Аралас сандарды азайту

Байқаудың атауы­ «Үздік мультимедиялық презентация». Бағыты: жаратылыстану­математикалық: математика. Сабақтың тақырыбы­ «Аралас сандарды азайту». Сынып­«5» Презентацияның авторы:  Садуақасова Құлпынай Мұхамеджанқызы­ математика пәнінің мұғалімі Білім беру ұйымы: Жамбыл облысы Байзақ ауданы әкімдігінің білім  бөлімінің Сарыкемер орта мектебі коммуналдық мекемесі Жамбыл облысы  Байзақ ауданы Сарыкемер ауылы Байланыс мәліметтері: ұ.т.­87773584332  e­mail:     Kulpynai.  Saduakasova. 71 @ mail. ru Жұмыстың қысқаша сипаттамасы:          Ұсынылып отырған презентация математика пәнінен 5 сыныпта  «Аралас сандарды азайту» тақырыбына арналған. Сабақтың типі­   «Аралас сандарды азайту» тақырыбын бекіту сабағы. Презентацияда  анимациялар, презентацияның интербелсенділігі мүмкіндігінше  қолданылды.

Математика, 5 сынып Сабақтың тақырыбы: Аралас сандарды азайту 29  6  5 8 46 2 9  25  6 9 14  1 5 8 

Сабақтың мақсаты: Аралас сандарды азайту, натурал саннан  аралас сандарды азайту, аралас саннан натурал санды азайту  туралы білім, білік дағдыларын толықтыра отырып,  оқушылардың білімін тереңдете түсу, аралас сандарды азайту  ережелерін есеп шығаруда дұрыс қолдану машығын  қалыптастыру. Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ­жауап, есептер шығару, «Күн  шуағы», «Кім жылдам» ойындары арқылы қызығушылықтарын  арттыру. Сабаққа қажетті құралдар мен көрнекіліктер: интерактивті  тақта, деңгейлік тапсырмалар, смайликтер, стикерлер. Күтілетін нәтиже:  Аралас сандарды азайту ережелерін меңгереді; Топпен жұмыс істеу арқылы өз ойларын ашық жеткізе біледі; Оқушылар ізденеді, өз ойларын салыстырады, дәлелдейді, өзі  мен өзгенің еңбегін бағалай біледі.

Әр топқа тапсырмалар беріледі: «Дұрыс бөлшек» тобына «Бұрыс бөлшек» тобына «Аралас сан» тобына Бөлімдері бірдей аралас сандарды азайту Бөлімдері әртүрлі аралас сандарды азайту Аралас саннан натурал санды азайту, натурал саннан аралас санды азайту Мысал келтір!

Ауызша есепте! 3,2­0,2 3 0,7­0,2 0,5 4,9­0,9 0,9­0,5 0,4 0,5 0,8­0,3 4 15,3­0,3 15 1­0,5 0,5 0,2 1­0,8 1,3 2­0,7

Жұптық  тапсырмалар:  №700 Есептеңдер: 1­жұп  5 5  8 7     29 6 4            28 8 8  6 5 8     7 21 Көршіңді тексер!   3 7  56    3 8 2 7 5 7 22 22  3   3 16 56  19 5 56 2­жұп  21  2 9    11 12 21  14 21    21  2 9      46 25 11 2 3 2 9 4 7          10 10 Көршіңді тексер!        19 21 14 21 14 63 33 21 2 9 21 10 21    57 63  20 77 63  10 57 63  10 20 63 3­жұп    6 9 14  1 8       1  5 7     16  Көршіңді тексер!  56      29 56 29 56 36 56 7 56 2 7 2 7 6 6 6    6 13 56

№708.  Жеке тапсырмалар Азайтуды орындап, жауаптарын әріптермен  сәйкестендіріңдер: 2 О С У 4 Г Л Б Тексеріп көр! ГЛОБУС

Сергіту сәті «Жаңылмаймын» ойыны 1­ден 20­ға дейінгі сандардың ішінен сандарды ретімен айту барысында жай сандардың орнына «ЖАҢЫЛМАЙМЫН!» деп жалғастыру керек.  1 санын атамайды, себебі 1 саны жай санға да, құрама санға да жатпайды. 1 8 8 7 2 9 9 14 14 15 15 16 16 3 10 10 17 4 4 11 18 18 5 12 12 19 6 6 13 20 20

1 №712. Қоян 3 секіріп             қашықтыққа барды.  Ол бірінші және екінші ретте             8 м 4 қашықтыққа секірді. Қоян үшінші ретте екіншідегіге қарағанда          метрге артық  секірді. Қоян бірінші, екінші, үшінші  секіргенде  неше метр қашықтыққа барды? 1 20 1 13 м 3 4 8 1 4 м 1­ші 2­ші 13 3 4 м 3­ші 1 1 20 м артық Сұрақ: Қоян бірінші, екінші, үшінші  секіргенде  неше метр  қашықтыққа барды?

