ПРЕЗЕНТАЦИЯ ПО ХИМИИ НА ТЕМУ "ЗИЛЗИЛАЛАР" (НА УЗБЕКСКОМ ЯЗЫКЕ)

XAYOT FAOLIYATI  XAYOT FAOLIYATI  XAFSIZLIGI  FANI XAFSIZLIGI  FANI ZILZILA. YER QIMIRLAGANDA ZILZILA. YER QIMIRLAGANDA AHOLINING HARAKATLARI. AHOLINING HARAKATLARI.

"Табиатни бошккаришдан аришдан "Табиатни бош олдин унинг к конунларига олдин унинг онунларига ббўўйсйсууниш лозим“ ниш лозим“ Фрэнсиса Бэкон. Фрэнсиса Бэкон.

–  табиатнинг  энг  қўрқинчли  ва  вайрон  қилиш  қудратига  эга  Ер  қимирлаши  –  табиатнинг  энг  қўрқинчли  ва  вайрон  қилиш  қудратига  эга  Ер  қимирлаши бўлган бир кўриниши ҳисобланади. У ер шарининг фаол сейсмологик қисмида  бўлган бир кўриниши ҳисобланади. У ер шарининг фаол сейсмологик қисмида  вужудга  келади.  Ўзбекистон  Республикаси  худди  шу  фаол  сейсмологик  вужудга  келади.  Ўзбекистон  Республикаси  худди  шу  фаол  сейсмологик  районлардан бўлиб, айрим ҳудудларда ер қимирлаш кучи 9  баллгача бўлади.  районлардан бўлиб, айрим ҳудудларда ер қимирлаш кучи 9  баллгача бўлади.  Айниқса,  Бухоро  вилояти  Ўзбекистон  Республикаси  ҳудудидаги  9  баллик  ер  Айниқса,  Бухоро  вилояти  Ўзбекистон  Республикаси  ҳудудидаги  9  баллик  ер  қимирлаши содир бўлиши мумкин бўлган сейсмик фаол ҳудуди ҳисобланади. қимирлаши содир бўлиши мумкин бўлган сейсмик фаол ҳудуди ҳисобланади.

ЗИЛЗИЛА ЗИЛЗИЛА 1-3 БАЛЛ КУЧСИЗ КУЧСИЗ 4-5 БАЛЛ СЕЗИЛАРЛИ СЕЗИЛАРЛИ 6-7 БАЛЛ КУЧЛИ КУЧЛИ 8-10 БАЛЛ ВАЙРОН ҚИЛУВЧИ ВАЙРОН ҚИЛУВЧИ 11-12 БАЛЛ ҲАЛОКАТЛИ ҲАЛОКАТЛИ

ЕР СИЛКИНИШИ ЕР СИЛКИНИШИ ЮЗАГА КЕЛИШ ЮЗАГА КЕЛИШ САБАБЛАРИГА КУРА САБАБЛАРИГА КУРА Тектоник Тектоник зилзилалар зилзилалар Вулкон Вулкон зилзилалари зилзилалари Агдарилиш, Агдарилиш, упирилиш упирилиш зилзилалари зилзилалари Техноген Техноген (инсоннинг мухандислик (инсоннинг мухандислик фаолияти билан фаолияти билан боглик) зилзилалар боглик) зилзилалар

