-чы/-че сүз ясагыч кушымчалары

Дәрес планы  Тема:   Сүз ясагыч ­чы/че кушымчалары. Максаты: укучыларны сүз ясагыч ­чы/че кушымчалары hәм  яңа лексик материал белән  таныштыру. Җиhазлау: Р.З.Хәйдәрова “Татар теле hәм уку китабы” дәреслеге; компьютер, экран,  мөстәкыйль эш карточкалары, тикшерү эталоны.                                                                                                      Дәрес барышы:  Эшчәнлеккә мотивлаштыру. I.               ­Хәерле көн, укучылар! Татар теле дәресен башлап җибәрәбез.  Әйдәгез әле кроссворд чишик. 1. Бик хәйләкәр кыргый хайван. 2. “төн” сүзенең антонимы. 3. Г.Тукайның “Бала белән ...” шигыре. 4. “Ак ашъяулык таптым, җир өстенә яптым”. 5. Прогноз погоды ­   ... торышы. ­ Укучылар,  hөнәрнең тәрҗемәсе ничек ? (профессия –основной род  занятий трудовой деятельности) ­ Безнең төп hөнәребез нәрсә? (уку, яңа белемнәр алу). ­ Сез яңа белемнәр алырга әзерме?  Актуальләштерү.  II.              ­Эшебезне нәрсәдән башларбыз? (кабатлаудан?). ­Дәфтәрләрегезне ачыгыз hәм число, сыйныф эшен язып куегыз. Бирем: (Экранда) сүзләрне тәрҗемә итәргә. ­Укучылар,   слайдтагы   таблицага   карагыз   hәм   аларның   тәрҗемәсен   әйтегез   , дәфтәрләрегезгә  языгыз. Слайдта 2 рәттә сүзләр, сүзтезмәләр язылган: Тәрҗемә (перевод) Сүзләр (слова) нефть рыба песня библиотека Работа Море_Укучылар,   бу   сүзләрнең   тәрҗемәсен   без   ни   өчен   искә   төшердек?   (алар   безгә   яңа белемнәр ачарга ярдәм итәчәкләр) Задание на пробное действие. (слайдта яңа таблица ачыла) Дополните   таблицу.   Образуйте   из   данных   слов   новые   слова­   названия профессий.Объясните как вы их образовали. Сүзләр (слова) нефть рыба песня библиотека работа Тәрҗемә (перевод) нефть балык җыр китапханә эш hөнәрләр (профессии)  Кемнең нәтиҗәсе юк?  ­ ­ Максим,   Зарина   син   нәрсәдә   авырсындың?   (Я   не   смог   выполнить   задание.   Знаю перевод слова, но не могу образовать слово­профессию. Я не могу объяснить . что выполнил задание правильно.)  III. Кыенлык урынын , аның сәбәбен билгеләү. ­Сезгә нинди бирем бирелгән иде? (яңа сүзләр төзергә) ­Безгә нинди белемнәр җитми? ­(мы не знаем правила, по которому образуются новые слова­ названия профессий).) ­Кайсы җаваплар дөрес икән?  IV.Кыенлыктан чыгу проектын төзү. Уку мәсьәләсен кую.  ­Дөрес уйлыйсыз? Димәк, хәзер нишлибез? ­Дәресебезнең темасы нинди булыр дип уйлыйсыз?  ­Үз алдыбызга нинди максат куярбыз?  ­Думаю, что у вас достаточно знаний , чтобы самим открыть правило. Я вам сама дам план работы. Будете работать в группах. ( класс 3 кә бүленә)                                                                            План: 1. Перевести слова , с помощью словарей, выделить аффиксы , при помощи которых образовались новые слова­ названия профессий: Моряк Продавец Лесник 2. вывести правило (словесно) на русском языке и показать схематично на альбомных листа. V.   Яңа белемнәр ачу. ­Ә  хәзер  hәр  төркемнән   1  кеше  чыгып  схемаларыгызны  тактага   беркетегез   hәм  телдән кагыйдәне әйтегез.  ­чы/че кушымчалары яңа сүзләр ясый.    (­чы/че аффиксы, образующие новые слова). Бакча+чы Нефть+чеТактага эталонны элеп куйыйк .                    ­чы/че Эш +че                      укыту+чы Тәрбия+че                бакча+чы VI.  Беренчел ныгыту. 1) проговорите друг­другу правило и приведите пример. 2) Тактада эш:                                                        Тегү                         Тәрбия                         Эш VII. Яңа белемнәрне куллану.  Төркемнәрдә, парларда яки индивидуаль эш. Эталон буенча тикшерү. Карточкалар таратыла. Бирелгән сүзләрне тәрҗемә итеп, яңа сүзләр ясарга.                       Хат ташу урман Аш пешерү язу                                                      Тикшерү эталоны:                       Хат ташу урман Аш пешерү язу                                                    ­Кем хата җибәрде? ­Хатаң нәрсәдә иде? ­Кемнәр дөрес эшләде? Хат ташучы урманчы Аш пешерүче язучы VIII. Яңа алган белемнәрне ныгыту.  1.Рәсемнәр өстендә эш. Слайдта рәсемнәр. ­Укучылар. Бу hөнәр ияләре кайда эшлиләр икән? ­Аш пешерүче кайда эшли? ( ашханәдә). ­Сыер савучы  кибеттә эшлиме? ( юк, эшли.)  2. Сүзләрдән җөмләләр төзе. 1.Сатучы, кибеттә, минем, апам, булып, эшли. 2. Тегә, матур, тегүче, күлмәк3. Сообщи о том , что: ­твоя мама учительница; ­она работает продавцом; ­он хороший строитель. IX. Рефлексия.      ­    Дәресебезнең темасы,  максаты нинди иде? ­ Максатыбызга ирештекме? ­ Нинди hөнәрләрне истә калдырдыгыз? ­ Безнең төп hөнәребез нинди? (уку) ­ Яхшы hөнәр алыр өчен нишләргә кирәк? (күп укырга , тырышырга кирәк). ­Хәзер укучылар, бирелгән таблицаны тутырыгыз да, сорауларыма җавап бирегез. Раслаулар + яки – куй. 1. Мин дәрестә яхшы эшләдем. Дәреснең  темасын аңладым. . 2. Максатка ирештем. 3. Сүз ясагыч –чы/че кушымчаларын  куллана беләм.       4.Миңа материалны ныгытырга кирәк әле. Өй эше: 1. 15 нче бит 4 күнегү­язма. 3) Үзеңнең гайлә кешеләрегез кем булып эшли әм алар ның нишләвен  кыскача язып  килегез.  Мисал: Минем әнием укытучы. Ул мәктәптә эшли.  Ул балалар укыта. ­ Бик тырышып эшләдегез.  Рәхмәт!