Ақпарат,оның түрлері.

5  класс Тақырып: Ақпарат,оның  түрлері.  Мақсат:  Білімділік :  Оқушыларды  ақпарат ұғымымен,оның түрлері жайлы мағлұмат                                          беру.Күнделікті қабылданатын ақпаратты жүйеге келтіруге                         үйрету; Дамытушылық :  Оқушылардың интерактивті тақтамен  жұмыс жасау                          қабілетін  дамыту.  Тәрбиелік:    Оқушылардың пәнге деген дұрыс қатынасын тәрбиелеу.   Сабақ түрі: дәстүрлі  сабақ Сабақ типі: аралас сабақ Әдіс­тәсілдер: түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік, сұрақ ­жауап Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: а) оқушылар тізімі;                                             ә) кабинет жағдайы;                                             б) сабақ барысымен таныстыру. ІІ.Үй тапсырмасын тексеру. 1. Қауіпсіздік техникасын сақтау ережесін айтып бер.  2.Ақпарат деген сөзге қандай мағына бересіңдер?  3.Ақпарат көзі деп нені айтамыз? 4.Ақпарат қабылдаушы деп нені айтамыз? 5.Адам ақпаратты қандай түрде  қабылдайды? 6.Бейнелік ақпарат дегеніміз не? 7.Таңбалық ақпаратқа не жатады? ІІІ. Жаңа тақырыпқа кіріспе. ІY.Жаңа тақырыпты түсіндіру. Ақпаратты адам баласы туғаннан бастап қабылдай бастайды.Ақпаратты қабылдай  бастағаннан біз нені үйренеміз?   ойнауды, оқуды ,сөйлеуді.Адамдардың бір­бірімен  қарым­қатынас жасауы ақпаратты алуымен басталады Ақпаратты біз  ауызша немесе  жазбаша түрде,  тіпті қимыл­қозғалыс түрінде бере аламыз. Күнделікті  жаңалықтармен таныса отырып,біз ақпарат аламыз.Адамдардың бірігіп істеген кез келген іс­әрекеттері тек  ақпарат алмасумен болуы мүмкін. Адам ақпаратты қайдан алады? Бізді  дүние жүзіндегі  күнделікті  жаңалықтармен   таныстыратын газеттерді,радио мен теледидарды «бұқаралық ақпарат құралдары» деп  атаймыз.Диктор теледидар  арқылы «Оқиға болып жатқан жерден қосымша  хабар   келіп түсті» деп хабарлайды. Сендер  бір­біріңнен : «кеше біздің футбол командамыз  жөнінде  жаңалық  естідің бе?» немесе  «бүгін соңғы хабарды  естідің бе?»деп  сұрайсыңдар . Бұл  мысалдарда  «ақпарат» деген  сөз белгілі бір   хабардың,жаңалықтардың, өткен  оқиғалардың  мазмұнын  білдіреді.   Адам сезім мүшелері арқылы көреді, естиді, сезінеді, иісті, дәмді сезеді, яғни ақпарат  қабылдайды. Көзбен көру  арқылы адам қөршаған орта туралы ақпарат алады. Көру  заттардың түстерін, оның өлшемін, пішінін  танып  айжыратуға  және  олар  алыста ма  немесе жақында ма, жүреді ме  немесе жылжымайтының білуге көмектеседі. Көру арқылы біз кітаптарды оқимыз, теледидардағы бағдарламаларды  қараймыз, табиғаттың көркінің тамашалаймыз. Көздер  дегеніміз әлемнің терезесі.  Сондықтан көздерінді  күту керек! Құлақпен есту арқылы адам дыбыс түрінде ақпарат алады. Біз үшін ең маңызды басқа адамдардың сөйлегенің есту.Сөйлесу арқылы біз бір­ бірімізге өз ойымызды,білімізді береміз. Табиғаттың тамаша дыбыстары, музыкалар да  бізге өте керек. Осы дыбыстар ­ бізді қоршаған сұлулықтың бөлігі. Айғай­шу кедергі  жасағанмен  пайдалы ақпарат беруі мүмкін, мысалы машинаның шуы біз үшін мынандай ақпарат береді: машина келе жатыр,байқау керек! Есінде сақта, құлаққа қатты  естілетін шу зиян,сондықтан көбірек тыныштықта демалу керек! Иіс сезу арқылы да адам өзің қоршаған орта туралы ақпарат алады. Көбінесе гүлдердің  жұпар иісі, орманның иісі құаныш сезімін оятады. Кейбір иістер  қауіп­қатер туралы ескертеді. Мысалы,үйдегі  газ  балоннан газ шығып жатқаны немесе  тамақ жеуге жарамсыз болуы туралы. Тіл арқылы адам дәм сезеді,мысалы шай тәтті  немесе тәтті емес екендігін. Тері арқылы адам ақпарат алады,мысалы  затқа қолды тигізгенде ыстық немесе суық  екендігін сезеді.  