ТАРИХ САҲИФАЛАРИДАГИ ҲАЛОКАТЛИ  ТАРИХ САҲИФАЛАРИДАГИ ҲАЛОКАТЛИ  ЗИЛЗИЛАЛАР   ЗИЛЗИЛАЛАР Зилзилани кайд килиш бундан турт минг йил аввал Зилзилани кайд килиш бундан турт минг йил аввал бошланган булиб, шу вакт мобайнида 671 та халокатли бошланган булиб, шу вакт мобайнида 671 та халокатли зилзилалар кайд килинган. Шулардан 82 таси ХХ асрга зилзилалар кайд килинган. Шулардан 82 таси ХХ асрга тугри келади. Зилзилаларнинг даврийлигига эътибор тугри келади. Зилзилаларнинг даврийлигига эътибор берадиган булсак бир йилда 8 балли (Рихтер шкаласи берадиган булсак бир йилда 8 балли (Рихтер шкаласи буйича) зилзила битта; 7 дан 7,9 балли - 18 та; 6 дан 6,9 буйича) зилзила битта; 7 дан 7,9 балли - 18 та; 6 дан 6,9 балли - 120 та булиши кузатилган. Нисбатан кучсиз булган балли - 120 та булиши кузатилган. Нисбатан кучсиз булган зилзилалар купрок учрайди, яъни 3-4 балли зилзила бир зилзилалар купрок учрайди, яъни 3-4 балли зилзила бир йилда 49 мингтагача булиши аникланган. йилда 49 мингтагача булиши аникланган. ХХ асрнинг охирларидаги йирик зилзилалардан ХХ асрнинг охирларидаги йирик зилзилалардан Ирокдаги (1990 й.) - 50 минг киши; Туркиядаги (1999 й.) 45 Ирокдаги (1990 й.) - 50 минг киши; Туркиядаги (1999 й.) 45 мингдан ортик одам шикастланганлигининг узи табиий мингдан ортик одам шикастланганлигининг узи табиий офатлар ичида энг кам таркалган зилзила нечоглик катта офатлар ичида энг кам таркалган зилзила нечоглик катта кучга эга эканлигидан далолат беради. кучга эга эканлигидан далолат беради. Ватанимиз худудида Бурчмулла - 1959 йил, Тошкент Ватанимиз худудида Бурчмулла - 1959 йил, Тошкент -1966 йил 26 апрел, Газли -1976 йил, Назарбек -1986 йил, -1966 йил 26 апрел, Газли -1976 йил, Назарбек -1986 йил, в.б. Айникса Тошкент зилзиласининг дахшати хали в.б. Айникса Тошкент зилзиласининг дахшати хали купчилик ахолининг ёдидан кутарилгани йук. купчилик ахолининг ёдидан кутарилгани йук.

«Узбекистон сейсмик жихатдан  фаол  зонада  жойлашган  булиб,  табиий  фалокатларнинг  аччик  окибатларини  бир  неча  бор  бошдан  кечирган.  Шу  сабабли  олиб  борилаётган  тадкикот­ ларнинг  етакчи  йуналишларидан  бири  сейсмология ва иншоот­ларнинг  зилзилага  бардошлиги  буйича  назарий  ишлар  ва  хисобланади»  амалий  И.А.КАРИМОВ

2011 ЙИЛ 19 ИЮЛДАГИ “АҲОЛИНИ ЗИЛЗИЛАЛАР 2011 ЙИЛ 19 ИЮЛДАГИ “АҲОЛИНИ ЗИЛЗИЛАЛАР ВАЗИЯТЛАРДА (ТАБИИЙ ВА ТЕХНОГЕН ТУСДАГИ) ВАЗИЯТЛАРДА (ТАБИИЙ ВА ТЕХНОГЕН ТУСДАГИ) ОҚИБАТИДА ЮЗАГА КЕЛГАН ФАВҚУЛОДДА ОҚИБАТИДА ЮЗАГА КЕЛГАН ФАВҚУЛОДДА ХАРАКАТ ҚИЛИШГА ТАЙЁРЛАШ КОМПЛЕКС ХАРАКАТ ҚИЛИШГА ТАЙЁРЛАШ КОМПЛЕКС ДАСТУРИНИ ТАСДИҚЛАШ ТЎҒРИСИДА” ГИ ДАСТУРИНИ ТАСДИҚЛАШ ТЎҒРИСИДА” ГИ ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ВАЗИРЛАР МАҲКАМАСИНИНГ ВАЗИРЛАР МАҲКАМАСИНИНГ 208–СОНЛИ ҚАРОРИ 208–СОНЛИ ҚАРОРИ

УСТУВОР ТАДБИРЛАР: УСТУВОР ТАДБИРЛАР: аҳолининг барча қатламларини зилзилалар оқибатида --аҳолининг барча қатламларини зилзилалар оқибатида юзага келган фавқулодда вазиятларда ҳаракат қилишга юзага келган фавқулодда вазиятларда ҳаракат қилишга тайёрлаш тизими самарадорлигини ошириш; тайёрлаш тизими самарадорлигини ошириш; аҳолини ўқитиш билан қамраб олишни кенгайтириш; --аҳолини ўқитиш билан қамраб олишни кенгайтириш; -кўнгилли қутқарув дружиналари тузиш ва улар -кўнгилли қутқарув дружиналари тузиш ва улар фаолиятини ташкил этиш; фаолиятини ташкил этиш; зилзила оқибатларининг сейсмик хавфи даражасини --зилзила оқибатларининг сейсмик хавфи даражасини камайтириш; камайтириш; аҳолига юзага келаётган сейсмик вазиятни баҳолаш --аҳолига юзага келаётган сейсмик вазиятни баҳолаш кўникмаларини сингдириш ва зилзила пайтида мутаносиб кўникмаларини сингдириш ва зилзила пайтида мутаносиб ҳаракат тарзда учун шарт-шароитларни ҳаракат тарзда учун шарт-шароитларни таъминлаш; таъминлаш; таълим муассасаларининг ўқувчилари ва талабаларини --таълим муассасаларининг ўқувчилари ва талабаларини фавқулодда вазиятларда ҳаракат қилишга тайёрлашнинг фавқулодда вазиятларда ҳаракат қилишга тайёрлашнинг комплекс тизимини ишлаб чиқиш. комплекс тизимини ишлаб чиқиш. қилиш қилиш

