Жұмбақтар

Жұмбақтар Сары қозы, көк қозы, Қарындары тоқ қозы. Күздігүні көп қозы, Қыстыгүні жоқ қозы. (Қауын-қарбыз) Темір аяқты, Ағаш таяқты. (Циркуль мен қарындаш) От ішінде – үш таяқ, Үшеуі де күшті аяқ. Ортасында ілгегі, Ілгегінде ілгені. (Мосы мен шәугім) Торы тай, Табанында төрт ай. (Таға) Қауын, қарбыз дей алмайсың, Піскенмен, жей алмайсың. Жарғаныңмен, қап-қатты, Ал асқанда, тәп-тәтті. (Асқабақ) Бір жыланды таяққа іліп алдым, Ерге қона, пайдасын біліп алдым. (Қамшы) Бірінің ізін бірі басады, Біріне жеткізбей, бірі қашады. (Дөңгелектер) Тақия, мұрын, бір құлағы бар, Самаурын қасында тұрағы бар. (Шайнек) Бірі үй күзетіп қалса да, Бірі жүрер қалтада. (Құлып пен кілт) Аспанға жайып қойған Ақ мақтам ғайып болған. (Ақша бұлт) Оқ жыланды аспаннан төніп келген, Ұзын найзам жер қазбай көміп берген. (Жайтартқыш) Тілден ұшып, Құлаққа қонады. (Сөз) Ойдың аяқталуын күтпейді, Оны қойсаң, сөйлем бітпейді. (Үтір) Сырғалы құлақ бір, Үн-түнсіз сұрап тұр. (Сұрақ белгі) Қадалды бір ине Нүктедей түймеге. (Леп белгісі) Ашылып, жабылады, Әр үйден табылады. (Есік) Қауаққа да ұқсаған, Алмұртқа да ұқсаған, Аузы бар, тілі бар, Білер көріп, ұстаған. (Қоңырау) Бір тұлпар су ішпейді, жем жемейді, Есіркеп ешбір адам жемдемейді. Жүк емес жануарға жүз адам да, Доғасын сымға сүйкеп, жол жөнейді. (Трамвай) Бір мақұлық жұмыста сорлайды, Мисыз деп оны жұрт ойлайды. Саумайды, соғымға соймайды, Бірақ та мінуін қоймайды. (Қол) Егіз қайың, Бой-бастары тең өскен. Іске дайын, Бұтақтары бес-бестен. (Қол) Алуан түрлі із салғанның өзі еді, Өзінен де пайдалысы өзегі. (Қарындаш) Бір малға екі бала мінгеседі, Айлап-жылдап түспестен күн кешеді. (Түйенің өркеші) Бір қалтаның ішінде бірнеше шар, Әрбір шардың өзіндік ұясы бар. (Ас бұршақ) Көлденең ілген ақ таяқ, Тұтанар отпен жақпай-ақ. (Күндізгі сәулелі шам) Мұздай мөлдір жұмыртқа, Жарық берер ымыртта. (Электр ) Жануарлар туралы жұмбақтар Басы — тарақ, арты — орақ. (қораз) Шықпайды үйден, Тоны - жібектен. Күндіз ұйықтайды, Түнде дамыл таппайды. Аңға барады, Сол аңды үйден табады. (мысық) Басында екі таяғы бар, Төрт аяғы бар, Сегіз тұяғы бар, Иегінде сақалы бар. (ешкі) Бетегелі белге бітем, Найза ұстаған ерге бітем Көкке шаншып құйрығын, Келеді шауып жүйрігім? (құлыншақ) Иір қобыз, жарық жұлдыз. (түйенің мойны мен көзі) Жалмаң құлақты сорға бітем, Ел ішіндегі зорға бітем. (түйе) Қүнгейлі қара тасқа бітем, Шаруа қуған басқа бітем. (қой) Жауымнан мен