Қол құралдарының көмегімен электромонтаждық жұмыстарды орындау

Сабақ өткізілетін күні «       »             І курс № 6­16 топ             2016 жыл «Бекітемін» Директордың оқу ­ өндірістік жұмыстары жөніндегі орынбасары              А. Романкулов               Өндірістік сабақ жоспары Сабақтың    тақырыбы:  Қол   құралдарының  көмегімен   электромонтаждық   жұмыстарды орындау Сабақтың білімділік мақсаты: Білім алушыларға қол құралдар көмегімен жұмыс жасауды үйрету, теориялық меңгерген білімдерін практика жүзінде игеруге бейімдеу. Сабақтың тәрбиелік мақсаты: Қол құралдарының қызметі туралы түсіндіре отырып, жұмыс барысында   білім   алушыларды   ұқыптылыққа,   техникалық   қауіпсіздік   ережесін     сақтауға тәрбиелеу.  Сабақтың дамытушылық мақсаты: Білім алушыларға берілген тапсырманы өз беттерінше ұқыпты әрі тиянақты етіп орындай білуге бейімдеу. Сабақтың   материалдық­техникалық   жабдықталуы:  технологиялық   карта,   плакаттар, бейне баяндар. Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: 1.Білім алушылардың сабаққа қатысуы мен дайындығын тексеру 2.Білім алушылардың арнаулы киімдерін тексеру ІІ. Кіріспе нұсқау: 1. Білім алушыларға сабақтың тақырыбы мен мақсатын хабарлау және түсіндіру 2. Өткен сабақ бойынша білім алушылардың білімін тексеру: 1.   Радиоэлектроника   дегеніміз   не?   (радио­жиіліктік   электромагниттік   тербеліс   пен толқындарды   түрлендіру   және   қолдану   негізінде   ақпаратты   беру   және   түрлендірумен байланысқан бірнеше ғылым мен техника саласындағы жинақталған ат, оның негізі ретінде радиотехника және электроника алынады). 2. Радиотехника дегеніміз не? (электромагниттік тербелістер және толқындар туралы ғылым, олардың генерациялануы, күшейтілуі, сәулеленуі және қабылдану әдістері).   3. Радиобайланыс дегеніміз не? (радиотолқын көмегімен ақпарат алмасу) 4. Электроника дегеніміз не? (ол электрондардың электромагниттік өрістерімен өзара әсер әрекеттерін және вакуумдық, газразрядтық және жартылай өткізгіштік қондырғыларды құру әдістерін түсіндіретін ғылым). 5.   Қауіпсіздік   техникасы?   Жұмыс   барысындағы   қауіпсіздік   ережесі?   (Қауіпсіздік техникасы — еңбекті   қорғаудың бір   түрі;   жұмыс   атқарушыларға   қауіпті   өндірістік факторлардың әсер етуіне жол бермейтін ұйымдастырушылық және техникалық шаралар мен құралдардың жүйесі; еңбекті қорғау қағидаларының кұрамдас бөлігі).  Таратқыш құрылғылар;   телекоммуникациялық розеткалар.  Таратқыш құрылғылар Таратқыш   құрылғылар   —   бұл   кәбілдерді   орнықтыру,   тарату,   бекіту   және   кәбілдік Білім алушыларға жаңа сабақ бойынша нұсқау беру: Жалғағыш жабдықтар  Жалғағыш жабдық — бұл кәбілдердің жалғануын, тарату және бекітуін, бау сымдарды немесе мойнақтарды қосуды қамтамасыз ететін пассивті жабдық немесе құрылғы.  Жалғағыш жабдықтар екі типке бөлінеді:  желілерді коммутациялау үшін қолданылатын пассивті жалғағыш жабдық. Коммутациялық тақташа Коммутациялық тақташа  — алдын ала орнатылған телекоммуникациялық ағытпалары бар жинақтау корпусы немесе телекоммуникациялық ағытпаларды орналастыруға арналған орындары бар жинақтау корпусы. Иірілген сым үшін ең көп қолданылатын коммутациялық тақташа ҚКЖ 8 контактілі 8 позициялы модульдік телекоммуникациялық ағытпасы бар 19 дюймді тақташа болып табылады.  Коммутациялық қорап  Коммутациялық қорап — алдын ала орнатылған телекоммуникациялық  ағытпалары бар қорап немесе телекоммуникациялық ағытпаларды орналастыруға арналған орындары бар қорап.  