Презентация информатика

Айырбас протоколдары
TCP/IP протоколы
Торлық этикет

1 - Протокол деген не?

Протокол – компьютерлық желілер контекстінде ақпарат аумасу ережесі деген мағынада қолданылады

Сәлемдесу протоколы

Енді жақсы

Протокол деңгейлері

Компьютерлік желілер өте күрделі:
Көптеген және әр түрлі компьютерлер
Роутерлер
Кабельдер
Бағдарламалар
Бұның барлығын ұйымдастыруға болама?

Сіз ұшақпен демалысқа бара жатырсыз

Яғни, демалысқа бару үшін сіз бірнеше қадам жасайсыз...
Демалысқа бару 4 деңгейден тұрады: билет, багаж, шлюз, ұшақ
Әрбір деңгей өзінің белгілі қызметін атқарады

OSI моделі(Open Systems Interconnection)

7. Бағдарлама деңгейі
FTP, HTTP, SMTP

6. Презентация деңгейі
MIME

5. Сессия деңгейі
SOCKS

4. Тасымал деңгейі
TCP, UDP

3. Желі деңгейі
IP

2. Деректер деңгейі
IEEE 802.2

1. Физикалық деңгей
USB

Интернет немесе басқа байланыс жүйесін
пайдаланған сәтте ақпарат жоғарыдан төмен
7 деңгейді өтеді.

Сол жақтағы диаграммада 7 деңгей және әр
деңгейдегі танымалы протокол көрсетілген.

7 деңгей

Бағдарлама – пайдаланушығы ең жақын деңгей. Деңгей коммуникация компонеты бар бағдарламалармен байланысады.
Презентация – бұл деңгей ақпарат көрсету тәуелсіздігін қамтамас етеді. Яғни, ақпаратты бағдарламадан алып оны шифрлап сессия деңгейіне жібереді.
Сессия – компьютерлер арасындағы коммуникацияны байланыстырады.

7. Бағдарлама деңгейі
FTP, HTTP, SMTP

6. Презентация деңгейі
MIME

5. Сессия деңгейі
SOCKS

4. Тасымал деңгейі
TCP, UDP

3. Желі деңгейі
IP

2. Деректер деңгейі
IEEE 802.2

1. Физикалық деңгей
USB

7 деңгей

Тасымал – ақпаратты пайдаланушыларға жеткізеді. Ақпарат бұрмалауынаң сақтайды.
Желі - тасымал деңгейіне қызмет көрсетеді. Ақпаратты бір компьютерден екінші компьютерге жеткізеді және де тасымал деңгейіне қажет сапаны сақтайды.
Деректер – желі ішіндегі заттар (роутер) арасында ақпарат аумасыда. Ақпарат қателерін байқап оларды дұрыстайды.
Физикалық – құралдардың физикалық және электрикалық спецификациясын белгілейді.

7. Бағдарлама деңгейі
FTP, HTTP, SMTP

6. Презентация деңгейі
MIME

5. Сессия деңгейі
SOCKS

4. Тасымал деңгейі
TCP, UDP

3. Желі деңгейі
IP

2. Деректер деңгейі
IEEE 802.2

1. Физикалық деңгей
USB

Айырбастың хаттамалары

Ақпарат аумасу барысында 7 деңгейден өтеді.

Бұл процесс инкапсуляция деп аталады.

Яғни жоғарғы деңгейдегі пакет төменгі деңгейге кіргізіледі.

Ақпарат жеткенде керісінше төменгі деңгейден алынып жоғарғы деңгейге беріледі.

Инкапсуляция

M – message, хабарлама
Ht – header, тасымал деңгейіндегі мета ақпарат
Hn – желі деңгейіндегі мета ақпарат
Hl – деректер деңгейіндегі мета ақпарат

Message – хабарлама
Segment – Сегмент
Datagram – датаграмма
Frame - фрейм

Бағдарлама деңгейі

Бағдарлама деңгейі келесе заттарды сипаттайды:
Ауысатын хабарлама түрлері.
Мысалы: сұраныс, жауап

Хабарлама синтаксисы
Хабарлама қандай ақпараттан тұрады

Хабарлама семантикасы (мағынасы)

Бағдарлама қандай тасымал қызметің қажет етеді?

Ақпарат бүтіндігі
Кейбір бағдарламалар ақпарат бүтіндігі сақталмаса да жұмыс істейді (аудио)
Басқалары 100% дұрыс ақпаратты қажет етеді (файл ауысу)
Уақыт
Кейбір бағдарламалар жақсы жұмыс істеу үшін ақпараттың жылдам ауысуын қажет етеді
Интернет телефония (skype, VoIP)
Ақпарат өткізу қабілеті
Онлайн видео қызметі (youtube) кем дегенде бірнеше Мбит/cек өткізу қабілетін қажет етеді
Қауіпсіздік
Шифрлау қызметі сезімтал ақпаратмен жұмыс атқаратын бағдарламаларға қажет

Web және HTTP

Web бет заттардан құралады
Зат HTML файл, JPEG сүрет, аудио файл болуы мүмкін
Web бетте басты HTML файл болады. Бұл файл басқа заттарға сілтеме ұстайды.
Әр зат мекенжайы URL арқылы табылады
URL (Uniform Resource Locator) – “Бірыңғай ресурс орнын табу жүйесі” деп түсінсе болады.
URL = Интернеттегі заттардың мекенжайы
URL мысалы
www.enu.kz/images/demo/fit-big.jpg
www.enu.kz – сайт файлдарын сақтап тұрған компьютердын мекенжайы
images/demo/fit-big.jpg – fit-big.jpg сүретінің компьютердегі мекенжайы

Бағдарлама деңгейі – HTTP протоколы

HTTP – HyperText Transfer Protocol
Гипермәтінді тасымалдау протоколы
Клиент-сервер архитектурасында пайдаланылады
Клиент – браузер. HTTP сұраныс жіберіп жауап алады, жауаптан алған заттарды мониторда көрсетеді.
Cервер – Web сервер. Сұранысқа жауап жолдайды.

