Конспект урока: Аз а, элп Мм.

Урокан  ц1е: «Мукъаза   зевне  аз (М)  , элп  Мм»

1алашо: мукъаза  зевне аз  (М) довзийтар , мукъаза  элп Мм  довзийтар. Элп  М  юкъадог1у дешдакъош деша  1амор.

Урок д1аяхьар.

1.Маршалла хаттар.

-Де  дика хуьлда шун бераш!

-Диканца дукха ехийла!

2.Дешаре шовкъ  кхоллар.

·         Х1етал- металш.

(Хьехархочо г1о до  суьрташ гойтуш)

Х1етал-метал хаийла хьуна:

Стигалхула  уьш   д1айоьлху:

Латта т1адош цкъа   цкъа йоьлху.

Малх бу царна оьг1азбахна,

Ган йиш йоцуш бераш тахна. (Марха)

Суьйранна дог1у к1айн леча? (Малх, беттаса)

Дийнахь сарралц юьзна,

Сахиллалц - мецанаш? (Мачаш)

Малх санна къега, лаьхьа санна шерша? (Мангал)

Биъ  ког  ираха болуш  тховх кхозург? (Моза)

К1айн т1улг бешна бели, уьн  т1ехь лараш  юьтуш? (Мел)

Сийначу бошхепа чухула беда   боьду дашо 1аж? (Малх а, стигал а)

Мера к1елхула а хьийзаш, кара цайоггург? (Моза)

Щинц1алг такхийна йоьду минц1алг? (Махий, тай)

Буса – доттаг1ий, дийнахь - тесна 1уьллург? (Мотт-г1айба)

-Муьлха  дешнаш  карий  вайна? (Мел, Мотт-г1йба, моза)

-Х1ун ду  церан  юкъара? (Массо  а дош  М озаца долош ду)

-Х1ун 1амор ду  вай  тахана?  (берийн жоьпаш)

-Вайна девзвр ду мукъаза зевне  аз (М) , элп Мм.

3. 1алашо  йовзийтар.

-Д1аелла  учебникан  39-г1а  аг1о.

-Х1ун  ю х1ара? (Керла  элп)

-Х1ун дийр ду  вай  цунна? (Вайна  девзар ду  керла  элп)

-Х1ара х1ун ю? (Дешдакъош)

-Х1ун дийр ду  вай  царна? (Вай  1амор ду  дешдакъош деша)

-Х1ара х1ун ю? (Сурт ду)

-Х1ун дийр ду  вай  цунна? (Вай  дийцар х1оттор ду)

-Х1орш х1ун ю? (Дешнаш ду).

-Х1ун дийр ду  вай  царна?  (Вай  1амор ду  дешнаш деша)

-Х1отта е  х1ораммо шена план.Х1ун кхиамаш баха дагахь ду  шу?

·         Суна девзар ду…

·         Суна  1емар ду…

·         Аса х1оттор ду…

-Вайна  тахана  девзар ду  мукъаза зевне  аз (м) . элп Мм. Вайна  1емар ду  дешдакъош деша. Дешнаш еша а 1емар ду вайна. Вай  дийцар а х1оттор ду.

4. Мукъаза  зевне  аз (М)  довзийтар . элп Мм довзийтар.

-Х1ун 1амор ду  вай  хьалхара? (Вайна  девзар ду  керла элп)

·         Суьрташца болх бар. Дешан  юьххьехь, чаккхенгахь, юккъехь аз а  , элп п  Мм довза  1амор.

-Х1ара х1ун ю? (Малх бу)

-МАЛХ дешан  масса дакъа ду? (Цхьаъ)

-Алал массара МММАЛХ. Муьлха  аз хеза  ММАЛХ  дешан юьххьехь? ( Аз (М) хеза)

-Алал ММММ. Аз (М)  мукъа ду  я  мукъаза ду? (Мукъаза ду)

-Х1унда  ? (Иза  лакха ца ло)

-Лог  т1е  дилла  куьг. Ала МММ. Аз (М)  зевне ду   я къора ду? (Зевне)

-Х1унда? (МММ олуш  логан пхенаш тохало, и кийрах кхоллалуш ду. Цундаела  зевне ду)

-Х1ара  х1ун ю? (Лами бу)

-Маса дешдакъа ду ЛАМИ дашехь? (Шиъ)

-Муьлханиг ду хьалхара? (Ла-)

-Шолг1а? (-ми)

ЛАМИ дашехь мича меттехь ду  аз (М)? (Дешан юккъехь)

-Х1ара  х1ун ю? (Котам ю)

-Маса  дешдакъа ду  КОТАМ дашехь? (Шиъ)

-Муьлханиг ду хьалхара? (Ко-)

-Шолг1аниг? (-там)

-Мича меттехь хеза КОТАМММ дашехь аз (М)  ? (Чаккхенгахь)

·         Элп Мм довзийтар.

Х1ара  зорбанан  доккха элп Мм ду. Х1ара зорбанан  жима элп м ду. Стенах  тера ду  элп М?

-И ши элп цхьатера ду  я тайп- тайпана ду)

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·         Суна девзи керла элп а, аз а М.

·         Суна хии аз (М)  мукъаза  зевне аз хилар.

·         М элпах лаьцна байт 1амор.

Мадина ю хелхаюьйлуш,

Махо бантик ловзадеш.

Малкан, Ислам гонах  хьийза,

Массо а ву  воккхавеш.

5. Дешдакъош х1иттор , уьш дешар.

·         М элпаца  дешдакъош кхоллар.

-Х1ун  1амор ду  вай  х1инца? (Вай  1амор ду  дешдакъош  деша)

-Бераш  , вай  х1инца  1амор ду  дешдакъош деша.  Аса  хьала   ойбу   элп М , аша   аз  а  ца  хадош  д1адеша  иза. (Хьехархочо   д1агойту  элп   , бераша  д1адоьшу.

-ММММ.

-Аса  цунна  улло дуьллу  кхин  цхьа  элп  А.   (М)  олуш  долуш долу  аз  а  ца  хадош  д1адеша   дешдакъа. (Бераша  д1адоьшу)

-ММММААААААА.

-Д1адеша  аса гойтуш долу  элп  юха.