Жетелеуші сұрақтарға жауап іздеу керек. «Бес сұрақ» әдісі  ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? 1. Қоян барлығы неше рет секірген? 2. 1­2 секіргенде неше метр қашықтыққа  секірген? 3. Не белгісіз? 4. Қай  секіру қашықтығы қандай секіру  қашықтығынан  артық? 5. Әр секіргенде қанша қашықтыққа  секірген? Шешуі:

«Аквариум әдісі» «Бізден сұрақ, сізден жауап».  топтар   бір­біріне сұрақ қояды.

Бөлімдері бірдей аралас сандарды азайту  үшін: 1). аралас сандардың бүтін бөліктерінің айырмасын, бөлшек бөліктерінің айырмасын  табу керек; 2). бүтін бөліктерінің айырмасы мен бөлшек бөліктерінің айырмасының  қосындысын аралас сан түрінде жазу керек. Егер азайғыш аралас санның бөлшек бөлігі, азайтқыш аралас санның бөлшек  бөлігінен  кіші болса,онда: 1 Мысалы. 1). Азайғыштың бүтін бөлігінен 1 бүтінді алып, оны бөлшек түрінде жазу керек.  6 2).  1 бүтіннің бөлшек түріндегі жазылуына аралас санның (азайғыштың ) бөлшек  бөлігін қосып, оны бұрыс бөлшек түрінде жазу керек:  1 6 6 6 8(  9 ) Мысалы. 8(  6 6 )  8 1 6   6  6  1 6    8 7 6 3).  Азайғыш аралас санды бөлшек бөлігі бұрыс бөлшек болатын аралас сан түрінде  жазу керек:                                   Демек,  8  8 7 6 7 6 9  8 1 6 7 6 2­мысал. 9 1 6  3 5 6  8 7 6 3 5 6  5 5 2 6 1 3

Бөлімдері әртүрлі аралас сандарды азайту үшін: 1). Аралас сандардың бөлшек бөліктерін ең кіші ортақ бөлімге келтіреміз. Ортақ бөлімге келтірілген аралас сандардың бүтін бөліктері бөлек, бөлшек бөліктері бөлек азайтылады. 2). Бөлімдері бірдей аралас сандарды азайту керек. 3­мысал. /3 7 8  /8 2 3 21 24  16 24  6  4 4 )46( 6 2 Егер азайғыш аралас санның бөлшек бөлігі азайтқыш аралас санның бөлшек бөлігінен кем болса 4­ мысал.  )   ( 21 24  16 24 5 24  2 5 24 8 /9 1 5  3 /5 4 9  8 9 45  3 20 45  7 9 45  45  3 20 45  7 54 45  3 20 45  4 34 45

Натурал саннан аралас санды азайту үшін натурал санды аралас сан түрінде жазу керек. 5­мысал.  69 3 10  8( 10 10  ) 6(  3 10 )  )68(  10 ( 10  3 10 )  2 7 10 2 7 10 Аралас саннан натурал санды азайтқанда, аралас санның бүтін бөлігінен натурал санды азайтып, бөлшек бөлігі тіркеліп жазылады. 6­мысал. 5 2 7  5( 3 3)  )35( 2 7  2 7 2 2 7

Оқушыларға  стикерлер таратылады Мен жаңа нәрсені үйрендім… Маған жеңіл болды… Мен әлі де болса тақырыппен жұмыс  жасау керектігін түсіндім…     д і м … н   б і л е а   м қ т а б а С М е н әзірге қ и н а л а м ы н …

Жинаған ұпайларына қарай  бағаланады: 21­25 ұпай ­ «5» 16­20 ұпай ­ «4» 10­15 ұпай ­ «3»

(әр топқа беріледі, топ басшысы толтырады) Бағалау парағы

Ү й г е   т а п с ы р м а : № 6 9 8 ,   № 7 0 3   л о г и к а л ы қ   т а п с ы р м а .

