Этика 8 класс. Тема: Меттан оьздангалла. Пхьоьха.

                                                  Урок №  11                                                                                                                                     

                 Класс – 8

               Терахь ______

              Хьехархо:

         Тема: Меттан оьздангалла. Пхьоьха.

         1алашо: берашца  «элий», «нах» - бохучу кхетамах лаьцна 1амийнарг

                          т1еч1аг1дар; меттан оьздангаллех юкъара кхетам балар;

                          пхьоьг1анахь  лело деза г1иллакхаш довзийтар; вайнехан

                          г1иллакхаш, оьздангаллин  барамаш дешархошна бовзийтар;

                         къоман г1иллакхехь къона 1аьхье кхиор.

Урокан г1ирс: : «Нохчийн г1иллакх-оьздангалла»

                                 «Г1иллакхийн хазна – ирсан некъаш».

                                               Урокан  некъ

I. Догдаийтаран мур

Г1иллакхе, оьзда бу

Доттаг1чуьнга буьйцуш,

Мостаг1чуьнга вистхуьлуш

Ду ира герз.

Хьомечу езаре

Безам ахь буьйцуш,

Бека и шех хуьлий

Хьан деган мерз.

                  II.  Дешархойн долчу хаарийн актуализации яран мур.

- Оьздангалле, синкхетаме хьаьжжина маса  декъе декъало адамаш?

-  Муьлш  бог1у нахана юкъа?                                                                                      

 - Х1ораннах а лаций юкъара кхетам ло.

- Лай маса декъе бекъало?                                                                                                 - 1уьт1а, харданг, божа – х1ун эр дара аш царах лаьцна?

   III.   Керла тема:  Меттан оьздангалла. Пхьоьха.

      Х1ора стеган шен-шен хила деза дош а, мотт а; х1оранна а хаа деза ша х1ун дийца деза а. Товш дац, оьзда а дац зудчо къонахчун мотт буьйцуш, я боьршачу стага «зударийн мотт»  буьйцуш; бераша  «къена»  къамелаш дийцар, я къеначара «бераша а ца дуьцург» дийцар. Х1ораннан шен меттиг а, шен мотт а, шен хаарш а хила деза. Уьш кегадалар – халкъана т1е бохам бог1уш хиларан билгало ю.

Х1ора юьртахь шен билгалйина меттиг а йолуш, х1уттуш хилла хьалха заманахь пхьоьха. Иза ша тайпа кхетош-кхиоран ишкол хилла, керла х1умнаш, хилларш, лелларш хаза  йиш йолуш меттиг а хилла. Оцу пхьоьханашкахь дешан хьалхе, гуттар а санна, баккхийчаьргахь хилла; цара кегийчарна пайде дерг а, кхетаме дерг а дуьйцуш а хилла. Зударий  пхьоьг1ана бог1уш а ца хилла, ша цхьа кхерам т1ех1оьттича, орца даккха ца баг1ахь.

                 Дешнаш т1ехь болх:

Пхьоьха -  ша тайпа кхетош-кхиоран ишкол;  керла х1умнаш, хилларш, лелларш хаза  йиш йолуш меттиг.

   IV. 1амийнарг т1еч1аг1дар

- Х1ун эр дара аш меттан оьздангаллех лаьцна?

- «Пхьоьха» - бохучу дашах муха кхета шу?

- Стенах лаьцна дуьйцуш хилла пхьоьханахь?

- Х1ун пайда оьцуш хилла пхьоьханах кегийрхоша?

- Х1ун башхалла ю хьалхалера, таханлера пхьоьхана юккъехь?   

                      V. Урокан жам1 дар.

- Дешархойн хаарийн мах хадош, дика дакъалаьцнарш билгалбахар;

                    VI. Рефлексин мур

-Х1ун дара урокехь шуна дика хеттарг?

-Х1ун дара шуна урокехь дика ца хеттарг?

-Х1ун дара шуна урокехь атта хеттарг?

-Х1ун дара шуна урокехь хала хеттарг?

                   VII. Ц1ахь бан болх: язйинарг 1амо.