Разработка занятия по внеурочной деятельности "Театральная шкатулка"

I. Зэрызыхуагъазэ 1ыхьэ. -Фи махуэ ф1ыуэ, ди хьэщ1э лъап1эхэ ! -Куэду ди гуапэщ нобэ фыкъызэрытхуэк1уар. Пщ1э лей фхудощ1 ик1и «Театральнэ пхъуантэ ц1ык1у » зи ф1эщыгъэц1э урок нэужь зэ1ущ1эхэм еджак1уэхэм ядедгъэк1уэк1 лэжьыгъэхэм фык1э лъыплъыну фыкъыдогъэблагъэ. - Сэ илъэс куэд щ1ауэ школым егъэджак1уэу сыщолажьэ. Абык1э жыс1энуращи, а зэманым къриубыдэу сэ я зыужьыныгъэк1э зэхуэмыдэ сабий куэд срихьэл1ащ. Абыхэм къахок1 еджэныгъэр тыншу къызэхъул1эхэри къызытехьэлъэхэри. Езы сабийхэм я лажьэкъым ахэр адрей еджак1уэхэм къазэрык1эрыхур. А къык1эрыхуныгъэр щхьэхынагъэми елъытакъым, егъэджак1уэ куэдым апхуэдэу къалъытэми. Ат1э абы щхьэусыгъуэ хуэхъунк1э хъунущ сабийм бгъэдэлъ зэчийр, и узыншагъэр, унагъуэм щигъуэта гъэсэныгъэр, дыкъэзыухъурейхь дунейр, экологиер. Зэрыжыс1ащи, сабийхэр зэхуэмыдэми, программэм къриубыдэ зэф1эк1хэр псоми ябгъэдэтлъхьэн хуейщ. Аращи, дэ еджак1уэ къэс бгъэдыхьэк1э щхьэхуэк1э дадэлэжьэн хуей мэхъу. Сэ къызолъытэ абык1э сэбэпышхуэ къысхуэхъуу ди театральнэ кружокыр. Федеральнэ стандартым къигъэув мурадхэр гъэзэщ1энымк1э 1эмал куэд къыдет дэ абы. Кружокым щек1уэк1 лэжьыгъэхэм еджак1уэ ц1ык1ухэр нэхъ тегушхуауэ, зып1ыт1- зыхузыр яхэмылъыжу, хуиту зыхуейр жа1эфу,бзэ къабзэк1э псэлъэфу ирегъасэ. Мыхьэнэшхуэ и1эщ дэтхэнэ зы еджак1уэми дыщызэдэлажьэк1э ехъул1эныгъэ и1эу зэрызибжыжым. Еджак1уэхэм роль зэхуэмыдэхэр яф1эф1у ягъэзащ1э , мышынэу сценэм итыфу йосэ. Абы щыгъуэм я гурыхуагъэми, я еджэк1эми , я бзэми зеужь.Адыгэбзэр ягъэбзэрабзэ, адыгэ тхак1уэ, усак1уэхэм я произведенэхэр ядж. Къэхутэныгъэ , проектнэ лэжьыгъэхэр ящ1ыным зыхуагъасэ. Абы къищынэмыщ1а теплъэгъуэхэр щыдгъэхьэзырк1э дызыхуеину материалхэр еджак1уэхэм я 1эк1э ящ1ыж , е адэ-анэхэр къадо1эпыкъу.А пэщэщэн лэжьыгъэхэр еджак1уэхэм я зыужьыныгъэмк1э сэбэпышхуэщ. Сэри абыхэм я гъусэу си къэухьым зызогъэужь. II. Егъэджак1уэхэм ядэлэжьэн: Иджыпсту ди кружокыр зэрылажьэм щыщ 1ыхьэ к1эщ1 ц1ык1ухэм федгъэплъынщ. а) Япэрауэ, дэрэжэгъуэ гуапэк1э зэдэгуэшэн хуейщ ! (я 1эхэмк1э зэроубыдри зэхуогуф1эхэр ) - Нобэрей махуэм ехъул1эныгъэ къыфхуздихьыну сыфхуохъуахъуэ! Фыт1ыс хъунущ! Бзэ зимы1эм лъэпкъ и1экъым, жа1э адыгэхэм. Бзэр псори зэгурызыгъа1уэ 1эмэпсымэщ. Гъэщ1эгъуэнракъэ, дунейм зыри псэ зы1ут теткъым езым я бзэ зимы1эж. б ) Къэхутэныгъэ лэжьыгъэхэу бзэм теухуауэ унэм щащ1ахэр зэпкърыхыжын: ягъэхьэзыра къэхутэныгъэхэр къыжа1э: 1 еджак1уэм хъумп1эц1эджхэм теухуауэ 2 еджак1уэм бжьэхэм теухауэ 3 еджак1уэм пылхэм теухуауэ 4 еджак1уэм номинхэм теухуауэ в). Бзэм зезыгъэужь лэжьыгъэхэр :  Хуэзыгъэхьэзыр лэжьыгъэхэр: 1. Жьэпкъыр 1эк1э я1ыгъыу зэрагъак1уэ макъ –мммм- ягъэ1уурэ. 2. Жьэм псы жьэдагъэжыхьым хуэдэу защ1. 