Республикаси Республикаси ВИЛОЯТ ТАДБИРЛАРИ: ВИЛОЯТ ТАДБИРЛАРИ: Вазирлар Ўзбекистон Вазирлар Ўзбекистон 2011 йил 19 июлдаги 208 – сонли Маҳкамасининг 2011 йил 19 июлдаги 208 – сонли Маҳкамасининг арорига асосан Бухоро вилояти ҳокими – Фуқаро ққарорига а сосан Бухоро вилояти ҳокими – Фуқаро муҳофазаси бошлиғининг 2011 йил 22 июлдаги муҳофазаси бошлиғининг 2011 йил 22 июлдаги 266 – сонли “Аҳолини зилзилалар оқибатида юзага 266 – сонли “Аҳолини зилзилалар оқибатида юзага келган фавқулодда вазиятларда ҳаракат қилишга келган фавқулодда вазиятларда ҳаракат қилишга тасдиқлаш дастурини тайёрлаш дастурини тайёрлаш тасдиқлаш тўғрисида”ги қарори ишлаб чиқилди. тўғрисида”ги қарори ишлаб чиқилди. Қарор иловаси асосида “Аҳолини зилзилалар Қарор иловаси асосида “Аҳолини зилзилалар оқибатида юзага келган фавқулодда вазиятларда оқибатида юзага келган фавқулодда вазиятларда (табиий ва техноген тусдаги) ҳаракат қилишга (табиий ва техноген тусдаги) ҳаракат қилишга тайёрлаш бўйича вилоят комплекс Дастури” тайёрлаш бўйича вилоят комплекс Дастури” тасдиқланди. тасдиқланди. комплекс комплекс

АҲОЛИНИ ТАЙЁРЛАШ АҲОЛИНИ ТАЙЁРЛАШ Умумтаълим мактаблари, лицей ва гимназияларнинг Умумтаълим мактаблари, лицей ва гимназияларнинг 1276 1276 асослари” асослари” ўқитувчилари, коллеж ва олий ўқув юртлари талабалари ўқитувчилари, коллеж ва олий ўқув юртлари талабалари зилзилада ҳаракат қилиш бўйича тайёргарликдан зилзилада ҳаракат қилиш бўйича тайёргарликдан ўтказилди. ўтказилди. хавфсизлиги хавфсизлиги нафар нафар “Ҳаёт “Ҳаёт

МАҲАЛЛА ВА ҚИШЛОҚ ФУҚАРОЛАР ЙИҒИНЛАРИДА МАҲАЛЛА ВА ҚИШЛОҚ ФУҚАРОЛАР ЙИҒИНЛАРИДА ИСТИҚОМАТ ҚИЛУВЧИ АҲОЛИНИНГ ИШ БИЛАН БАНД ИСТИҚОМАТ ҚИЛУВЧИ АҲОЛИНИНГ ИШ БИЛАН БАНД БЎЛМАГАН ҚАТЛАМИ ОРАСИДА БЎЛМАГАН ҚАТЛАМИ ОРАСИДА Фуқаролар йиғини кенгаши ва “Маҳалла посбони” жамоат тузилмалари аъзолари билан зилзилалар оқибатида юзага келган фавқулодда вазиятларда бирламчи авария-қутқвариш ишларини ташкил этилди ва тўғри ҳаракат қилиш бўйича 390 нафар машғулотлар ва давра суҳбатлари ўтказилди.

