7 сынып "Буылтык қурттар типи "

Буылтық құрттар типі  Буылтық құрттар типі

Білімділік: Оқушыларға буылтық құрттар  жөнінде түсінік беру. Буылтық құрттардың  түрлерімен таныстыру. Дамытушылық: Буылтық құрттардың жұмыр  және жалпақ құрттармен  ұқсастығын,  айырмашылығын, дене мүшелерінің күрделене  дамуын түсіндіру.  Буылтық құрттардың  пайда­зияны,  таралу жолдары жайлы алған  білімдерін дамыту. Тәрбиелік: Буылтық құрттардың өкілдерін  ажырата білуге, ауру туғызатын түрлерінен  сақтану жолдарын үйрету.

І. Ұйымдастыру кезеңі ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау 1.“Кім жылдам?” (викториналық сұрақтар) 2. “Білгір достар” биологиялық диктант 3. “Білгенге маржан” суреттермен жұмыс ІІІ. Жаңа сабақты таныстыру ІV. Сабақты бекіту. 1.  Сематикалық карта  2.  Венн диаграммасы 3. “Сен білесің бе?” сүліктің емдік қасиеттері 4. Терминология (терминдерді білесің бе) V. Үйге тапсырма VІ. Бағалау

(викториналық сұрақтар)

1. Бір затқа бекініп, отырықшылық қалыпта тіршілік ететін                                      ішекқуыстылар    қалай  аталады? көпқармалауыштылар      2. Жойылған немесе зақымданған мүшелер мен                                      ұлпалардың қалпына келуі?  регенераци я 3. Медузаларда қандай дене мүшелері болмайды? табан 4. Көпжасушалы жәндіктердің құрылысы ең қарапайым тобы­ ішекқуыстылар 5. Жалпақ құрттардың денесі неден тұрады? тері­бұлшықет

6. Паразит құрттарды зерттейтін зоология ғылымының саласы­  7. Сірқабықты астарлап жатқан қабат? гельминтологи я гиподерма 8. Жұмыр құрттардың дүние жүзінде неше түрі бар? 20 мыңға жуық 9. Адамның және жануарлардың терісінің астында тіршілік                                            ететін жұмыр құрт? суыртқы        10. Жұмыр құрттардың денесі немен қапталған? сірқабық­кутикула

1.Латын тілінен аударғанда “планула” – жалпақ деген  мағынаны береді. 2.Денесі буылтықтарға бөлінбегендіктен, бұл типке жататын құрттар жұмыр құрттар деп аталады. 3. (Лас) суды ішкенде адамдар ауруды көбірек       жұқтырады. 4.Көпаяқтыларды (полиптер) деп те атайды. 5.Ішекқуыстылардың ауызының айналасында     қармалауыштары болады.

6.Денесі бір ғана жасушадан тұратын  жәндіктер (қарапайымдар) деп аталады. 7. Көбінесе жасөспірімдердер мен балалардың  тоқ ішегіне   үшкірқұрт (острица) орнығады. 8. Жұмыр құрттардың сірқабық тастауы түлеу деп  аталады. 9. Жалпақ құрттардың басым бөлігі паразит  құрттар.  10. Жылқының құйрық қылына ұқсас шумақталған   жіңішке құрт қылқұрт деп аталады.

Буылтық  құрттарға сипаттама:      Екі жақты симметриялы;  Үш қабатты: энто­,мезо­,эктодерма;   Денесі сақина тәрізді буылтықтарға бөлінген;   Тұйық қанайналым жүйесі бар;   Сақиналы буылтықтар пердемен бөлінген;   Әр буылтықтарда қылтанақты­параподиялар бар;   Қос жынысты (гермафродит).

Қосжынысты,  жынысты және  жыныссыз  жолмен көбееді Тұйық  қанайналым  жүйесі бар Трохофорасы  бар Буылтық құрттар  ерекшелігі Сақиналы  бұлшықет

Азқылтанақты  құрттар Көпқылтанақты  құрттар Сүліктер

АС ҚОРЫТУ ЖҮЙЕСІ → →    Ауыз қуысы  жұтқыншақ    →   өңеш  жемсау қарын  ішек       анал тесігі → → →

“жүрекшелер” арқа сақиналы  қантамырлар құрсақ сақиналы  қантамырлар

Сақина тәрізді жұтқыншақ  жүйке түйіндері­ ”ми” Құрсақ жүйке тізбегі

Жұлдызша тәрізді түтікшелер

Нереиданың  сыртқы  құрылысы •Теңізде тіршілік етеді; • Денесінде қылтанақтары болады; • Жыныссыз жолмен­бүршіктену    арқылы көбееді; • Дернәсілі­трохофора деп аталады • Дара жынысты; • Регенерация құбылыс тән.