3. Тэмакъым хущхъуэ ирагъэжыхьым хуэдэу защ1. 4. Шым тесу к1уэм хуэдэу защ1. 5. Удз гъэгъам епэму къригъэпсам хуэдэу защ1. 6. Бжьэ ц1ык1у къэгубжьам хуэдэу защ1. 7. Бадзэр я пэм трахужын хуэдэу защ1. 8. Макъзешэхэр уэрэду ягъэ1у.  Псынщ1эрыпсалъэ жы1энк1э зэпоуэхэр. 1. Нанэрэ дадэрэ зэблопсэлъык1-къызэблопсэлъык1ыж, зэблопсэлъык1-къызэблопсэлъык1ыж. 2. Къепсыр къепсу къепсыхыжри-Къепсыр, къепсри- бзэхыжащ. 3. Е семышу сезэша? Е сешауэ сызэша? 4. Мо банапц1эм сыкъелъэ-сынелъэ, Мо банапц1эм сыкъепк1э- сынепк1э. 5. Пылым пит1 пыт, Хьэмэрэ к1ит1 пыт? 6. Мо бжэкъуагъым къуэлъ жыхапхъэр унащхьэмк1э щхьэпрызут1ыпщык1, къыщхьэпрызут1ыпщык1ыж, щхьэпрызут1ыпщык1, къыщхьэпрызут1ыпщык1ыж. 7. Выжь къуагуэр мэкъугум гъуэгукум щемыкъу. 8. Сэралъп и алъпыр мэлъэпэрапэ. Сэралъп и алъпыр мэлъэпэрисэ. 9. Джэдыгу гъуру дыгъужьыжь, ущыдыгъуэр дэнэ, щхъуэжь? 10. Хъэндыркъуакъуэ щ1акъуэр къуанщ1э лъакъуэм щ1окъур. III. Миниатюрэхэр гъэзэщ1эн: Илъэсих зи ныбжь Ахьмэд и анэр къошхыдэ: ---Гъуэншэдж щ1эрыпсыр ят1э защ1э пщ1ащ !! ---Уа, мамэ аргуэру сыбогъэкъуаншэ…Сэ ят1эм апхуэдизк1э псынщ1эу сыхэхуати , си гъуэншэджыр зыщысхыну сыхунэсакъым . Егъэдджак1уэр щ1оупщ1э , урокыр здек1уэк1ым : Аслъэн , сыт аистыр лъакъуэ лъэныкъуэк1э щ1ыщытыр ? Лъакъуит1ри къи1этмэ, джэлэнущи… Джалэу зи 1эр къута щ1алэ ц1ык1ур дохутырым йоупщ1 : Си 1эхэм гипсыр к1эрыфхыжмэ пианинэ сеуэфыну ? --Уеуэфынущ, уеуэфынущ … --и щхьэр ещ1 дохутырым. ---Сыту телъыджэ куэд фхузэф1эк1рэ фэ дохутырхэм, сэ игъащ1эм пианинэ сеуэфу щытакъым. Тхьэк1умэк1ыхьыр шхап1эм щ1ыхьэщ, шей стэчанрэ зы булкэрэ къищтэщ ст1олым тригъэувэри , и 1эр итхьэщ1ыну 1ук1ащ. Къигъэзэжмэ , шейр итыжтэкъым. ---Хэт си шейр изыфыжар ? - захуигъэзащ абы гъунэгъуу щыт ст1олым шхэуэ бгъэдэс к1эпхъхэм. Зыми зыри жа1эркъым … ---Иужь дыдэу сынывоупщ1 Хэт си шейр изыфыжар зо !!? –зригъэ1этащ Тхьэк1умэк1ыхьым и макъым. К1эпхъхэм я щ1ыбагъымк1э мыщэр къыщотэдж : -- Сэращ, сыт ущ1ыщ1эупщ1эр ? --МММооо ббуулълъкэр ддэпшхамэ нэхъ ззыгуэр къыпхуищ1энт , жызззо1эри арат. -Лацэ, к1уэи зытхьэщ1и гъуэлъыж. -Сыту ф1ыщэт сэ шыуэ сыкъызэрамылъхуар! - Ар сыт щхьэк1э? - Ит1анэ лъакъуипл1 стхьэщ1ын хуей хъунут. - Фыпсэу, ф1ы дыдэу фылэжьащ. ! IV. Еджак1уэхэм я лэжьэк1эр