Сценарий "Быраьаай, букубаар"

Боотулуу орто оскуолата “Быраһаай, букубаар!”  (сценарий 1 кылаас) Кылаас салайааччыта: Копылова А.И. 2018 сыл “Букубаар быраһаай” тэрээһин сценарийа Дорҕоонтон буукуба таһааран, Буукубаттан тыл оҥорон, Аахтыбыт биһиги суругу, Бүтэрдибит букубаары. Үтүө күнүнэн күндү оҕолор, төрөппүттэр, ыалдьыттар! Бүгүн биһиэхэ үөрүүлээх күн. Балаҕан ыйыттан саҕалаан, ааҕарга суруйарга үөрэнэн кэллибит. Онтон бүгүн номнуо букубаарбыт кинигэтин бүтэрэн быраһаайдаһар күммүт үүннэ. Мантан ыла эһиги бэйэҕит сөбүлээбит кинигэлэргитин ааҕа сылдьыаххыт. Кинигэ биһиэхэ элбэҕи кэпсиир, элбэххэ үөрэтэр. Элбэх кинигэ аахтаххына, үгүһү өйдүөҥ, элбэҕи билиэҥ. Билигин биһиги оҕолорбут хоһооннорун ааҕыахтара. (монтаж)  Киирбиппит биһиги оскуолаҕа Балаҕан ыйын бастакытыгар. Бары суумка сүгэммит Үөрэнээччи буолбуппут. Биһиги ааҕар буолан Букубаары бүтэрдибит. Махтал баһыыба тылларын Бастыҥ атаспытыгар Бастакы кинигэбитигэр Букубаар барахсаҥҥа этэбит. Маладьыастар! Бастакы кинигэбит Букубаар барахсан. Үөрэппит өҥөҕүн Өрүүтүн өйдүөхпүт. Баһыыба, баһыыба Букубаар барахсан. Ааҕарга, суруйарга үөрэппит Букубаарбыт барахсанныын  Быраһаайдаһар буоллубут Онно туохха үөрэммиппитин Бары санаан ылыаҕыҥ. Оҕолор, билигин кыратык буукубаларбытын санатыһан ылыаххайыҥ эрэ. Саха тылыгар хас аһаҕас дорҕоон баарый? Ааттарын этиҥ. (4) Хас уһун аһаҕас дорҕоон баарый? Ааттарын этиҥ. (4) Онтон дифтонг хас баар этэй? Ааттарын этиҥ. Билигин   оҕолорбут   аһаҕас   дорҕооннор   тустарынан   хоһооннорун   ааҕыан иһитиннэриэхтэрэ. (хоһоон аһаҕас дорҕооннор) А – мин “А” диэни билэбин Үөһэ өттө уһуктаах, Алын өттө атахтаах, Ортотунан туорайдаах. О – олбуорга ооҕуй оҕус Олус да улахан Ооҕуй ороҕун оҥорбут Ортотугар олорон Одуулуур, маныыр эбит. Ө – өгүрүк­төгүрүк көрбүт Өрүү сэргэх бэйэлээх Өлүүтүн аһын ылаары Тииҥчээммит эмиэ кэлбит. У – уһуом, улаатыам Улахан киһи буолуом, Үлэһит бэрдэ дэтиэм Удьуорбун салҕыам. Ү­ үтүөкэн ыанньыксыт Үүт сүүрүгүн халытар Сынньалаҥар үҥкүүһүт Үрүмэччи курдук көтөр. И – Ира иннэнэн иистэннэ Ийэтэ Ираны имэрийдэ, Ии, Ирам иистэнньэҥин, Илиитэ имигэһиин! Ы – ыанньыксыт Ылдьаана Ынаҕын ыары, Ыаҕайатын ылла Ыллыы­ыллыы Ынаҕын ыҥырда. Э – Эһээ! Эһээ! – диэтэххэ, Эбээ! Эбээ! – диэтэххэ, Э эрэ иһиллэр, Э эрэ этиллэр. Ээ­дьэ, сэгэрдээр, Элбэхтэр ээ Э­лэр! Маладьыастар! Дьэ, билигин аны бүтэй дорҕооннорбутун санатыһыаҕыҥ эрэ. Ханнык бүтэй дорҕооннор бааллар этэй? (оҕолор эппиэттэрэ) Бары   бэркэ   диэн   бүтэй   дорҕооннору   билэр   эбиппит.   