алтай тұрағы                              12.Қыш өндіру кәсібінің пайда болуы №1­тапсырма     «Сұрақ­жауап» 1.Керамика(қыш құмыра) жасау қай кезеңде қалыптасты? _________________________ 2.Қыш құмыралар қалай жасалды? _____________________________________________ ________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ 3.Неолит кезеңін неліктен «қыш құмыралар» заманы деп атады?____________________ ________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ №2­тапсырма   Кестені толтырыңыз! Тәуелді шаруашылық Өндіргіш шаруашылық                                       №3­тапсырма Қыш құмыралардың жасалуы туралы әңгімелеп беріңіз! 13.Неолит дәуірінің тұрақтары №1­тапсырма   «Сандар сөйлейді». 800­ге жуық________________________________________________________________ 150­ге жуық________________________________________________________________ №2­тапсырма Неолиттік тұрақтар орналасу сипатына қарай 4­түрге бөлінеді.                  Олар: 1. 2. 3. 4. №3­тапсырма  Неолиттік тұрақтарға түсінік беріңіз! Қараүңгір: ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ Сексеуіл: ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ №4­т апсырма         «Картамен жұмыс» Картаға неолит дәуіріне жататын тұрақтарды белгілеңіз! 14.  Мыстытас дәуірі (энеолит) №1­тапсырма: 1. Мысты­тас дәуірі_____________________________________________________________ 2. Адамзат баласының тұрмыста тұңғыш пайдаланған металы: ________________________ 3. Мыс­тас ғасыры қоғамындағы екі ірі өзгеріс:_____________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ 4. Ең алғашқы ірі қоғамдық еңбек бөлінісі: _________________________________________ ______________________________________________________________________________ 5. Жылқы сүйектері өте көп табылған Солтүстік Қазақстандағы энеолиттік тұрақ: ________ ______________________________________________________________________________ 6. Энеолиттік Ботай тұрағынан табылған тұрғын үйлердің саны: ______________________ 7.Ботай тұрағына сипаттама бер: а) Хронологиялық шегі:_________________________________________________________ ә) Баспаналр саны:______________________________________________________________ б) Еңбек құралдары:____________________________________________________________ в)Мал өсіру:___________________________________________________________________ г) Аңшылық:__________________________________________________________________ 9.Энеолит кезеңінде ботайлықтардың жетістігі: ____________________________________ ______________________________________________________________________________ №2­тапсырма Өзін­өзі тексеру тесті. 1. Адамзат баласының металдан жасалған құралдарды игере бастауы басталған дәуір а) Кейінгі полеолит ә) Қола дәуірі б) Энеолит в) Мезолит г) Темір дәуірі 2. Солтүстік Қазақстан жеріндегі 158 тұрғын үй табылған энеолиттік тұрақ а) Сексеуіл ә) Шабақты б) Усть­Нарым в) Пеньки г) Ботай 3. Қоғамдық еңбек бөлінісі пайда болған дәуір а) Энеолит ә) Мезолит б) Қола дәуірі в) Темір дәуірі г) Кейінгі тас ғасыры 15.Діни наным сенімдердің пайда болуы   №1­тапсырма  Алғашқы діни түсініктерді сәйкестендір! Анимизм Тотемизм Фетишизм Магия Сиқырлау жан мен рухтың байланысы жануарларға табыну жансыз заттарға табыну №2­тапсырма Рафт-стратегиясы бойынша ой — толғаныс Осы игерілген тақырып бойынша, әр қатар 1. 2. 3. «Киелі жануарлар» «Менің дін  туралы түсінігім» «Дінім­діңгегім» тақырыбында  шағын шығарма жазып, сонан соң оқиды. ___________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________ _ №3­тапсырма    Семантикалық карта      «Мағынаны айыру»    ( + ­ ) шаманизм фетишизм магия   Бой тұмарлар Гипноздау Емшілер Мүсіндер бақсы,балгерлер жадыны ұрлау   ІІІ­тарау «Қола дәуіріндегі Қазақстан» 16.Қола дәуіріндегі Қазақстан. №1­тапсырма        1. Қола дәуірінің хронологиясы: __________________________________________________ 2.  Қоланың алыну қосындысы: __________________________________________________ 3.