Өткізгіштің меншікті кедергісін анықтау

Колледж студенттерінің физика және астрономия пәні бойынша "Өткізгіштің меншікті кедергісін анықтау" тақырыбына арналған зертханалық жұмыстың презентациясы. Сабақтың тақырыбы: Өткізгіштің меншікті кедергісін анықтау Сабақтың мақсаты: белгісіз өткізгіш сымның меншікті кедергісін анықтау, өлшеу нәтижелерін түсіндіру, қорытынды жасау. Құзыреттіліктер: Базалық БҚ 1 Өмір бойы өзінің білімдері мен дағдыларын жаңарту; БҚ 2 Нәтижесіне қарай сапалы жұмыс істеу; БҚ 3 Жұмыс уақытын жоспарлау; БҚ 4 Рухани және адамгершілік нормаларын сақтау; БҚ 5 Қажетті ақпаратты жинау және жүйелеу; БҚ 6 Коммуникативті қабылеттерге ие болу; Кәсіптік КҚ 3.6.1 – Еңбектің қауіпсіз жағдайларын қамтамассыз ету, еңбекті қорғау, өрт қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау ережелерін сақтауға бақылау жүргізу; КҚ 3.6.3 – Тәжірибелік міндеттерді шешу үшін, математика, физика, электроника және электротехника бойынша білімдерді қолдану; КҚ 3.6.11 – Анықтамалық, арнайы, қор әдебиеттерімен және нұсқаулық материалдармен жұмыс жасау; Құрал- жабдықтар: ток көзі, меншікті кедергісі белгісіз материалдан жасалған өткізгіш сым, амперметр, вольтметр, реостат, жалғағыш сымдар, сызғыш, штангенциркуль І. ЖҰМЫСҚА ДАЙЫНДЫҚТЫ ТЕКСЕРУ СҰРАҚТАРЫ Сұрақтарға жазбаша жауап беру. ІІ. ТЕОРИЯДАН ҚЫСҚАША МАҒЛҰМАТ Көптеген тәжірибелердің негізінде тұрақты температурады өткізгіштің кедергісі оның ұзындығына тура пропорционал, көлденең қимасының ауданына кері пропорционал және оның жасалған материалына тәуелді болатынын тағайындады. Георг Ом өткізгіштің кедергілері қандай факторларға тәуелді екенін тәжірибе жүзінде көрсетті Өткізгіштің кедергісі оның ұзындығына тура пропорционал, яғни Сондықтан , өткізгіштегі материалдың өлшемдері(ұзындығы) үлкен болса, ондағы тоқ аз болып, кедергінің көрсеткіші үлкен болады. Бұл анықтамадан Ом заңын ескеру міндет. Өткізгіштің көлденең қимасының ауданы , яғни оның жуандығы ратқан сайын, тоқ күші де артатынын байқауға болады. Бұл – өткізгіштің көлденең қимасының ауданы үлкен болғанда оның кедергісінің азаятынын, ал тоқ күшінің артатыны білдіреді. Өткізгіштің кедергісі оның көлденең қимасының ауданына кері пропорционал, яғни Өлшемдері бірдей, бірақ әр түрлі материалдардан дайындалған өткізгіштердің кедергісі бірдей емес. Өткізгіштің кедергісі оның материалына байланысты, яғни «Меншікті кедергінің » физикалық шамасы ρ әрпімен белгіленеді, өлшем бірлігі - «Ом *метр». Өлшеуіш құрал – «Омметр» ІІІ. Зертханалық жұмыс кезіндегі қауіпсіздік ережесі туралы НҰСҚАУЛЫҚ. Жұмыс барысындағы қауіптер: 1. Жұмысты істер алдында. Сақ және тәртіпті болыңдар, оқытушының айтқанын бұлжытпай орындаңдар. Жұмысты істер алдында, жұмыстың барысымен танысыңдар. Оқытушының рұқсатынсыз жұмысты бастамаңдар. 2. Жұмыс барысында: Жұмыс үстеліндегі құрал-жабдықтарды оқытушының нұсқауына сай орналастырыңдар. Жұмыс үстелінің үстінен зертханалық жұмысқа керексіз заттарды алып тастаңдар. Құрал-жабдықтардың құлап немесе ауытқып кету қауіпінен сақ болыңдар. Сымдарды жалғау барысында олардың ашық түйіскен жерлерінен сақ болыңдар,сымдарды берік жалғаңдар. Сыртқы беті бүлінген сымдармен жұмыс жасамаңдар. Электр сымдарын жалғау барысында олардың тоқ көздеріне қосылмағандығына көз жеткізіңдер Жұмыс аяқталған соң құралдарды бастапқы орындарына апарып қойыңдар. Тізбектің дұрыс жалғанғандығына оқытушыны көз жеткізбейінше, оны тоқ көзіне қоспаңдар. Электр қондырғыларының бұзылғанын көрсеңдер оны тоқ көзінен ажыратып, бұл жайлы дереу оқытушыға айтыңдар. 3. Жұмыс аяқталған кезде Жұмыс аяқталған соң электр құралдарын тоқ көзінен ажыратып, сымдарды ажаратыңдар Құрал-жабдықтарды белгіленген орындарына ақырын қойыңдар. Жұмыс орынын оқытушының рұқсатынсыз тастап кетпеңдер. IV . Жұмысты орындауға арналған нұсқаулық. Сымның ұзындығын l өлшеп кестені толтыру. Сымның диаметрін d штангенциркуль көмегімен өлшеп, ауданының қимасын формула арқылы табу: Сызба бойынша электр тізбегін құрастыру. Реостатты жылжыта отырып, тізбектегі ток күші және кернеудің көрсеткіштерін кестеге жазу. Сызба бойынша электр тізбегін құрастыру. Ом заңының формуласы арқылы кедергіні табу: I=U/R , R=U/I Өткізгіштің меншікті кедергісін арқылы тауып, шешімін кестеге жазу. Өткізгіштің меншікті кедергісінің орташа мәніні есептеп шығару: ρорт = ( ρ1 + ρ2 + ρ3 )/3 № Өткізгіштің ұзындығы l, м Өткізгіштің диаметрі d , м Көлденең қимасының ауданы, S, м:2 Ток күші, I, А Кернеу, U, В Меншікті кедергі, ρ , Ом. м Орташа мәні ρор , Ом. м 1 2 3 Абсолютті қателікті табу∆ ρ = | ρкесте – ρтәж. | Салыстырмалы қателікті табу: ε = ∆ ρ / ρкесте Қорытындылау, өлшеу нәтижелерін кестеге жазып алу IV. Сұрақтарға жауап беру 1. Берілген белгісіз сымдардың химиялық таңбасы қандай? 2. Қазақстанның қай жерлерінде кездеседі? 3. Қайда қолданылады? 4. Пайдасы