-ММММММ.

-Аса  дуьллу  цунна  улло кхин элп О.  (М)  олуш долуш долу  аз  а  ца  хадош  ший  цхьана д1адеша.

-МММММОООООО.

-Юха  аса   дуьллу  элп  У. Аз  ца  ходуьйтуш  д1адеша.

-ММММУУУУУ,

-Юха  аса дуьллу  элп И. Д1адеша  аз а  ца  ходуьйтуш.

-МММИИИ.

·         М  элп юкъадог1у  дешдакъош  дешар.

(Хьехархочо уьн т1е  д1ах1иттадо дешдакъош ,бераша  д1адоьшу)

ММАА                                             ММУУ
ММОО                               ММИИ

-Х1ун  кхиамаш  бехи  аша?

·         Суна  1еми дешдакъош деша.

6. Сада1аран миноташ.

Мархаш дог1анах  яссало:

- Дола, дог1а, дола!

Чуьппалгаш а кхиссало,

- Мала, к1а, ахь мала.

К1ено охьата1ий,

Молу, молу, молу.

Мела дог1а, ца соцуш,

Дог1у, дог1у, дог1у.

7.Дешнаш дешар.

-Х1ун 1амор ду  вай  х1инца? (Дешнаш деша)

(Хьехархочо цкъа  уьн  т1ехь доьшуьйту)

- Аса  уьн т1ехь д1агойтур ду  дешнаш , динна а  ца  гойтуш . дешдакъошца. Аша  аз  ца  хадош  цхьана  д1адеша.

-Х1оттадо  дешдакъа МА.

-Д1адоьшу ММАа .

-Х1оттадо  дешдакъа МА.  Аз  ца  лахдеш  д1адеша.

-Д1адоьшу  ММАА-ММА.

-Муьлха  дош хили?  (МАМА)

-Х1оттадо  ЛА.

-Д1адоьшуЛЛАА.

-Т1етуху  дешдакъа  МИ.

-Д1адоьшу ЛЛАА-ММИ

-Муьлха дош  хили? (ЛАМИ)

-Х1оттадо дешдакъа ЛА.

-Д1адоьшуЛЛАА.

-Т1етуху  Элп М,

-Д1адоьшуЛЛААММ.

-Муьлха дош хили? (ЛАМ)

-Х1оттадо дешдакъа ЛО.

-Т1етуху элп М.

-Д1адоьшу  ЛЛООММ.

-Муьлха дош  хили?  (ЛОМ)

-   Х1оттадо  дешдакъа  МА. Т1етуху  дешдакъа ЛА.

-Д1адоьшу ММАА-ЛЛАА.

-Муьлха дош  хили?  (мала)

-Х1оттадо дешдакъа ЛА, т1етуху  дешдакъа МА. Д1адоьшу  ЛЛАА- ММАА.

-Юха а  д1адеша дешнаш.

-Х1ун кхиамаш бехи  аша?

·         Суна  1еми дешнаш деша.

·         1амийнарг т1еч1аг1дар.

-Вай  массара  цхьана  учебника т1ера йоьшур ю. П1елг биллина  д1аеша  массара  цхьана.

·         Къовсам «Хьан йоьшу дика?»

(Хьехархочо хан а юстуш д1ахьо къовсам)

·         Дийцар  х1оттор.

-Муьлш  бу  суьрта  т1ехь?  (Бераш)

-Бераш  стенга дахана? (Бераш  лаьмнашка  дахана)

-Х1ун ю лаьмнашкахь? (Лаьмнашкахь  б1аьвнаш ю)

-Цара х1ун до лаьмнашкахь? (Цара лаьмнашкахь 1аламан  тидам бо)

-Х1ун  кхиамаш бехира аша?

·         Аса дийцар х1оттийра.

6. Жам1 дар.

-Муьлха  аз девзира  шуна? (М)

-Аз  (М)  мукъа ду  я  мукъаза  ду? (Мукъаза ду)

-Х1унда ? (Иза  ца  лакхало)

-Аз (М)  муьлхачу  элпаца  билгалдо ? ( Элп  М)

7. Рефлекси.

-Х1ун кхиамаш бехи  аш?

-Угарре  дика  шуна  х1ун дан делина?

Мукъаза аз а,элп а М.

1алашо: мукъаза  къора аз  (С) довзийтар , мукъаза  элп Сс  довзийтар. Элп  С  юкъадог1у дешдакъош, дешнаш деша  1амор.

Урок д1аяхьар.

1.Маршалла хаттар.

-Де  дика хуьлда шун бераш!

-Диканца дукха ехийла!

2.Дешаре шовкъ  кхоллар.

·         Ловзар «Дог1у дош  ала!»

Эрна 1амийнарг ца дов:

Доккхуш  ву со хьекъал сов

Доьшуш  ву со ца луш   к1ад,

Берийн журнал ....(«Стела1ад»)

Даьхни  1алашдеш   ю  Пет1а:

Цунна царах къа ма хета...

Божал чуьра доккхуш ара,

Хьайбанна цо беттац... .(Сара)

Геннахь лепаш  хиларх иза,

Лаац цунах ваьлла виса.

 Суна даим хьоме хета,

Стиглахь лепа жима...(Седа)

(Хьехархочо  берашна г1о до  йуьйцуш  ерг  х1ун  ю хаа)

-Муьлха  дешнаш  карий  шуна? (Стела1ад, сара , седа)

-ССТЕЛА1АД  дашехь муьлха  аз  хеза  дешан  юххьехь?  (Аз (С)  хеза)

-ССАРА   дашехь муьлха  аз  хеза  дешан  юххьехь?  (Аз (С)  хеза)

-ССЕДА   дашехь муьлха  аз  хеза  дешан  юххьехь?  (Аз (С)  хеза)

-Х1ун   ду  цу  дешнашкахь  цхьатера?  (Аз  (С)  ду  массо а  дешан  юьххьехь)

-Х1ун  1амор ду   вай  тахана?  (Берийн  жоьпаш)

-Вайна  девзар ду  мукъаза  къора  аз (С) , элп  Сс.

3.  1алашо йовзийтар.