Қоланың қасиеттері:___________________________________________________________                                                                               №2­тапсырма Қоладан жасалған еңбек құралдары: 1. 2._________________________________________________________________________________ 3._________________________________________________________________________________ 4. №3­тапсырма Тиісті сөздерді қойып,жазыңыз! Қола дәуіріне жататын.................... Қазақстандағы............... мен................... қоныстары  орлармен және дуалдармен қоршалған. Сондай – ақ ғалымдар Орталық Қазақстан аумағынан  қола дәуіріне тән...... қонысты,...... обаны зерттеді. Оңтүстік Қазақстан мен Жетісудағы...........  пен............... жартастарынан табылған суреттер бұл аймақта да қола дәуірінде адамдар  мекендегенін білдіреді. Сырдарияның төменгі ағысындағы, қола дәуірінің соңғы кезеңіне  жататын.................. кесенесі. Өздерінің дене құрылысы жағынан андрондықтар...............  ұқсаған.  Керек сөздер:(Солтүстік) ( Петровка) Боголюбов) (30) ( 150) (Таңбалы – тас) (Қаратау)  (Түгіскен) (еуропеоидтерге) Тестпен жұмыс 1. Қола дәуірі: А) б.з.б. 500-400 ж.ж.  В) б.з.б. 3000­2800 м.ж.         С) б.з.б. 2800­900 м.ж.          D) б.з.б. 2500­2000 м.ж.      Е) б.з.б. 2000­1500 м.ж.  2.  Қола  дегеніміз –  А) мыс + темір                           В) темір+күміс                        С) мыс+қалайы                     D) алтын+мыс                      Е) темір+қалайы  3. Қола дәуірі қоныстарының көбінесе орналасқан жері:  А) тау бөктерінде                      В) өзендер жағасында            С) орманда                            D) далада                               Е) жолда  4. Қола дәуірінің алғашқы ескерткіштері табылған жер:  А) Алексеев                               В) Беғазы                                 С) Андронов                         D) Дәндібай                           Е) Петровка  17.Мыс пен қалайы кен орындары   №1­тапсырма 1. Қола дәуірінде негізінен қалайы игерілген өңір: ___________________________________ 2. Қола дәуірінде негізінен мыс игерілген өңір: _____________________________________ 3. Kөне заманда Жезқазғаннан 1 млн тонна кен өндіргені туралы мәлімдеген қазақтың белгілі ғалымы: ________________________________________________________________ 4. Қола дәуірінде 1100 тонна қалайы шығарылған кен орыны: _________________________ 5. Қола дәуірінде кенді қорыту үшін салынған күрделі құрылыстар: ____________________ 6.Қола дәуірі адамдарының әдет­ғұрпы : ___________________________________________ 7.Діни түсініктері: _____________________________________________________________ Өзін­өзі тексеру тесті. 1. Тастан және мыстан жасалған еңбек құралдарын ығыстырған кезең а) Палеолит дәуірі ә) Қола дәуірі б) Неолит дәуірі в) Темір дәуірі г) Мезолит дәуірі 2. Қола дәуірінде Жезқазған өңірінен 1 млн тоннадай кен өндірілгенін айтқан белгілі ғалым. а) Сатпаев ә) Ақышев б) Марғұлан в) Төлеубаев г) Алпысбаев 3. Мүлік теңсіздігінің қалыптаса бастаған дәуірі а) Палеолит ә) Мезолит б) Неолит в) Темір дәуірі г) Қола дәуірі 4. Қола дәуіріне тән 30 қоныс, 150 оба зерттелген аймақ а) Оңтүстік Қазақстан ә) Солтүстік Қазақстан б) Орталық Қазақстан в) Батыс Қазақстан г) Шығыс Қазақстан 5. Мал бағудың көшпелі түріне көшу қалыптаса бастаған дәуір а) Неолит ә) Энеолит б) Темір в) Қола  г) Палеолит                         18. Андрон мәдениеті   №1­тапсырма.Мәліметтерді толықтыр! 1. Еуразия даласындағы қола дәуірінің мәдениеті: ________________________________ 2. Андрон мәдениетінің ең алғашқы ескерткіштері табылған жер: ___________________ ___________________________________________________________________________ Андрон мәдениетінің алғашқы ескерткіштерін тапқан: Б.Г.Андрианов 1914 жылы. 3.