Ғаламтор

Ғаламтордың  пайдасы мен  зияны

ARPANET желісінің алғашқы сервері  1969 жылдың 1 қыркүйегінде Лос­ Анджелестегі Калифорния  университетінде орнатылды  1991 жылы Бүкіләлемдік  тор Интернетте пайда  болды, ал 1993 жылы әйгілі  NCSA Mosaic браузері пайда  болды. 1983 жылы ARPANET  желісіне қатысты  айтылатын «Интернет»  термині пайда болды  1984 жылы домендік  аттар жүйесі (DNS)  жасап шығарылды. 1988 жылы Internet Relay  Chat (IRC) протоколы  жасалып, Интернетте  нақты уақытта сөйлесу  (чат) мүмкіндігі пайда  болды. 1989 жылы Еуропада, Ядролық  сынақтар бойынша еуропалық кеңес  (CERN) қабырғаларында  Бүкіләлемдік тор концепциясы  пайда болды.  1998 жылы рим папасы  Иоанн Павел II  Бүкіләлемдік Интернет  Күнін 30 қыркүйек деп  бекітті . 1971 жылы желі арқылы  электронды почта әртүрлі  хабарламалар жіберуге  мүмкіндік беретін алғашқы  компьютерлік бағдарлама  жасалды  1973 жылы бұл желіге  трансатлантикалық  телефон сымы көмегімен  Ұлыбритания және  Норвегияның ұйымдары  қосылып, желі  халықаралық сипат ие  болды

Жиырмасыншы ғасырдың аяғында пайда болған Интернет қазір жер шарының әр түкпірін  байланыстырып сан алуан адамдарды, елдер мен құрылқтарды біріктіріп отыр.  Интернет 1960 жылдары АҚШ­та дүниеге келдi.Оны соғыс бола қалған жағдайда бір­бірімен телефон  арналары арқылы қосылған компьютер желілерімен байланысып отыру үшін АҚШ­ның орталық  барлау басқармасының қызметкерлері ойлап тапқан.  Алпысыншы жылдардың аяғында  Пентагон ядролық соғыс бола  қалғанда компьютер желісінің  үзілмеуі үшін арнайы жүйе жасады,  тaжiрибенiң ойдағыдай жүргiзiлу  барысында ARPA net желiсi пайда  болып, ол Калифорниядағы жaне  Юта штаты зерттеу  орталықтарындағы үш компьютердi  ғана бiрiктiрдi.Кейiн ARPAnet бейбiт  мақсатқа қызмет еттi, оны негізінен  ғалымдар мен мамандар пайдаланды.  Сексенінші жылдардың басында  Интернет деген термин пайда  болды. Бұл ағылшынның  халықаралық желі деген сөзі.  Интернеттің негізі АҚШ­да  жасалғанымен, оның нақты  қожайыны жоқ. Әрбір үкімет,  компания, университет  ақпараттық қызмет ұсына  отырып , бұл желінің тек қана өз  бөлігіне иелік жасайды.  1990­шы жылдары Интернетке енушілер саны күрт өсті, ал 2000 жылы оған 5 млн компьютер  қосылып, пайдаланушылар саны 200 миллионнан асты.  Интернеттiң мүмкiндiгi Адамзаттың әлемдік қазынасы болып табылады.

электрондық   пошта   WWW  (бүкіләлемдік   өрмек)  IRC ( Internet  Relay  Chat –  нақты  уақыт   режимінде бірнеше   адамдардың   тікелей  бір – бірімен   араласуы) телеконференция   қызметі  (USENT)  файлдарлы  тасымалдау  қызметі   (FTP)  IRG  (берілген   моментте   Интернетке  қосылған   адамның   желідегі   IR   адресін  іздеуге  арналған   қызмет)

Бүкіләлемдік  желі  түйіндерінің    біреуіне  компьютерді  қосу  IP адресті   алу;  Интернет   қызметінің   қолдануға  болатын   программа – клиент  қызметінің  программалық   қам­тамасыздандыруын  құру  және  қайтадан   күйге    келтіру.

mail.ru  youtube.com  facebook.com  google.com  wikipedia.org vk.com  yandex.kz  ucoz.ru  google.kz  kolesa.kz gi­akademie.com  yandex.ru odnoklassniki.ru  google.ru nur.kz

Алысты жақындату  Қоғамға (адамға) байланысты  мүмкіншіліктерді арттыру  Сана­сезімді жоғарылату  Ізденіс талпынысқа қашықтықтан  оқу бағдарламаларына сұранысты  арттыру  Қажеттілікті толығымен  қанағаттандыру  Дамыған мемлекеттермен тең  дәрежеде бәсекелесу  Ғаламтордың  қол жетімділігі  Әлемде болып жатқан  жаңалықтардан сол сәтте  хабардар болу  Халықтарға түрлі жолдармен көмек көрсету. (материалдарды және  моральді жағынан болсын) Яғни мүгедек адамдарға немесе отбасы  ахуалы нашар адамдарға, жетімдер үйіне, денсаулығы нашар  науқастарға қаржылай қол ұшын беру.