-Д1аелла  учебникан   41-г1а  аг1о.

-Х1ун  ю х1ара? (Керла  элп)

-Х1ун дийр ду  вай  цунна? (Вайна  девзар ду  керла  элп)

-Х1ара х1ун ю? (Дешдакъош)

-Х1ун дийр ду  вай  царна? (Вай  1амор ду  дешдакъош деша)

-Х1ара х1ун ю? (Сурт ду)

-Х1ун дийр ду  вай  цунна? (Вай  дийцар х1оттор ду)

-Х1орш х1ун ю? (Дешнаш ду).

-Х1ун дийр ду  вай  царна?  (Вай  1амор ду  дешнаш деша)

-Х1отта е  х1ораммо шена план.Х1ун кхиамаш баха дагахь ду  шу?

·         Суна девзар ду…

·         Суна  1емар ду…

·         Аса х1оттор ду…

-Вайна  тахана  девзар ду  мукъаза къора   аз (С) , элп  Сс. Вайна  1емар ду  дешдакъош деша. Дешнаш еша а 1емар ду вайна. Вай  дийцар а х1оттор ду. Вайна  девзар ду  масех  маь1на долу  дешнаш

4. Мукъаза  къора   аз (С)  довзийтар . Элп Сс довзийтар.

-Х1ун 1амор ду  вай  хьалхара? (Вайна  девзар ду  керла элп)

·         Суьрташца болх бар. Дешан  юьххьехь, чаккхенгахь, юккъехь аз  а  , элп а Сс довза  1амор.

-Х1ара х1ун ю? (Сай бу)

-САЙ  дешан  масса дакъа ду? (Цхьаъ)

-Алал массара   ССАЙ  . Муьлха  аз хеза  САЙ   дешан юьххьехь? ( Аз (С) хеза)

-Алал ССС . Аз (С)  мукъа ду  я  мукъаза ду? (Мукъаза ду)

-Х1унда  ? (Иза  лакха ца ло)

-Лог  т1е  дилла  куьг. Ала   ССС . Аз (С)  зевне ду   я къора ду? (Къора )

-Х1унда? (С олуш  логан пхенаш  ца тохало, и кийрах  ца  кхоллало ду. Цундаела  къора  ду)

-Тидам бе  схемин.  Маса  мукъа  аз ду    САЙ  дашехь?  (Цхьаъ)

-Мукъаза  ? (Шиъ)

-Мича  меттехь  ду  аз (С) ? (Схемин  юьххьехь)

-Х1ара  х1ун ю? (Тарсал)

-Маса дешдакъа ду ТАРСАЛ дашехь? (Шиъ)

-Муьлханиг ду хьалхара? (Тар-)

-Шолг1а? (-сал)

-ТАРСАЛ  дашехь мича меттехь ду  аз (С)? (Дешан юккъехь)

-Тидам бе ТАРСАЛ дешан  схемин. Маса  мукъа  аз ду   цу  дашехь? (Шиъ)

-Мукъаза? (Диъ)

-Х1ара  х1ун ю? (Тас ду)

-Маса  дешдакъа ду  ТАС  дашехь? (Цхьаъ)

-Мича меттехь хеза  ТАСС  дашехь аз (С )  ? (Чаккхенгахь)

·         Элп   Сс  довзийтар.

Х1ара  зорбанан  доккха элп С  ду. Х1ара зорбанан  жима элп с  ду. Стенах  тера ду  элп С ?

-И ши элп цхьатера ду  я тайп- тайпана ду?

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·         Суна девзи керла элп а, аз а С .

·         Суна хии аз (С)  мукъаза  къора  аз хилар.

·         С   элпах лаьцна байт 1амор.

Сахьто, декаш, мохь  бетта:

—            Селам, хьалаг1атта!

Сахилла, малх   схьакхетта,

Сиха зарядке х1отта!

(Хьехархочун  г1оьнца  1амайо  байт)

5. Дешдакъош х1иттор , уьш дешар.

·          С  элпаца  дешдакъош кхоллар.

-Х1ун  1амор ду  вай  х1инца? (Вай  1амор ду  дешдакъош  деша)

-Бераш  , вай  х1инца  1амор ду  дешдакъош деша.  Аса  хьала   ойбу   элп С , аша   аз  а  ца  хадош  д1адеша  иза. (Хьехархочо   д1агойту  элп   , бераша  д1адоьшу.

-СССС.

-Аса  цунна  улло дуьллу  кхин  цхьа  элп  А.   (С)  олуш  долуш долу  аз  а  ца  хадош  д1адеша   дешдакъа. (Бераша  д1адоьшу)

-ССССААА.

-Д1адеша  аса гойтуш долу  элп  юха.

-СССС.

-Аса  дуьллу  цунна  улло кхин элп О.  (С)  олуш долуш долу  аз  а  ца  хадош  ший  цхьана д1адеша.

-ССССОООО.

-Юха  аса   дуьллу  элп  У. Аз  ца  ходуьйтуш  д1адеша.

-ССССУУУУУ,

-Юха  аса дуьллу  элп И. Д1адеша  аз а  ца  ходуьйтуш.

-ССССИИИ.

·         С   элп юкъадог1у  дешдакъош  дешар.

(Хьехархочо уьн т1е  д1ах1иттадо дешдакъош ,бераша  д1адоьшу)

ССАА                                                ССУУ
ССОО                               ССИИ

-Х1ун  кхиамаш  бехи  аша?

·         Суна  1еми дешдакъош деша.

6. Сада1аран миноташ.

Саца, машен!

Х1окху ловзаро ритм ларъян 1амадо бераш.

Массара а цхьаьний:

Саца, машен, саца, машен,

Саца, машен, саца!

Саца, машен, саца, машен,

Саца, машен, саца!

Х1ораммо а ритмехь,  цхьана эшшарехь кераюккъе байн буй бетта, багахь и байташ а йоьшуш. Юха массара а шайн-шайн  дагахь йоьшу уьш. Оьшшучу хенахь, массара а цхьаьний «Саца» ала деза.

7.Дешнаш дешар.

