Айрықша өнім басу технологиясы туралы мәлімет

Айрықша өнім басу технологиясы туралы мәлімет      Сурет­1. Айрықша өнімдер Қазіргі кезде баспа өнімдерінің түр­түрі тәжірибеде бүгінгі қоғамдық қызметтің   барлық   жақтарын   қамтып,қайда   болмасын   қажетке   жарап   отыр. Айрықша   полиграфиялық   өнімдер,   соның   ішінде   күнтізбелер,   буклеттер, әртүрлі билеттер, банкнот, визитка, қағаз ақшалар және т. б. Өнімдер деп алатын болсақ, бұл өнімнің бәрі де полиграфисттердің қолымен типографияда өндіреді.  Буклет – басылым өнімінің бір категориясы, ол белгелі бір формада тұрақталмаған,   әр   түрлі   көлемде,   тапсырыс   берушінің   сай   жасала   береді. Буклеттер   көбіне   бір   парақтан,   бір   немесе   бірнеше   бүктеуден   тұрады. Буклеттің   көлемі   –   148x105мм­ден   297x630­ге   дейін   болады.   Буклет 200г/кв.м қалыңдықтағы қағаздан жасалады. Қосымша ламинация, вырубка, УФ–лактау, фольгамен оймалау тағы басқада безедірулер жатады.    Билеттер қарапайым кіші көлемде жасалатын өнім, поезд, автобустағы сияқты жол жүруге арналған, кинотеатр, қоғамдық мекемелерге кіру билеті, женә   т.б.   арналған   әртүрлі   көлемде,   қағаздың   қалыңдығы   мен   көлемі   де жасалады.   Конверттер – хат салып, документтер салып жіберуге арналған почта арқылы   жіберілетін,  екі   бүктеліп,  жан  ­  жағы   желімделіп   жасалатын   өнім. Өлшеміне,   желімдеу   түріне   безендіруіне   қарай   ажыратылады.   Стандартты немесе экспандерлік қағазда жасалған болып та бөлінеді. Өлшеміне қарай:         E65 (евроконверттер) – өлшемі 221x110мм,        С6 – өлшемі 162х114мм,         С5– өлшемі 229х162мм,        С4– өлшемі 324х229 мм. Банкноттар.   Банкнот   фабрикасы   типографиялар   басып   шығара   алмайтын   100   лі   баспалық   өнімдер   өндіреді.   Банкнот   фабрикасында шығарылатын әрбір өнімде жасырын түрдегі көптеген қорғаныстық сипатты белгілер бар. Оларды анықтау үшін мамандарға ғана танымал сынақ тәсілдер мен жабдықтар қолданылады. Визиткалар   –   жеке   тұлғаның   немесе   мекеменің   негізгі   мемлекеттері (аты­жөні,   мекен­жайы,   қызметі   т.б.)   жазылған   шағын   өнім.   Аталған, дизайнерлік   қағазда,   тиснение,   фольга,   ламинация   жасалған,   металлда жасалған визитка түрлері жасалады. ҚР­ның автобус билеттері газеттік, театр билеттері офсеттік, борланған жылтыр қағазда басылады. Тапсырыс берушінің қалауына сай және бағасына байланысты. 1.1 Басылым процестерінің технологиясының басу әдісін таңдау Мен дипломдық жұмысымда айрықша өнімдерін   басу үшін офсеттік басылым әдісін таңдадым.  Қазіргі кезде полиграфияда басу өнімін шығару үшін басылым қалыбында ашық және басылым элементтерінің орналасу реті мен қабылдаушы бетке бояу қабатының берілуіне   қарай түрлі басу әдістері пайдаланылады, ең көп тарағаны: шығынқы, офсеттік және ойыңқы. Офсеттік басу әдісін 1906 жылы американдық А. Рубел және неміс К. Герман ойлап тапқан.   Офсеттік әдістің басқа әдістермен салыстырғандағы техникалық ерекшелігі, бейненің қалыптан басылым материалына өту кезінде жазық қалып мен басу процессінде ылғалдауыш ерітінді пайдалануы.  Жазық қалыппен басу кезінде басылым элементтері бояуды қабылдап, ал ашық элементтер тебуге тиісті. Бұл қалыпты су немесе сулы ерітіндімен ылғалдағанда пайда болатын қалып элементтерінің молекулярлы құрамының әр түрлілігіне байланысты.   Басу   процесі   кезінде   офсетті   –   жазық   қалыптың   беті   бояу   және ылғалдау біліктерімен түйістіріледі, яғни қатты беттің бір мезетте екі түрлі сұйықтықпен сулануы жүреді, сол жағдайда ашық элемент гидрофильді, ал басылым элементі гидрофобты болуы шарт.  Офсеттік әдіс кітап өнімін және бейнелі басылымдарды басу үшін кең дәрежеде қолданылады.  