Қазақстан   аумағындағы   Андрон   мәдениетінің   алғашқы   ескерткіштерін   тапқан: ______________________________________________________________________________ 4. Солтүстік және Батыс Қазақстанда табылып зерттелген Андрон мәдениеті қоныстарының саны: ___________________________________________________________ 5. Қола дәуіріне жататын Солтүстік Қазақстандағы қоныстар: _________________________ ______________________________________________________________________________ 6. Батыс Қазақстандағы қола дәуірінің қонысы: _____________________________________ Шығыс Қазақстандағы қола дәуірінің қонысы: _____________________________________ 7. Қостанай облысы мен Челябі облысының шекарасында табылған қола дәуіріндегі ежелгі қала: _________________________________________________________________________ 8. Қола дәуіріне тән 30­дан аса қоныс пен 150­ден астам обалар табылған Қазақстан өңірі: ___________________________________________________________________________________ Ия Жоқ №2­тапсырма.           Дискуссиялық карта  Сұрақтары  Андрондықтар аң аулаумен айналысты  Сүт тағамдарын әзірледі  Тек қана қой мен ешкі өсірді  Еділ мен Жайық бойын қоныстады  Дәнүккіш пен келіні ойлап тапты  Көшпелі мал бағу қалыптасты  Тұрғын үйлерді үш түрге бөлуге  болады  Жылқы күш көлік ретінде пайдаланылды   19. Андрондықтардың шаруашылығы мен кәсібі №1­тапсырма     Сөйлемдерді толықтыр! Ерте қола дәуірінде (б.з.б. XVIII – XVI ғғ.) мал өсіру, негізінен   _______________________, __________________________ түрде болды. Мал шаруашылығындағы жайлаулық тәсіл дегеніміз: Түйе қолға үйретілді: ___________________________________________________________ Қола дәуірінде тебіндеп жайылуына байланысты саны артқан мал: ____________________  Андроновтықтар айналысқан егіншілік түрі: _______________________________________ Андроновтықтардың астықты ору үшін қолданған құралдары: ________________________ Қола дәуірінің қоныстары көбінесе орналасты: _____________________________________ Қола дәуірінің тұрғын үйлері екі түрге бөлінді:______ _______________________________ ______________________________________________________________________________ Андрондықтар қасиетті деп санаған орын: _________________________________________ Андрондықтар өсірген  мал түрлері: А).___________________________________________________________________________ Ә).___________________________________________________________________________ Б).___________________________________________________________________________ №2­тапсырма Өзін­өзі тексеру тесті. 1. Андроновтықтардың сүт өнімдері мен етті сақтау тәсілі а) Жердің бетінде салынған тұрақтарда ә) Тыстағы ұраларда б) Ет пен сүтті кептіріп сақтаған в) Арнайы қыш құмыраларда г) Жер еден астындағы шұңқырда 2. Андрондықтардың бет бейнесін сипаттаған ғалым. а) Ақышев ә) Алексеев б) Герасимов в)Алпысбаев г) Массон 3. Андроновтықтардың мойынға таққан тұмаршалары а) Асыл тастар ә) Жыртқыш аңдардың азу тісі б) Мал сүйегі в) Қола салпыншақтар г) Алтын әшекей 4. Солтүстік және Батыс Қазақстандағы зерттелген Андрон мәдениетінің қоныстар саны а) 35­тен аса ә) 50­ден аса б) 80­нен аса в) 100­ден аса г) 18­ден аса 5. Андроновтықтардың тасқа салынған суреттері табылған жерлер а) Тарбағатай, Қалба, Нарын ә) Қаратау жоталары б) Атасу, Беғазы, Дәндібай в) Таңбалы, Жасыбай, Хантау г) Алтай, Нарын, Зырян               2  0. Беғазы­Дәндібай мәдениеті   .№1­тапсырма         Сөйлемді толықтырыңыз! 1. Беғазы­Дәндібай мәдениетіне жататын жерлеу орындарының көпшілігі: ______________ ________________________________________________________________________ 2. Қола дәуірін жоспарлы зерттеу басталды: ________________________________________ 3. Көшпелілердің қола дәуіріндегі тарихы мен мәдениетін зерттеген: _________________ 4. Қола дәуірінде Қазақстан жерін мекендеген тұрғындардың қоғамдық құрылысы:  ______________________________________________________________________________ 5. Қола дәуірі  қандай дәуірді алмастырды?:  ______________________________________________________________ 6. Қола дәуірінде қауым ішінде мал­мүлік теңсіздігінің шығуы: _______________________ ______________________________________________________________________________ 7.