Күнделікті тұрмыста ғаламторды дұрыс мақсатта қолдана   білсеңіз оның пайдасы ұшан­теңіз.  Сіз ғаламтор арқылы тексті, хат­хабарды, құжаттарды, фото суреттер  мен дыбыс­кескін материалдарды қабылдап алуыңызға не қарсы  жағыңызға жолдап беруіңізге; күн сайын емес, сағат сайын, сәт сайын  бүкіл әлем жаңалықтарымен танысып отыруыңызға; кез келген  тақырыпқа қатысты материалдар, анықтамалар алуыңызға; алыс  аралықтан оқу оқуыңызға, яғни үиде отырып білім игеруіңізге; қызмет  түрлерін ұсынуыңызға, тауар сатып алуыңызға не сатуыңызға;  электронды жұмсақ бөлшектерді жасап мол кіріс табуыңызға; дос  жарандарыңызбен дер кезінде хабарласып қоғамдық өрісіңізді кеңейте  түсуіңізге т.б әлі толық байқалып жалпыласа қоймаған ақыл­парасат  құндылықтарынан емін­еркін игіліктенуіңізге әбден болады.

Өнер, білім бар жұрттан, Тастан сарай салғызған. Айшылық алыс жерлерден,  Жылдам хабар алғызған, ­ деп Ыбырай  атамыздың айтқанындай қазіргі таңда  ғаламтор арқылы әлемдік хат алмасуға да  болды. заманда  ғаламторсыз  Қазіргі  өмірді  елестету мүмкін болмай барады. Хат алмасу  да    ғаламтор  арқылы  дүниенің  тұтқасына  айналды.  Ғаламтор  саяси  құрал  үшін  таптырмас  шықты.  Қазақстандағы  ғаламторлың  дамуы  елді  тұтастыруға,  ұйыстыруға ықпал етіп отыр. дүние  болып  Жаһандану  дәуірі   ҒТР­дің  (ғылыми  техникалық  революция)  шырқау  шегіне  шыққасын,  қазір,  еңбектеген  баладан  еңкейген  қартқа  дейін  жұмысы  ғаламторсыз  жүрмейтін  болды.  Елуді  егделеп,  алпысты  алқымдап,  тіпті,  жетпісті  желкелеп  қалған  кісілерді  де  агенте  хат  алмасып отырганын көріп қаламыз. Бұл да болса жаңа заман талабы.

Қазір ауылдық жерде де, қалалы  жерде де сыртта асыр салып  жүрген баланы сирек кездестіреміз.  Себебі оларды үйге матап тастаған  бір дүние бар, ол – ғаламтор. Осы ғаламтор желісінің балалардың психологиясына  қаншалықты зиянын тигізіп жатқанын көп ата­ана  біле бермейді. Білсе де, одан балаларын қорғаудың жолдарын  меңгермеген. Ал мұның салдары балалардың өскенде  маскүнем, зинақор, жауыз болып өсуіне әкеліп соғады.

Жақында High Tech for Human компаниясы арнайы зерттеу жүргізіп,  мынадай жағдайларды анықтапты, яғни Қазақстандағы ғаламторды  тұрақты пайдаланатын балалардың 44 пайызы ғаламтордағы  виртуалды қатынас кезінде жыныстық қатынасқа мәжбүрлікке  ұшыраған, 14 пайызы интернет арқылы кездесуге шақырылған, 19  пайызы порносайттарды көреді, 38 пайызы зорлық­зомбылық  туралы сайттарды ақтарады. Ғаламторға кіру үшін компьютерде  отыру керек. Компьютерде отыру  денсаулыққа зиян. Алдымен  денсаулықты сақтауымыз керек деп  жатырсыздар. Әрине бұл орынды ол  үшін алдымен әр бала компьтерде  жұмыс жасап отырғанда техника  қауіпсіздік ережесін сақтау керек.

Көзге жаттығулар жасалады, әр 20­25 минут сайын, көзбен  компьютердің ара қашықтығы 60­70 см болу керек.  Жұмыс кезінде ақ халат кисек, ультра күлгін сәулесін  сақталады. Ал көзді сақтау үшін компьютердің алдына  кактус гүлін қою керек. Гүл бойына компьютерден  бөлінген сәулені тартып алады.  Ғаламтордың пайдасы көп. Ғаламтор  арқылы біз басқа қаладағы болсын, басқа  елдегі болсын алыстағы достарымызбен  сөйлесе аламыз. Мысалға, ұстаздар берген  реферат, мәнжазба, буклет болсын,  солардың бәрін мен ғаламтор арқылы  таба аламын. Кітапханаға барып жүрмей  мен үйдегі интернеттен іздеймін.  Интернеттің пайдасы мен үшін өте зор.

