Ахборотнинг ўлчовлари

Mavzu: Ахборотнинг синтактик, семантик ва прагматик ўлчовлари

Ахборотни абстракт тушунчалар қаторига, масалан  математик формулалар каторига қуйиш мумкин, лекин у  ҳар доим моддий­қуввақт шаклида физик асосга ега бўлган  ҳолда намоён бўлади ва шунинг учун ҳам уни ўлчаш  мумкин. Узунлик, масса, вақт, ток ва бошкаларни ўлчаш  учун асбоблар ва ўлчаш усуллари ўйлаб топилган.

Ахборотнинг синтактик ўлчови  Ахбортдаги маълумотлар ҳажми VM ­ бу ахборотдаги символлар  (хоналар) сони билан ўлчанади. Турли саноқ тизимида бир хона  турли салмоққа эга ва демак, маълумотларнинг ўлчов бирлиги  ўзгаради. Мисол. Икккилик саноқ тизимидаги саккиз хонали 11010111  иккилик кодининг маълумотлар ҳажми VM8 бит. ўнли саноқ  тизимида олти хоналик 247532 сонининг мос маълумотлар ҳажми  Синтактик босқичда ахборот миқдорини тизим ҳолатининг  ноаниқлиги (тизим энтропияси) тушунчасини кўрмасдан аниқлаб  VM6 дир.  бўлмайди.

Ахборотнинг семантик ўлчови Ахборотнинг маъноли мазмунини, яъни унинг семантик босқичидаги миқдорини ўлчашда тезаурусли ўлчов кенг тарқалган. Бу ўлчов ахборотнинг семантик хусусиятларини ахборот қилинишидаги фойдаланувчининг қобилияти Тезаурус - фойдаланувчи ёки тизим ихтиёридаги маълумотлар мажмуи. билан боғлайди. Бунинг учун фойдаланувчининг тезауруси тушунчаси ишлатилади.

Ахборотнинг прагматик ўлчови  Ахборотдан фойдаланиш имконияти ва  самарадорлиги унинг репрезентативлик,  мазмундорлик, етарлилик, тушунарлилик,  долзарблик, ўз вақтида олиниши, аниқлик,  ишончлилик, барқарорлик каби асосий  сифат кўрсаткичларига асосланади.