Бүтэй   дорҕооннор   тустарынан хоһооммутун ааҕан иһитиннэриэххэ эрэ. (оҕолор хоһоон ааҕаллар) С – самаан сайын буолан Сибэккинэн симэннэ, Сир дойдум тулата Сыһыы­алаас барыта. К – куукулабын таптыыбын, Кууһан олороммун Кулгааҕар ыллыыбын, Куукулабын утутабын. Х – хааһынан аһаабыта Ханна барыай? Хааспыт уойбут, Хаамара бытаарбыт. Т – тоҥуу хаары тобулаан Тобукпар дылы түстүм, Тобус толору хаартан, Түөрэҥнээн дьэ таҕыстым. В – Валя вафлятын бүтэрэн, Ваняны “бэрис” диир, Көҥөс Ваня бэрсибэт, Көҥөс буолар куһаҕан. Ц – ца­ца цапля Уһун атах, уһун тумус. Баҕаны туппут,  Тотор буолбут. Л – лыахчаан, лыахчаан Дьэрэкээн кынатчаан, Лыахтыын сырсабын Дьиэрэҥкэй тэбэбин. Б – баата курдук былыттар Бытааннык да усталлар. Бу ханна айанныыллар? Бу хаһан тиийэллэр? Оҕолорбут хоһооннорун наһаа үчүгэйдик аахтылар, ытыспытын таһынан биэриэҕиҥ. Билигин тылы биэрэбин оскуолабыт библиотекарыгар Ольга Михайловна Долгуноваҕа. (библиотекарь оонньуута) Ольга Михайловнаҕа махтаныаххайыҥ. Өссө да атын мероприятиеларга кэлэн активнай кыттыыны ылыаҕа диэн эрэнэбит. Дьэ,   эрэ   оҕолор,   Букубаарбыт   эһиэхэ   бэйэтин   сорудахтарын   толортороору   кэлбит. Букубаарбыт сорудахтарын толорорго бэлэмҥит да? (оҕолор эппиэттэрэ) Дьэ, саҕалыыбыт. 1 сорудах – буукубаны киэргэтии 2 сорудах – тыллары таһаар 3 сорудах – кыраһыабайдык суруйуу Сынньана таарыйа ырыабытын ыллыахха “Ааҕар буолан үөрэбин” (оҕолор ырыалара) 4 сорудах – мастар ааттарын бул Бу мастар биһиги ойуурбутугар үүнэллэр дуо? Билигин төрөппүттэртэн ыйытабын, оҕолор ону төрөппүттэргит тугу эппиттэрин өйдөөн хаалаҕыт. Бу мастары биһиги туохха, хайдах туһанабыт? (төрөппүттэр эппиэттэрэ) 5 сорудах – ааҕыы 6 сорудах – остуоруйаны таай Остуоруйалар туохха үөрэтэллэрий? (оҕолор эппиэттэрэ) Дьэ, оҕолорум маладьыастар! Букубаарбыт наһаа үөрбүт уонна эһиэхэ бу хоһоону аныыр. Ону өйдөөн истэбит. Таптаан миигин аахтыгыт, Таабырыммын таайдыгыт, Аны араас кинигэни Ааҕа сылдьыҥ эһиги.  Умсугуйан үөрэниҥ, Оскуоланы бүтэриҥ, Ол эрээри бука бары Умнаайаҕыт букубаары! Диэн   баҕа   санаабын   этэн   туран,   үөрэнээччилэрбэр,   оҕолорбор   бу   туоһу   суруктары туттарыахпын баҕарабын. Туоһу сурук туттарыллар Боотулуу орто оскуолатын 1 кылааһын үөрэнээччитигэр  __________________________________ Саха алпаабытын 40 буукубатын билэн, ааҕарга үөрэнэн “Букубаары” ситиһиилээхтик түмүктээбитинэн. Ааҕааччы буолбуккунан эҕэрдэлиибит! Учууталыҥ _________________ (туоһу суруктары туттарыы) Уонна өссө кыһанан үөрэнэргитигэр, элбэҕи ааҕан билиигит күн аайы элбээн иһэригэр баҕарабын. Эн биһиэхэ биэрдиҥ билиини, Эн биһиэхэ үүннэрдиҥ кынаты, Онтон биһиги аахтыбыт Атын араас кинигэлэри. Букубаарбыт барахсан, баһыыба, Баһыыба бары үчүгэйгэр, Үчүгэй кэпсээҥҥэр, сэһэҥҥэр Үчүгэй хоһооҥҥор, ойуугар. Манан   бүгүҥҥү   мероприятиебыт   түмүктэнэр.   Биһиги   үөрүүбүтүн   үллэстэ кэлбиккитигэр, күүс­көмө буолбуккутугар махталбын тиэрдэбин.