Ежелгі   салт­дәстүрлер   мен   әдет­ғұрыптардың   бұлжымай   орындалуын   қадағалаған   жоғары дінбасы: _______________________________________________________________ 8. Қола дәуірінде әр түрлі жыртқыш аңдардың тістерінен жасады:  ___________________________________________________________________ 9. Андрондықтардың тасқа салған суреттері табылды: ____________________ ___________________________________________________________________ 10. Петроглифтардың көп шоғырланған Жетісудағы ескерткіші: ____________ ___________________________________________________________________ 11. Қола дәуірінде адамдарды жерлегенде басын қаратқан жақ: _______________ №2­тапсырма «Сәйкестендіру тесті» 1.Беғазы Дәндібай. 2.Арқайым 3.Андрон 4.Түгіскен 5.Таңбалы тас А. Солтүстік Қазақстан  В. Орталық Қазақстан С. Сырдарияның төмегі ағысы Д. Жетісу Е. Сібір №3­тапсырма Қола дәуірі мен тас дәуірінің айырмашылығы және ұқсастығын анықтаңыз!       Қола дәуірі Тас дәуірі ІV­тарау.  «Ерте темір дәуіріндегі Қазақстан» 21.Қазақстан аумағындағы тайпалық одақтар   №1­тапсырма Қазақстан жеріндегі ежелгі тайпалар қоныстанған жерлерді картаға белгілеңіз! №2­тапсырма Сақтар туралы алғашқы мәліметтерді қалдырған зерттеушілерді  ата! Зерттеушілердің аты: Не туралы зерттеді?  №3­тапсырма  Сақтардың негізгі үш (3) тобы (парсы деректері бойынша):  ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ Ерекше белгілері:  Жауынгерлер тобына тән дәстүрлі түс: _________________________________________  Абыздарға тән дәстүрлі түс: __________________________________________________ Абыздардың ерекше белгісі: __________________________________________________ Сақ жауынгерлерінің ежелгі үнді­иран тіліндегі атауы: ___________________________  Сақ қоғамындағы «Сегіз аяқтылар» дегеніміз: ___________________________________ ___________________________________________________________________________  Сақ қоғамы өкілдері мен олардың атқарған қызметтері:  Абыздар   __________________________________________________________________ Халық жиналысы ___________________________________________________________  Көсем_____________________________________________________________________ №1­тапсырма 22.Сақ тайпаларының қоныстануы Мағынаны таны!  «Сақ» сөзінің парсы жазбаларындағы мағынасы: ________________________________  «Сақ» сөзінің иран жазбаларындағы мағынасы: __________________________________ «Сақ» сөзінің грек жазбаларындағы мағынасы: __________________________________ Сақтар туралы «Киімі мен өмір сүру дағдысы скифтерге ұқсас» деп жазған: __________ ___________________________________________________________________________ Ежелгі грек авторларының сақтарға берген атауы: ________________________________ Ежелгі грек тарихшысы Геродоттың (б.з.б. 484 – 425 жж.) сақтарды атауы: ___________ №2­тапсырма    Картамен жұмыс                «Сақтардың мекендеген жерлерін картаға белгілеңіз!»      №3­тапсырма     Кестемен жұмыс     «Сақ тайпаларының орналасуы»        № Сақ топтарының аты Мекендері Шошақ бөрік киген сақтар (тиграхауда) 1 2 3     Қара теңіздің солтүстігі, Арал теңізінің маңында. Сырдария мен Әмударияның төменгі ағысында. Мургаб аңғарында 23.Тәуелсіздік үшін сақтардың күресі №1­тапсырма             Сақ малшысы Шырақтың ерлігі туралы жазған грек тарихшысы: ________________ 7. Ұзақ жылғы соғыста сақтардың біраз жері парсылардың қол астына қарады. Сақтар мәжбүр болды: _____________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 8.   Б.з.б.   490   ж.   болған   Марафон   шайқасында   сақтар   парсылармен   бірігіп   соғысты: ___________________________________________________________________________ 9. Б.з.б IV ғасырда (б.з.б. 330­327 жж.) сақ жеріне қауіп төндірген: __________________ 10.   Грек­македон   басқыншыларына   қарсы   3   жыл   бойы   күрес   жүргізген   сақ   жауынгері: ________________________________________________________ №2­тапсырма «Басқатырғыш» Сөздердің дұрыс жазылу ретін тауып, сол сөздерді түсіндіреді.     