-Х1ун 1амор ду  вай  х1инца? (Дешнаш деша)

(Хьехархочо цкъа  уьн  т1ехь доьшуьйту)

- Аса  уьн т1ехь д1агойтур ду  дешнаш , динна а  ца  гойтуш . дешдакъошца. Аша  аз  ца  хадош  цхьана  д1адеша.

-Х1оттадо  дешдакъа  А  .

-Д1адоьшу  ААА .

-Х1оттадо  дешдакъа СА.  Аз  ца  лахдеш  д1адеша.

-Д1адоьшу  А-ССАА

-Муьлха  дош хили?  (АСА)

-Х1оттадо МА.

-Д1адоьшу ММАА.

-Т1етуху  дешдакъа  СА.

-Д1адоьшу МА-СА

-Муьлха дош  хили? (МАСА)

-Х1оттадо дешдакъа ЛА.

-Д1адоьшуЛЛАА.

-Т1етуху  Элп М,

-Д1адоьшуЛЛААММ.

-Муьлха дош хили? (ЛАМ)

-Х1оттадо дешдакъа ЛО.

-Т1етуху элп М.

-Д1адоьшу  ЛЛООММ.

-Х1оттадо дешдакъа СО.

-Т1етуху элп М.

-Д1адоьшу  ССООММ.

-Муьлха дош  хили?  (СОМ)

-   Х1оттадо  дешдакъа  СА. Т1етуху  дешдакъа ЛА, МУ

-Д1адоьшу  СА-ЛА-МУ.

-Х1оттадо дешдакъа МУ , т1етуху  дешдакъа СА. Д1адоьшу  МУ-СА.

-   Х1оттадо  дешдакъа  СУ. Т1етуху  дешдакъа ЛИ, МА

-Д1адоьш  СУ-ЛИ-МА.

-Юха а  д1адеша дешнаш.

-Х1ун кхиамаш бехи  аша?

·         Суна  1еми дешнаш деша.

·         Т1еч1аг1дар. Учебникан  41-г1а  аг1он  т1ера  д1адоьшу  дешнаш.

-Массара  цхьана  д1адоьшур ду  вай  дешнаш.

-Маса дешдакъа  ду  АС  дашехь?  (Цхьаъ)

-Маса дешдакъа  ду  МАСА дашехь?  (Шиъ)

-Муьлханиг ду  хьалхара? (МА)

-Шолг1а ? (СА)

-Муьлха дешнаш  яздина  даккхийчу  элпашца? (Саламу, Ислам , Муса, Сулима)

-Х1унда  яздина  и дешнаш  даккхийчу  элпашца? (Берийн жоьпаш)

-Адамийн  ц1ераш  даккхийчу  элпашца  язйо.

-Х1ун керланиг хии шуна? 

·         Суна хии адамийн  ц1ераш  дакхийчу  элпашца  яздар.

·         Тайп-тайпана  маь1наш долу дешнаш  таллар.

-Д1адеша  дешнаш : СА, СА, СА,

-Оцу дешнийн юкъара  х1ун ду? (Яздар  цхьатера ду)

-Маь1наш  толлур ду  вай  церан. К1адвелча  х1ун до?  (Са  до1у)

-Муьлха  СА  ду  дуьйцург? (До1уш долу  Са)

-Адам  дийна долу  чохь ерг х1ун ю? (СА ду)

-Муьлха СА ду  дуьйцург? ( Адаман  СА  ду)

-Х1уманаш  йоьхкич  х1ун йолу?  (СА йолу)

-Х1ун  ю СА? (Ахча  ду)

-Х1ун  керланиг хии шуна?

·         Суна хии  дешнийн тайп-тайпана  маь1наш хилар.

8. Дийцар х1оттор.

-Х1ун дийр  ду  вай х1инца?  (Вай  дийцар х1оттор ду)

-Мила  ву  суьрта  т1ехь?  (Муса, Сулима)

-Мила ву  Муса, Сулима ? (Берийн жоьпаш)

-Муса  , Сулима  монтер ву.

-Х1ун ю цаьргахь? (Цаьргахь сара бу)

-Х1ун до монтераша? (Монтераша  ток  тосу)

-Стенна  оьшу ток? (Ток  оьшу  телевизоре хьажа, чохь сирла хилийта)

-Оьшуш  юй гоазалла монтер? (Ю)

-Хьанна  лаьа  монтер хила?

-Х1ун  кхиамаш бехи аша ?

·         Аса дийцар  х1оттина.

6. Жам1 дар.

-Муьлха  аз девзира  шуна? (С)

-Аз  (С)  мукъа ду  я  мукъаза  ду? (Мукъаза ду)

-Х1унда ? (Иза  ца  лакхало)

 -Аз (С)  зевне ду  я къора ду? (Къора)

-Аз (С)  муьлхачу  элпаца  билгалдо ? ( Элп  С)

7. Рефлекси.

-Х1ун кхиамаш бехи  аш?

-Угарре  дика  шуна  х1ун дан делина?

Урокан  ц1е: «Мукъаза   зевне   аз (Р)  , элп  Рр»

1алашо: мукъаза  зевне аз  (Р) довзийтар , мукъаза  элп Рр  довзийтар. Элп  Р  юкъадог1у дешдакъош, дешнаш деша  1амор.

Урок д1аяхьар.

1.Маршалла хаттар.

-Де  дика хуьлда шун бераш!

-Диканца дукха ехийла!

2.Дешаре шовкъ  кхоллар.

·         Ловзар :«Х1етал-металш»

Болатан говр к1айчу кха т1ехула уьду,

шена т1аьхьа 1аьржа лараш аюьтуш? (Ручка)

Цхьа мас а, цхьа т1ам а бац,

Амма аьрзунал чехка ю.

Ща ара ма-хийцци,

Седарчашна   т1е и  кхочу? (Ракета)

(Хьехархочо  берашна г1о до  йуьйцуш  ерг  х1ун  ю хаа)

-Муьлха  дешнаш  карий  шуна? (Ручка, ракета)

-РРУЧКА   дашехь муьлха  аз  хеза  дешан  юххьехь?  (Аз (Р)  хеза)

-РРРАКЕТА    дашехь муьлха  аз  хеза  дешан  юххьехь?  (Аз (Р)  хеза)

- -Х1ун   ду  цу  дешнашкахь  цхьатера?  (Аз  (Р)  ду  массо а  дешан  юьххьехь)

-Х1ун  1амор ду   вай  тахана?  (Берийн  жоьпаш)

-Вайна  девзар ду  мукъаза  зевне  аз (Р) , элп Рр .