къэгъэлъэгъуэн: Ди хьэщ1э лъап1эхэ, иджыпсту дэ фэдгъэлъагъуну дыхуейщ еджак1уэ ц1ык1ухэм ягъэзащ1эу Балъкъэр Къылышбий итха «Тыгъэ гуапэ» жыхуи1э рассказым тетщ1ык1ыжа теплъэгъуэм. «Тыгъэ гуапэ.» Балъкъэр Къылышбий Зы лы1ыжь гуэр хьэжыщ1 к1уэну зигъэхьэзырырт. Л1ым зым нэхърэ адрейр нэхъ тхьэ1ухудыжу пхъуищ и1эт. И щхьэгъусэр зыкъуом щ1ауэ п1эхэнэу сымаджэт. Арати , и ежьэгъуэр къыщысым, л1ым и пхъуищри къриджэри яжри1ащ : фи анэ сымаджэм фыхуэсакъ, фык1элъыплъ. Ит1анэ ипхъухэм еупщ1ащ: Иджы си хъыджэбзхэ, хьэжыщ1 сыздэк1уэну Мэчэм сыт къыфхуисхын? Жы1эт уэ, си нэхъыжь? Ипхъу нэхъыжьыр къопсалъэри: -Шылэ бостей къысхуэхь,- жи. - Уэ, си курытым сыт къыпхуэсхьын? -Сэ дыщэрэ дыжьын 1уданэк1э хэдык1ауэ пы1э хъурей къысхуэхь,- жи1ащ курытым. - Ари хъунщ. Иджы, сипхъу нэхъыщ1э ц1ык1у, жы1эт, уэ сыт къыпхуэсхьын? - Ди адэ, щ1ып1э жыжьэ уожьэ, узыншэу Тхьэм укъытхуихьыжмэ, абы нэхъ саугъэтыф1рэ нэхъ насыпрэ дыхуейкъым. Ауэ, зыгуэр къысхуэпхьынумэ, а уздэк1уэм зэнзэныпс телъыджэ гуэр щы1эу жа1эу зэхэсхащи, апхуэдэ зэнзэныпс къысхуздэхь. Пхъум и лъэ1ур адэм ф1эгъэщ1эгъуэн хъуат, ауэ зыри жи1акъым. Арати л1ыр ежьащ. Гъуэгуанэшхуэ зэпичри Мэчэм нэсащ. Хьэж ищ1ащ, Тхьэ елъэ1уащ. Хьэрып щ1ыналъэр зригъэлъэгъуащ. Сытми и 1уэху зэф1эк1ри къежьэжащ. Къыщык1уэжым Истамбыл дыхьэри ипхъу нэхъхыжьит1ыр щ1элъэ1уар къахуищэхуащ. Зэнзэныпс телъыджэм щ1эупщ1эурэ къигъуэтри, зы гуэгуэн ц1ык1у къыздрихьэжьащ. Л1ыр бэ1ут1э1уншэу къэсыжащ. Псори къызэригъэнам хуэдэт. Анэ сымаджэри зыхуей хуэзэу пхъухэм зэрахьэрт. Адэр узыншэу къызэрысыжам зэрыунагъуэу щогуф1ык1. -Ат1э , си хъыджэбзхэ, -же1э адэм,- фи лъэ1ухэр згъэзэщ1ащ. Мыр, си нэхъыжь, уи шылэ бостейщ. Мыр, си курыт, уи пы1э хъурейщ. Уэри, си , си нэхъыщ1э ц1ык1у, ущ1элъэ1уа зэнзэныпсыр мы гуэгуэным итщ, - жи1эригуэгуэныр нэхъыщ1эм хуишиящ. Нэхъыщ1эр къэгуф1ащ. Мыпхуэдэпс ебгъафэмэ и анэр хъужыну зэхихати, зэнзэныпсым иригъафэри анэр хъужащ. - Ди адэ, - жи1ащ ит1анэ пхъум, - уэ къытхуэпхьа псым нэхъ тыгъэ лъап1э щы1экъым. Абы и ф1ыгъэк1э ди анэр хъужащ. Фыпсэу, ц1ык1ухэ, хуабжьу дахэу фыджэгуащ. Рефлексие : псалъэншэу къагъэлъагъуэр :  Щыхущхьэр  Къыщыщтэр  Щыгуф1эр  Щыгъыр  Къыщыгубжьыр  Щылъа1уэр Зэ1ущ1э блэк1ам къыщ1эддза лэжьыгъэр нэдгъэсыжынщ. Мыхэр гуащэ ц1ык1ухэщ. Нобэрей ди зэ1ущ1эр фигу ирихьамэ, и нэгур гуф1эу, къывгурымы1уамэ, и нэгум упщ1э къищу, фигу иримыхьамэ, и нэгум губжь къищу къэвгъэлъагъуэ. Нобэрей ди зэ1ущ1эм и фэеплъу гуащэхэр ди хьэщ1эхэм тыгъэ яхудощ1.