Открытый урок по родному языку на тему " Придаточные определительные обстоятельственные предложения" -9кл

Урок лакского языка

Дарсирал тема: Обстоятельствардал гьанулул  дакъами  предложениярдал  журарду .К1анттул  гьанулул  дакъами предложениярду

Дарсирал  мурад:

Дуклаки оьрч1ал  гъалгъа магьир баву.

 Мукъурттил луртан авадан даву

Обстоятельствардал  гьанулул дакъами предложениядаясса  дурч1ала даву. Ганил  мяъна  грамматический лишанну .

Цукунсса  суаллахьхьун жаваб дулайссарив .

Га  гъалгъалуву  ишла байсса куц.

Дарсиран  аьркинмур: слайдру,таблица

Дарсирал  план

1.ОРГ МОМЕН  (ТIАБИАЬТРАЯССА  ГЪАЛГЪА ,бивзрув-бурув)

2.ШАРДАЙССА ДАВУ ХХАЛ  ДАВУ

3 ЦIУССА  ДАРСИРАЯССА  АЬМССА   ГЪАЛГЪА (Обстоятельствардал

гьанулул  дакъами  предложениярдал  журарду .К1анттул  гьанулул  дакъами предложениярду)

4. Мукъурттищалсса даву

5. Синтаксический разбор

 6.Дарс  жям даву

1.Дарс нанаву

У. - Бивзрув  оьрч1рув!

Оь.-Бивзрав

У.-Дайдишинну  лакку мазрал  дарс –Т1ит1ара  луттирду ва  тетрадьру

2.Шардайсса  даву ц1уххаву

У-Оьрч1рув ци дуссия   шардай  лахьхьин ?

Оь-Тикрал даву.Бувч1ин бай гьанулул  дакъами  предложениярду.

У-.Бувч1ин бай  гьанулул  дакъами  предложениярду   ссайн  учайссар?

Оь.-Бувч1ин бай  гьанулул  дакъами  предложениярдал  гьанулулми  предложениярдал  глаголлу  бувч1ин байссар ва падежирттал  суаллахьхьун  жаваб дулайссар.

У.-Масала буцияра.

Оь- Оьмардул  бувсуна   цува Москавлив   нанишиву .Гьарцаннан  цанма к1улмур  бусан  аьркинсар .

У.-Бувч1ин бай гьанулул  дакъами  предложениярду ссащал к1иц1 ларгун  дик1айссар?

Оь- Бувч1ин бай  гьанулул дакъами  предложениярду  к1иц1 ларгун   дик1айссар  -ССА  суффиксращалсса  причастиялул  ва –шиву, -рив  суф-сса глаголлал  формардал   кумаграйну

У. Бувч1ин бай  гьанулул  дакъами предложениярду  ялагу  ссаха лархьхьусса  дик1ай ?

Оь-Царай  бувч1ин  бай  гьанулул  дакъами  предложениярду ,падежирттал  суаллахьхьун  жаваб  дулайсса  дунут1ий дополнениярттаха  лархьхьуну  дик1ай .

Масала:  Мадинал  бувсуна  цила  бригадалул  план  биттур  дурсса   (ци бувсуна?)

Ттун  ххай  бур,гьунттий  та  жуннина  уч1ансса.

Классравусса даву

У. –Буккияра   гьанулулми  ва  бувч1ин  бай   гьанулул  дакъами предложениярду  ккаккан  дара.

Танал ци т1иссарив  ттун къабувч1уна   (ци къабувч1уна?)

3.Ц1усса  дарс

Обстоятельствардал  гьанулул  дакъа предложениярдал  укунсса  журарду  буссар:к1анттул,ч1умул, даврил, тагьарданул, шарт1ирал, сававрал , мурадрал, къаршишиврул.

К1анттул  гьанулул дакъами   предложениярду

   (чув, ча,чун,к1анайн ,к1аная)кусса  союзрал  мукъурттийну  ва –ний ,ния,-нийн) кусса  дайлит1урттащалсса   деепричастиялийну гьанулулмур  предложениялуц1ун  дарх1уну  дик1айссар .Гьанулулмур  предложениялуву   ть1урча  ч1явуну ккаккан  бай  махъру  (наречиярду) –микку,-мичча.миккун-кусса к1анттул  обстоятельстварду  бик1айссар:  миннул  хьхьич1гузапятойрду  дишайссар.Масала:

1.Вила  къатри  инава  гьану  бивзний  дува

2. Ина  нанинийн  нагу  уч1анна .Ина  чун най  уссарав  ,миккун  нагу  уч1анна.

4.  Мукъурттищалсса даву

   Неъмат-счастье,      т1ин –вкус,   билаят-страна

   Мяъна-смысл.значение.     х1акин-врач, х1асрат –мучение

Жям-итог, гьану-основа

5.Синтаксический  разбор

Дагъусттаннал  халкьуннан цала мазру ябуллан  ва  авадан  буллан  аьркинссар

 Бусайсса , Оьвкъачайсса, ПП.,к1ивагу  состав  бусса,распр. Однородный сказуемийлину  осложнить дурсса

6.Дарс  жям  даву

Даву .Дагьайсса к1анттай запятойрду дишара ва лич1и дурсса гьанулул  дакъами предложениярдансса суаллу  буллай .чичара :деепричастиялул  лултту  аьш  дуккияра

1.Чунай  тархъансса  аькьлулул  к1унк1у увну най урав, миккун насу.

2.Жегъил  ххуллу къуртал  шайний ,шама бурттигьу  авц1уну ия.

ЖЯМ  БАЙ СУАЛЛУ

У.-Жува х1акьину цукунсса  обстоятельствардал  гьанулул  дакъами  предложениярдал  журардащал  к1ул хьуру?

ОЬ.-К1анттул гьанулул  дакъами  предложениярдащал .    

У.-К1анттул гьанулул  дакъами  предложениярдал цукунсса суаллахьхьун  жаваб дулайссар?

ОЬ.-чув?,ча,чун?  Т1исса  суаллахьхьун  жавабру  дулайсса .

У.- Масала

ОЬ.—Ча марч  бурив,мичча  гъаралгу  лач1айссар

КЬИМАТРУ  БИШАВУ

Шардайсса даву

Обстоятельствардал  гьанулул  дакъами  предложениярдал  журарду  цукунсса  бик1айссарив  лахьхьин.