қашқанда Ағаштарға самғап бағам Ал қарыным ашқанда Отырып ап жаңғақ шағам (тиін) (жылқы) Қалың қорық нуға бітем, Қоры үзілген қуға бітем. (сиыр) Жеміс-жидек жегенім Балды жақсы көремін (аю) Орманда туып, жетілемін, Талдан талға секіремін. Айуан боп өскеніммен, Тамақ жеймін қос қолыммен. Әттең үйде тумағанмын, Әйтпесе ғой құдды адаммын. (маймыл) Үстім жолақ Тісім-орақ Күшім мол-ақ, Барып тұрған қайсармын. Өзің айтшы,қайсы аңмын (жолбарыс) Әртүрлі, орта бойлы ұзын құлақ, Өзіне міндетпесе, қызмет қылмақ. (есек) Айбат берген жалым бар, Қайрат берген тәнім бар. Күркіреймін ақырсам, Қайсы аңмын,табыңдар. (арыстан) Өзі ширақ, өзі қу, Жүрген жері айқай-шу. (түлкі) Орманда сайрайды, Сайраудан талмайды. Жауабы:бұлбұл Үстінен тоны түспеген, Сонда да араз қыспенен. Жауабы:аю Санай алмай шаршадым, Найзасы бар қанша мың. Батыр емес бырақта, Қашып жүрер жырақта. Жауабы:кірпі Тұмсығы дөңгелек, Денесі он бөлек. Жауабы:шошқа Туа сала мұрт өсірген мырза, Пеш түбінде жатқанына ырза. Жауабы:мысық Бітімі тұрқы, Аумаған жылқы. Мәйкесі жолақ, Айыбы солақ. Жауабы:зебра Еркін самғап ұшсын деп, Мәпелейміз баптаймыз. Бейбітшілік құсы, - деп Қайсы құсты мақтаймыз. Жауабы:көгершін Асты тас, үсті тас Ортасында жанды бас. Жауабы:тасбақа Оқу жабдықтарына байланысты жұмбақтар Аппақ дала қара дән, Дәнін сепкен - түсінуге жараған. Жауабы:әріптер Қобдиында қайырлы, Қазынаның бәрі бар. Тауыссаң көз майыңды, Қалағаның табылар. Жауабы:кітап Тілі бар, үні жоқ, Өзін адам түсінген. Жүрегі бар да, қаны жоқ, Сөйлеп тұрған ішінен. Жауабы:кітап Қорғаны дөңгелек, Майда мен iрiнi, Шығарар бөп-бөлек. Жауабы:елгезер Қабат-қабат қаттама, Ақылың болса, аттама. (Кітап) Ыдыс-аяқтар Өткiр жүздi келедi, Өте қажет құрал ол. Тұтас затты бөледi, Ұсақтап та тұрар ол. Жауабы:пышақ Ыстықты суытпайды, Суықты жылытпайды. Жауабы:термос Мөлдiр түрi, Шеңбер түрi. Аузы тарлау, Шыны күбi. Жауабы:құмыра Сабы бар, Басы шатыр. Табысын өлшеп әкеп, Құдыққа тасып жатыр. Жауабы:қасық Аузы төбесiнде, Тұтқасы денесiнде. Жауабы:құман Отқа қойсаң елпiлдеп, Быж-быж етiп тұншығар. Тақиясы селкiлдеп, Танауынан бу шығар. Жауабы:шайнек Күмiс күбi – Ортасында құбыры бар, Тесiк түбi. Көлшiкте жүзiп Түбiн шарлап шығады. Қауғасы сүңгiп, Балығын аулап шығады. Жауабы:кепсер Терi құдық қауғасын, Тарттым да, Қанып iштiм дәмдi асын. Жауабы:саба Жауабы:самаурын Құлағы бар қалқиған, Аузы бар аңқиған. Шығып алып ерте-кеш, Төрт аяққа талтиған, Қыздырады