3.  1алашо йовзийтар.

-Д1аелла  учебникан   43-г1а  аг1о.

-Х1ун  ю х1ара? (Керла  элп)

-Вайна  тахана  девзар ду  мукъаза зевне    аз (Р) , элп  Рр. Вайна  1емар ду  дешдакъош деша. Дешнаш еша а 1емар ду вайна. Вай  дийцар а х1оттор ду.

4. Мукъаза  зевне  аз (Р)  довзийтар .  Элп  Рр довзийтар.

-Х1ун 1амор ду  вай  хьалхара? (Вайна  девзар ду  керла элп)

·         Суьрташца болх бар. Дешан  юьххьехь, чаккхенгахь, юккъехь аз а , элп п Рр довза  1амор.

-Х1ара х1ун ю? (Ручка  ю)

-РУЧКА  дешан  масса дакъа ду? (Шиъ ду)

-Алал массара   РРУЧКА  . Муьлха  аз хеза  РУЧКА   дешан юьххьехь? ( Аз (Р) хеза)

-Алал  РРР . Аз (Р)  мукъа ду  я  мукъаза ду? (Мукъаза ду)

-Х1унда  ? (Иза  лакха ца ло)

-Лог  т1е  дилла  куьг. Ала   РРР . Аз (Р)  зевне ду   я къора ду? (Зевне )

-Х1унда? (Р олуш  логан пхенаш   тохало, и кийрах    кхуллуш ду. Цундаела  къора  ду)

-Тидам бе  схемин.  Маса  мукъа  аз ду    РУЧКА   дашехь?  (ШИЪ)

-Мукъаза  ? (Кхоъ)

-Мича  меттехь  ду  аз (Р) ? (Схемин  юьххьехь)

-Х1ара  х1ун ю? (Ч1ара)

-Маса дешдакъа ду  Ч1АРА дашехь? (Шиъ)

-Муьлханиг ду хьалхара? (Ч1А)

-Шолг1а? (РА)

-Ч1АРА   дашехь мича меттехь ду  аз (Р)? (Дешан юккъехь)

-Тидам бе Ч1АРА дешан  схемин. Маса  мукъа  аз ду   цу  дашехь? (Шиъ)

-Мукъаза? (Шиъ)

-Х1ара  х1ун ю? (Кор ду)

-Маса  дешдакъа ду  Кор дашехь? (Цхьаъ)

-Мича меттехь хеза  КОР   дашехь аз (Р )  ? (Чаккхенгахь)

·         Элп   Рр  довзийтар.

Х1ара  зорбанан  доккха элп Р  ду. Х1ара зорбанан  жима элп р  ду. Стенах  тера ду  элп Р ?

-И ши элп цхьатера ду  я тайп- тайпана ду?

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·         Суна девзи керла элп а, аз а  Рр .

·         Суна хии аз (Р)  мукъаза  зевне   аз хилар.

5. Дешдакъош х1иттор , уьш дешар.

·          Р  элпаца  дешдакъош кхоллар.

-Х1ун  1амор ду  вай  х1инца? (Вай  1амор ду  дешдакъош  деша)

-Бераш  , вай  х1инца  1амор ду  дешдакъош деша.  Аса  хьала   ойбу   элп Р , аша   аз  а  ца  хадош  д1адеша  иза. (Хьехархочо   д1агойту  элп   , бераша  д1адоьшу.

-РРРР.

-Аса  цунна  улло дуьллу  кхин  цхьа  элп  А.   (Р)  олуш  долуш долу  аз  а  ца  хадош  д1адеша   дешдакъа. (Бераша  д1адоьшу)

-РРРААА.

-Д1адеша  аса гойтуш долу  элп  юха.

-РРРР.

-Аса  дуьллу  цунна  улло кхин элп О.  (Р)  олуш долуш долу  аз  а  ца  хадош  ший  цхьана д1адеша.

-РРРРОООО.

-Юха  аса   дуьллу  элп  У. Аз  ца  ходуьйтуш  д1адеша.

-РРРУУУ,

-Юха  аса дуьллу  элп И. Д1адеша  аз а  ца  ходуьйтуш.

-РРРИИИ.

·         Р   элп юкъадог1у  дешдакъош  дешар.

(Хьехархочо уьн т1е  д1ах1иттадо дешдакъош ,бераша  д1адоьшу)

РРАА                                               РРУУ
РРОО                               РРИИ

-Х1ун  кхиамаш  бехи  аша?

·         Суна  1еми дешдакъош деша.

6. Сада1аран миноташ.

7.Дешнаш дешар.

-Х1ун 1амор ду  вай  х1инца? (Дешнаш деша)

(Хьехархочо цкъа  уьн  т1ехь доьшуьйту)

- Аса  уьн т1ехь д1агойтур ду  дешнаш , динна а  ца  гойтуш . дешдакъошца. Аша  аз  ца  хадош  цхьана  д1адеша.

-Х1оттадо  дешдакъа  РА  .

-Д1адоьшу  РРАА .

-Х1оттадо  дешдакъа МА.  Аз  ца  лахдеш  д1адеша.

-Д1адоьшу  РА-МА

-Муьлха  дош хили?  (Рама)

-Х1оттадо  СА.

-Д1адоьшу ССАА.

-Т1етуху  дешдакъа  РА.

-Д1адоьшу САРА

-Муьлха дош  хили? (Сара)

-Х1оттадо дешдакъа ЛА.

-Д1адоьшуЛЛАА.

-Т1етуху  РА,

-Д1адоьшу ЛА-РА.

-Муьлха дош хили? (Лара)

(Иштта толу  дисина дешнаш)

-Юха а  д1адеша дешнаш.

-Х1ун кхиамаш бехи  аша?

·         Суна  1еми дешнаш деша.

·         Т1еч1аг1дар. Учебникан  43-г1а  аг1он  т1ера  д1адоьшу  дешнаш.

