ОПТИКА НЕГІЗДЕРІ

Физика 2”2” Физика кафедрасы Физика кафедрасы Мультимедиялықлық презентация  презентация Мультимедия Баспа: “: “Оптика Оптика”” Баспа Пән атауы: ““Физика  Пән атауы:  Тақырып: Жарық дисперсиясы және поляризациясы Тақырып: Жарық дисперсиясы және поляризациясы Авторлар: Авторлар:                  ф­м.ғ.к.Салькеева А.К.,  ф­м.ғ.к.Салькеева А.К.,                                     оқытушы Копбалина Қ.Б.  оқытушы Копбалина Қ.Б.                                    аға оқытушы Сембаева Г.Н. аға оқытушы Сембаева Г.Н.

Дәріс жоспары Дәріс жоспары 1. Заттарда жарықтың таралуы 1. Заттарда жарықтың таралуы 2. Жарық дисперсиясы 2. Жарық дисперсиясы 3. Жарықтың жұтылуы ң жұтылуы 3. Жарықты 4. Жарық поляризациясы 4. Жарық поляризациясы

Заттарда жарықтың таралуы     Заттарда жарықтың таралуы Әр жиіліктегі  Әр жиіліктегі  ν ν  толқын  вакуумдағы толқын   толқын  вакуумдағы толқын  ұзындығына сай келеді: ұзындығына сай келеді:  с  ; Әрбір толқынның таралу жылдамдығы оның  жиілігіне байланысты болады:  ( f ); n  с  c  )( f   ). (

Жарық  дисперсиясы Жарық  дисперсиясы Заттың  жарық  сыну  көрсеткішінің  жарықтың  Заттың  жарық  сыну  көрсеткішінің  жарықтың  жарық   тәуелділігі  жарық тәуелділігі  ұзындығына  ұзындығына  толқын  толқын  дисперсиясы деп аталады.   деп аталады.  дисперсиясы    Ньютон  1666  ж.,  призмадан  Ньютон  1666  ж.,  призмадан  ““ақақ””  жарық    жарық  өткізу арқылы  алғаш рет дисперсия құбылысын  алғаш рет дисперсия құбылысын  өткізу арқылы анықтады..   анықтады

Берілген  жарықтан  шыққан  толқын  Берілген  жарықтан  шыққан  толқын  ұзындықтарының  жиынтығынан  тұратын  ұзындықтарының  жиынтығынан  тұратын  сәулені   спектр сәулені    спектр  деп атайды.   деп атайды.

Дисперсия құбылысын табиғаттың  Дисперсия құбылысын табиғаттың  әртүрлі құбылыстарынан байқауға  әртүрлі құбылыстарынан байқауға  болады. болады.

D  dn d Берілген  шама                берілген заттың   Берілген  шама                берілген заттың   дисперсиясы  деп  аталады,  бұл  заттың  сыну  дисперсиясы  деп  аталады,  бұл  заттың  сыну  толқын  ұзындығына  λλ   көрсеткішінің  толқын  ұзындығына  көрсеткішінің  тәуелділігін көрсетеді.  тәуелділігін көрсетеді.    nn     Электрмагниттік теория бойынша берілген  Электрмагниттік теория бойынша берілген  ортада  диэлектрлік өтімділігі  εε және  магнит   және  магнит  ортада  диэлектрлік өтімділігі   өтімділігі μμ  электрмагниттік толқынның таралу  электрмагниттік толқынның таралу  өтімділігі  жылдамдығына тең болады   жылдамдығына тең болады    с . 

Аномаль  дисперсия  Аномаль  дисперсия  λλ  өсуіні  ұзындығы    өсуіні  ұзындығы  көрсеткішіде nn ұлғаяды.   ұлғаяды.  көрсеткішіде  кезінде  кезінде  байланысты  байланысты  толқын  толқын  сыну  сыну  Берілген суретте дисперсия қисығы: I и III —    нормаль (қалыпты) дисперсия; II — аномаль  дисперсия.

Жарықтың  жұтылуы Жарықтың  жұтылуы энергиясының  энергиясының  Жарық  Жарық  толқыны  толқыны  сол  сол  толқынның  затқа  енуіне  байланысты  кемуін  толқынның  затқа  енуіне  байланысты  кемуін  жарықтың жұтылуы  деп аталады.    деп аталады.  жарықтың жұтылуы Бугер   Заттардағы  жарықтың  жұтылуы  Бугер Заттардағы  жарықтың  жұтылуы  заңымен сипатталады: заңымен сипатталады: I  xeI 0 ,               заттың  бетін  түскен    монохромат  жарық  шоғының интенсивтігі, І – сол заттан өткеннен  кейінгі  интенсивтігі, х­  заттың  қалыңдығы, α  –  жұтылу  коэффициенті,  (­)  таңбасы  жарық  интенсивтігінің кемуін көрсетеді.