жалынға Дәу қарынын қампиған. Жауабы:қазан Қара сиырым қарап тұр, Қызыл сиырыс жалап тұр. Жауабы:қазан,от Ас, тағам, азық-түлік жұмбақтары Шиге жайып кептірген, Өзі қышқыл, түсі ақ , Сорсаң дәмді, түсі ақ , Жаңғақтай-ақ домалақ. Жауабы:құрт Әжем уыстап сығып, Далада кептiрген. Қатты әрi тәттi дәмiн, Кiм бар жеп көрген? Жауабы:құрт Қос басы жұмыр, Жiңiшке құбыр, Iшiне жиған, Дәмi де шымыр. Жауабы:жілік майы Өзi ащы, Бiрақ, Дәмдi етер асты. Жауабы:тұз Мұз сынды түрi, Тәттi дәмнiң бiрi. Жауабы:науат Ұрмай-соқпай жылатады, Әркiм бiрақ ұнатады. Жауабы:пияз Ақ отаудың есігі де жоқ, Тесігі де жоқ. Жауабы:жұмыртқа Бір құтыда екі түрлі су жатады, Қайнатсаң мұз боп қатады. Жауабы:жұмыртқа Алыстан қарасам аппақ, Татып қарасам тәтті-ақ. Жауабы:қан Судан алады, Суға салса өледі. Жауабы:тұз Үсті тас, асты тас, Аласа ғана бойы бар, Тоғыз қабат тоны бар. Жауабы:сарымсақ Ортасында піскен ас. Жауабы:таба нан Сусыз піскен ас көрдім, Домаланған бас көрдім. Жауабы:қауын Көк лағым көгенде тұрып семіреді. (қарбыз) ҚҰСТАР ТУРАЛЫ ЖҰМБАҚТАР Көк жүзiнде жылжып жай, Керуен құрған тiзiлiп,  Iлгек-iлгек шынжырдай, Қалмайды олар үзiлiп? (Тырна) Ботаға ұқсас саны бар, Шөл даланың құмайы. Шәлкес мiнез жануар, Ашу қысқан ұдайы. (Түйеқұс) Бұдыр-бұдыр балшықты, Жинады да талшықты. Ұқсатып қамытқа, Үй салды жабыққа. (Қарлығаш) Қ алқып тұрып аспанда, Үн шығарып сан қилы, Өнерiне басқанда, Тұла бойың балқиды. (Бозторғай) Шуға бөлеп жағаны, Қанаттарын қағады. Айдын судың түлегi, Шабақ iлiп жүредi. (Шағала) Қара жағал кiшкене, Қанаты бар сүйрiктей. Оған теңдес құс, кәне? Тапшы осындай жүйрiктi? (Жағалтай) Күндiз сөнген шырағы, Түнде көрер қырағы. Тiкiрейiп айдары, Егiн жауын қырады. (Үкi) Күн шықпай сап аттанды, Қуырады апшыны. Шырт ұйқыда жатқанды, Оятады ащы үнi. (Қораз) Қара түстi қарқылдақ, Ұшып-қонып жалпылдап. Қоқыстарды шоқиды, Жем iздейдi там-тұмдап. (Қарға) Сарғыш бояу жалатқан, Тұмсығы бар қалақтан. Қауырсыны бiр уыс, Қара сирақ iрi құс. (Жалбағай) Күн, жұлдыз, жер туралы жұмбақтар Ақ сандығым ашылды, Ішінен жібек шашылды. (Күннің көзі) Әуеден күбі түсті, Үй үстінде ұсақ тас (Жұлдыз) Күбінің түбі түсті. (Күннің күркіреуі) Там басына тары жайдым (Жұлдыз) Қараңғыда жымыңдай жанады, Жарық түссе бірден сөніп қалады (Жұлдыз) Қар астында қыстады, Жасылмен бөркін тастады. (Жер) 2015жыл Ақмола облысы ,Жақсы ауданы,Жаңа Қима ауылы ,  «Құлыншақ балалар» бақшасы Жұмбақтарды жинақтаған: Бірімжанова М.З.