Ақпаратсыз адам өмір сұре ала ма? Адам ақпаратпен не істей алады? Адам ақпараттарды сақтай алады; Адам ақпарттарды шығарап бере алады;     Ақпараттық процестер Адам ақпараттарды өңдей алады. Ақпаратпен орындалатын әрекеттер ақпараттық процестер деп аталады.  Адамның  ақпаратты өңдеуі  үздіксіз процесс,тіпті  сендер ұйықтап   жатқанда  да ой  процесі, яғни ақпаратты  өңдеу процесі  жалғаса  береді. Алынған  мәліметтерді  өңдеу, математикалық  есептерді  шешуді қиын жағдайдан шығу  жолын  іздегенде,  адам  бұрын  өзінде  болмаған  жаңа  ақпарат  ойлап   шығарады. Y. Интерактивті тақтамен жұмыс Тапсырма 1. Дәм сезу арқылы Тапсырма 2.  Ақпаратпен  не болатының түсіндір.(интерактивті тақтамен жұмыс, қарандашпен сызып көрсет) Фотаға түсіру  Аудиокассетаны ойнату  Нота арқылы ойнау  Ақпаратты сақтау Математикалық есеп шығару  Сағаттың жүріп­тұруы  Дауыстап оқу  Компьютерде ойнау  Мұғалімнің түсіндіруі  Сабақ кестесін күнделікке  толтыруы  Ақпаратты беру  Ақпаратты өңдеу   Тапсырма 3. Кестедегі берілген ақпарат бойынша ақпарат  көзін  және  ақпарат  қабылдаушыны анықта. (интерактивті тақтамен жұмыс, қарандашпен сызып көрсет) Ақпарат   көзі  оқулық мұғалім Ақпарат   қабылдаушы  оқушы сынып журналы Ақпарат  қабылдау түрі  таңбалы  таңбалы Ақпарат  Оқушы сабақты оқулықтан оқиды.  Мұғалім сынып журналына баға  қойды Ұл бала  компьютерде ойнап отыр.  Суретші қағазға сурет салды Бойжеткен телефон номерін терді.  Ағам теледидардан хоккей ойының  көрді  Әпкем құттықтау ашық хатын жазып отыр.  Тапсырма 4. Артық сөзді тап(интерактивті тақтамен жұмыс, қарандашпен сызып  көрсет): компьютер ұл бала суретші бойжеткен теледидар  бейнелі  бейнелі  таңбалы  бейнелі қағаз телефон ағам әпкем  Ашық хат  таңбалы • Көгілдір,  ашық , тәтті , алыс  • Шулы, тыныш, дауысты, ыстық • Жұпар иісті,қышқыл, дәмді, ашты   Деңгейлік тапсырмалар орындау Тапсырма. Сұраққа жауап бер. Мен үшін ақпарат деген бұл – Жауаптар(+; ­ ) Ұғым Мен бұрын білмеген жаңалықтар Компьютердің жадысында сақталғандар Қоршаған орта туралы мәлімет Не нәрсені естісемде,көрсемде,сезінсемде  Не нәрсені радиодан, теледидардан  хабарласа,хаттарда жазса Не нәрсені адамдар жазбаларында,кітаптарда, фильмдерде,фотосуреттерде  сақтағандары Менің қоршауымдағы барлық өзгерістер Менің қоршаған  айналамдағы барлық  заттар Тапсырма.  Кестені өзің алған ақпаратқа мысалдармен сол ақпарат алған  көздерді жаз. Ақпарат Тоққа қосылған үтікке қол тигізу қауіпті Тұратын уақыт болды Қосындылардың орнын ауыстырғанмен  олардың қосындысы өзгермейді Тапсырма. Кестені толтыр. Ақпарат көзі Информатика сабағы Апаңның ескертуі Бағдаршам Ақпарат қабылдау  арнасы Ақпарат қабылдау түрі Сезім мүшелері Сезіну Бейнелік­ тері арқылы  ақпарат алу YI. Жаңа  тақырыпты бекіту. Тест. 1.Ақпарат сөзі қай  латын  сөзден шыққан? а)Algorithmi;        ә) Informatio;         б)CapsLock. 2. Кім ақпаратты хабарласа сол..... а) Ақпарт көзі;    ә) Ақпарат қабылдаушы; б) Ақпарат процестері. 3.Адамның сөйлесу және жазу түрінде алатын  ақпараттар  қандай ақпараттарға жатады?  а) Таңбалық;        ә) Бейнелік;            б) Информация. 4. Табиғат көріністерін, кескіндерді, дәм, иіс, көру, сезу мүшелері арқылы  алынатын ақпараттарды  не деп айтады?  а) Таңбалық;        ә) Информация;    б) Бейнелік.  5.Ақпаратпен орындалатын әрекеттер не деп аталады?  а) Информация;  ә) Ақпараттық процестер;   б)Ақпарат көзі.  YІІ. Сабақты қорытындылау YІІІ. Үйге тапсырма   Ақпарат,оның түрлері.Мазмұндау. «Ақпарат» сөзіне сөзжұмбақ  құрастырып келу.