Табиғи жарық деп ж Табиғи жарық Жарық поляризациясы Жарық поляризациясы  E  деп жарық сәулесін құрап тұратын  арық сәулесін құрап тұратын   жарық  толқынының    электр      және    магнит  әрбір  жарық  толқынының    электр      және    магнит  әрбір  кернеулік  векторларының  кез  ­  келген  бағытта  кернеулік  векторларының  кез  ­  келген  бағытта  H бағдарлануын айтады.           бағдарлануын айтады. а)                                                 б)                                            в) а)                                                 б)                                            в) а) табиғи жарық;       а) табиғи жарық; б) жартылай поляризацияяланған жарық;   ланған жарық;   б) жартылай поляризаци в) жазық поляризацияланған жарық.  в) жазық поляризацияланған жарық.

Өріс  векторының  тербеліс  бағыты  мен  тербелістер  таралатын  бағыт  арқылы  өтетін  жазықтық  поляризацияланған  жарықтың    тербеліс  жазықтығы  оған  перпендикуляр  жазықтық  поляризациялану  жазықтығы деп аталады. деп,  ал

Бұл шама ­ поляризациялану дәрежесі:   Бұл шама ­ поляризациялану дәрежесі: P  I I max max   I I ; min min   Imax  және  Imin  –анализатордан  өткен  жартылай  поляризациоланған  жарықтың  максималь  және  минималь  интенсивтілігі.  Табиғи  жарық  үшін    Imax  =  Imin    және  Р  =  0,    жазық поляризацияланған жарық үшін   Imin =  0  және  P = 1.

Малюс заңы: Малюс заңы: I  I 0 cos2  .     I  және  I0  –  жарық  интенсивтілігі,    тербеліс  жазықтығы  мен  поляризатор  арасындағы  бұрыш.   0 EE  . cos Е  –  Т2  пластинасы  арқылы  өтетін  жарық  Т2  тербелісінің  пластинасына  түсетін  жарық  тербелісінің  амплитудасы.  амплитудасы,  Е0  –

Поляризатор  –  поляризацияланған  жарық  Поляризатор  –  поляризацияланған  жарық  шығаратын құрал.  шығаратын құрал.  Анализатор  ––  жарықтың  поляризациялану    жарықтың  поляризациялану  Анализатор  дәрежесін анықтауға пайдаланатын құрал. дәрежесін анықтауға пайдаланатын құрал.

Брюстер заңы: Брюстер заңы: tg Б  .12n Шағылған  сәуленің  толық  поляризациялану  Шағылған  сәуленің  толық  поляризациялану    Брюстер  бұрышы    немесе      немесе  деп  деп  кезіндегі  бұрышы    Брюстер  бұрышы кезіндегі  бұрышы  толық  толық  аталады.  аталады.  поляризациялану  поляризациялану  бұрышы    бұрышы

Сәуле Брюстер бұрышымен түскен сәтінде    сәуле  өзара  шағылған  және  перпендикуляр болады.   сынған

ол  ол  сәулеге  сәулеге  Сәуленің қосарлана сынуы Сәуленің қосарлана сынуы Кейбір  кристалдар  арқылы  жарық  сәулесі  Кейбір  кристалдар  арқылы  жарық  сәулесі  бөлінеді.Бұл  өткенде,  екі  бөлінеді.Бұл  екі  өткенде,  қосарлана  сынуы    деп  құбылысты  сәуленің  қосарлана  сынуы     деп  құбылысты  сәуленің  аталады.  Оны  сәуле  жолына  қойылған  исланд  аталады.  Оны  сәуле  жолына  қойылған  исланд  шпатынан  жасалған  пластинкадан  өткенде  шпатынан  жасалған  пластинкадан  өткенде  анық  байқалады.  Исланд  шпаты  кристалына  анық  байқалады.  Исланд  шпаты  кристалына  түскен  монохрамат  сәуле  сынып  екіге,  яғни    түскен  монохрамат  сәуле  сынып  екіге,  яғни    кәдімгі  сәуле  және   өзгеше  сәуле  болып    болып  кәдімгі  сәуле таралады.   таралады.   және  өзгеше  сәуле

Назар  Назар  аударғандарыңызға            аударғандарыңызға            рахмет! рахмет!