Молдова Республикасы

А) Россия
Б) Румыния
В) Белоруссия
Г)Тажикстан

А)24
Б)25
В)26
Г)27

А)110 өлкө менен
Б) 100 өлкө менен
В) 80 өлкө менен
Г) 60 өлкө менен

Чыгыш Европанын кайсы өлкөсү жүзүм менен атагы чыкканын, дүйнө жүзү боюнча өнүмдөрү жогору бааланарын билесиӊерби?

Сабактын максаты:

Молдова Румыния менен Украинанын ортосунда Европанын түштүк-чыгышында жайгашкан.
Аянты: 33,846 км²
Калкы: 2 млн 681 мин 700 киши
Калкынын саны боюнча дүйнөдө 118-орунду ээлейт.
Аймагынын узундугу түндүктөн түштүктү көздөй 350 км, батыштан чыгышты көздөй 150 км
Бириккен парламенттик республика.
2016-жылдын 23-декабрынан бери Игорь Додон президент болуп келген.
32 районго, 13 муниципалитетке, Гагаузиянын автономиялык аймактык бирдигине жана Днестрдин сол жээгиндеги административдик-аймактык бирдиктерге бөлүнөт.

Гагаузия

Молдованын аймагынын көпчүлүк бөлүгү дөбөлүү түздүк.
Чыгыш-Европа түздүгүнүн түштүк-батыш четинде жайгашып, Днестр менен Прут дарыя аралыктарынын көпчүлүк бөлүгүн ээлейт.
Борбордук бөлүгүндө Кодры дөңсөөсү
Эң бийик жери Баланешты чокусу, бийиктиги 429м
Түндүгүндө Түндүк Молдован (250–300 м), түштүгүндө Түштүк Молдаван өрөөндөрү бар.

Кендерден акиташ, гипс, чопо, айнек куму, гравий, аз санда нефть жана газ кездешет.

Климаты мелүүн континенттик.
Июлдун орт. температурасы
19–22°С, январдын орточо t –5–3°Сге чейин.
Жылдык жаан-чачындын саны түштүгүндө 400 ммден,түндүгүндө 560 ммге чейин.
Кыртышы негизинен кара топурактуу (75%); күрөң жана боз топурак да учурайт.
Молдова талаа жана токойлуу талаа зонасында жайгашкан. Аймагынын көбү айдоого жарактуу.
Токой өлкөнүн аймагынын 35%тин ээлейт. Негизинен жазы жалбырактуу.
Кодры коругу уюштурулган.

Дүйнөдө калкынын саны боюнча 118-орунда. Калкынын 75,8%и молдавандар, 8,3%и украиндер, 5,9%и орустар, 4,3%и гагауздар, 1,9%и болгарлар, цыгандар ж.б. Христиан динин тутат.
Орт. жыштыгы 1 чарчы км жерге 132 киши. Калкынын жашынын орточо узактыгы эркектериники – 64 жаш, аялдарыныкы – 72.
Төрөлүүнүн деңгээли (1000 кишиге 14,4) жана өлүм-житим (1000ге 12,4) орточо.
Ири шаарлары: Кишинёв, Тирасполь, Бельцы.
Өлкөнүн жалпы калкынын 48,41% эркектер жана 51,58% аялдар.
Шаарларда 2014-жылы 995 227 адам, айыл жеринде - 1 918 054 адам эсептелген.
Ошентип, өлкөдө айыл жеринде калктын басымдуу деңгээли сакталууда: анын шаар калкы менен салыштырмалуу катышы 65,8% ды, 34,2% ды түзөт.

Молдованын экономикасынын негизин өнөр жай жана айыл чарба продуктуларын кайра иштеткен ишканалар түзөт.
2018-жылга ИДПнын көлөмү 20,226 млрд долларды (киши башына 5697,8$) түзгөн. Акча бирдиги - Молдова лейи.
Андагы тейлөө чөйрөсүнүн үлүшү 76,3% өнөр жайыныкы 15,8%, айыл чарбасыныкы 7,9%, 1,1 млрд кВт·с электр энергиясы өндүрүлгөн.
Дан эгиндери (буудай, жүгөрү), тех. өсүмдүктөр (кант кызылчасы, күн карама, тамеки), картөшкө, жашылча, мөмө-жемиш ж. б. өстүрүлөт.
Жүзүмчүлүк менен алектенип, шарап тартат. Молдовадагы Криковский шарап сактоочу жер төлөсү чоңдугу боюнча дүйнөгө даңкталган.

Бодо мал менен чочко асыралып, үй куштары багылат.
Тамак-аш (консерва, кант, май, сүт азыктары ж. б.) өндүрүшү өнөр жайда өндүрүлгөн продукциясынын 1/3ин түзөт.
Машина куруу (айыл чарба машиналары жана тамак-аш өнөр жайы үчүн жабдуулар), текстиль, тигүү, курулуш материалдары, тамеки өнөр жай ишканалары иштейт.
Автомобиль жолунун узундугу 9,34 миң км (анын 95%и асфальтталган; 2008), темир жолунуку 1150 км. Днестр жана Прут дарыясында кеме жүрөт.
Сыртка азык-түлүк, шарап чыгарат. Негизги соода шериктештери: Европа союзуна кирген (негизинен Румыния, Италия) жана КМШ өлкөлөрү (Россия, Украина).

2008-жылы Румыния Молдованын продукцияларынын негизги рыногу болгон (18%), биринчи жолу Россиядан ашып өткөн .
2008-жылдын январь-октябрь айларында импорттун көлөмү 4100,6 млн АКШ долларын түзгөн, бул 2007-жылдын ушул мезгилине караганда 41,4% га көп.
Импорт боюнча биринчи өнөктөш өлкөлөр Украина, Румыния, Россия жана Германия болгон.
2008-жылы Румыниядан Молдованын импортунун жалпы наркы 449 миллион АКШ долларын түзгөн.
2010-жылы сооданын жалпы наркы төмөндөгүдөй болгон:
Россия - 980 миллион доллар, Румыния - 644 миллион доллар, Украина - 620 миллион доллар, Италия - 418 миллион доллар, Германия - 370 миллион доллар, Иран - 1 миллион доллар.