Қолданбалы физикалық тәжірибелер

Ақмола облысының білім басқармасының « Шортанды ауданы,. Бозайғыр ауылы, №5 агротехникалық колледжі» коммуналдық мемлекеттік мекемесі Дайындаған: Физика пәнінің  жоғары дәрежелі  оқытушысы Нурсейт Б Қажетті құрал жабдықтар: шыны, дәргерлік тамызғыш, май шам, су Тәжірибелік жұмыс №4 Жұмысты орындау барысы: 1.Шынының жартысына май шамды жағыңыз. 2.Сорғышқв су сорғызып, шынының майланған бетіне абайлап тамызыңыз. 3.Екінші тамшыны шынының таза бөлігіне тамызыңыз. 4.Тамшылардың пішінін бақылаңыз, бақылаған құбылысты суреттеңіз. 5.Шыныны қыйсайтып құбылысты бақылаңыз. Өз бақылауыңызды  жазыңыз. Сұрақтар: 1.Шынының бір бөлігіндегі тамшы неге ағып кетті,ал (майланған бөлігіндегі)  тамшы шар тәріздес болып жиналған себебін түсіндіріңіз? 2.Осындай құбылысты табиғатта қайда кезіктірдіңіз? 3.Бұл құбылыстарды МКТ­ның қай қағидасына негіздеп дәлелдеуге болады? Қажетті құрал жабдықтар: екі шыны ыдыс (стақан),ыстық суы бар ұзыншақ  ыдыс,картон қағаз бөлігі (ламинатты емес) марганец ерітіндісі. Тәжірибелік жұмыс №5 Жұмысты орындау барысы: 1.Екі жылтыр ыдысты алып,стаканның біреуінің ¾ бөлігін ыстық сумен  толтырып, бетін картон қағазбен жабыңыз. Картонның үстіне бос ыдысты  түбімен қойып бақылаңыз, бос стаканның қабырғасы терлегенін аңғарасыз.Өз  бақылауыңызды жазыңыз және суреттеңіз. Бұл тәжірибеден нені бақылауға  болады? 2.Бір стақанға суық су ,келесі стаканға ыстық су құйыңыз. Екеуіне де марганец  ерітіндісі түйіршіктерін салыңыз. Өз бақылауыңызды жазыңыз және  суреттеңіз.Сұйықтағы диффузия құбылысының жылдамдығы температураға  тәуілді ме? Түсіндіріңіз? Сізді қоршаған ортадан диффузия құбылысына мысал  келтіріңіз? ТЕМПЕРАТУРА. МОЛЕКУЛАЛАР ҚОЗҒАЛЫСЫНЫҢ ЖЫЛУЛЫҚ ЭНЕРГИЯСЫ. Қажетті құрал жабдықтар: орташа ауа шары,жіп, ыстық су бар ыдыс (500С­ 600С), суық суы бар стакан. Тәжірибелік жұмыс №6. Жұмысты орындау барысы: 1.Шарды үрлеп жіппен аузын байлаңыз. 2.Ыстық судың үстіне шарды біраз ұстап тұрыңыз. 3.Шардың үстіне суық су құйыңыз. Өз бақылауыңызды жазыңыз. Бақылау сұрақтары: 1.Шарды үрлеген кезде оның ішкі қысымы қалай өзгереді? Не себепті? 2.Суық суды құйғаннан кейін шардың пішіні неге өзгерді? 3.Түрлі қысымның әсеріне байланысты  құбылыстарға мысал келтіріңіз? Қорытынды шығарыңыз: _____________________________________________________________________ _______________________________________________________________ Қажетті құрал жабдықтар: Шыны пластина, тамызғыш, екі стақан, аз  мөлшерде сұйық май, аз мөлшерде спирт,термометр, секундомер. Тәжірибелік жұмыс №7. Жұмысты орындау барысы: 1. Шыны пластинаға бір тамшы су және  бір тамшы спирт тамызыңыз.  Уақытты белгілеп, булану уақытын өлшеңіз. Нәтижесін жазыңыз. 2. Шыны пластинаға бір тамшы су және  бір тамшы спирт тамызыңыз.  Тамшыны үрлеңіз және булану уақытын өлшеңіз. 3. Шыны пластинаға бір тамшы  суық су және  бір тамшы ыстық су   тамызыңыз. Булану  уақытын белгілеп,нәтижесін жазыңыз. 4. Екі стаканға бірдей мөлшерде ыстық су құйыңыз.Бір стакандағы суға 4­5  тамшы сұық май тамызыңыз. 4­5 минуттан соң екеуінің де температурасын  өлшеңіз. Тағы 3­5 мин тағы күтіп, тағы өлшеңіз. Тағы бірнеше рет өлшеңіз.  (5­6) 5. Жасалған тәжірибе нәтижесі бойынша судың және майы бар судың булану  жылдамдығының уақытқа тәуелділік графигін сызыңыз. Сұйық буланған  кезде неге салқындайды?  Табиғатта булану құбылысы қандай маңыз бар? Мысал келтіріңіз,  қорытынды жазыңыз. __________________________________________________________________ _________________________________________________________ Қажетті құрал жабдықтар. стол шамы (қызғырғыш шамы болу керек), термометр, ақ және қара қағаз. Тәжірибелік жұмыс №8 Тапсырма: бірілген құралдарды пайдаланып ішкі жағдайға термометр  көрсеткішінің тәуелділігін зерттеңіз. Жұмысты орындау барысы: тәжірибе 1. Термометр алыңызда күн түсіп тұрған жердегі және көлеңкедегі  температураны өлшеңіз. (сурет 1)Күннің орнына шамды қолданыңыз. Бірінші рет  шамнан 15­20 см қашықтықтықта қойыңыз, екінші рет термометрді қозғалтпай  қара қағазды шамға жақындатып көлеңке жасаңыз. Термометр көрсеткішін  жазыңы з(1сурет) 1­сурет тәжірибе 2. Ақ және қара қағаздың үстіндегі температураны өлшеңіз. Бірінші ақ  қағаздың үстіне термометрді қойып, екінші рет қара қағаздың үстіне  термометрді қойып өлшеңіз. Термометр көрсеткішін жазыңыз .(сурет 2) 2­сурет тәжірибе 3. Термометрдің үстіндегі шамды ақ қағазбен жауып температураны  өлшеп жазыңыз. Ақ қағазды қара қағазбен алмастырып тәжірибені қайталаңыз. (сурет 3) 3­сурет   Жасаған   тәжірибе   негізінде   ойланып   қорытындылаңыз.   Даладағы   ауаның температурасын өлшеу үшін термометрді қайда орналастыруға болады? Қосымша тапсырма:Термометрдің көрсеткіші бөлмеде орналасқан орнына  тәуелділігін зерттеңіз? Бөлмеде термометрді қай жерге орналастыру тиімді? Тәжірибе нітижесін түсіндіріңіз және  қорытындылаңыз:____________________________________________________ _______________________________________________________________