Жоғары   сапалы   материал   жасалуына,   басу   процессінің   механизация және   автоматизация   дәрежесінің   көтерілуіне,   жоғары   өнімділікті   басу машиналарының шығуына байланысты офсеттік басу әдісі жоғары қарқынмен дамуда.   Офсетті   басу   әдісі   болашағы   зор   негізгі   әдістің   бірі.   Басу   әдісін таңдау   басылым   түрімен,  полиграфиялық   орындалуына   қойылатын   талапқа сай,   басылымның   шығарылу   уақыты   мен   таралымына,   кәсіпорынның техникалық көрсеткішіне байланысты анықталады.  Қазіргі   уақытта   офсетті   басу   әдісін   түрлі   кәсіпорындарға   жобалауға болады. Жобаланатын басылым үшін офсетті басу әдісін пайдалану тиімді. Ол өзінің   технико   –   экономикалық   артықшылығына   байланысты   көп   жерде қолданыс тапты:   Басу кезіндегі жоғары экономикалық тиімділігі;  Өндірістік айналымды қысқарту мүмкіндігі;  Қалыптық өндірісті автоматтандыру мүмкіндігі;  Басылым қалыбының жеңілдігі және оны алу қарапайымдылығы;  Түзету жеңілдігі;  Бағалы   және   төзімді   жоғары   сапалы   басылым  қалыбын   даярлаудың өндірістік айналымын қысқарту мүмкіндігі. Басу   формасынын   бояуды   көшіру   арқылы   біркелкі   бейнелерді   алу   процес жабысу деп аталады. Басу процесі кезінде алынатын бейне таңба деп аталады. Басу процесінің классификациясы, басу формасының элементтерінің орналасуына   қарай   бөлінеді.   Осыған   орай   басу:   шығыңқы,   жазық,   ойыңқы болып   бөлінеді.   Басу   ақпаратын   дайындау   әдісінің   техникалық ерекшеліктеріне жатады:  басылатын материалға бояудың көшу әдісі;  әдіс басу процесінің ерекшелігін сипаттайды;  басылым бейнесін алу әдісі, басу және ашық элементтерінің пайда болу   кезінде механизмдері,   басу   формаларының   ерекшеліктері,   басу   қолданылатын   физика­химиялық     осыған   орай негізделінетінпроцестің   жылдамдығы,   басылым   бейне   ерекшеліктері және тағы сол сияқты мүмкіншіліктерімен сипатталады.  әсерлер, Кесте­1. Басу әдісінің классификациясының сұлбасы. Классифика циялық белгілері Ақпараттыл ық  Басылым ақпараты өндірісінің әдістері Көп циклдік Көп процесті Шектеулі Бір циклдік бірпроцест і жоғары Бір циклдік көп процесті өсімді  Бірциклдік дистанционд ық өте жоғары Жартылай дистанцио нды өсімді немесе жоғары (циклына байланыст ы) Басу әдістері Басылым бейнесін алу әдістері Тұзу (байланыс ты) берілу Басу шартына қарай қолданыл атын   әр Жанамалы (офсетті) Түйісусіз Сол сияқты Полиграфи ялық ұдайы өндіруге жататын ақпаратты үздіксіз алу барысында басу процесі кезінде   әр тұрлі   басу бейнесін қалыптаст ыру әдістерін пайдалану түрлі техникал ық құралдар дың   басу және ашық элементте рін   бөлу үшін   әр түрлі механизм дерді қолдану   Басу   процесінің   жалпы   технологиялық   сұлбасы   және   басу   процестерінің элементтерінің талдануы. Қағазды беру (немесе  формасына басқа басылатын  материалды беру)    Басу формасына бояуды  беру Қысым арқылы форманың, бояудың және қағаздың  әрекеттесуі Қысымды алған кезде басылатын материал мен форма  арасында бояу қабатының жіктелуі Қабылдау құрылғысына таңбаны шығару Сұлба­1. Классикалық басу процесінің жалпы технологиялық сұлбасы. Осы сұлбаға байланысты, басу әдісіне тәуелсіз және оның құрылымдық ерекшелігіне   байланыссыз,   басу   машинасында   төрт   негізгі   элементтерді көрсетуге болады:  қағазды беру жүйесі, парақты және рулондыматериалдыбасу аймағына беру және стопадан парақтарды бөлу үшін қолданатын құрылғылармен жабдықталған,   басу   формасына   қағаз   парағының   жағдайын   тегістеу және   басу   машинасының   секциясына   парақтың   немесе   полотноның біртегіс берілуі;  бояу аппараты, басу формасын үздіксіз бояумен қамтамасыз ету. Жүйе резервуардан   баудың   дозалық   мөлшерін   беруді   қамтамасыз   етеді, бояудың құрылымын өзгерте отырып, бояуды жайып, оның жұқа тегіс болу   пленкасына   айналуы,   бояу   жәшігімен   бояудың   басу   формасына тасымалдауы   бояудың   жіктелуімен   жүреді,   бояуды   біркелкі қалыңдықпен басу формасына жағу.  