8. Дийцар х1оттор.

-Х1ун дийр  ду  вай  х1инца? (Вай  дийцар х1оттор ду)

-Х1ара  мила  ву? (Хьуьнхо)

-Хьуьнхо  стенга  вахана? (Хьуьнхо хьуьнах вахана)

-Цуьнгахь х1ун ю? (Цуьнгахь  топ ю)

-Хьуьнхах  цо х1ун до? (Цо хьун  1алашйо)

-Х1ун карийна  хьунхочунна? (Хьуьнхочунна  олхазар карийна  лайлахь)

-Х1ун хила  олхазарна? (Берийн жоьпаш)

·         Тобанашкахь болх бар.

1-ра  тоба- караде  еък1овш чохь дешнаш : Ирса,Расу,рама.

2-г1а тоба- дешдакъойх дешнаш  х1иттаде: СА,ЛА,РА,МА,МУ

(Сара,лара,рама,маара, Муса,мама)

3-г1а тоба- Ч1АРА,КОР дешнийн  схеманаш  яхка , суьрташ дахка.

6. Жам1 дар.

-Муьлха  аз девзира  шуна? (Р)

-Аз  (Р)  мукъа ду  я  мукъаза  ду? (Мукъаза ду)

-Х1унда ? (Иза  ца  лакхало)

 -Аз (Р)  зевне ду  я къора ду? (Зевне)

-Аз (Р)  муьлхачу  элпаца  билгалдо ? ( Элп  Р)

7. Рефлекси.

-Х1ун кхиамаш бехи  аш?

-Угарре  дика  шуна  х1ун дан делина?

Урокан  ц1е: «Мукъаза   къора   аз (Х)  , элп  Хх»

1алашо: мукъаза  къора аз  (Х) довзийтар , мукъаза  элп Хх  довзийтар. Элп  Х  юкъадог1у дешдакъош, дешнаш деша  1амор.

Урок д1аяхьар.

1.Маршалла хаттар.

-Де  дика хуьлда шун бераш!

-Диканца дукха ехийла!

2.Дешаре шовкъ  кхоллар.

- (Хох, херх, холодильник, хорсам . хан)

-ХХОХ  дашехь муьлха  аз  хеза  дешан  юххьехь?  (Аз (Х)  хеза)

-ХХАН   дашехь муьлха  аз  хеза  дешан  юххьехь?  (Аз (Х)  хеза)

-ХХОРСАМ    дашехь муьлха  аз  хеза  дешан  юххьехь?  (Аз (Х)  хеза)

-Х1ун   ду  цу  дешнашкахь  цхьатера?  (Аз  (Х)  ду  массо а  дешан  юьххьехь)

-Х1ун  1амор ду   вай  тахана?  (Берийн  жоьпаш)

-Вайна  девзар ду  мукъаза  къора  аз (Х) , элп  Хх.

3.  1алашо йовзийтар.

-Д1аелла  учебникан   45-г1а  аг1о.

-Х1ун  ю х1ара? (Керла  элп)

-Х1ун дийр ду  вай  цунна? (Вайна  девзар ду  керла  элп)

-Х1ара х1ун ю? (Дешдакъош)

-Х1ун дийр ду  вай  царна? (Вай  1амор ду  дешдакъош деша)

-Х1ара х1ун ю? (Сурт ду)

-Х1ун дийр ду  вай  цунна? (Вай  дийцар х1оттор ду)

-Х1орш х1ун ю? (Дешнаш ду).

-Х1ун дийр ду  вай  царна?  (Вай  1амор ду  дешнаш деша)

-Х1отта е  х1ораммо шена план.Х1ун кхиамаш баха дагахь ду  шу?

·         Суна девзар ду…

·         Суна  1емар ду…

·         Аса х1оттор ду…

-Вайна  тахана  девзар ду  мукъаза къора   аз (Х) , элп  Хх. Вайна  1емар ду  дешдакъош деша. Дешнаш еша а 1емар ду вайна. Вай  дийцар а х1оттор ду.

4. Мукъаза  къора  аз (Х)  довзийтар . Элп  Хх довзийтар.

-Х1ун 1амор ду  вай  хьалхара? (Вайна  девзар ду  керла элп)

·         Суьрташца болх бар. Дешан  юьххьехь, чаккхенгахь, юккъехь аз а  , элп а Хх довза  1амор.

-Х1ара х1ун ю? (Хорбаз ю)

-ХОРБАЗ   дешан  масса дакъа ду? (Шиъ)

-Алал массара   ХХОРБАЗ   . Муьлха  аз хеза  ХОРБАЗ    дешан юьххьехь? ( Аз (Х) хеза)

-Алал ХХХ . Аз (Х)  мукъа ду  я  мукъаза ду? (Мукъаза ду)

-Х1унда  ? (Иза  лакха ца ло)

-Лог  т1е  дилла  куьг. Ала   ХХХ. Аз (Х)  зевне ду   я къора ду? (Къора )

-Х1унда? (Х олуш  логан пхенаш  ца тохало, и кийрах  ца  кхоллало ду. Цундаела  къора  ду)

-Тидам бе  схемин.  Маса  мукъа  аз ду    ХОРБАЗ дашехь?  (Шиъ)

-Мукъаза  ? (Диъ)

-Мича  меттехь  ду  аз (Х) ? (Схемин  юьххьехь)

-Х1ара  х1ун ю? (Маха)

-Маса дешдакъа ду МАХА дашехь? (Шиъ)

-Муьлханиг ду хьалхара? (Ма-)

-Шолг1а? (-ха)

-МАХА   дашехь мича меттехь ду  аз (Х)? (Дешан юккъехь)

-Тидам бе МАХА дешан  схемин. Маса  мукъа  аз ду   цу  дашехь? (Шиъ)

-Мукъаза? (Шиъ)

-Х1ара  х1ун ю? (Хох бу)

-Маса  дешдакъа ду  ХОХ   дашехь? (Цхьаъ)

-Мича меттехь хеза  ХОХХ  дашехь аз (Х )  ? (Чаккхенгахь)

·         Элп   Хх  довзийтар.

