2-курс Физика

LABORATORIYA ISHI №9. YORITILGANLIKNING YORUG‘LIK KUCHIGA BOG‘LIQLIGI

Ishning maqsadi. Yoritilganlikning, yorug‘lik manbayi, yorug‘lik kuchiga bog‘liqligini eksperimental ravishda tekshirish.

Kerakli asbob va jihozlar. Yoritilganlik qonunlarini o‘rganadigan qurilma, yorug‘lik manbayi, lyuksmetr, o‘lchov tasmasi yoki chizg‘ich.

     Ishning bajarilishi. Ishni bajarish qurilmasining chizmasi rasmda keltirilgan.

Bunda 1- va 3-yorug‘lik kuchi ma’lum bo‘lgan cho‘g‘lanma tolali lampochkalar. 2-lyuksmetrning fotoelementi.

1.        1-lampochkani kuchlanishi o‘zgartiriladigan tok manbayiga ulanadi. 2-lampochkani esa nominal kuchlanishli (lampochkaga yozilgan) tok manbayiga   ulanadi.   1-lampochkadan   lyuksmetrgacha   bo‘lgan    r1    masofa o‘lchab    olinadi.   1-lampochkaga   40 V   kuchlanish   beriladi.   Lyuksmetrda

uning hosil qilgan yoritilganligi (E1) aniqlanadi. 1-lampochka o‘chirilib, 2-lampochka yoqiladi. Luksmetr 2-lampochkaga qaratiladi r2 masofa o‘zgartirilib, lyuksmetr ko‘rsatishi E1 ga teng bo‘lgan joyda qoldiriladi.

2.       formulasidan    kuchlanishdagi yorug‘lik kuchi hisoblab topiladi. 1-lampochkaga berilgan kuchlanishni 80 V, 120 V, 160 V,  200 V ga o‘zgartirib, unga mos kelgan  E2,  E3, E4 va E5 lar aniqlanib, jadvalga yoziladi.

r1 = const.

3.            Tajriba natijalariga ko‘ra, yoritilganlikning yorug‘lik manbayi yorug‘lik

kuchiga bog‘liqlik Ee = f(Ie) grafigi uziladi.

4.     1-lampochkaga  nominal  kuchlanish  berilib,  2-lampochka o‘chiriladi.

r1  ni o‘zgartirib, unga mos kelgan yoritilganlik, lyuksmetrdan yozib olinadi. E = f(r)  grafigi tuziladi. Jadval va grafikdan E ~  1    munosat o‘rinli bo‘lishi tekshiriladi.

1.  Qanday  yorug‘lik  manbalari  nuqtaviy  yorug‘lik  manbalari deyiladi?

2.  Siz o‘tkazgan tajribada yorug‘lik manbayini nuqtaviy deb hisoblasa bo‘ladimi?

3.  Lyuksmetr qanday asbob?

4.  Tajribada ikkinchi lampochka qanday vazifani bajaradi?