Хæслæвæрдтæ ирон æвзаджы уроктæм.

Хæслæвæрдтæ ирон æвзаджы уроктæм. 1. Ныффысс маргъы ном. 2.Ныффысс цæрæгойы ном. 3.Ныффысс дыргъы ном. 4. Дзырдты цухгонд дамгъæтæ бафысс. Стъ…л, дз…ныгъ, дзæб…дыр, ф…ткъуы, гæл…бу, бир…гъ. Ранымай цухгонд дамгъæтæ. Цавæр мыртæ сты? Æмхъæлæсонтæй чи райдайы, ахæм 3 дзырды æрхъуыды кæн. 5.Дамгъæтæй сараз дзырдтæ. 1. М о х с гъ æ ы н с т г з 2. Ф хъ д æ т р у п л 3.Æ м х н г гъ р ы с о ц а 4. Г ф и х т æ с р н 5. Л а м х æ р н з ы т б Фыс - 6. Æрхъуыды кæнут дзырдтæ , кæцытæ фæстæрдыгæй кæсгæйæ дæттынц ног дзырдтæ. Дзырдтæ дзуаппытæн: Дзау – Уæд – Дам - Сæр - Дих - Раз – Гон - Уæн – Дым - Сид – Сыд - Рох - Ран – 7.Лæвæрд дзырдты ивут æрмæст иугай дамгъæтæ, цæмæй дзы рауайа ног дзырдтæ. Гæрах – Дзандар – Кадæг – Каскæ – Кæсаг – Кæрт – Уасæг – Комдзаг – Къай – Къахæг – Къæпп- Хор – Фыр – Хæрд – Цæхдон – 8. Куыд зоныс омонимтæ? 1. Комбайн рæвдз æфсиртæ тоны. Иу гектар дæтты дæс….. (тонны). 2. Сарæзта цæрæнуат халон, Цæй, ныр æй æз куыд …. (халон) 3. Райсомæй цæрдæг куы фесты, Уæд хъазуатон кусæг …. (фесты) 4. Уыгæрдæны федтон ахстон, Уым уæрццы лæппынтæ ….. (ахстон) 5. Тоны мад йæ пакъуы хъазæн, Райста саби дæр йæ ….. (хъазæн) 6. Кæд къæрмæг тъыст ис йæ хъусы. Гъе уæддæр йæ ныхас ….. (хъусы). 7. Даргъ фыдынд сæрыхъуын дары. Уайдзæф мурмæ дæр нæ …. (дары). 9. Куыд зоныс антонимтæ? 1. Уазæг – цæттæ, фысым - ……. (æдзæттæ) 2.Сау хохæй … дур нæ хауы (урс) 3.Æвзæрæн бын ма ныууадз, ….. бын ма скæн (хорзæн) 4. Хъæздыг цы нæ кæны, ….. цы нæ бары.(мæгуыр). 5. Уазæгæн йе’рцыд йæхи бар у, йæ …. та фысымы бар. (ацыд) 10.Афтид кълеткæты фæрсырдæм бафыссут дамгъæтæ, цæмæй сæ рауайа дзырдтæ. С С С С С С С Дзырдтæ дзуаппытæн: сасир, кæсаг, æхсæв, мисын, уасæг, кæсæн, æфсир. 11. «Къæпхæнтæ». х х х х х х х х х х х Дзырдтæ дзуаппытæн: хо, хор, хæфс, хæрæг, хæснаг, хæсгард, хæрзиуæг, хæрзгæнæг, халамæрзæн, хæлынбыттыр. 12. Ребус равзаргæйæ бакæсдзыстут ирон æсбисонд. -æй æй- Дзуапп: Сæгъæй сæгъ цæуы, фысæй – фыс. 13. Ребус равзаргæйæ бакæсдзыстут Ирыстоны хъæутæй иуы ном. Ы Дзуапп: Хидыхъус. Дзуапп: Фыййагдон. 14. Куыд зоныс æмбисæндтæ? Æмбисæндтæн лæвæрд цæуынц се’ мбистæ, баххæст сæ кæнут æмæ æрæвæрут хъæугæ нысæнттæ. ….. .. … .. ……, уый сырдджын хоны. (Цуанон цы ком нæ басгары, уый сырдджын хоны). Мыст къахта æмæ …… ….. … (Мыст къахта æмæ йæхицæн гæдыйы сæр). .. ……., уый æркæрддзынæ. Цы байтауай, уый æркæрддзынæ. Чиныг чи кæсы .. ….. … .. … ….. Чиныг чи кæсы, йæ хъуыды дæр ын уый æмбары. ….. .. .. …., уый абон бакæн. Райсом дæ цы хъæуы, уый абон бакæн. 15.Бакæс æмбисонд кæронмæ: Цæваг галæн .. ….. ….. . Ранымай дзы зылангон мыртæ чи амоны, уыцы дамгъæтæ. 16. Бафысс цухгонд дзырдтæ. Мæнæргъы у тынг адджын æмæ пайда ……… . Æхсæрæг фыдбирæ уарзы æ…… . æхсынын. Сæрвæты хизынц хъ…. . Кæцы дзырды ис æрмæст зылангон æмхъæлæсонтæ? 17. Бакæс æмдзæвгæйæ скъуыддзаг. Чи у йæ автор? Ранымай дзы зылангон æмæ æзылангон дамгъæтæ. Ссар дзы сонорон дамгъæтæ. Адæмæн сæ цæхджын фыдтæ Царæй фæныкмæ тæдзынц Махæн та хæлынбыттыртæ Цары ахстæттæ кæнынц. 18.Бакæс æмдзæвгæйæ скъуыддзаг. Базон авторы? Бахахх кæн æмхъæлæсонтæ æзылангон цы дзырдты сты, уыдон. Дæумæ дзурын мæ бæлас, Мæ цард æмæ мæ дарæг. Фехъус, мæ хур, мæ ныхас. Радзурон дын мæ зарæг. 19. Бафысс цухгонд дамгъæтæ. Цъи., тыл.лæг,бæ.ас, б.х, тæ.æгъ, рæ.угъд, сы.хбын, цъæ.дзаст. Цавæр дамгъæтæ сæвæрдтæй? Хъæлæсонтæ сты æви æмхъæлæсонтæ? 20.Куыд зоныс ирон алфавит? (Дамгъæтæ кæрæдзийы фæдыл æвæрыны фæтк). Ацы схемæты нымæцтæ алфавитмæ гæсгæ дамгъæтæй баив. 1. 14 2 29 24 20 21 7 20 39 24 Бакæс, цы дзырдтæ дæм рауадис, уыдон. Зæгъ, цæй ном у æмæ йæ чи ныффыста, уый. 2. 30 39 10 26 26 17 2 21 5 25 16 26 1 1 Бакæс, цы дзырдтæ дæм рауадис, уыдон. Зæгъ, чи у, уый. 3. 32 14 20 Бакæс, цы дæм рауадис, уыцы дзырд æмæ зæгъ, цæй ном у, уый, æмæ йæ чи ныффыста. 4. 31 26 39 10 24 1 3 7 14 1 25 21 25 26 19 19 39 Бакæс, цы дзырдтæ дæм рауадис, уыдон æмæ зæгъ, чи у, уый. 21. Ныффыс дзырдтæ алфавитмæ гæсгæ. Фын, лæппу, саг, чиныг, аг, рудзынг, уисой, цæхæрадон, баз, мит, пурти, хъæлæрдзы, зымæг, гуыбын, кæрдо, тымыгъ, дзывылдар.