Сейсмик фаолликнинг 8 – 9 балл зонасида жойлашган аҳоли Сейсмик фаолликнинг 8 – 9 балл зонасида жойлашган аҳоли пунктларини аниқлаш ва сейсмик микрорайонлаштириш, ер силкиниши пунктларини аниқлаш ва сейсмик микрорайонлаштириш, ер силкиниши билан боғлиқ ҳодисаларни кузатиш ва улардан аҳолини огоҳлантириш билан боғлиқ ҳодисаларни кузатиш ва улардан аҳолини огоҳлантириш тадбирларини амалга ошириш мақсадида бугунги кунда тадбирларини амалга ошириш мақсадида бугунги кунда Бухоро вилояти ҳудудида 4 нафар сейсмостанция жойлашган Бухоро вилояти ҳудудида 4 нафар сейсмостанция жойлашган Бухоро (Бухоро тумани), Дженгельди (Пешку тумани), Газли (Газли шаҳри) ва Бухоро (Бухоро тумани), Дженгельди (Пешку тумани), Газли (Газли шаҳри) ва Олот (Олот тумани) сейсмостанциялари замонавий асбоб – анжомлар ҳамда Олот (Олот тумани) сейсмостанциялари замонавий асбоб – анжомлар ҳамда узлуксиз электр энергияси ва алоқа билан таъминланган. узлуксиз электр энергияси ва алоқа билан таъминланган.

БУХОРО ВИЛОЯТИ ФАВҚУЛОДДА ВАЗИЯТЛАР БУХОРО ВИЛОЯТИ ФАВҚУЛОДДА ВАЗИЯТЛАР БОШҚАРМАСИ БОШҚАРМАСИ ОГОҲЛАНТИРАДИ! ОГОҲЛАНТИРАДИ! ЕР ҚИМИРЛАГАНДА ЕР ҚИМИРЛАГАНДА АҲОЛИНИНГ ҲАРАКАТЛАРИ АҲОЛИНИНГ ҲАРАКАТЛАРИ

ЗИЛЗИЛАГАЧА: ЗИЛЗИЛАГАЧА Хавфсиз жойларни аниққланг ланг Хавфсиз жойларни ани Сизни асраб ққолиши мумкин бўлган жойлар: олиши мумкин бўлган жойлар: Сизни асраб ванна хона, хоналарнинг ички бурчаклари, эшик ванна хона, хоналарнинг ички бурчаклари, эшик мустаҳҳкам стол ости, кресло, диван, ёки кесакиси, муста кам стол ости, кресло, диван, ёки кесакиси, кроват остиости. . кроват Хавфли жойларни аниққлангланг Хавфли жойларни ани андил, чироққ ёки бош Хонадонигиз ичидаги хавфли жойлар: Хонадонигиз ичидаги хавфли жойлар: Бинонинг таш Бинонинг ташққи девори, дераза ойналари, шифтда ооғғир ир ққандил, чиро чичиққиши мумкин бўлган жойлар, зинапоялар ва лифт иши мумкин бўлган жойлар, зинапоялар ва лифт им нарсалар заҳҳирасини Сув озиққ – – ововққат ва му ирасини Сув ози яратинг, зилзиладан сўнг учрашув жойи ва бошққалар алар яратинг, зилзиладан сўнг учрашув жойи ва бош и девори, дераза ойналари, шифтдагиги ёки бошққа нарсалар тушиши ўт а нарсалар тушиши ўт ат ва муҳҳим нарсалар за

Хавф манбаларини камайтириш Хавф манбаларини камайтириш

ЗИЛЗИЛА ВАКТИДА:: ЗИЛЗИЛА ВАКТИДА

ЗИЛЗИЛАДАН СЎНГ:: ЗИЛЗИЛАДАН СЎНГ Ён атрофингиздаги вазиятни баҳҳолаб, олаб, Ён атрофингиздаги вазиятни ба жарожароҳҳат олган бўлсангиз аввал ўзингизга, ат олган бўлсангиз аввал ўзингизга, сўнгра атрофдагиларга ёрдам беринг. сўнгра атрофдагиларга ёрдам беринг. Газ Газ ҳҳидини сезсангиз тезда газни ўчиринг. идини сезсангиз тезда газни ўчиринг. Эшик ва деразаларини очинг ва тезлик Эшик ва деразаларини очинг ва тезлик билан ташққарига чи билан таш ЯЯққинларингизга ёрдам беринг, уларни инларингизга ёрдам беринг, уларни тинчлантиришга ҳҳаракат аракат ққилинг. илинг. тинчлантиришга Вайрона уюми остида ққолган бўлсангиз олган бўлсангиз Вайрона уюми остида тушкунликка тушманг, албатта сиизни зни тушкунликка тушманг, албатта с ққутутққаришади аришади.. арига чиққиб кетинг. иб кетинг.

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАХМАТ!