1Электромагниттік индукция заңы. Ленц ережесі_поурочный

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып: 10

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Электромагниттік индукция заңы. Ленц ережесі

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары

ü Фарадей заңы мен Ленц ережесі арқылы ЭҚК пайда болуын дәлел келтіре отырып түсіндіру

Сабақ мақсаттары

ü Физиканың ең негізгі қағидаларының бірі ЭМИ заңының тұжырымдамасын игеру;

ü Индукциялық токты және магнит өрісіндегі қозғалыстағы өткізгіштегі ЭҚК анықтау жолдарын үйрету;

ü ЭМИ өмірдегі құбылыстармен байланыстыру

Бағалау критерийлері

ü Магнит ағынының өлшем бірлігі вебер-дің физикалық мағынасын түсінеді және Ф=BScosα формуласын біледі, қолданады

ü Берілген тапсырмалардың 80 пайызын орындай алады.

ü ЭМИ қоршаған ортадағы құбылыстардан ажырата алады;

ü ЭМИ құбылысына есеп шығарудаың тиімді жолдарын таңдай біледі .

Тілдік мақсаттар

Оқушылар өздерінің түсініктерін көрсететін жаңа сөздерді пайдаланулары керек. Олар терминдерді түсіну және қолдану керек.

Диалог үшін пайдалы баянды сөйлемдер:

Магниттік және электрлік құбылыстың байланысы қалай дәлелденеді?

Магнит өрісінің күш сызықтары  деп  нені түсінесіңдер?

Ампер күші дегеніміз қандай күш?

Лоренц күші қандай күш?  Оның бағыты қалай анықталады?

Сөздік

Құндылықтарды дарыту

ü  Ойды, пәндік білім мен дағдыларды құру мен дамытуға ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік және жеке бастың маңызды тапсырмалары контексінде ғылыми мәселелерді ойлауға қабілетті ақпараттандырылған және сындарлы ойлай білетін азаматтар  тәрбиелеу.

ü  Өмір бойы білім алу құндылығын сыни тұрғыдан ойлау арқылы білімге деген құштарлығын қалыптастыру

Пәнаралықбайланыстар

Математика, техника

АКТ қолдану дағдылары

Оқу процесін АКТ көмегімен көрнекілендіру

Бастапқы білім

• магнитөрісініңбелгіленуі;
• центргетартқышкүштіңформуласы;
• магнитағыныңтығыздығытүсінігі;
• вектордыңқұраушыларғажіктелуі.

                                                                             Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағыжоспарланғаніс-әрекет

Ресурстар

Басы

3 мин

Миға шабуыл

Проблемалық сұрақ арқылы сабаққа оқушылардың қызығушылығын арттыру

Неге поляр шұғыласы тек поляр шеңберлерінде ғана болады?

Өткен тақырыпты талқылау арқылы оқушыларды әңгімеге тарту

Қозғалған зарядтарға

   Магнит өрісінің әсері,

   Жылдамдығын өзгертеді.

   Өлшемдерін қарасаң,

   Ньютонға ол келеді.

Презентация

https://www.youtube.com/watch?v=yPPSrnNQkaU

https://twig-bilim.kz/film/northern-lights-and-solar-flares-5249/

Ортасы

5 мин

7 мин

5 мин

5 мин

5 мин

10 мин

3 мин

Мұғалімнің кіріспе сөзі

Табиғатта ешқашан бір жақты құбылыстар мен процестер болмайтынын, біз бірнеше рет байқадық. Егер электр тогы магнит өрісін тудыра алса, онда кері құбылыс та болуы керек. Сондықтан: “Магнит өрісі электр тогын тудыра ала ма?” – деген орынды сұрақ туады? Токтардың магниттік әсерлесуі, электр тогының магнит өрісін тудыру қабілеті ашылғаннан кейін көп ғалымдар кері процес – магнит өрісі әсерінен электр тогын тудыру мүмкіншілігін іздестірді. Осы құбылысты 1831 жылы Майкл Фарадей алғашқы болып ашты. Ол өткізгіштен жасалған катушканың ішіндегі магнит өрісі өзгергенде, катушкада ток пайда болатынын анықтады. Бұл құбылыс электромагниттік индукция деп аталады (“индукция” – латын тілінде, “бағыттау” дегенді білдіреді). Электромагниттік индукция нәтижесінде пайда болатын электр тогын индукциялық ток деп атайды.

Оқушылар жұптасып шағын зерттеу жұмысын жүргізеді (Фарадей тәжірибесі):

Неге тізбекте индукциялық ток пайда болады?