Бөлімдері бірдей аралас сандарды азайту  үшін: 1). аралас сандардың бүтін бөліктерінің айырмасын, бөлшек бөліктерінің айырмасын  табу керек; 2). бүтін бөліктерінің айырмасы мен бөлшек бөліктерінің айырмасының  қосындысын аралас сан түрінде жазу керек. Егер азайғыш аралас санның бөлшек бөлігі, азайтқыш аралас санның бөлшек  бөлігінен  кіші болса,онда: 1 Мысалы. 1). Азайғыштың бүтін бөлігінен 1 бүтінді алып, оны бөлшек түрінде жазу керек.  6 2).  1 бүтіннің бөлшек түріндегі жазылуына аралас санның (азайғыштың ) бөлшек  бөлігін қосып, оны бұрыс бөлшек түрінде жазу керек:  1 6 6 6 8(  9 ) Мысалы. 8(  6 6 )  8 1 6   6  6  1 6    8 7 6 3).  Азайғыш аралас санды бөлшек бөлігі бұрыс бөлшек болатын аралас сан түрінде  жазу керек:                                   Демек,  8  8 7 6 7 6 9  8 1 6 7 6 2­мысал. 9 1 6  3 5 6  8 7 6 3 5 6  5 5 2 6 1 3 артқа

Бөлімдері әртүрлі аралас сандарды азайту үшін: 1). Аралас сандардың бөлшек бөліктерін ең кіші ортақ бөлімге келтіреміз. Ортақ бөлімге келтірілген аралас сандардың бүтін бөліктері бөлек, бөлшек бөліктері бөлек азайтылады. 2). Бөлімдері бірдей аралас сандарды азайту керек. 3­мысал. /3 7 8  /8 2 3 21 24  16 24  6  4 4 )46( 6 2 Егер азайғыш аралас санның бөлшек бөлігі азайтқыш аралас санның бөлшек бөлігінен кем болса 4­ мысал.  )   ( 21 24  16 24 5 24 8 /9 1 5  3 /5 4 9  8 9 45  3 20 45  7 9 45  45  3 20 45  7 54 45  3 20 45  2 5 24  4 34 45 артқа

Натурал саннан аралас санды азайту үшін натурал санды аралас сан түрінде жазу керек. 5­мысал.  69 3 10  8( 10 10  ) 6(  3 10 )  )68(  10 ( 10  3 10 )  2 7 10 2 7 10 Аралас саннан натурал санды азайтқанда, аралас санның бүтін бөлігінен натурал санды азайтып, бөлшек бөлігі тіркеліп жазылады. 6­мысал. 5 2 7  5( 3 3)  )35( 2 7  2 7 2 2 7 артқа

№712.  Шешуі: 8 1 4 м 1­ші 2­ші 13 3 4 м 3­ші 1 1 20 м артық Сұрақ: Қоян бірінші, екінші, үшінші  секіргенде  неше метр қашықтыққа  барды? (3­ші секіргендегі қашықтық) (2­ші секіргендегі қашықтық) (1­ші секіргендегі қашықтық) Жауабы:  Артқа

№ 702.  шешуі:                   4 сағатта 51 км 186 км Қайсысы 1 сағатта қанша жылдам жүрді? 5 сағатта артқа

Слайдтарға түсініктеме: 1­слайд. Сұраныс (ENTER пернесін  басу арқылы 2 слайд ашылады).  2­слайд. Пәні, сыныбы, сабақтың тақырыбы (ENTER пернесін басу арқылы3 слайд ашылады). 3­слайд. Сабақтың мақсаты (ENTER пернесін басу арқылы 4 слайд ашылады). 4­слайд. Үй тапсырмасын қайталауға байланысты аралас сандарды азайту  тақырыбын пысықтауға арналған  сұрақтар. Гиперсілтеме бойынша жасалынған слайдта әр топқа берген тапсырманың дұрыстығын тіктөртбұрыш  ішінде жазылған тапсырманың төменгі оң жағындағы «       »  белгіні басу арқылы  тексереді. 4 слайдқа қайта  оралу үшін 20­22 слайдтардың төменгі жағындағы  «                      »  белгіні басады. Гиперсілтеменің жасалуы:  «      » белгінің үстіне тышқанның оң жағын басамыз          гиперсілтемені бас   «местом в документе»           слайд 20 ашылады.  (әр тіктөртбұрыштағы белгіні басу арқылы слайдтар ашылады.) 5­слайд. «Кім жылдам ойыны». Әр топқа берген тапсырманы тексеру үшін слайдқа «enter»  пернесін басу арқылы  жұлдызшаның орнына жауаптары шығады. Жауаптарын тексеріп болған соң  6 слайдқа көшеді. Жауаптары анимация арқылы жасалынды: бас меню              анимация          вход               выскакивания. 6­слайд. «Көршіңді тексер» атты жұптық тапсырма . Оқушы көршісінің жауабын тексеру үшін                              белгісін басу керек. Әр белгіні кезек – кезек басқан сайын жауаптары көрсетіледі. Анимациының жасалуы:                                  белгілеп аламыз                 анимация                 выход             Көршіңді тексер! уменьшение с поворотом.                  7­слайд. №702 есеп. Анимацияны пайдалану арқылы жасалынған слайд есептің шартын кезегімен түсіндіру үшін  жасалынған. Тышқанды шерту арқылы иллюстрация жасалынады. Оқушылардың пікірін естігеннен кейін дұрыс  жауабын тапқан 1 оқушы тақтаға шығарады.                                    белгісі арқылы 24 слайдтан есептің жауабы  талқыланады.      7 слайдқа қайта оралу үшін                        белгісін басады. Анимациялардың жасалуы:  1.                            Анимация             вход              выскакивания.   2. 51 км Анимация         вход         выскакивания 3.                      Анимация             вход              выскакивания. 4.              Анимация             пути перемещения            линии. Триггер           по щелчку        Picture 12. 5­8 анимациялар осы ретпен жасалынған. 9.                                                        анимация          вход               выскакивания. ENTER пернесін басу арқылы                                                                                                                                                                     орындалады. Қайсысы 1 сағатта қанша  Көршіңді тексер! Шешуі: артқа артқа 4 сағатта жылдам жүрді?