Х1ара  зорбанан  доккха элп Х  ду. Х1ара зорбанан  жима элп х  ду. Стенах  тера ду  элп Х ?

-И ши элп цхьатера ду  я тайп- тайпана ду?

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·         Суна девзи керла элп а, аз а Х .

·         Суна хии аз (Х)  мукъаза  къора  аз хилар.

·         Х   элпах лаьцна байт 1амор.

-Гайта  масара  элп Шш  шайгара  карточкашна  юккъехь. (Бераша  гойту)

(Хьехархочун  г1оьнца  1амайо  байт)

5. Дешдакъош х1иттор , уьш дешар.

·          Х  элпаца  дешдакъош кхоллар.

-Х1ун  1амор ду  вай  х1инца? (Вай  1амор ду  дешдакъош  деша)

-Бераш  , вай  х1инца  1амор ду  дешдакъош деша.  Аса  хьала   ойбу   элп Х , аша   аз  а  ца  хадош  д1адеша  иза. (Хьехархочо   д1агойту  элп   , бераша  д1адоьшу.

-ХХХ.

-Аса  цунна  улло дуьллу  кхин  цхьа  элп  А.   (Х)  олуш  долуш долу  аз  а  ца  хадош  д1адеша   дешдакъа. (Бераша  д1адоьшу)

-ХХХААА.

-Д1адеша  аса гойтуш долу  элп  юха.

-ХХХ.

-Аса  дуьллу  цунна  улло кхин элп О.  (Х)  олуш долуш долу  аз  а  ца  хадош  ший  цхьана д1адеша.

-ХХХООО.

-Юха  аса   дуьллу  элп  У. Аз  ца  ходуьйтуш  д1адеша.

-ХХХУУУ,

-Юха  аса дуьллу  элп И. Д1адеша  аз а  ца  ходуьйтуш.

-ХХХИИИ.

·         Х  элп юкъадог1у  дешдакъош  дешар.

(Хьехархочо уьн т1е  д1ах1иттадо дешдакъош ,бераша  д1адоьшу)

ХХАА                                               ХХУУ
ХХОО                               ХХИИ

-Х1ун  кхиамаш  бехи  аша?

·         Суна  1еми дешдакъош деша.

6. Сада1аран миноташ.

7.Дешнаш дешар.

-Х1ун 1амор ду  вай  х1инца? (Дешнаш деша)

(Хьехархочо цкъа  уьн  т1ехь доьшуьйту)

- Аса  уьн т1ехь д1агойтур ду  дешнаш , динна а  ца  гойтуш . дешдакъошца. Аша  аз  ца  хадош  цхьана  д1адеша.

-Х1оттадо  дешдакъа  ХО  .

-Х1оттадо  элп Х .

 -Д1адоьшу   ХХОХ

-Муьлха  дош хили?  (ХОХ)

-Х1оттадо МО.

-Т1етуху  дешдакъа  Х.

-Д1адоьшу  МОХ.

-Муьлха дош  хили? (МОХ)

-Х1оттадо дешдакъа ИР.

-Т1етуху  Элп С.

-Д1адоьшу ИРС.

-Муьлха дош хили? (ИРС)

-Х1оттадо дешдакъа  ХОР.

-Т1етуху элп САМ.

-Д1адоьшу  ХОР-САМ.

-Х1оттадо дешдакъа  МОЛ.

-Т1етуху элп ХА.

-Д1адоьшу   МОЛ-ХА

-Муьлха дош  хили?  (МОЛ-ХА)

-   Х1оттадо  дешдакъа  МАР. Т1етуху  дешдакъа  ХА

-Д1адоьшуМАР-ХА
-Х1оттадо дешдакъа МОЛ , т1етуху  дешдакъа ЛА. Д1адоьшу  МОЛ-ЛА.

-   Х1оттадо  дешдакъа  ЛА. Т1етуху  дешдакъа  ХА

-Д1адоьшуЛА-ХА
-Юха а  д1адеша дешнаш.

-Х1ун кхиамаш бехи  аша?

·         Суна  1еми дешнаш деша.

8. Дийцар х1оттор.

-Х1ун дийр  ду  вай х1инца?  (Вай  дийцар х1оттор ду)

-Мила  ву  суьрта т1ехь?  (Тракторист  ву)

-Стенгахь ву ? (Иза  кха  т1ехь  ву)

-Х1ун до цо? (Цо  латта  оху)

-Стенна оьшу латта  ахар? (Латта ахар  ялта кхио  оьшу)

-Хьанна  лаьа  тракторист хила?

-Х1ун  кхиамаш бехи аша ?

·         Аса дийцар  х1оттина.

6. Жам1 дар.

-Муьлха  аз девзира  шуна? (Х)

-Аз  (Х)  мукъа ду  я  мукъаза  ду? (Мукъаза ду)

-Х1унда ? (Иза  ца  лакхало)

 -Аз (Х)  зевне ду  я къора ду? (Къора)

-Аз (Х)  муьлхачу  элпаца  билгалдо ? ( Элп  Х)

7. Рефлекси.

-Х1ун кхиамаш бехи  аш?

-Угарре  дика  шуна  х1ун дан делина?

Урокн  ц1е: «Мукъаза   зевне   аз (Б)  , элп   Бб»

1алашо: мукъаза  зевне аз  (Б) довзийтар , мукъаза  элп Бб  довзийтар. Элп  Б  юкъадог1у дешдакъош, дешнаш деша  1амор.

Урок д1аяхьар.

1.Маршалла хаттар.

-Де  дика хуьлда шун бераш!

-Диканца дукха ехийла!

2.Дешаре шовкъ  кхоллар.

·         Ловзар : «Х1етал-металш»

Куйнаш стиглахь а дуьтий

Чу охьа  буьссурш  муьлш  бу? (Б1араш)

Цхьана жа1уьно эзар уьстаг1  бажабо?

Жимачу говро б1е стаг хил дехьа  воккху? (Бурам)

Шийтта ваша, вовшашна т1аьхьа а х1оьттина, лела.  цхьаъ вукхул хьалха а ца волуш? (Беттанаш)

Корта бац, амма ма1аш ю?

Дерриг дуьне эшош болу 1аьржа етт? (Буьйса)

Сискал хилча шех,

Тхов т1е  доккху  дег1.

