ПРЕЗЕНТАЦИЯ ПО ХИМИИ НА ТЕМУ "СПИРТ"

SPIRTLA R HUSANO JAHONGI V R

R e j a : 1. Gomologik qatori, izomeriyasi, nomenklaturasi. 2. Olinishi. 3. Fizikaviy xossalari. 4. Kimyoviy xossalari. 5. Ishlatilishi.

Molekulasida gidroksil guruh saqlagan organik birikmalar spirtlar deyiladi. Tarkibidagi C va O – sp3 gibridlangan. Bog` orasidagi burchak – 1100. C soni 4 tagacha bo`lgan spirtlar – quyi spirtlar. 4 tadan 7 tagacha – o`rta       spirtlar. spirtlar. 7 tadan ko`p bo`lsa – yuqori Umumiy formulasi CnH2n+1OH yoki R – OH

• C – C bog’lar soni • C – H bog’lar soni SPIRTLARGA OID UMUMIY FORMULALAR n ─ 1 2n+1 3n+2 2•(3n+2 8n+1 22n+2 • Umumiy bog’lar soni • Umumiy orbitallar soni ) 0 8 • Umumiy elektronlar soni • Umumiy zarrachalar soni (e+p+n) n ─ 12n+13n+28n+1022n+282•(3n+2)

Nomenklaturasi va izomeriyasi. Bir atomli spirtlar yoki – alkogollar ham deyiladi. Izomeriyaning quyidagi turlari uchraydi Ratsional nomenklaturaga ko`ra spirtlar R nomiga “spirt” so`zini qo`shish orqali hosil qiladi.   Sistematik nomenklaturaga ko`ra tegishli alkan nomiga “ol” qo`shimchasi qo`shib aytiladi. O`rni raqam bilan ko`rsatiladi. Raqamlash OH guruh tomondan boshlanadi. Uglerod zanjirining tarmoqlani shiga ko’ra OH guruhning joylashuviga ko’ra Uglerod zanjirining tarmoqlani shiga ko’raOH guruhning joylashuviga ko’ra

Bir atomli spirtlar qatoridagi izomerlar soni Formula Nomi Formul a Izomerla r soni Nomi Izomerlar soni 1 1 2 4 CH3OH Metanol C2H5OH Etanol C3H7OH Propanol C4H9OH Butanol CH3OH metanol (S) metil spirti (R) karbinol (T) yog`och spirti (T) C5H11OH Pentanol C6H12OH Geksanol C7H15OH Geptanol C8H17OH Oktanol C2H5OH etanol (S) etil spirti (R) vino spirti (T) 8 17 C5H11OH Pentanol pentil spirti amil spirti (T) gidroliz spirti (T) valerian spirti (T)

Biokimyoviy usulda spirt olish Kraxmal saqlovchi – guruch, bug`doy kartoshka, joxori, javdar, klechatka, g`o`za poya, o`rmon xo`jaligi chiqindilarini gidrolizlab olingan shakar moddalarni achitqi ta`sirida bijg`itib spirt olish. Kraxmal moddalar diastoza fermenti yordamida maltozaga aylanadi. Hosil bo`lgan maltoza 1 molekula H2O biriktirib 2 mol glukozaga aylanadi. Hosil bo`lgan glukoza s p i r t l i b i j g` i s h i natijasida etanol olinadi. C6H12O6  2C2H5OH + 2CO2 Bu jarayon natijasida oz miqdorda aldegid va molekulasida C soni 3 tadan 5 tagacha bo`lgan spirtlar aralashmalari sivuxa moylari hosil bo`ladi. Kletchatka saqlaydigan o‘simliklardan olingan etil spirt «gidroliz spirt» deb ataladi. Uning tarkibida 0,3—0,5% gacha metil spirt bo‘ladi.

O l i n i s h i 8 Aldegidlarni qaytarib birlamchi spirtlar olinadi Ketonlarni qaytarib ikkilamchi spirtlar olinadi