Құрттардың ең  ұзыны­ көпқылтанды  құрт линеус  лонгиссимус   (Lineus  longissimus) Солтүстік­ Батыс Атлантика  теңізінде өмір сүреді.  Жағаға шығып қалған   құрттың ұзындығы­ 55м, жуандығы 1 см  болған.

Сүліктер­қосжынысты жәндіктер. Жұмыртқасын пілләге  салады. Тура дамиды­ұрықтанған жұмыртқадан жас сүліктер  өрбиді. Сүліктер суда тіршілік етеді. Сүлік денесінің алдыңғы  және соңғы ұштарында сорғыштары болады. Жануарлар және  адамның денсіне сорғыштарымен жабысып, қанын сорады. Қан  соратын сүліктің жұтқыншағына арнаулы бездерден “гирудин”  деп аталатын ерекше зат бөлініп шығады. Бұл зат қанды  сұйылтады, сондықтан қан ұйымайды.

Жалпақ  құрттар Жұмыр  құрттар Буылтық  құрттар Түрлері Бауырсорғыш Шұбалшаң Қылқұрт Зымырақ Ақ сұлама Сүлік Нереида

Түрлері Бауырсорғыш Жалпақ  құрттар + Жұмыр  құрттар Буылтық  құрттар Шұбалшаң Қылқұрт Зымырақ Ақ сұлама Сүлік Нереида + + + + + +

Жұмыр құрттар    Буылтық құрттар

Жұмыр құрттар Буылтық құрттар Денесі буылтықтарға бөлінбеген, шұбалыңқы,  цилиндр  пішінді,  дара жынысты Денесі екі  жақты  симметриялы,  үш қабаттан  тұрады Денесі буылтықтарға  бөлінген, тұйық  қанайналым жүйесі  бар, қос жынысты

Сүліктің емдік  қасиеттері

С ү д е с п т л і к п   а з і  с р а р р ө к д е у б а ү е д о е м и м р қ е р а а   « а р т н о а о д е т а ,  д о к е н а ш а   н н   ж е е ү у   к у р у а л у д ғ у р р а и д и о е г г г о у я я л д д д и д р г л д е л у ь р у е м н   е д ы .  Л а й е г е л і к   д я и о л о о о т а г а   « д і   ғ ы л ы м у н   а т ы н   т і л і н д і.  Г и д і р г д і  б і л л о м а ,  г н а а ,   о ф т д я и м а р а   т и а ,  х д я и д г е я о т   д и л о а ж е р в л е т і  қ а ,  н а л і к   с л і к д ы .  С ү и р і  а н .  С ү г е а ,  т е к а л д і  е р ы н а р а   с у а   а а н л а а   д н   ғ р қ у а с м ы р   а а е   а а ,  б д з с ы н а е ғ ы   к н   т а м н т і  е ң и р .  С о қ а т с   с и л ю л л ы п   ж ү е н   ц г і м д і к   қ е м д ы . ө т і ң   е а р н а е с д і к с ж а л н л ы қ   б л   ж ә р ұ н   т я Б д о л р о е т и м р ф е е а б м а б м е д д о к и н л ұ а б у т г е е е а е »   d i s я »   u r я   и e и п g п а ,  е д ә е г г т т а о л р р л р я и р   л и ж е й ы   н р е   а м ы р   ж ә а п к а ,  ө р ы н д і  е а и і м а   т т і ң   ғ л і к ү р   с п ,  т і п д м а р ы қ п ,  а т і н і ң   с ы р ы   о ү й ,  т а е   е д й і н а   б е к а т ғ к е н е   е ,  м   т і  н ы ң   л і  р н . е т е и с а р а т а д і  з т ы н   с і л а

Жарайсыңдар!!!