басу аппраты – басу формасын тасымалдағыштан (талер, цилиндр) және қағазды   тасығыш   (басатын   элемент)   элементтер   жинағы.   Басу аппаратында   басу   басу   формасынан   бояуды   басу   материалына   беру шарттары   классикалық   басу   әдісіне   қысым   арқылы   туындайды   және қағаз парағы немесе қағаз полотносы   басудың түйісу зонасы   арқылы өткізу мүкіндіктері туындайды. Басу аппаратының құрылымдық және жүйелік ерекшіліктері басу әдісіне және басу формасының түріне, басу материалына байланысты болады. Басылған   бөлімді   шығару   жүйесі,   таңбаларды   қабылдау   құрылысына тасымалдап,   таңбалардан   жиын   қалыптастырады.   Парақтық   машиналарда­ стопадағы парақтардың шетін теңестіру, рулондық машиналарды­ бүктелген дәптерлерді тегістеу. Негізгі   элементтерден   басқа,     басу   машинасының   құрылымына   басу түрінің   негізгі   ерекшеліктеріне   қарай   (ылғалдандырғыш   аппарат),   басқа жағынан   басу   өнімінің   технологиялық   талаптарына   байланысты   (бояудың жағылуын болдырмау үшін, басу бояуының бекітілуін жылдамдату үшін, басу бояуның бекітіліуін жылдамдату үшін, лактау секциясы және т.б.) құрылғылар мүмкін.   целлюлоза   талшықтарынан   және   қосымша   Қағаз өте күрделі беттік қасиеттерге ие, өйткені қағз кеуекі жүйеден заттардан; тұрады: жабыстырғыштардан   және   тағы   сол   сияқты   құрамдардан   тұрады.   Осы заттардың   жиынық   әсері     қағаздың   сұйықтық   шекарасындағы   беттік энергиясын анықтайды, сонымен қатар сулану, жабысу шарттарын анықтайды. Бояу қабатының баспалық элементтің барлық алаңына тегіс таралуы; басылу аумағы, қалыбы мен түсі бойынша  айырықшаланатын  растрлық элементтер көмегімен   жарты   реңтікескіндердің   басылуы;   жіңішке   сызықтар   мен штриқтардың   үздіксіздігі;   ылғандандыру   және   ылғандандырудың артықшылығы;   иристік   басылым.   Ылғандандырусыз   офсеттік   басу   тәсілі бағалы   қағаздар   қорғанысы   үшін   қолданылады,   жіңішке   сызықтардың үздіксіздігі жағынан бұл технология металлографиялық тәсілімен үзеңгілес болып есептеледі. Шығыңқы   әдіспен   басу   тәсілі­баспалық   элементтер   шығыңқы орналасқан қалыптан басу тәсілі. Баспалық қалып ретінде металдық таспа, фотополимерлік және басқа да басылым түрлері қолданылады. Баспалық қалыптан бояу басылатын материалға көміруі үшін қуатты қысым керек. Орловтық басу тәсілі арқылы көп бояулы сурет араластыма баспалық машина арқылы бір бетке бірден көшіріледі. Әрбір бояулы сурет шаблоны өзінің бояулық кескінін жинақты білікке, мұнан соң барлық суреті түсетін түпнұсқалық бетке береді.           Металлографиялық басу тәсілі. Терең метеллографиялық басу тәсілі­ кескіндемелік элементтер баспалық қалыпқа терең орнатылған басылым. Осы қалыптан қағазға басылған материалдан сіз қолмен ұстағанда сезілетін бояу қалыңдығына аңғарасыз. Металлографиялық басу тәсілі арқылы сурет анық және дәл түсіріледі.             1.3 Басу процесін талдау және орнықтыру Қағаз дайындау Қағазды  машинаға орнату Декельді  дайындау Бояу дайындау Бояуды орнату Ылғалдауыш ерітіндіні дайындау Басу процесі Басу машинасын  дайындау Қағаз беру, өткізу  жүйесі Бояу аппаратын  дайындау Ылғалдауыш  аппаратын дайындау Басу аппаратын  дайындау  Тираж басу Бақылау оттискісі             Сұлба­2. Басылым процесінің технологиялық схемасы