HTTP

Клиент 80 порт арқылы сервермен TCP (Transfer Control Protocol) қосылмға алғашқы қадам жасайды
Сервер клиенттің TCP қосылымың қабылдайды
HTTP хабарламалар сервер мен клинет арасында аумасады
TCP қосылым жабылады

HTTP протоколдың 2 түрі бар:
Тұрақсыз – TCP қосылым арқылы 1 объект қана жіберіледі
Тұрақты – TCP қосылым арқылы бірнеше объект жіберуге болады

Тұрақсыз HTTP сұраныс мысалы

Мысалы пайдаланушы браузерде келесі URL-ды тереді, www.facebook.com/index.html
index.html файлы 10 JPEG сүретке сілтеме сақтайды

Тұрақсыз HTTP: жауап беру уақыты

RTT – Round Trip Time, ақпарат пакеті клиенттен серверге және қайтадан клиентке жету уақыты
Жауап беру уақыты:
1 RTT TCP қосылым орнату үшін
1 RTT HTTP сұраныс жолдап жауаптың алғашқы байттарын алу үшін
Файл жолдау уақыты
Жауап беру уақыты = 2RTT + файл жолдау уақыты

Тұрақты HTTP

Тұрақсыз HTTP
Әрбір затқа 2RTT қажет етеді

Әрбір TCP қосылымға Операциондық Жүйе жұмыс атқарады

Браузерлер көбінесе паралельді TCP қосылым ашып сілтеме жасалған заттарды алады

Тұрақты HTTP
Сервер жауап қайтарған соң TCP қосылымды ашық қалтырады
Келесі HTTP хабарламалар ашық TCP қосылым арқылы жіберіледі
Клиент HTTP сұраныстарды сілтемелі затты көрген сәтте жібереді
1RTT барлық сілтемелі заттарға қажет етеді

2 - TCP деген не?

TCP – Transfer Control Protocol
TCP – Тасымал бақылау протоколы
Бағдарлама процесстері арасындағы логикалық қатынасты қамтамас етеді

Логикалық транспорт жүйесі

TCP vs. IP

IP – желі деңгейі. Компьютерлер арасындағы логикалық қатынас.

TCP – тасымал деңгейі. Компьютердегі процесстер арасындағы логикалық қатынас.
Желі қызметі арқасында жұмыс атқарады
Желі қызметін артыра түседі

Қарапайым мысал
12 бала басқа 12 балаға хат жібереді.
Процесстер = балалар
Бағдарлама хабарламалары = конверттегі хаттар
Компьютерлер = үйлер
Тасымал протоколы = үйдегі ата-ана. Олар хаттардың кімге арналғанына қарап оларда балаларға береді
Желі протоколы = почталық қызмет

TCP сипаттамалары

Нүктеден-нүктеге: бір жіберуші, бір алушы
Сенімді және ретті ақпарат ағымы
Толық дуплексты канал: ақпарат екі жаққа да бір канал арқылы жүреді
Бақылаулы ағым: тым көп ақпарат алушыға жіберілмейді (алушы ақпаратты алып үлгеру керек)

TCP сегмент құрылысы

TCP сегменті мета-ақпарат (header) және деректерден (data section) тұрады
Source port – жіберуші порт идентификаторы
Destination port – қабылдаушы порт идентификаторы
Sequence number – пакеттің реттік номірі
Data – деректер. Деректер ішінде жоғарғы деңгейдегі пакет болады (HTTP)

3 – Торлық этикет

Торлық этикет – Интернет қауымдарында қалыптасқан тәртіп ережелері.
Бұл түсінік 1980 жылдарда пайда бола бастады.
Кейбір ережелер http://tools.ietf.org/html/rfc1855 жазыдған (ағылшын тілінде)
Торлық этикет:
Психологиялық
Техникалық
Әкімшілік

Психологиялық
Сен немесе сіз деп сөйлесу
Смайлик қойу немесе қоймау
Жаңа пайдаланушыларға көмек көрсету әлде оларды FAQ – ға жіберу ме
FAQ – Frequently Asked Questions, Жиі сұралатын сұрақтар секциясы
Техникалық
Транслит қолдану
Хабарлама ұзындығын шектеу
Әкімшілік
Тақырыптарды атау ережелері
Жарнама рұқсат па жоқ па

Жақсы мінез

Салт-дәстүрлермен танысы
Интернет қауымның мүшесі болар алдында қауымның ережелерін және дәстүрлерін оқып білген абзал
Іздеу
Сұрақ қойу алдында ұқсас сұраққа жауап берілмегеніне көз жеткізіңіз. Көптеген қауымдар қайталанатын сұрақтарды ұнатпайды
Хабарламаны безендіру
Хабарламаны оқуға ыңғайлы түрде жазыңыз
Қауымның безендіру ережелеріне назар аударыңыз

Моветон – жаман мінез

Өзіне назар аудару
Қазақ сәлем сөздің анасы дейді. Дегенмен, формударда хабар жазғанда сәлемдеспеген абзал өйткені сәлемдесу маңызды ақпарат бермейді
Флейм
Ағылшын сөзі, мағынсы – от
Яғни сөз соғысын бастау, мағынасыз диалог
Флуд
Ағылшынша су тасқыны
Мағынасыз жазылған хабарлама
Оффтопик
Тақырыпқа сай емес қарым-қатынас