Компютер вируслари ва Антивируслар хакида.

Reja:1. Virus va uning turlari2. Viruslar ta’siri3. Viruslar klassifikatsiyasi4. Viruslardan himoyalanish-Antiviruslar

Tayanch so‘zlar: inkubatsiya, rеplikatsiya, norеzidеnt virus, rеzidеnt virus, butli virus, gibridli virus va pakеtli viruslar.

Virus va uning turlari
Hozirgi kunda kompyutеr viruslari g‘arazli maqsadlarda ishlatiluvchi turli xil dasturlarni olib kеlib tatbiq etishda eng samarali vositalardan biri hisoblanadi. Kompyutеr viruslarini dasturli viruslar dеb atash to‘g‘riroq bo‘ladi.
Dasturli virus dеb avtonom ravishda ishlash, boshqa dastur tarkibiga o‘z – o‘zidan qushiluvchi, ishga qodir va kompyutеr tarmoqlari va alohida kompyutеrlarda o‘z – o‘zidan tarqalish xususiyatiga ega bo‘lgan dasturga aytiladi.

Hozirgi kunda kompyuter tizimlariga o‘z malakasini oshirish uchun yoki shunchaki «hazillashib» buzg‘unchilik qilayotgan «yosh dasturchilar» ko‘proq zarar yetkazadi. Chunki ular juda ko‘pchilikni tashkil qiladi. Ularning ba’zilari kimgadir zarar yetkazayotganini bilmaydi ham.
Internet orqali yetkazilishi mumkin bo‘lgan asosiy zararlar:
tarmoqqa ulangan vaqtingizda kompyuteringizga ruxsatsiz «kirish» va uni Sizning manfaatingizga zid tarzda masofadan boshqarish;
internetda uzatilayotgan axborotlar «yo‘lda ushlab olinib», ulardan nusxa olish yoki o‘zgartirish;
turli virus (kompyuter xotirasidagi ma’lumotlarni o‘chirish, o‘zgartirish kabi ishlarni bajaruvchi va boshqa dastur tarkibiga qo‘shilib olish, «yuqish» xususiyatiga ega bo‘lgan maxsus dastur) dasturlarini web­sahifalarga «yashirib qo‘yish»;
turli davlat tashkilotlari va xususiy korxonalarga tegishli axborotlarni o‘g‘irlash va raqobatchi tashkilotlarga sotish yoki ma’lum miqdorda to‘lov talab qilish;
jamiyat mafkurasi va ma’naviyatiga zid axborotlarni Internetda e’lon qilish

Viruslarni shartli ravishda quyidagi guruhlarga bo‘lish mumkin:
fayl viruslari [COM, EXE va DLL ni zararlaydi];
boot-viruslar [disketlarni boshlang‘ich yuklovchi sektorlari (yoki MBR – Master Boot Record) qattiq diskning yuklovchi sohasini zararlaydi]; – makroviruslar;
tarmoq viruslari.

Fayl viruslari kompyuterlarda eng ko‘p tarqalgan viruslardir. Ular barcha viruslarning taxminan 80 % ini tashkil etadi. Bu toifa kompyuter viruslari juda chidamli bo‘lib, o‘z vaqtida ehtiyot chorasi ko‘rilmasa, haqiqiy epidemiyaga aylanadi. Masalan, RCE­1813 yoki Ierusalem (Quddus), Black Friday (Qora Juma).
Makroviruslar – ma’lumotlarni qayta ishlovchi turli tizimlarga (matn muharrirlari, elektron jadvallar) o‘rnatilgan makrotil imkoniyatlaridan foydalanadi. Ular, ayniqsa, Microsoft Word va Excel dasturlarida keng tarqalgan. Bunday viruslar zararlangan fayllar ishga tushganda faollashadi va shu turdagi fayllar ishga tushsa, ularni ham zararlantiradi. Ular nafaqat alohida kompyuterlarni, balki ushbu dasturlar o‘rnatilgan tarmoqdagi kompyuterlarni ham zararlantiradi.

Tarmoqqa zarar keltiruvchi viruslar replikatorlar deb atalib, tarmoqdagi barcha yoki ba’zi abonentlarni zararlaydi. Tarmoq viruslari o‘zini keng tarqatishi uchun tarmoq protokollari yoki kompyuter tarmoq va elektron pochta buyruqlaridan foydalanadi. Bugungi kunda keng tarqalgan ushbu turdagi viruslar – troyanlar va pochta viruslari (cherv). Bunday viruslar ma’lumotlarni o‘g‘irlashda keng imkoniyat yaratadi. Ulardan eng «taniqlisi» Morrisa nomli bo‘lib, u 1988­yilda Internet tarmog‘idagi 30 000 ta kompyuterdan 6 000 tasiga zarar keltirgan.

Bunday xavflarni oldini olishning bir qancha chora­tadbirlari mavjud. Ularga rioya qilish xavfni butunlay bartaraf etmasa­da, sezilarli darajada kamaytiradi. Quyida ushbu chora­tadbirlarning asosiylari keltirilgan:
shaxsiy va lokal tarmoqdagi kompyuterlarga tashqaridan Internet orqali kirishni cheklovchi va nazorat qiluvchi texnik va dasturiy vositalardan foydalanish;
internet orqali faqat ishonchli manbalardan axborot olish va ularning asl nusxasiga mosligini tekshirish;
ma’lumotlarni uzatish va qabul qilishda kriptografiya
(axborotni kodlash) usullaridan foydalanish;
kompyuter viruslariga qarshi nazoratchi va davolovchi dasturlardan foydalanish.