Њанўз дар замонњои ќадим файласуфи барљаста Арасту обро сарчашмаи аввалин њаёт ном нињода буд. Об манбаи аввалин ва ногузири қонеъ гардондани талаботи асосии инсон, пеш аз ҳама барои ҳифзи саломатї, таъминоти ѓизои безарар ва тозагї мебошад. Бо мафњуми дигар об сарчашмаи зиндагии тамоми мављудоти рўи олам ба њисоб меравад. Захираи бузургест, ки њастии он ба зиндагї, ба кору фаъолияти тамоми мављудоти зинда сарсабзиву осоиштагї бахшида, барои корњои хољагидорї ва барои баровардани дигар њољатњои муњимаш инсон онро истифода мебарад.
Чуноне ки аз маълумотњои дастрасгардида бармеояд, аз њар 10 нафар инсон дар сайёра 4 нафар аз беобї ва дастрасї надоштан бо оби аз љињати санитарї тоза азият мекашанд. Њоло зиёда аз 50 кишвари дунё норасоии оби тозаро эњсос мекунанд, ки ин 60% - и ањолии Заминро ташкил медињад. Њамчунин Донишгоњи захирањои љањонї низ борњо ќайд намудааст, ки оби тозаи нўшокие ки ќобили ќабули истеъмол аст, танњо 1% - и тамоми захирањои оби љањониро ташкил медињад. Љумњурии Тољикистон низ дар ибтидои ташаккулёбии захирањои оби тоза ќарор дошта, ќариб 60% - и захирањои обии Осиёи Миёнаро молик аст. Вале мо набояд бо доштани ин неъмати муќќадас худро аз масъалаи барои тамоми љомеаи љањон умда ва нигаронкунанда барканор кашем, зеро сабаби аввал дар рисолаи инсонии њар як шахс буда, дуввум мо низ бо ин масъалаи глобалї дар њоли рў ба рўшавї ќарор дорем.
Захирањои асосии оби ширини Тољикистон ин дарёњои Панљ, Ому, Вахш, Сир, Зарафшон ва Кофарнињон, кўлњои Яшил, Сарез ва Искандар ва пиряхњо ташкил мекунанд. Вале солњои охир, ки гармшавии иќлими Сайёра афзуда истодааст, ки ин ба Тољикистон ихтисорот ворид намуда, ба аз миќдор зиёд об шудани пиряхњо ва кам шудани захирањои обии Тољикистон оварда расонида истодааст.
Аз як љониб номусоидии шароити табиї ва аз љониби дигар ин хунукназарии худи сокинони њам Сайёра ва њам ањолии љумњурии мо мебошад. Зеро дар љомеаи имрўзаи мо истифодаи бо меъёри об вуљуд надошта, бесамар онро истифода мебаранд. Њол он ки аз 1/5 њиссаи ањолии Замин аз истеъмоли оби ифлос ва норасоии об љони ширини хешро аз даст медињанд. Бо афзудани ањолии шањрњо талабот ба оби нўшокї низ зиёд мегардад, аз ин хотир истифодаи самараноки онњоро мо бояд омўзем, зеро дар сурати нодуруст истифода кардан аз об мо низ дар чанд дањсолаи оянда метавонем ба масъалаи глобалии норасоии об рў ба рў оем. Хавфи чунин хатар вуљуд дорад.
Бо пешрафтани илму техника далелхо нишон дод, ки инсоният дар њаќиќат њукмрони табиат мебошад, аммо боз тараќќї кардани маданият ва баъзе аз омилњои табиї инсонро ба фикр кардан водор намуд, зеро бо ташаббуси техникаи њозиразамон инсон тамоми хоњишњо ва њољатњояшро меборарад. Бо туфайли техника инсон аз табиат тамоми бойгариашро гирифта, њатто расидани зарарро ба дигар мављудоти зиндаи табиат њис намекунад, махсусан зарари расида ба об, ки ислоњнашаванда аст.
Њазорњо њазор корхонањо ба обанборњо, уќёнусњо, дарёњо ва атмосфера моддањои зараррасони худро мепартоянд, ки ин на танњо ба нобудшавии захирањои оби ширин, балки ба нестшавии намудњои нодири њайвонот, растанињо ва махсусан ба њаёти худи инсон низ зарари марговар мерасонад.
Дар айни замон бисёре аз беморињои марговар тавассути ифлосињои об мегузаранд. Яке аз манбањои моддањои зараррасони ба об њаволакардаи одамон дар тамоми љањон ифлосињои аз корхонањои саноатї, партовњо, воситањои наќлиёти гуногун ва ифлосшавии обњои зеризаминї мебошанд. Ин њама на танњо ба захирањои табии об ихтисорот ворид менамоянд, балки метавонанд дар сурати ин гуна хунукназарии инсоният њаёти худи ўро низ аз байн баранд. Ин масъалаи нигаронкунанда чуноне ки дар боло ќайд кардем, ба масъалаи глобалии тамоми љањон табдил ёфтааст. Дар љумњурии мо низ ин муносибати вањшиёна ва бетафоввутона нисбат ба табиат хеле зиёд ба назар мерасад, ки ин ташвишовар аст. Бањри аз байн бурдани ин ифлосињои об моро зарур аст, ки корњои фањмондадињиро ба роњ монем, ки ин бевосита аз љониби Њукумати шањри Душанбе ба роњ монда мешавад.
Имрўз, ки ниёзи љомеаи љањонї ба оби нўшокї афзуда, њамзамон норасоии он дар бисёре аз мамлакатњои љањон дида мешавад, Созмони Милали Муттањид ташаббуси Президенти Љумњурии Тољикистон муњтарам Эмомалї Рањмонро дар масъалаи солњои 2018 – 2028 – ро Дањсолаи байналмилалии амал «Об барои рушди устувор» пазируфт, ки ин иќдоми наљиб аз љониби зиёда аз 141 кишварњои дунё дастгирї ёфта, эълон гардид.
Пас дар њоле, ки ин моеъи сафобахш бањри инкишоф ва њаёти пурнишоти мо то ин андоза муњим ва зарур аст, моро лозим аст, ки бањри самаранок ва боэњтиёт истифода намудани он кўшиш ба харљ дода, онро сарфа намоем.
© ООО «Знанио»
С вами с 2009 года.