«Алкены. Строение. Гомологический ряд этилена. Номенклатура. Изомерия алкенов». 10-й класс

АЛКЕНДЕР – ҚАНЫПАҒАН  АЛКЕНДЕР – ҚАНЫПАҒАН  КӨМІРСУТЕКТЕР. КӨМІРСУТЕКТЕР. АЛЫНУЫ, ХИМИЯЛЫҚ  АЛЫНУЫ, ХИМИЯЛЫҚ  ҚАСИЕТТЕРІ ЖӘНЕ  ҚАСИЕТТЕРІ ЖӘНЕ  ҚОЛДАНЫЛУЫ. ҚОЛДАНЫЛУЫ.

мен мен ««Ғылыми Ғылыми жаңалықтар жаңалықтар болжамдарды болжамдарды ң шегін көру ң шегін көру мүмкін емес»» мүмкін емес Д.И.Менделеев Д.И.Менделеев

««  Алкендерді алу, Алкендерді алу, химиялық қасиеттері және қолданылуы»  тақырыбына тақырыбына химиялық қасиеттері және қолданылуы» Оқушының өз білімін бағалау парағы  Оқушының өз білімін бағалау парағы ___________________________ ________________ ___________ Мен білемін Білгім келеді Білгім келеді Мен білемін Не білдім Не білдім

Келесі сұраққа жауап беріңіз: Келесі сұраққа жауап беріңіз:        Қандай көмірсутектер алкендер деп аталады? Қандай көмірсутектер алкендер деп аталады? Алкендердің ортақ формуласы қандай? Алкендердің ортақ формуласы қандай? Алкендердің бірінші гомологтық қатарының Алкендердің бірінші гомологтық қатарының стуктуралық формуласы қандай? Оны атаңыз.. стуктуралық формуласы қандай? Оны атаңыз Алкандарға қарағанда алкендер табиғатта Алкандарға қарағанда алкендер табиғатта практика жүзінде неге кездеспейді? практика жүзінде неге кездеспейді? Алкендердің қандай алу жолдарын білесіз? Алкендердің қандай алу жолдарын білесіз? Алкендерді қандай лабораториялық жолмен Алкендерді қандай лабораториялық жолмен алуға болады? алуға болады? Алкендер молекуласының құрамында Алкендер молекуласының құрамында қанықпаған қос байланыс болуына байланысты қанықпаған қос байланыс болуына байланысты қандай химиялық қасиет тән? қандай химиялық қасиет тән? Алкендер не үшін қолданылады? Алкендер не үшін қолданылады?

АЛКЕНДЕРДІ АЛУ  ТӘСІЛДЕРІ ӨНЕРКӘСІПТЕ АЛКАНДАР  КРЕКИНГІ  АЛКАНДАРДЫ  ДЕГИДРИЛЕУ ЗЕРТХАНАДА СПИРТТЕР  ДЕГИДРАТАЦИЯСЫ ДЕГАЛОГЕНДЕУ ДЕГИДРО­ ГАЛОГЕНДЕУ

ӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫ ӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫ АЛКАНДАР КРЕКИНГІ  АЛКАНДАР КРЕКИНГІ  → →   АЛК АЛКАЛКАНАН          АЛК АНАН  +  АЛК   +  АЛКЕНЕН                                                                                                                                                                                                                                                                       ҰЗЫН КӨМІРТЕК              КІШІ КӨМІРТЕК            ҰЗЫН КӨМІРТЕК              КІШІ КӨМІРТЕК                  ТІЗБЕКТІ                         ТІЗБЕКТІ                                                ТІЗБЕКТІ                         ТІЗБЕКТІ                                                                                                                                                                                                                                                                     МЫСАЛ:     МЫСАЛ:                                      t=400­700C                    t=400­700C                 СС1010НН2222       → →                                     декдеканан            пент                   CC55HH1212  + C  + C55HH1010    пентенен             пентанан   пент

ӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫ ӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫ АЛКАНДЫ  ДЕ ДЕГИДРЛЕУ ГИДРЛЕУ АЛКАНДЫ  → →   АЛК АЛКАЛКАНАН          АЛК ЕНЕН  +  СУТЕК   +  СУТЕК            Ni, t=Ni, t=5500C00C С ­ СН33   → →  НН22С С == СН СН22 +  МЫСАЛ:     МЫСАЛ:                                                                  НН33С ­ СН                                                                                                     (эт(этиленилен)                    )                                                                                                                                                                                  + НН22                           этэтанан                эт                 этенен

ЗЕРТХАНАДА АЛУ  ЗЕРТХАНАДА АЛУ  ЖОЛДАРЫ ЖОЛДАРЫ СПИРТТЕРДІҢ  ДЕ ДЕГИДРАТАЦИЯСЫ ГИДРАТАЦИЯСЫ СПИРТТЕРДІҢ  → → АЛК СПИРТ  СПИРТ   АЛК ЕНЕН + СУ  + СУ      НН        НН22SOSO44(конц.) (конц.)  + НН22ОО                      t≥t≥14140C0C,,   Н­С – С­Н   → →  НН22С С == СН СН22 +  МЫСАЛ:                        МЫСАЛ:                         Н Н                                                   Н­С – С­Н                          этенен                                 НН      ОН  ОН             эт                                (эт(этиленилен))

ЗЕРТХАНАДА АЛУ  ЗЕРТХАНАДА АЛУ  ЖОЛДАРЫ ЖОЛДАРЫ ГАЛОГЕНДЕУДЕУ ДЕДЕГАЛОГЕН МЫСАЛ: МЫСАЛ:  + Zn → →  НН22С С == СН СН22 +                        1,2­дибромэтанан       (эт            этэтенен          (этиленилен)) НН22С – СН                                                    tt                                                     С – СН22 + Zn        BrBr        BrBr                         1,2­дибромэт                                                                                                                +   ZnZnBrBr22