Күн сайын ғаламторды қарап отырып не бір  түрлі келеңсіз жағдайларға кезігесің.  Отбасымен ажырасу, жаман әрекеттерге бару.  Қорлық­зомбылық, зорлық бұның бәрі қайдан  шықты дейсіз? Әрине қазір заман ауқымы,  талабы әр үйде компьютер, интернет желісі бар.  Жаңағы өздерің айтқандай компьютерге қол  жеткізбесе де ұялы телефон арқылы интернетке  де шығуға болады дейсіңдер. Міне, сол арқылы  не бір ұятсыз көріністер көреді, интернет  арқылы танысады. Мектеп жасындағы  баланың сабаққа дайындалғаннан гөрі көп  уақытын ұялы телефонына үңілумен өткізеді.  Ол неге үңіле береді десең, әрине ол ішіне  сабағын жазып алған жоқ. Небір түрлі қырғын  атыс­шабыс ойынын, өзгелермен танысу,ұятты  көріністер қарайды. Міне, содан барып, ол  баланың өмірге көз­қарасы психологиясы  өзгереді. Ұрлық­зорлық көбейеді. Жас бала  еліктегіш келеді. Әр жаман затты көрген сайын,  естіген сайын оның бір ұшқыны адам бойында  ұялап қалмай ма?

Ғаламтор желісіне жүгініп, үйреніп кеткен  бала, яғни интернет арқылы хат алысып,  сөйлесу­баланың айналасындағы  адамдармен бетпе­бет сөйлесуіне де әсер  етеді, сөйлеу мәдениетінен айырылады.  Компьютерден бөлінетін ультра­күлгін  сәулесі көзге кері әсер етеді. Ал одан  сорақысы­ ұлттық, адами қасиеттерге  нұқсан келтіретін материалдардың  интернет бетінен орын алуы. Қазірде  шығарма, эссе жаза алмайтын оқушылар  бар. Бұның бәрі көп уақытын кітап оқумен  емес, интернетке кіріп түрлі ойындар  ойнап, уақытын тиімсіз өткізудің зардабы

Ғаламтор ­ болашаққа бастайды, Келешекке білім қуған жастарды. Қадам басып ХХІ ғасырға, Барлық әлем жаңалығын тастайды  – дегендей қазіргі заман талабына  сай барлық жастар ғаламторға  тәуелді екені хаһ.   Бүгінде ғаламторға тәуелділік атты жаңа дерттің пайда болғаны  жасырын емес. The Independent басылымының мәлімдеуінше,  адамның ғаламторға тәуелділігі ішімдік, кокаин немесе  марихуанаға тәуелділікпен бірдей екен. Негізінен, компьютер  тұтынушыларының 5­10 пайызы ғаламторға тәуелді. Ересектерді  былай қойғанда, бұл күнде жасөспірімдер мен бүлдіршіндер де  ғаламтор атты шексіз әлемге байланып отыр

«Шет елдің ойынына еш,  құнықпа! Кей клубтар айналды ғой  «гей клубқа». Лә иләхә иллалламен  ішкі сарай, Есіктерін мықты етіп сен  құлыпта!» деген  дұрысырақ па деймін.

Мамандардың айтуынша, бала компьютерлік  ойындардың қызығына 4­5 жасынан бастап үйренеді.  Егер, осы бастан жүгендемесе, бұл есейгенде  құмар  ойындарына түбегейлі тәуелділікке апарады. Олай дейтін  себебіміз, бұл орталыққа «тәуелділіктен» арылуға жәрдем  сұрап келгендердің қатарында жоғары сынып  оқушылары, студенттер, тіпті букмекерлік кеңседен  қалай құтылудың жолын сұраған атпалдай азаматтар да  бар. Яғни, ХХІ ғасырдың «жетістігі» барлық  жастағыларды өзіне баурап алған. Бұл өз кезегінде  бүлдіршіндердің психологиясына кері әсер етсе, мектеп  оқушылары қажетті білімді игеруде артта қалғаны былай  тұрсын, тәрбиесі тым төмендейді. Ал ересектер соңында  ақшасынан, жұмысынан, тіпті отбасынан да айырылып  жатады.

Қорыта келгенде, қай халық болса да,  өзінің дамуында қилы­қилы жолдардан өтеді.  Ғаламтордағы болған құбылыстардың терең  тылсымына үңілуде адамзат баласы талай ­ талай  ғасырларды артта қалдырып, бай тәжірибелер  жинақталады. Ғаламтордағы кұбылыстарыдың өзі  кейде адамзат сенгісіз немесе тіпті түсініксіз болып  жатады. Ерте заманның өзінде ­ ақ дүниенің  жаралуы табиғаттың түрлі құбылыстары туралы  адамның өзіндік көзқарасы, түсінігі, зерттеулері  болды. Ғаламторда болып жатқан кейбір адамзат  және  табиғат құбылыстары тылсым жұмбақ болып  көрінеді де, адам санасына елеулі әсер етеді.  Қандай да бір құбылысты түсіну үшін адам  ғылымды терең зерттеп меңгеруі керек

Дүние жүзі бойынша халықтың 89 пайызы  ғаламторды пайданады, соның ішінде 66 пайызы  ғаламторды пайдалы десе, ал 23 пайызы зияны да  бар деп отыр.