GEOGRAFIYA O`QITISH METODIKASI FANIDAN TAQDIMOT: O`ZBEKISTONGA HUDUDI VA MADANIYATI YAQIN MAMLAKATLAR. TURKIYA

MIRZO ULUG`BEK NOMIDAGI O`ZBEKISTON  MILLIY UNIVERSITETI   GEOGRAFIYA VA TABIIY RESURSLAR FAKULTETI  GEOGRAFIYA YO`NALISHI  3­BOSQICH TALABASI   OXUNJONOVA DILDORANING   GEOGRAFIYA O`QITISH METODIKASI FANIDAN  TAQDIMOTI QABUL QILDI: P.F.N.DOTS. NIKADAMBAYEVA X. B.

 Darsning borishi: ­  Tashkiliy qism:  ­  ­   davomatni aniqlash ­   darsga tayyorgarlikni nazorat qilish. salomlashish

UYGA VAZIFANI TEKSHIRISH 1. Turkmaniston va Tojikiston Respublikalariga qiyosiy  ta’rif bering. “T sxema” asosida. Farqi Tojikiston va Turkmaniston relyaf jihatidan 2 xil xususiyatli; O`xshashliklari Ikki mamlakat ham O`rta Osiya tabiiy GR da joylashgan;

MAVZU: O`zbekistonga hududi va madaniyati yaqin mamlakatlar. Turkiya

GEOGRAFIK O`RNI. Osiyo va Yevropa qit’alarida joylashgan davlat.  Gretsiya, Bolgariya, Gruziya, Armeniya, Eron,  Suriya, Iroq davlatlari bilan chegaradosh. Shimoliy  qismini qora dengiz, janubini 0‘rta dengiz, g‘arbini  Egey dengizi suvlari yuvib turadi. Marmar  dengizi, Bosfor va Dardanell bo‘g‘izlari orqali  mamlakatning Yevropa va Osiyodagi hududlari  ajralib turadi.

Ma’muriy jihatdan 76 ta viloyatdan iborat. Davlat tuzumi - respublika. Davlat boshlig‘i - prezident. U har 7 yilda saylanib, qurolli kuchlaming bosh qo‘mondoni vazifasini ham bajaradi. Hukumat boshlig‘i - bosh vazir. Qonun chiqaruvchi hokimiyat - 2 palatali parlament

Aholisining soni 81,0 mln. Kishi, o‘rtacha yillik o‘sish  sur’ati 1,0% ga teng. Din nuqtayi nazaridan islomga mansublar 99,8% ni va  boshqalar 0,2% ni tashkil etadi. Davlat tili ­ turk tili. Urbanizatsiya darajasi 70,1 %ga teng.

Etnik tarkibi - 87% i turklar, 10% i kurdlar, 1,7% i arablar, greklar, armanlar va boshqa xalq vakillari. Mamlakatdan tashqarida 6 mln. Turk yashaydi. Aholi zichligi 1 km2 maydonga 105 kishi to‘g‘ri keladi. Shahar aholisi 71,2%. Savodxonlik darajasi 98,3% ga teng. Tabiiy o‘sish har ming kishiga 15,9 kishidir. 0‘rtacha umr davri erkaklarda 69 yosh, ayollarda 75 yoshga teng. Aholining 14 yoshgacha bo‘lgan qismi 28% ni, 15-64 yoshgacha bo‘lganlari 63 % ni, 65 yoshdan kattalari 8 % ni tashkil qiladi.

Turkiya ­ industrial­agrar  mamlakat. Mamlakatda xrom  (dunyoda 3­o‘rinda), surma,  temir rudasi, volfram, mis,  marganes, simob, boksit,  oltingugurt qazib olinadi.  Rangli va qora metallurgiya  rivojlangan.

Neftni qayta ishlovchi va kimyo zavodlarida mineral  o‘g‘itlar, ishqorlar, uy­ro‘zg‘or, kimyo mahsulotlari  ishlab chiqariladi. Mashinasozlikda yengil  avtomobillar, yuk mashinalari, avtobuslar, qishloq  xo‘jaligi mashinalari, dengiz kemalari, stanoklar,  elektr jihozlar ishlab chiqariladi. Zamonaviy oziq­ ovqat va to‘qimachilik, qurilish materiallari va  sement sanoat korxonalari faoliyat ko‘rsatmoqda.  Teri­poyabzal, mebel va qog‘oz ishlab chiqarish  rivojlangan.

Qishloq xo‘jaligida bug‘doy, arpa, suli, makkajo‘xori, javdar, sholi, sabzavot ekinlari yetishtiriladi. Tamaki yetishtirishda dunyoda oldingi o‘rinlardan birida turadi. Bog‘dorchilik va uzumchilik keng rivojlangan. Bundan tashqari, choy, yong‘oq ham yetishtiriladi. Chorvachilikda qo‘ychilik, echkichilik, qoramolchilik, yilqichilik rivojlangan.

Yangi mavzuni mustahkamlash: 1. Jahon siyosiy xaritasi va atlas materiallaridan foydalanib Turkiyaning joylashgan geografik o'rnini tahlil qiling va baholang. 2. Tabiiy sharoitining muhim xususiyatlarini tahlil qiling, qanday asosiy tabiiy resurslarga boy va kambag'al ekanligini belgilang.

O’QUVCHILARNI BAHOLASH: Darsni yakunlab, faol qatnashganlarni izohlab , adolatli baholash va e’lon qilish

New words: Culture­madaniyat  similar­o’xshash  map­xarita  sea­dengiz  part­qism.

!! ! Turkiya. Turkiya Respublikasining asosiy shaharlari geografik koordinatasini UYGA VAZIFA BERISH: aniqlash.

E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!!!