СОРТИМИ ЙАДРИ ЫҚАРШ ТЕПНАМСИ №3­тапсырма      Кестемен жұмыс                                «Сақтардың Тәуелсіздік жолындағы күресі»   КІМДЕР ШАПҚЫНШЫЛЫҚ ЖАСАДЫ? САҚТАРДЫҢ ҚОЛБАСШЫСЫ ҚАШАН? НӘТИЖЕСІ Кир бастаған парсы әскері басып кірді Дарий бастаған парсылар Александр Македонский бастаған грек әскерлері                24. Көшпелі мал шаруашылығының пайда болуы   №1­тапсырма 1.Ерте   темір   дәуірінде   Қазақстан   тұрғындарының   көшпелі   мал   шаруашылығына   көшу себебі:________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ 2.Көшпелілер жануарларды қандай қасиеттеріне қарап таңдады және олар қандай малдар еді? __________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ №2­тапсырма        Мал шаруашылығының белгілі аймақтарда бірнеше түрі болды: 3. Таза көшпелі тұрмыс қалыптасқан аймақтар: __________________________________ 4. Жартылай көшпелі мал шаруашылығы дамыған аймақтар: _______________________ ___________________________________________________________________________ 5. Отырықшы шаруашылық дамыған өңірлер: ___________________________________ ___________________________________________________________________________  Дәстүрлі көшпелі мал шаруашылығының дамуына байланысты қалыптасқан жайылымдар: Көшпелілердің жазда мал жаю орындары: _______________________________________ Көшпелілердің күзде мал жаю орындары: _______________________________________ Көшпелілердің жылы қоралары бар тұрақтары: __________________________________ Көктемгі жайылым: __________________________________________________________ №3­тапсырма Көшпелілер нені білуі тиіс еді? 1­    _______________________________________________________________________ 2­   ________________________________________________________________________ 3­  ________________________________________________________________________ 4­  ________________________________________________________________________  Көшпелілердің негізгі баспанасы: _____________________________________________ 8. Киіз үй негізгі екі бөліктен құралған: _________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ 9. Киіз үйдің ағаш қаңқасы үш бөліктен тұрады: _____________________________ ____ 10. Киіз үйдің негізі: _________________________________________________________ 11. Ерте көшпелілердің баспаналарында пеш орналасты: __________________________ 12. Көшпелілердің баспаналарында киелі санаған орын: ___________________________ 13.  Табиғаттың дайын өнімін пайдаланған аңшы­терімшілерден көшпелілердің айырмашылығы _______________________________________________________________ Өзін­өзі тексеру тесті. 1. Табиғаттың дайын өнімін пайдаланған аңшы­терімшілерден көшпелілердің айырмашылығы а) Ру болып өмір сүруі ә) Өнім өндірді б) Еңбек құралдарын жасай білуі в) Баспана жасай білуі г) Көсемдердің пайда болуы 2. Жылқыны қолға үйретуге байланысты ойлап табылған жаңалық а) Мінуді ойлап тапты ә) Ет,сүтін пайдалану б) Көлік ретінде пайдалану в) Үзеңгі мен ауыздықты ойлап табу г) Терісін пайдалану 3. Таза көшпелі тұрмыс қалыптасқан аймақтар а) Шығыс және Оңтүстік Қазақстан ә) Орталық және Оңтүстік Қазақстан б) Батыс және Оңтүстік Қазақстан в) Барлық аймақтарда г) Батыс және Орталық Қазақстан 4. Малды қыста жаюға байланысты қалыптасқан жайылым. а) Тебінді ә) Күзеу б) Ауыспалы в) Аршып жеу г) Жайлау 5. Темір дәуірінде отырықшылық шаруашылық дамыған өңірлер а) Ертіс,Зайсан өңірлері ә) Алтай,Жетісу таулы аймақтары б) Сырдария, Шу, Келес өзендері аңғарлары в) Орталық Қазақстан жері1 г) Барлық өңірлерде Пайдаланылған әдебиеттер: 1.Ә.Т.Төлеубаев, Ғ.Д.Іргебаев.Қазақстанның ежелгі тарихы 6сынып. Алматы Атамұра2015. ж 2.Қазақстан тарихы. Очерктер Алматы: ҚРҰҒА,1993 ж 3.Қазақстан тарихы «Ежелгі заманнан бүгінгі күнге дейін»  Қозыбаев М.Қ б 5 томдық.       Т. 1­2             Алматы 1996­1997 жж 4. Ежелгі заманнан бүгінгі күнге дейінгі Қазақстан тарихының оқулық құралы.      Алматы: ҚРҰҒА,1992 ж 5.Қазақстан тарихы бойынша нақты деректер. (Ежелгі заманнан қазіргі кезге дейін) Алматы «Шың» 2012 6.Тесттер жинағы.