Кароткі змест твора Лукаша Калюгі "Ні госць ні гаспадар" (11 клас)

Лукаш Калюга “Ні госць ні гаспадар” Хвядос   Чвардоўскі   ўжо   два   тыдні   гатуецца   да   экзамена.     Жыве   на   кватэры   з гаспадарамі. Да гэтага ён скончыў школу­сямігодку. Сам ён з вёсцы Жыздрыцы. Ідучы адным   вечарам   у   нардом,   сустракае   свайго   сябра,   Пракопа   Капцэвіча.   Разам   яны размаўляюць на розныя тэмы: навука, паступленне, самаадукацыя.  Чакаючы   бацькаву   фурманку,   Хвядос   думае   пра   вёсеку   і   што   там   робіцца. Дачакаўшыся бацьку, Ігналя Чвардоўскага, ён едзе дадому. Па дарозе размаўляюць пра гаспадарку,   але   ў   Хвядоса   крыху   іншыя   планы.   Прыехаўшы   дадому,   сустракаецца   з роднымі і аднавяскоўцамі. “Усё яму міла й дорага”.   Прачнуўшыся   ў   наступны   дзень,   Хвядос   сумуе   і   шукае   сабе   працу.Мімаволі ўзнікаюць   думкі   пра   наведванне   хаты­чытальні.   Вечарам,   у   гуртку   моладзі   Хвядос сустракае Бладзіка Мотуза, які прапануе яму ісці ў Хатнікі ў бюро ячэйкі.  Вядома, што Бладзік быў на курсах камсамольскага актыву.  Цяпер ён хоча “ўзяцца тут за ўсё”. На дакладзе на зборы ячэйцы выказвае Хвядос думку пра пастаноўку спектакля, якую іншыя падтрымалі. Пасля Бладзік сам прапаноўвае Хвядосу адкрыць хату­чытальню. Слухаючы павучанні бацькі пра гаспадарку, Хвядос паважна маўчыць і   думае пра сваё самаадукаванне. Нават схадзіў у Хатнікі і выпісаў газету.  Аднойчы, прыйшоўшы да Бладзіка, ён стаў сведкай яго сваркі з бацькамі.   Пасля   аўтар   знаёміць   чытача   з   Пётрам   Хвалісіным,   таварышам   Хвядоса.   Пётра змалку вельмі любіў чытаць, нават хаваў ад маці кніжкі, якія ўзяў у дэпутата. Заўсёды, калі Хвядос і Пётра сустрэнуцца – у іх узнікалі розныя спрэчкі наконт якой­небудзь прачытанай кнігі ці пэўнага здарэння. Бацька Хвядоса незадаволены тым, што сын увесь час знікае ў Хатніках. Зведаўшы, што Хвядос з камсамольцамі рыхтуе спектакль, бацька дае параду не быць першым, хай нехта іншы ім будзе.  Некалі   Змітрук,   бацька   сакратара   схаваў   крыху   саладушнай   мукі,   але   сакратар, нягледзячы на тое, што ён бацька, назваў яго самагоншчыкам і павёў у сельсавет пры панятых.  У вёску прызджае Яська Корабач. Ён адвучыўся 6 гадоў, і цяпер яго паслалі на нізавую працу. Погляды Яські адкрываюцца з пачатку: ён лічыць, што, калі зямля айчымава, то яе павінен рабіць айчым. Сам ён толькі чытаў і купаўся. Не жадаючы паказаць сябе багатым,  ён насіў  дрэнную кашулю.   У райкоме яго назначаюць сакратаром  Хатніцкай ячэйкі.   Але   Корабачу   сялянскія   інтарэсы   были   даўно   чужыя.   Сабраўшы   у   сакратара неабходную инфармацыю пра ячэйку, Яська з ім жа пайшоў у школу на сабранне. Там ён і прымае ўсе справы да сакратара. Цяпер ён проста – Змітра Алевіч.  На   сходзе   моладзі   ў   хаце   Чвардоўскіх   Пётра   падпісвае   заяву   аб   уступленні   ў камсамол. Хвядос Корабач зрабіў тэхнічным сакратаром. Корабач ад Закапіцкіх перайшоў жыць   да   Цяўлоўскага   і   наладзіў   чытальню.   Але,   вядома,   адразу   мала   людзей   туды наведвалася.  У Жыздрыцы за гэты час камсамольцаў прыбыло. Запісаўся Арсей Анцішэўчык, які доўга не мог уступіць, знаходзіўшы адгаворкі доўгі час. Сам Арсей – хлопец з паганай натурай, не возьмеш над ім верх ні сілаю, ні ласкай. Таму заўсёды сварыцца з бацькам, старым Цыпруком. Цыпрук у сваю чаргу скардзіцца на сына папу Пацякіну. Поп выказвае думкі пра духоўнае разладдзе сярод моладзі.  Жыздрыцкія камсамольцы высока сябе несці пачалі, бо яны ўно – актыў ячэйкі, а не “абы­што”.     У   бюро  на   перавыбарах   выбралі   за  членаў   адных   жыздрыцкіх   і   Корабача. Аднойчы Бладзік нават выказаў думку аб стварэнні сваёй чытальні і ячэйкі, і ўсім гэта думка   спадабалася.   Арсея   зрабілі   жыздрыцкім   ізбачом.   З­за   гэтага   ўзнікла   у   Бладзіка спрэчка з Корабачом, але потым усё ўладзілася. Хвядос к Анцішэўскім зачасціў.Аўтар распавядае пра гісторыю жыцця іх дзяздоў і бацькоў. Жыздрыцкім хлопцам стала нязручна цягацца ў Хатнікі на рэпетыцыі пастаноў, і таму яны вырашылі стварыць свій гурток толькі з сваіх.  Хвядос быў негаваркім хлопцам, бо не мог заўсёды казаць нешта важнае, пачаць гаворку з Ганькай. За гэта не любіў сябе. Слухаючы расказы Ганькі пра сваё жыццё, Хвядос не спусціўся к таварышам з чытальні вырашыць справу. Але яго выкрыў Мікалай, і Хвядосу некуды ўжо было хавацца. “­Хай вас чорт! За вамі не заснеш.” Так закончылася першая частка.  Твор няскончаны.