АЛАШТЫҢ ЖЕТЕКШІСІ

     1866[1] ж. наурыздың 5[2] бұрынғы Семей облысы, Қарқаралы уезі, Тоқырауын болысының  7­ші ауылында туған. Бұл қазіргі Қарағанды облысының Ақтоғай ауданындағы бұрынғы  Қаратал кеңшарының жеріне қарасты, 1992 ж. Ақтоғай аудандық кеңестің шешімімен  Ә.Н. Бөкейханов есімі берілді. Ата тегі Шыңғыс ханның үлкен ұлы Жошыдан тарайтын төре тұқымы. Арғы атасы  атақты Көкжал Барақ. Қазақтың соңғы хандарының бірі Бөкей осы Көкжал Барақтың  баласы. Бөкейден Батыр, одан Мырзатай, одан Әлиханның әкесі Нұрмұхамед. Әлиханды әкесі тоғыз жасында Қарқаралыға апарып, жергілікті молданың қолына оқуға  береді. Бірақ зерделі бала молдадан оқығандардан гөрі осындағы мектепте оқып  жүргендердің сауаттылығын аңғарып, қаладағы үш кластық бастауыш мектепке өз  еркімен ауысып алады. Бұдан кейін ол Қарқаралы қаласының үш жылдық училищесіне түсіп, оны да «өте  жақсы» деген бағамен бітіріп шығады. Осыдан кейін он алты жасар Әлихан 1888 жылы  Омбы техникалық училищесіне қабылданады. Төрт жыл бойы үздік оқыған алғыр  шәкіртіне риза болған мүмкіндік жасайды. Сөйтіп ол жиырма жасында Дала генерал губернатор кеңсесінің ұсыныс хаты мен қазақ  қауымдастығының 200 сом стипендиясын алып, 1894 ж. Ресей империясынің елордасы  Санкт­Петерборға барды.

 Ұлағатты ұстаз  Экономист, банкир  Географ, ғалым  Ақын, жазушы, аудармашы  Депутат  Алашорда үкіметінің төрағасы

 Ол  ел  билеген  сұлтанның  баласы,  еркіндік  пен  теңдікті жоғары бағалаған ортада өсті  Халқының бай ауыз әдебиетін, ұлтын сүйді  Кенесары  Қасымов  бастаған  жалпыұлттық  көтерілісінен сабақ алды  Ресейде  оқып  жүріп  Еуропа  мәдениетімен  танысты

 Өмір – уақыт керуені тоқтаусыз, толассыз ілгері жылжи бермек. Бұл өмір заңы. Әр  заманның өзінің көкейкесті мәселелері болған. Әлихан Нұрмұхамедұлы оның  серіктері өмір сүрген дәуірде қазақ қоғамы алдында тұрған ең өзекті мәселе – ұлттық  теңдік саяси бостандық еді. Өз ретінде Алаш басшылары большевиктердің таптық  жіктеу саясатына ұлттық тұтастық, бірлік саясатын қарсы қойды. Мәселен Ә.  Бөкейханов: «Біз қарап отырсақ қосақ арасында бос кетеміз. Қазақ жұрты болып бас  қамын қылмасақ болатын емес. Есік алдынан дауыл, үй артынан жау келеді. Алаштың  баласы, ақтабан шұбырынды алқакөл сұламадан соң, 200 жылда басына бір қиын іс  келді. Ақсақал аға, азамат іні, отбасы араздықты, дауды қой, бірлік жұрт қызметіне  кіріс! Алаштың басын қосуға қам қыл!»  Россия мемлекеті енді жақын арада үйірге  қосылмайды. Бірліктен айырылсақ, мына орысша қаңғып кетеміз. Көш бастаған  ақсақал аға зиялы іні, жергілікті жұрт қызметін таза атқар. Жалпы жұртқа мұрындық  бол» ­ деп, бостандыққа апаратын жалғыз жол ұлттық ынтымақ қана деп түсіндіруге  тырысты». Алайда, қазақ елінің ғасырлар бойы мыңдаған асыл азаматтары басын  тіккен биік арманы – ұлттық мемлекеттікті  қалпына келтіру ісі Алаш қозғалысы,  Алашорда үкіметімен бірге тарих қойнауында, тоталитарлық өктемдік пен  империялық зомбылықтың шаңына көміліп қала берді. Тек жетпіс жылдан астам  уақыттан соң Қазақстанның егемендігі мен тәуелсіздігі жарияланып, қазақ елі ұлы  арман жолына қайта бет бұрды.

 Тағы соғыс  Сайлау  Сайлау құқығы  Комитет сайлау  Қазақ депутаттары  Тағы жалпы қазақ съезі  Абай Құнанбаев

Оңнан солға қарай: Халел Досмұхамедов,  Халел Ғаббасов, Әлихан Бөкейханов

КСРО Халық комиссарлар кеңесі  жанындағы ОГПУ “үштігінің” оған  “1921 жылы Орынборда  контрреволюциялық ұйым құрды,  ортаазиялық пантүрікшіл ұйымның  басшысы Валидовпен байланыста  болды. 1927 жылы қазақ даласында  қарулы көтеріліс даярлау әрекетіне  қатысты” деп айып тағып, РСФСР  Қылмыстық Кодексінің 58­бабының  2,4 және 11­тармақтары бойынша  ату жазасына кесілді

 Халқының бостандығы мен азаттығы, болашағы мен  бақыты жолында жан сала күрескен, сол жолда  құрбан болған Әлихан Бөейханның сан салалы асыл  идеялары бүгінгі тәуелсіз Қазақстан жағдайында  бірте­бірте жүзеге асуда.  Кезінде Алаштың Әлиханы атанған ұлтымыздың ұлы  перзентінің халқына жасаған ұшан­теңіз еңбегі,  рухани асыл мұралары қазақ өз елінің иесі болып  тұрғанда мәңгі жасай бермек.