Сым баулар және мойнақтар  Сым   бау     —   бұл   ұштарында   телекоммуникациялық   ашалар   орнатылған   кәбілдің кішкене бөлігі. Мойнақ — ұшында ашасы жоқ немесе тек бір жағына аша қойылған кәбіл бөлігі. Сым баулар мен мойнақтар қолданылады:   активті жабдықтарды таратушы құрылғыларға қосу үшін;  таратушы құрылғыларды коммутациялау үшін. Сым   баулар   активті   жабдықтарды   телекоммуникациялық   розеткаларға   қосу   үшін   қолданылады. Сым баулар ҚКЖ қосу орындарына қарай бөлінеді:  телекоммуникациялық розеткаларға қосылатын абоненттік;  телекоммуникациялық   бөлмелерде   орнатылған   активті   жабдықтарға   қосылатын аппараттық;  телекоммуникациялық бөлмелерде орнатылған  таратушы құрылғылардың арасындағы коммутацияны қамтамасыз ететін коммутациялық.   Кәбілді тестерді пайдалану бойынша нұсқаулық Құрылғы кнопкаларының мағынасы 1 суретте көрсетілген. 1 сурет. Құрылғы кнопкаларының мағынасы. 2 Сурет. Тестердің символды белгілері және олардың мәні. Құрылғыны қосу үшін оң жағындағы төменгі түймені басыңыз. Құрылғының экраны келесі символдар түрінде тексеру нәтижелерін көрсетеді (2 сурет): 1  Тестердің кескіні. 2 Толық ақпарат терезесінің  индикаторы. Осы экранды таңдау үшін навигация клавишасын қолданыңыз. 3  Активті порт индикаторы. 4  Дыбыстық хабарлау режимі индикаторы. 5  РоЕ сигналының қатысу индикаторы. 6 Кәбіл ұзындығы. 7  Белсенділік индикаторы. 8 Тестер IntelliTone режимінде болғанда, ол белсенді болады. 9  Кәбілдің тұйықталу индикаторы. 10 Телефонды желінің кернеу  индикаторы.  Кәбілді картада (15) оң және теріс өткізгіштерге сәйкес Р және n символдары көрсетілген. 11 Кәбілдің бір ұшына кәбілді картаның адаптеры қосылған болса, ол белсенді. 12 Батарея қуатының индикаторы. 13 Бір жағына ұқсас құрылғы қосылған болса, онда ол белсенді. 14 Егер басқа жағы  Ethernet портына қосылған болса, онда ол белсенді. 15 Кәбілді карта. Оң жақ шеткі индикатор экранның күйін көрсетеді. 16 Кәбілде кернеу жок болса немесе өте жоғары болса, онда ол белсенді. Егер SPLIT сөзі жанса, онда ақаулықтың себебі кәбілдің бүтін еместігі. Патч­кордты тексеру үшін оның бір жағын тестерге, екінші жағын кәбілді картаның адаптеріне   жалғап,   іске   қосу   кнопкасын   басыңыз.   Розетка   мен   коммутациялық   тақташа арасында   байланысты   тексеру   үшін,3   суретте   көрсетілген   тәсілмен   құрылғыны   желіге қосыңыз. 3 Сурет Индуктивті сынаманы пайдалану бойынша нұсқаулық Индуктивті сынама шоқтағы қажетті кәбілді іздеуге арналған. Кешен тон генераторы мен өз затында сынамадан тұрады. Жұмысты бастау үшін тон генераторын қажетті портқа немесе   розеткаға   қосыңыз,  «Tone»   ауыстырып­қосқыш   күйін   таңдаңыз,   содан   кейін   дауыс қаттылық доңғалағын бұрай отырып сынаманы қосыңыз және біртіндеп сынаманың шанышқы­ мұртымен шоқ кабелі бойынша өткізіңіз. Сынамаға ең қатты дыбыс шығартуға мәжбүрлеген кәбіл ­  ізделініп отырған кәбіл болып табылады. Сынама   кешенде   тестермен   бірге   жұмыс   істейді.   Ол   үшін   тестерді   IntelliTone   режиміне ауыстырып, навигация клавиштарымен әуенді таңдаңыз. Зерттеліп отырған кәбілдің бір жағын тестерге   қосып,   содан   кейін   сынамамен   алдыңғы   абзацта   көрсетілген   ұқсас   процедураны орындаңыз. «Иірілген» кәбілді ұштау бойынша нұсқаулық Патч­кордты жасау үшін қажетті ұзындықта 4 – жұпты кәбіл кесіп алыңыз. Сыртқы оқшаулағышын алу үшін кәбілдің қабықшасын айналдыра жоныңыз. Ол үшін кәбіл   бойымен   жаншитын   тістеуіктің   төменгі   пышағымен   толық   бір   айналдырып, оқшаулағыштың кесілген бөлігін алып тастау қажет. Кәбілден минимум 20 мм қабықшаны алып тастау қажет. Кәбілді