ЗЕРТХАНАДА АЛУ  ЗЕРТХАНАДА АЛУ  ЖОЛДАРЫ ЖОЛДАРЫ ГИДРОГАЛОГЕН ГАЛОГЕНДЕУДЕУ ДЕДЕГИДРО                      МЫСАЛ: МЫСАЛ:                                         спирттік спирттік                                                    H  HH  H               ерітінді            Н­С–С­Н+KOH Н­С–С­Н     НН    ClCl                                          хлорэтанан               (эт      этэтенен                    (этиленилен))                           хлорэт                ерітінді                                                      +KOH Н→Н→ 22СС==СНСН22+K+KClCl++HH22OO

СХЕМЫ РЕАКЦИИ  ПРИСОЕДИНЕНИЯ РЕАГЕНТ РЕАКЦИЯ ӨНІМ Раекция және  оның  өнімдерін  қолдану Практикалық  маңыздылығы жоқ ҚАНЫҚПАҒА  ҚОСЫЛЫСТАРДЫ  АНЫҚТАУДА  СУЫНЫҢ ТҮССІЗДЕНУІ). ЕРІТКІШ АЛУДА. (БРОМ  ҮШІН  АЛУДА,  АНАСТЕЗИЯДА  ҚОЛДАНУ  ХЛОРЭТАНДЫ  А/Ш  ХАРАРСЫЗДАНДЫРУДА,  ЕРІТКІШ  РЕТІНДЕ  ҚОЛДАНЫЛАДЫ. ЭТИЛ  СПИРТІН  АЛУДА  (МЕДИЦИНАДА  ЕРІТКІШ,  СИНТЕТИКАЛЫҚ  КАУЧУК  ӨНДІРУДЕ). ТИПІ + Н2 + Br2 + HCl + H2O → → → → Н Н Н-С - С-Н ? ? Н Н Н-С - С-Н ? ? Н Н Н-С - С-Н ? ? Н Н Н-С - С-Н ? ? ГИДРЛЕУ (ТОТЫҚСЫЗДАНУ) ГАЛОГЕНДЕУ (БРОМДАУ) ГИДРОГАЛОГЕНДЕУ (ГИДРОХЛОРЛАУ) ГИДРАТАЦИЯ АЛКЕН Н Н Н-С=С-Н Н Н Н-С=С-Н Н Н Н-С=С-Н Н Н Н-С=С-Н

ПОЛИМЕРИЗАЦИЯ  ПОЛИМЕРИЗАЦИЯ  РЕАКЦИЯСЫ РЕАКЦИЯСЫ молекулалардың молекулалардың Бірдей үлкен Бірдей үлкен молекулалы заттарға қосылу процесі. молекулалы заттарға қосылу процесі. МСЫСАЛ:  n CH2=CH2         (­CH2­CH2­)n                        полиэтилен                            (мономер)        (полимер)             этилен                  n  –  полимеризация  дәрежесі,  жақша  ішіндегі  буындардың санын көрсетеді. ­CH2­CH2­  структурлық буын

ТОТЫҒУ РЕАКЦИЯСЫ АЛКЕНДЕРДІҢ ЖАНУЫ  МЫСАЛ:                        2С2Н6 + 7О2      4СО2 + 6Н2О

ТОТЫҒУ РЕАКЦИЯСЫ  ЖҰМСАҚ ТОТЫҒУ – калий  перманганатының ерітіндісімен  әрекеттесуі  (Е.Е.Вагнер реакциясы) Н2С=СН2 + [O] + H2O      H2C ­ CH2                                                   OH OH                                                                                                                                                                                             этиленгликоль                                                                                 (этандиол­1,2)     !  Қанықпаған  байланысқа сапалық реакциясы. көмірсутектердің  қысқа

Этиленнің қолданылуы Қасиеті Қолданылуы Мысал 1. Полимеризация полиэтилена, пластмасс өндірісі 2. Галогендеу 3. Гидрогалогендеу Еріткіштер алу А/ш зарарсыздандырғышт ар, анестизия үшін, еріткіштер алуда

Мысал Қасиеті 4. Гидратация 5. KMnO4 Ерітіндісімен тотығуы Қолданылуы Этил спиртіналу, еріткіш ретінде қолданылады, медицинада анти- септик, синтетикалық каучук алуда Антифриз, тезегіш сұйықтық алуда, пластмасса өндіруде 6. Этиленнің ерекше қасиеті: Этилен жемістердің пісуін тездетеді

СИНКВЕЙН СИНКВЕЙН – зат есім (синквейн тақырыбы) (синквейн тақырыбы) 1 жол – зат есім 1 жол 2 жол – екі сын есім 2 жол – екі сын есім (синквейн тақырыбын ашатын) (синквейн тақырыбын ашатын) 3 жол – үш үстеу (қозғалысты (қозғалысты 3 жол – үш үстеу сипаттайды) сипаттайды) 4 жол – сөйлем н\е фраза 4 жол – сөйлем н\е фраза (тақырыпқа байланысты айтылған) (тақырыпқа байланысты айтылған) 5 жол – синоним (резюме 5 жол – синоним (резюме--сөзсөз))

Этилен 1.1. Этилен Қанықпаған, активті 2.2. Қанықпаған, активті Жанады, түссізденеді, қосылады 3.3. Жанады, түссізденеді, қосылады Этилен – қанықпаған 4.4. Этилен – қанықпаған көмірсутектер өкілі көмірсутектер өкілі Алкен 5.5. Алкен