Народное творчество (пословицы)

Адæмон сфæлдыстад.(æмбисæндтæ)

Райдиан къласы ахуырдзау: Басаты Дана

Æртæккæйы царды нæ разма ис ахсджиаг хæс: нæ мадæлон æвзагыл аив дзурын æмæ нæ хъуыдытæ раст фыссын сахуыр кæнын. Æвзаджы аивдзинад æмæ цыргъ ныхæстæм æргом здахыныл фæцалх кæнынæн ис бирæ мадзæлттæ. Уыдонæй иу у адæмон сфæлдыстад (æмбисæнттæ) ахуыр кæнын.

Раджы,ивгъуыд заманты, нæ фыдæлтæ мысыдысты уыци-уыцитæ, æмбисæндтæ, тагъддзуринæгтæ, мæстæймарæнтæ, зарджытæ, аргъæуттæ, таурæгътæ. Хистæртæ сæ дзырдтой кæстæртæн, афтæмæй æрхæццæ сты мах онг дæр.Адæм сæ кæй мысыдысты, уымæ гæсгæ хуыйнынц адæмон сфæлдыстад (фольклор).
Адæмон сфæлдыстадæн йæ иу формæйы дæр афтæ бæрæг нæу адæмы зонд, истори,цардуавæр,
æмбисæндты куыд æвдыст у.




Абон мах дзурдзыстæм æмбисæндты тыххæй.

Æмбисонд – диссагæн радзурынмæ чи бæззы, ахæм цыбыр аив зондджын ныхас. Æмбисонд арæзт у дыууæ хайæ – æмбис æмæ зондæй. Уымæн æмæ бирæ зондыл æфтауынц адæймаджы. Æмбисонд уымæй хорз у, æмæ дзы алыхатт дæр, кæд гыццыл у, уæддæр вæййы, адæймаг цы хъуамæ бамбара, уый, ома зондджын хынцинаг.

Æмбисæндты мидисы ис стыр сусæгдзинад. Адæймаджы царды ахсынц ахсджиаг бынат, уымæн æмæ баст сты адæмы цардимæ, сæ зондимæ æмæ сæ ис стыр зонындзинæдтæ. Адæймагæн æмбарын кæнынц йæ хъæндзинæдтæ , ахуыр æй кæнынц хорз æмæ раст хъуыддæгтыл.

Мæ размæ сæвæрдтон хæс:
1.Алы мадзæлттæй пайдагæнгæйæ, зонгæ кæнын адæмон æмбисæндтимæ.
2.Цавæр æмбисæндтимæ базонгæ сты райдайæн кълæсты сывæллæттæ, уый сбæрæг кæнын.
3.Æрвылбон царды арæхдæр цавæр æмбисæндтимæ æмбæлæм, уый сбæрæг кæнын.

Кастдæн чингуыты, интернеты,
фарстон хистæрты, скъоладзауты. Скодтон ахæм хатдзæгтæ.

Хатдзæг.
Ацы чингуытæм æркæсгæйæ, мах бамбæрстам:
æмбисæндтæ æвдисынц адæмы цард æмæ куырыхондзинад;
махмæ æрбахæццæ сты бирæ фæлтæрты фæстæ;
нæ ныхас нын хъæздыг кæнынц;
сæ мидисмæ гæсгæ дих кæнынц хицæн къордтыл;
дих кæнынц къордтыл темæтæм гæсгæ.

Скъолайы арæхдæр æмбæлæм ацы темæтыл:
Афæдзы афонтæ:
1.Фæззæг царды къæбиц у.
2.Зымæгон боныл æууæнк нæй.
3.Уалдзæг – рæсугъд, фæззæг – хъæздыг.
4.Сæрдыгон бон афæдз дары.

Мады тыххæй:
1.Мады хъæбыс адджын у.
2.Мады зæрдæ зонаг у.

Райгуырæн бæстæ:
1.Райгуырæн бæстæ ныййарæг мадау адджын у.

Куысты тыххæй:
1.Цы байтауай, уый æркæрддзынæ.
2.Чи нæ кусы, уый нæ хæры.

Баххæст ма кодтам ме мбæлттимæ ахæм куыст:
ирон æмæ уырыссаг æмбисæндтæ æрæмных кодтам.

Чингуытæ чи кæсы, уый алцыдæр зондзæн!

Ученье свет, а не ученье тьма.

Кусгæ чи кæны, хæргæ дæр уый кæны.

Без труда не вытащишь рыбку из пруда.

За двумя зайцами погонишься, ни одного не поймаешь.
Дыууæ тæрхъусы куы асурай, уæд дзы иу дæр не рцахсдзынæ.

Фæлмæн ныхас гæды дæр уарзы!

Ласковое слово и кошке приятно.

Хорз æмбал зын ран сбæрæг вæййы
Друг познаётся в беде!.

Хатдзæг.
Цы æрмæгыл бакуыстон, уымæй скодтон хатдзæгтæ:
- æмбисæндтæ нæ ахуыр кæнынц царды раст хъуыддæгтыл;
-æвдисынц адæмы цыргъзонддзинад;
-нæ æвзаджы культурæ бæрзонддæр кæнынц;
-уыцы цыбыр уацмыстæй раст пайдагæнгæйæ, адæймаджы зондахаст хъæздыгдæр кæны.

Хатдзæг.
Æмбисæндтæн автæр нæй. Мах никæд базондзыстæм, кæд æмæ кæм равзæрдысты, уый, æцæг бæлвырдæй. О, фæлæ æнæ уыдон уæвæн нæй нæдæр литературæйæн,нæдæр хуымæтæг ныхасæн. Уыдоны æмбæхст ис адæмы цыргъ зонд, сты адæмы дзургæ сфæлдыстады зынгæ æвæрæн. Уыдон равзæрдысты æмæ абон дæр æвзæрынц дугты алыхуызон цаутæм гæсгæ.

3-аг къласы ахуырдзау Басаты Данæ.