Пайда болған ток қалай аталады?

Токтың бағытын қалай анықтауға болады?

Неге тек магнит қозғалыстағы кезде ток пайда болады?

Мұғалімнің көмегі арқылы оқушылар мынадай қорытындыға келеді:

•       Тұйық контурды тесіп өтетін магнит ағыны өзгерген кезде осы контурда электр тогы пайда болады.

Мұғалім электромагниттік индукция заңын түсіндіреді

Бұл құбылысты электромагниттік индукция құбылысы деп атайды.

Катушкада (тұйықконтурда) пайдаболғантоктыиндукциялық ток депатайды.

Тұйық контурдағы электромагниттік индукцияның ЭҚК сан жағынан магнит ағынының өзгеру жылдамдығына тең, бағыты қарама қарсы.

Ленц ережесі индукциялық токтың бағытын анықтайды

Индукциялық токтың бағытын анықтау үшін:

1. Сыртқы өрістің магнит индукциясының бағытын (В₀) анықтау (N нан шығып S ке кіреді).
2. Контурды тесіп өтетін магнит ағыны арта ма, кеми ма анықтау (егер магнит контурға кірсе ∆Ф>0, шықса ∆Ф<0).
3. Индукциялық ток тудырған магнит өрісінің магнит индукция сызықтарының бағытын анықтау (В).

4.   Екінші сызық бойынша пайда болған индукциялық ток бағытын бұрғы ережесі (оң қол ережесі) бойынша анықтау.

Ленц ережесі

Индукциялық токтың бағыты әрқашан оны тудырған себепке қарсы бағытталады.

Бекіту тапсырмасын оқушылар жұппен орындайды:

Индукциялық токтың бағытын анықтауға тапсырма:

Жауабы:

Пайда болған индукциялық токтың бағытын бұрғы ережесі бойынша анықтайды:

т

Қосымша тапсырмалар

Ампер күшінің бағытын анықта

Лоренц күшінің бағытын анықта

«Дискуссиялық карта» арқылы сабақты аяқтаймыз
1. 1831 жылы Фарадей магнит өрісін өзгерткенде, электр тогының пайда болу құбылысын ашты. Иә Жоқ
2. Генератордың айналатын бөлігі ротор деп аталады. Иә Жоқ
3. Механикалықэнергияныэлектрэнергиясынаайналдыратын машина трансформатор депаталады. ИәЖоқ
4. Электромагниттік индукция дегеніміз - контурдытесіпөтетін магнит өрісіөзгергенкездеконтурдаэлектртогыныңпайда болу құбылысы. ИәЖоқ
5. Генератордыңқозғалмайтынбөлігі статор депаталады. ИәЖоқ
6. Генератор 2 бөліктентұрады. ИәЖоқ

Соленоид

Амперметр

Жалғағыш сымдар

Тұрақты магнит

http://bilimland.kz/kk/content/lesson/10879-sol_qol_erezhesi_zaryadtalhan_bolshekterding_magnit_orisindegi_qozhalysy

презентация

Рефлексия

2 мин

Үйге тапсырма

Рефлексия – «кері байланыс»;оқушылар өз іс- әрекеттерін бағалайды. (өзін – өзі  бақылау,  толқыныс).

Жаңа сабақ бойынша « 2 жұлдыз , 1 тілек » пікірін стикерге жазу

Bilimland.kz сайтынан Магнит өрісі мен электр өрісінің бірлесуі тақырыптарын пысықтап жаттығуларды орындау

стикерлер

https://docs.google.com/forms/d/1_-B_xk0i084AlRXX9Huj51XRHbtFp5KIjCnDgX0v8Ts/viewform?usp=send_form

Саралау – оқушыларға қалай  көбірек қолдау көрсетуді  жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Барлық оқушылар:

Магнит өрісін сипаттай алады

Оқушылардың көпшілігі:

Сол қол ережесін біледі және оны қолдана алады.

Кейбір оқушылар:Ампер заңының практикалық қолданылуын талдап сипаттай алады.

Мадақтау сөздері

Шапалақтау

Бағалау парақтары

Сабақ барысында қолдау, қолпаштау көрсету жетістік критерийлері арқылы

Қысқа мерзімді қалыптастырушы бағалау

Кабинетті желдету

Кабинетте приборлармен жұмыс жасау барысында қауіпсіздік ережесін сақтау

Жұмыс кезінде қауіпсіздік техникасын сақтау қатаң ескертіледі.

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба?

 Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?