электр тізбегін ажырататын ағытпаға  орналастыру үшін кәбілді тарқату қажет. Кәбілді бір қатарға ыңғайлы орналастыру үшін, кәбілге жазық пішін беретін кәбілді кәбіл қабықшасының шетіне дейін тарқатады. Қос сымдарды, параллель орналасқан өткізгіштерден  жазық қабат қалыптасатындай етіп ажырату қажет. Қысқаш тістеуіктің көмегімен кәбіл қабықшасының шетінен шамамен 14 мм қашықтықта өткізгіштерді қиып тастаңыз. Өткізгіштерді   таңдап   алынған   сәйкес   ажыратқыш   түстерге   сәйкес   ыдыратылады. Алғашқы екі қос­сымның түсі Т568А немесе Т568В таңдап алынған вариантына байланысты. TIA­T568B ­ ажыратқыш құрылғыдағы өткізгіштерді құрастыру тізбегінің ең көп таралған түрі (солдан оңға қарай: ақшыл  қызғылт­сары, қызғылт­сары, ақшыл­жасыл, көк, ақшыл­көк, ақшыл­қоңыр, қоңыр)              Өткізгіштерді   таңдап   алынған   сәйкес   ажыратқыш   түстерге   сәйкес   ыдыратылады. Алғашқы екі қос­сымның түсі Т568А немесе Т568В таңдап алынған вариантына байланысты. TIA­T568B ­ ажыратқыш құрылғыдағы өткізгіштерді құрастыру тізбегінің ең көп таралған түрі (солдан оңға қарай: ақшыл  қызғылт­сары, қызғылт­сары, ақшыл­жасыл, көк, ақшыл­көк, ақшыл­қоңыр, қоңыр) Өткізгіштер ажыратқыш құрылғыға өз арналарына орналасатындай орнықтырыңыз, ал кәбілдің қабықшасы ажыратқыш құрылғыға көп дегенде 6 мм қашықтыққа енгізілуі қажет. Ажыратқыш құрылғыны бекіткіш­кілтімен төмен қарай ұстаңыз. Ажыратқыш   құрылғының   бүйір   жағынан   өткізгіштерді   тірелгенше   салыңыз. Ажыратқыш   құрылғы   корпусының   стандартты   бойлық­ұзындығы   өткізгіштердің   сызықтық ажыратылған ұзындығын кішірейтуге мүмкіндік бермейді, сондықтан да  қыстырма жалғауға қоспас   бұрын   оларды   дұрыс   түзету   ерекше   маңызды.     Ажыратқыш   құрылғының   корпусы мөлдір   пластиктен   жасалғанның   арқасында,   өкізгіштердің   ыдыратылу   ережесін   көзбен бақылауға және  ажырату схемасын тексеруге болады.             Иірілген   қос   сымды   ажыратқыш   құрылғының   пышағымен   жалғау   үшін   қысқаш тістеуікті пайдаланыңыз. Егер де терминдеуді бастамас бұрын қыстырма­жалғау ажыратқыш құрылғы корпусы сыртында болатын болса, онда қысу процесі кезінде қыстырма­жалғауларды корпустың ішіне қарай қысады да өткізгіштің қабықшасын кесіп, электр тоғын туғызып олар өткізгіштер   өрімдерінің   арасына   енеді.   Кәсіби   металл   аспап   пуансонның   ажыратқыш құрылғының бетіне перпендикуляр қозғалысын қамтамасыз етеді, соның арқасында иірілген сымдар және кәбіл ажыратқыш құрылғыда нық бекітіледі.                                  Классикалық құрылым ажыратқыш құрылғыға кәбілді механикалық бекіту шамамен ұзындығы 7 мм  жазық тақтайша түрінде болатын қысқышпен жүзеге асырылады. Бұл элемент корпустың интегралды құрама бөлігі болып табылады және де оған тек бір ұзын жағы ғана бекітіледі. Қысқаш аспаптың әсерінен планка корпустың ішіне бекіту жағын айнала бұрылып жылжиды. Күш салу әсерінен кәбіл ажыратқыш құрылғы корпусының төменгі қабырғасына қысылады да нық бекітіледі.                                                            Бітеп   жабу   жұмысы   дұрыс   болғанына   көз   жеткізіңіз.   Терминдеу   нәтижесінде қыстырма­жалғау өткізгіш тарамдарымен жалғасып тұруы қажет.  Кіріспе нұсқауды пысықтау: Құрылымдық кәбілдік жүйе (ҚКЖ)  — жергілікті есептеу және телефондық желілер, қауіпсіздік жүйелері, бейнебақылаулар және т.б. әр түрлі мақсаттағы ақпараттық сервистер жиынтығының бірыңғай жүйесіне біріктіретін кәсіпорынның ақпараттық инфрақұрылымының физикалық негізі.  Кәбілдік   жүйе    —   бұл   элементтері   кәбілдер   және   құраушылары   болып   келетін кәбілмен байланысқан жүйе.  Кәбілдік құраушыларға кәбілді жалғау және физикалық ұштауға (терминдеу) арналған барлық пассивті коммутациялық жабдықтар – жұмыс орындарындағы телекоммуникациялық   розеткалар,   телекоммуникациялық   бөлмелердегі   кросстық   және коммутациялық   тақташалар   (жаргон:   «патч­тақташалар»),   жалғағыштар   және   сплайстар кіреді.   «Құрылымдық»   термині   бір   жағынан   жүйенің   әр   түрлі   телекоммуникациялық қосымшаларды (сөзді, мәліметтерді және бейнекөріністерді тарату) сақтау қабілетін білдірсе, екінші жағынан – әр түрлі кәсіпорындардың әр түрлі құраушылары мен өнімдерін қолдану мүмкіндігін, және үшіншіден коаксиалды кәбіл, UTP, STP және оптикалық талшық секілді бірнеше таратушы орталар қолданылатын  мультимедиалық ортаны жүзеге асыру қабілетін білдіреді. Кәбілдік жүйенің құрылымын ақпараттық технологиялардың инфрақұрылымы, IT (Information Technology) анықтайды, атап айтқанда осы инфрақұрылым соңғы пайдаланушы талаптарына сай соңында қолдануы мүмкін активті жабдыққа тәуелсіз кәбілдік жүйенің нақты жобасының мазмұнын ұсынады.  Қолданудың қарапайымдылығы Техникалық мамандар ҚКЖ жұмыс істеуді тез және еш қиындықсыз меңгереді, себебі барлық құрылымдық кәбілдік жүйелер белгілі архитектура мен құрылымға ие стандарттар ережесіне және талаптарына сай құрылады.  «Құдай қаласа» деп құрылған кәбілдік жүйемен жұмыс істеу түсіну өте күрделі, кей кезде мүмкін емес. Көбіне «негізгі» қызметкер қызметтен босағанда құрылымсыз кәбілдік жүйені пайдалануға байланысты мәселелер туындайды.   ҚКЖ қызмет көрсетудің қарапайымдылығы  Объектіде бірнеше кәбілдік жүйелерді немесе стандартты емес кәбілдік жүйелердің жұмыс істеуіне қарағанда құрылымдық кәбілдік  жүйенің жұмыс істеуін  жүзеге асыру өте қарапайым. ҚКЖ басқару және әкімшілік ету аз ғана техникалық қызметкерлермен жүзеге асады.   Кәбілдер ҚКЖ екі  типтегі  кәбілдерді  қолдануға  рұқсат  етіледі:  иірілген   мыс  кәбілдер  және талшықты­оптикалық кәбілдер. Иірілген мыс кәбілдерде сигналдарды таратушы орта ретінде қосақтап бұралып иірілген мыс өткізгіштер қолданылады. Талшықты–оптикалық кәбілдерде сигналдарды тарату ортасы ретінде оптикалық талшықтар қолданылады.  ІІІ. Ағымдық нұсқау: 1. Білім алушыларды жұмыс орындарына бөлу 2. Тексеру мақсатында білім алушылардың  жұмыс орындарын аралау 3. Білім   алушылардың   жаттығу   жұмыстарын   орындау   үшін   технологиялық   нұсқау картамен жұмыс жасауларын ұйымдастыру 1­қадағалау. Білім алушылардың жұмыс орындарын ережеге сай ұйымдастырылуын тексеру 2­ қадағалау.Жұмыста қолданылатын  жұмыс құралдарының жұмысқа жарамдығын тексеру 3­қадағалау.Жұмыстың   уақтылы   басталуын   білім   алушылардың,   іс­қимылдарының дұрыстығын, құралдарды қолдану әдіс тәсілінің   дұрыстығын тексеру 4­ қадағалау.Жаттығу жұмыстарын орындау барысында қауіпсіздік ережелерінің сақталуын қадағалау 5­ қадағалау.Жұмысты орындау кезінде білім алушылардың жіберген қателіктерін ескертіп, түзету және қосымша нұсқау беру. 6­ қадағалау. Білім алушылардың орындаған жұмыстарын қабылдап алу, тексеру, 7­ қадағалау. Жұмыс орындарының тазалығын, құрал­аспаптардың дұрыс жиналуын тексеру ІV. Қорытынды нұсқау: 1.Сабақты қорытындылау ,бағалау,. 2.Тапсырманы   орындау   және   сабаққа   қатысу   белсенділігін   сараптай   отырып   алушылардың  жақсы жұмыстарын атап өту. 3. Үйге тапсырма беру:  Радиоэлектроника, жадығаттану,т.б.   білім                                             Өндірістік оқыту шебері:                 Э Есқараева