Жарықтандыру. Негізгі ұғымдар.

Бағалау парағы

Жарық - бізді қоршаған объектілердің түсі мен пішінін бағалайтын, көру қабілетіміздің басты элементі. Қоршаған әлем туралы барлық ақпараттың 90% - дан астамын адам көз арқылы алады.
Жарықтандыруды ұтымды орнату және дұрыс жобалау өндірістік объектілердің қызметкерлеріне оң әсерін тигізеді, тиімділігі мен қауіпсіздігін арттырады, қажу мен жарақаттануды төмендетеді, жоғары өнімділікті сақтайды. Жасанды жарықпен салыстырғанда табиғи жарық сапалы болып келеді, оның болмауы адамның денсаулығына және көңіл-күйіне теріс әсерін тигізеді, сондықтан күндіз табиғи жарықты жасанды жарыққа ауыстыруға жол бермеу керек.

Дұрыс жобаланған жарықтандыру, өндірістік нысандардағы түрлі-түсті көрнекіліктер, қоныстанған аймақтағы өндірістік еңбектің өсуіне мүмкіндік туғызады, адам өзіне деген жайлылығын қалыптастырады. Қауіпсіздік тұрғысынан нашар жарықтандыру өндірістік еңбектің төмендеуін тудыруы мүмкін, себебі осындай жағдайда көп жұмыс істеу адам көңілін бөледі, сақтығын азайтады, көздің және дененің шаршауына әкеліп, техникалық қызмет көрсетуде қиындыққа және қауіп-қатер деңгейінің артуына әкеледі.

номиналды кернеу Uном, номиналды қуат Рном, номиналды ток Iном пен қоректік тоқ түрі.
Номиналды кернеу- осы шамға есептелген немесе осы арнайы аппаратурамен қосылуы мүмкін кернеу.
Номиналды қуат - номиналды кернеуге қосылған кезде қыздыру шамымен тұтынылатын есептік қуат.

Жарық ағыны Ф – сәуле ағынының бөлігі адамға жарық ретінде қабылданады. Жарық сәулеленуінің күшін сипаттайды, люменмен (лм) өлшенеді;
Жарық беру-белгілі бір жарық көзінің үнемділігін бағалау үшін қолданылады H = Ф/Р (лм / Вт)

Түс беру сапасы түрлі-түсті объектінің көру қабылдауының сәйкестігін көрсететін түс беру индексімен сипатталады. Оның максималды мәні 100. Әр түрлі типті екі шам, тіпті бір түсті температурамен, мысалы Люминесцентті шам мен қыздыру шамы, көбінесе олар жарықтандыратын объектілердің түстерін әр түрлі береді. Люминесцентті шам, қыздыру шамымен салыстырғанда, спектрдің қызыл аймағында аз энергия бар, сондықтан қызыл түс сол денені люминесцентті шаммен жарықтандырған кезде дене қыздыру шамымен жарықтандырғанда айқын көрінеді. Мысалы, түрлі шамдардың түс беруші қасиеттері олардың сәулелену спектрінің сипатына тікелей байланысты. 60 Вт қуаттылықтағы кәдімгі қыздыру шамының түсі Rа 80-ге тең.

Жарық пульсация коэффициенті kE - жарықтандыру тербелістер терең шара жарық ағынының уақыт өзгерістерінің нәтижесінде болады.
Жарық күші I - қоршаған кеңістіктің, кез келген бағытында, көздің сәулеленуінің қарқындылығын білдіреді және жарық ағынының, кеңістіктік(дене) бұрышының көлеміне қатынасына тең I = Ф/w. Канделамен (кд) өлшенеді.

Кеңістіктік(дене) бұрышы деп конустық беттермен шектелген кеңістіктің бөлігі түсініледі. Дене бұрышының шамасы, дене бұрышы тірелетін s сферасының ауданы сфера радиусының R квадратына қатынасы ретінде анықталады w = S/R2. Кеңістіктік бұрышының бірлігі-стерадиан (ср).

Жарықтандыру (освещенность) E– жарықтандыратын беттке түсетін жарық ағынының тығыздығы. Еср = Ф / S. Люкспен (лк) өлшенеді. Жарықтандыру нормалары ажыратылатын бөлшектердің мөлшеріне тәуелді. Бөлшектердің мөлшері 0,15 мм кем болса, онда орындалған жұмыстарды І разрядтты жұмыстарға жатқызады ол кезде талап ететін жарықтандыру 1500 лк болу керек; 1мм ден 5мм-ге дейін болса (V разряд) жарықтануы 150 лк.

Сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтерҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢЕРЕЖЕЛЕР ЖИНАҒЫТАБИҒИ ЖӘНЕ ЖАСАНДЫЖАРЫҚТАНДЫРУ ҚР ЕЖ 2.04-104-2012 алынған үзінді

Көздің жарық қабылдау деңгейі жарықтылық(яркость) деп аталады. Жарықтылық L - қалыпты бұрыштың α жоғарғы қабаты - бұл жарық күшінің Iα, осы бағыттағы жарықтың немесе жарқыраудың жоғарғы қабатының ауданының S проекциясы, осы бағыттағы жазықтықтың перпендикуляр қатынасы болып табылады. L = Iα / (S cos α). Өлшем бірлігі (кд/м2).