8 слайд.   708 тапсырманы орындап жауаптарын сәйкес әріптермен сәйкестендіру керек. Алғаш тақтаға өздері сызып  сәйкестендіреді. Соңынан    анимация арқылы жауаптарын тышқанды басу арқылы сәйкестендіру сызықтары шығады.  Қандай сөз  шыққанын  триггер арқылы жасалынған                                 белгісін басу арқылы глобус екендігі анықталады. Келесі 9­слайдқа  көшеді. Анимацияның жасалуы:   1­6 анимациялар .   Анимация             вход              масштабирование. 7 анимация:                                      анимация              выход            фигура               триггер             по щелчку            группа 1. Тексеріп көр! Тексеріп көр! 9­слайд. Сергіту сәті ретінде «Жаңылмаймын» ойыны ойналады. 1­ден 20­ға дейінгі сандардың ішінен жай сандарды айтқанда  «жаңылмаймын» деу керек. Алғаш өзім 1 рет айтып түсіндіремін. Слайдтағы         белгіні басу арқылы  жай сандар жойылып  кететіндігі түсіндіріледі.   Келесі 10­шы слайдқа көшеді. Анимацияның жасалуы:             анимация              выход            масштабирование              триггер          по щелчку        группа 38.           1­ден 20 –ға дейін осылай жасалынған. 10 слайд анимациясы 7­ слайдтағыдай жасалынған. ENTER пернесін  басу арқылы  анимациялар ашылады. С­тобынан №702 есеп  шығарылады. Алғаш мәтін көрсетілмей  оқушыларға есеп құрастыру ұсынылады.   11­слайд. «5­сұрақ» оқыту әдісі бойынша жетекші сұрақтар қойылады.  Жеке оқушылардың дұрыс жауаптары ескеріліп, жауабы  слайдтың төменгі  жағындағы                            белгісін басу арқылы  23­слайдтан талқыланады. Келесі слайдқа көшу үшін                          белгісін басу арқылы12 слайд ашылады. 12 слайд. Оқытудың «Аквариум» әдісі бойынша топтар ортаға шығып бір­біріне сұрақтар қою арқылы тақырыпты бекітеді. Жауап  беру барысында 13­14­15 слайдтар арқылы оқушылардың жауаптары бекітіліп отырылады. 13,14,15­слайдтар аралас сандарды азайтуға байланысты ережелер мен мысалдар. 16 слайд. Кері байланыс. 17­слайд. Оқушылар білімі бағаланады. Бағалау шкаласы бойынша жалпы ұпайлары есептелінеді. 18 слайд. Бағалау парағына ұпайларын бағаға ауыстырып қояды. 19­слайд. Үйге тапсырма. 20­24 слайдтар гиперсілтеме бойынша жасалынған слайдтардың жауаптары. Шешуі: артқа Слайдты қолдануға арналған  түсініктеме әдістемелік көмек ретінде мұғалімдерге пайдалануға өз деңгейінде түсіндірілді деп  ойлаймын. 10­шы слайдтан кейін анимациялар қайталанғандықтан толық түсіндірілмеді. Себебі: түсіндіруді қажет етпейді.