"Қозғалыстағы жылдамдыққа берілген мәтінді есептер." 10 сынып, математикалық логика

Түркістан облысы, Төлеби ауданы, Нысанбек ауылы. «Балдәурен – Шымкент» РОСО – ның математика пәнінің мұғалімі Алиханов Жасулан Жанабекович. 10 – сынып. Математикалық логика бағдарлаушы курс. Сабақтың тақырыбы: Қозғалыстағы жылдамдыққа берілген мәтінді есептер. Сабақтың түрі:   Жаңа сабақ. Сабақтың мақсаты: Қозғалысқа берілген мәтінді есептерді логикалық  жолмен шығарып үйрену. Күтілетін нәтиже: Оқушылар қозғалысқа берілген мәтінді есептерді логикалық  жолмен шығара  алады.  Сабақтың кезеңдері:  Ұйымдастыру;  Жаңа сабақ;  Есептер шығару;  Қорытындылау;  Үйге тапсырма;  Бағалау. Ұйымдастыру кезеңі: «Әр ұлттың амандасуы» Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру.  Президентіміздің  «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру» мақаласында «Жаһандағы  заманауи Қазақстандық мәдениет» жобасының 5­міндетінде Отандық  мәдениет 6 тілде сөйлеуі тиіс­ деп атап көрсеткенін негізге ала отырып,  сабағымыз әр елдің амандасу салтымен басталады.  Қазақтар – қол алысып, төс қағысады;  Итальяндықтар – «құшақтасады»;  Бразилиялықтар – «бір­бірінің иығын қағады»;  Македониялықтар – шынтақпен;  Никарагуалықтар – иықпен амандасады;  Австралиялықтар­ шапалақпен амандасады. Жаңа сабақ жоспары:  Қозғалыстағы жылдамдыққа берілген мәтіндік есептердің негізгі  кампоненттері;  Қозғалысқа берілген мәтіндік есептердің негізгі түрлері;  Қозғалысқа берілген мәтіндік есептерді шығаратын кездегі негізгі  ұйғарымдарды білу;  Қозғалысқа берілген мәтіндік есептерді шығарудың негізгі жоспары. Қозғалыстағы жылдамдыққа берілген мәтіндік есептердің негізгі  кампаненттері:  Жүрілген жол ( S )....................S ¿V∙t  ;  Жылдамдық ( V )..................... V=S t  ;  Уақыт ( t )..................................  t=S V  . Қозғалысқа берілген мәтіндік есептердің негізгі түрлері:  Түзу бойындағы бірқалыпты қозғалыс;  Шеңбер бойындағы қозғалыс;  Өзендегі қозғалыс;  Аралықтағы қозғалыс. Бұл қозғалыстардағы барлық берілетін шамалар бірдей бірліктер жүйесінде  болу керек.  Қозғалысқа берілген мәтіндік есептерді шығарған кезде мынадай  ұйғарымдарды білу қажет:  Егер қозғалыс туралы арнайы айтылмаған болса, онда қозғалысты бірқалыпты деп есептейміз;  Жылдамдықты оң шама деп қарастырамыз. Қозғалыстағы денелердің бұрылуы және жаңа қозғалыс режиміне ауысуы  лездік деп қарастырамыз. Қозғалысқа берілген мәтіндік есептерді шығарудың негізгі жоспары:  Есеп шарты бойынша белгісіз шаманы (жылдамдықты ) х деп  аламыз;  Есеп шарты бойынша қай шама ( жолды ) белгілі екенін  анықтаймыз;  Үшінші қалған шаманы ( уақытты ) белгісіз шама арқылы (  t=S V ) өрнектеп аламыз;  Есептің шартын ескере отырып үшінші шаманың қалай  өзгеретіндігін ( өседі, кемиді, т.с.с ) көрсететін теңдеу құрамыз. Есептер шығару №1. Ара қашықтығы 900 км екі қаладан бір – біріне қарама – қарсы екі пойыз  шығып, олар жол ортасында кездескен. Бірінші пойыз екіншісінен 1 сағат кеш  шығып, екінші пойыз жылдамдығынан 5 км/сағ артық жылдамдықпен жүрген.  Әр пойыздың жылдамдығын тап. Шамалар Қозғалыс 1 пойыз 2 пойыз S  ( км ) V  ( км/сағ ) t=S V  ( сағ ) 450 х+5 450 х+5 450 х 450 х Жалпы 900 1 сағат аз №2. Темір жол бойындағы екі станцияның ара қашықтығы 120 км. Бірінші  поезд бұл ара қашықтықты екіншісіне қарағанда 50 минут тез жүріп өтеді,  бірінші поездың жылдамдығы екінші поездың жылдамдығына қарағанда 12  км/сағ – қа артық. Екі поездың да жылдамдығын табыңдар.              Шамалар Қозғалыс 1 поезд V  ( км/сағ ) S  ( км ) t=S V  ( сағ ) 120 х+12 2 поезд 120 х 120 х+12 120 х 50 минутқа кем №3. Саяхатшы бір қаладан екінші қалаға 40 км/сағ жылдамдықпен барып, 60  км/сағ жылдамдықпен кері қайтты. Егер барлық жолға 8 сағат уақыт кетсе,  екі қаланың ара қашықтығы қандай? №4. Ара қашықтығы 500 км екі қаладан бір мезгілде қарама – қарсы бағытта  трактор мен одан жылдамдығы 4 есе артық жүк машинасы шығып 4 сағаттан  кейін кездесті. Трактордың жылдамдығы қандай? №5. Егер автокөлік 840 км жолдың асфальт төсеген бөлігін 80 км/сағ  жылдамдықпен, ал құм төсеген бөлігін 50 км/сағ жылдамдықпен жүріп,  барлығы 12 сағат уақыт жұмсаса, онда жолдың құм төсеген бөлігіне қанша  уақыт жұмсады? №6. Теплоход белгілі бір жылдамдықпен 72 км жол жүруі керек еді. Ол іс  жүзінде жолдың бірінші жартысын белгіленгеннен 3 км/сағ – қа кем, ал екінші  жартысын 3 км/сағ – қа артық жылдамдықпен жүріп өтті. Теплоход барлық  жолға 5 сағат уақыт жұмсады. Теплоход қанша минутқа кешікті? №7. Тау самалынан Шымкент қаласына қарай автомобиль 60 км/сағ  жылдамдықпен жүрді, қайтар жолдағы жылдамдығы 40 км/сағ болды. Егер  автомобиль барар және қайтар жолға 4 сағат жұмсаса, онда автомобиль Тау  самалынан Шымкент қаласына қанша уақытта жеткен? №8. Порттан бір мезгілде екі пароход шықты: біреуі солтүстікке, ал екіншісі  шығысқа қарай. Екі сағаттан кейін олардың ара қашықтығы 60 км – ге тең  болды. Олардың жылдамдықтарының біреуі, екіншісіне қарағанда 6 км/сағ –  қа артық болса, әрбір пароходтың жылдамдықтары қандай? №9. Тасбақа өзенге дейін 4 сағ жорғалап барады, сол 4 сағаттың әрбір келесі  сағатында алдында жүрген жолындағыдан екі есе аз жол жорғалап отырды.  Егер оның барлық жүрген жолы 90 м болса, онда ол алғашқы бірінші  сағатында қанша жол жүргенін тап? Сабақты қорытындылау (Мұғалімнің түйінді ойы) Рефлексия: «Жетістік  баспалдағы» әдісі  арқылы  кері  байланыс   жасалады. Үйге тапсырма №9 – есеп Бағалау