Конспект. Э. Мамакаев "Гуьйренан суьрташ".

Нохчийн литература

Тема: «Гуьйренан суьрташ» Э. Мамакаев.

1алашо :Э.Мамакаевн дахар ,кхолларалла , цуьнан  «Гуьйренан суьрташ» ц1е  йолустихотворени йовзийтар . Нийса а , кхеташ а , стихотворни тексташ еша  1амор.  Ойла яр  ,тидам бар кхиор. 1аламе  безам кхоллар.

Билгалбаьхна кхиамаш : берашна хуур ду кхетош ,яздархочун дог- ойла а  гойтуш , стихотворни тексташ еша. Дерашна  1емар ду  текста юкъара цхьацца аларш талла, цу стихотворенех лаьцна шайна хетарг ала.

Урок д1аяхьар.

1.     Ц1ера болхталлар.

Бераша  схьаюьцу  Э. Мамакаевн  стихотворени «Гуьйренан  суьрташ» .

2.Мотт шарбар.

Дог1а

Дог1а доьлху, дог1а доьлху,

Б1аьрхиш1енош, стигалйоьлху.

Корахараберашхьуьйсу,

Г1олейолуметтигкъуьйсу.

- Д1ахила, д1авалахьо,

Дог1анехьажийтасо.

Т1адамашлаьттахдеттало,

Буьркасанна, кхиссало.

Бодаэккхош, хаьштигтуьйхи,

Серлаелианайист.

КъинхетамбарДеледийхи.

Шумахилацхьа а дист.

(С. Эдилов)

- Д1аеша массара дешдакъошц ацхьанаэшарехь.

-Д1аеша  массарацхьанаэшарехьмассарамеллаша.

-Д1аеша цхьанаэшарехьмассара ч1ог1а.

-Стенахлаьцна ю байт? Шеранмуьлхачузаманчохь дог1у иштта дог1а ?  (Аьхка)

-Х1инца муьла хан ю вайна ? (Гуьйре)

-Муха хуьлугуьйренан дог1а?( Стигалцакъекъа , дог1а шийла а хуьлу)

3.Урокан  1алашо йовзийтар, белхан план х1оттор.

-Д1аелла учебникан 22 г1а  аг1о. Муьлхапроизведени  1амор ю  вайтаханаурокехь ? ( Стихотворени « Гуьйренансуьрташ»)

-Мила вуцуьнан  автор? (Э. Мамакаев)

-Х1ун болхбийрбувай  и  стихотворени дика 1аморехь?Х1оттае план. (Берийнжоьпаш)

-Вайнатаханадевзарду  Э. Мамакаевндахар ,кхолларалла, цуьнанкерлапроизведени « Гуьйренансуьрташ») . Вай 1амор дунийса а , шера а , кхетош  а  стихотворениеша. Вайна  1емар дугуьйренанбашхаллашйовза ,  текста юкъарааларшталла.

4. Керла тема хьехар.

А) Яздархочухдош.

аь) Хьехархочо д1айоьшу Э. Мамакаевсязйина « Гуьйренансуьрташ» ц1е йолустихотворени.

-Бераш, муха кхета шу «Гуьйренансуьрташ» бохучуаларх»?  (Гураххуьлухийцамашбохургду)

-Х1ун хийцамашхуьлугурахь? Стенах лаьцнахир ю стихотворени? (Гурахь 1алам шелло, дог1анаш хуьлу, олхазарш д1адоьлху, дитташ т1ера г1аш мажло)

-Аса кхетош д1айоьшу стихотворени, ашадика ладог1а.

5. Сада1аран миноташ.

Массара а йойаша1уьйранназарядка? Х1инцацхьаьниияйвайиза?

Маьлхансерлояржале-

Цхьаъ- шиъ- кхоъ,

Г1енашлахка, човхаде-

Цхьаъ, шиъ- кхоъ.

Йиша,ваша г1аттаде

-Цхьаъ-шиъ- кхоъ.

Физзарядкайолае

-Цхьаъ- ш иъ-кхоъ.

Т1аьхьараалар:

Цхьаъ- шиъ- кхоъ,

Цхьаъ- шиъ- кхоъ,

Цхьаъ- шиъ- кхоъ,

Цхьаъ- шиъ- кхоъ.

Меттахвала, кхоссало

Цхьаъ- шиъ- кхоъ,

Г1ажсхьалаца, кхозало-

Цхьаъ- шиъ- кхоъ.

Куьйгашайба, волало-

Цхьаъ- шиъ- кхоъ.

Ницкъбохьурбуболаро-

Цхьаъ- шиъ- кхоъ.

(ЦугаевСалман)

XIapaфизминотмузыка а локхушянтарло. Багаьxiapaйишалокхуш зарядка яйтатарлушду.

6. Керла тема кхин д1а ахьехар.

а) Берашацхьанаэшарехьмеллаша  д1айоьшу стихотворени.

аь) Берашацхьанаэшарехь ч1ог1а д1айоьшу стихотворени.

аь) Чулацамахкъамел дар.

-Муьлхадилгалонашхуьлуэлираашагуьйренан? (берийнжоьпаш)

-Кху т1ехь муьлхабилгалонашялийна? Д1абеша хьалхарабиъ мог1а.Муьлха  билгалонаш ю  цу т1ехь? (К1еза шелланна ц1ийза, уьйт1ахь можапатаршхьийза)

-Д1абеша важа  биъмог1а. Х1ун башхаллашялийнацарна т1ехь? (Мархаш дера ю ,малх д1алечкъа,  мохокондаршкерчайо)

-Д1абеша важа мог1анаш ? Х1ун хийцамашхьахийнацарна  т1ехь? (Сарахьлайчимашкхуьссу)

-Д1аеша чаккхе. Муха дудаьхнийнаертахь? (1аь г1уьтту)

-Цударригеноарахь долу хьал  муха  гойту ? (Арахь  ч1ог1а шийла ю)

-Маца хуьлуиштташийла ? (Гуьйренан т1аьххьарчу деношкахь)

-Д1абеша т1аьххьара биъ мог1а. Хьанлур дара царнажоп?

Къастадежоп:

Дуьнедохлой д1ах1утту,

Хишнашашбо, лодуьллу.

б) Берашамеллашашайнайоьшу.

7. Рефлекси.

-Х1ун дара  ашапланаца дан билгалдаьккхина?Х1ун дан ницкъкхечишун? Х1ун дисицадалуш?

8. Жам1 дар.

-Муьлхапроизведениевзишуна?

-Мила вуцуьнан  автор?

-Муха хеташуна и произведени? Х1ун дугуттар а  хазахетарг?

9. Ц1ахь банболхбалар.

Э .Мамакаевнстихотворени  «Гуьйренансуьрташ» дагахь  1амор.

«Гуьйре» теминасуьрташкечде .