Хингал хилча, и

Г1оьрта стигла ирх.

К1олдан  межарг бу,

И схьакхетахь  малх.

Алал, и х1ун ю,

Т1аккха соьга ахь?

Малх д1абуьзча, даим керта

Дуссу тийна 1аьржа верта,

Цунах кхоьруп! со ца лела

Майра к1ант со волу дела. (Буьйса)

Вайн тхов т1ера ах сискал? (Бутт)

Ша шайх а вац, маж а ю? (Бож)

Буса лела, дийнахь дижина 1уьллу? (Беттаса)

                (Хьехархочо  берашна г1о до  йуьйцуш  ерг  х1ун  ю хаа)

-Муьлха  дешнаш  карий  шуна? (Беттаса , бутт ,буьйса,бож)

-ББЕТТАСА   дашехь муьлха  аз  хеза  дешан  юххьехь?  (Аз (Б)  хеза)

-ББУТ    дашехь муьлха  аз  хеза  дешан  юххьехь?  (Аз (Б)  хеза)

- -Х1ун   ду  цу  дешнашкахь  цхьатера?  (Аз  (Б)  ду  массо а  дешан  юьххьехь)

-Х1ун  1амор ду   вай  тахана?  (Берийн  жоьпаш)

-Вайна  девзар ду  мукъаза  зевне  аз (Б) , элп Бб .

3.  1алашо йовзийтар.

-Д1аелла  учебникан   49-г1а  аг1о.

-Х1ун  ю х1ара? (Керла  элп)

-Х1ун дийр ду  вай  цунна? (Вайна  девзар ду  керла  элп)

-Х1ара х1ун ю? (Дешдакъош)

-Х1ун дийр ду  вай  царна? (Вай  1амор ду  дешдакъош деша)

-Х1ара х1ун ю? (Сурт ду)

-Х1ун дийр ду  вай  цунна? (Вай  дийцар х1оттор ду)

-Х1орш х1ун ю? (Дешнаш ду).

-Х1ун дийр ду  вай  царна?  (Вай  1амор ду  дешнаш деша)

-Вайна  тахана  девзар ду  мукъаза зевне    аз (Б) , элп  Бб. Вайна  1емар ду  дешдакъош деша. Дешнаш деша а 1емар ду вайна. Вай  дийцар а х1оттор ду.

4. Мукъаза  зевне  аз (Б)  довзийтар .  Элп  Бб довзийтар.

-Х1ун 1амор ду  вай  хьалхара? (Вайна  девзар ду  керла элп)

·         Суьрташца болх бар. Дешан  юьххьехь, чаккхенгахь, юккъехь аз а, элп а Бб довза  1амор.

-Х1ара х1ун ю? (Бел ю)

-БЕЛ   дешан  масса дакъа ду? (Цьаъ ду)

-Алал массара   ББЕЛ  . Муьлха  аз хеза  БЕЛ   дешан юьххьехь? ( Аз (Б) хеза)

-Алал  БББ . Аз (Б)  мукъа ду  я  мукъаза ду? (Мукъаза ду)

-Х1унда  ? (Иза  лакха ца ло)

-Лог  т1е  дилла  куьг. Ала   БББ . Аз (Б)  зевне ду   я къора ду? (Зевне )

-Х1унда? (Б олуш  логан пхенаш   тохало, и кийрах    кхуллуш ду. Цундаела  къора  ду)

-Тидам бе  схемин.  Маса  мукъа  аз ду     БЕЛ дашехь?  (Цхьаъ).

-Мукъаза  ? (Шиъ)

-Мича  меттехь  ду  аз (Б) ? (Схемин  юьххьехь)

-Х1ара  х1ун ю? (Саба)

-Маса дешдакъа ду  саба дашехь? (Шиъ)

-Муьлханиг ду хьалхара? (СА)

-Шолг1а? (БА)

-САБА    дашехь мича меттехь ду  аз (Б)? (Дешан юккъехь)

-Тидам бе САБА дешан  схемин. Маса  мукъа  аз ду   цу  дашехь? (Шиъ)

-Мукъаза? (Шиъ)

-Х1ара  х1ун ю? (Ч1об ду)

-Маса  дешдакъа ду   Ч1ОБ дашехь? (Цхьаъ)

-Мича меттехь хеза  Ч1ОБ   дашехь аз (Б )  ? (Чаккхенгахь)

·         Элп   Бб  довзийтар.

Х1ара  зорбанан  доккха элп Б  ду. Х1ара зорбанан  жима элп Б  ду. Стенах  тера ду  элп Б ?

-И ши элп цхьатера ду  я тайп- тайпана ду?

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·         Суна девзи керла элп а, аз а  Бб .

·         Суна хии аз (Б)  мукъаза  зевне   аз хилар.

·         Б  элпах лаьцна байт 1амор.

5. Дешдакъош х1иттор , уьш дешар.

·          Б  элпаца  дешдакъош кхоллар.

-Х1ун  1амор ду  вай  х1инца? (Вай  1амор ду  дешдакъош  деша)

-Бераш  , вай  х1инца  1амор ду  дешдакъош деша.  Аса  хьала   ойбу   элп Б, аша   аз  а  ца  хадош  д1адеша  иза. (Хьехархочо   д1агойту  элп   , бераша  д1адоьшу.

-БББ.

-Аса  цунна  улло дуьллу  кхин  цхьа  элп  А.   (Б)  олуш  долуш долу  аз  а  ца  хадош  д1адеша   дешдакъа. (Бераша  д1адоьшу)

-БББААА.

-Д1адеша  аса гойтуш долу  элп  юха.

-БББ.

-Аса  дуьллу  цунна  улло кхин элп О.  (Б)  олуш долуш долу  аз  а  ца  хадош  ший  цхьана д1адеша.

-БББООО.

-Юха  аса   дуьллу  элп  У. Аз  ца  ходуьйтуш  д1адеша.

-БББУУУ,

-Юха  аса дуьллу  элп И. Д1адеша  аз а  ца  ходуьйтуш.

-БББИИИ.

·         Б   элп юкъадог1у  дешдакъош  дешар.

(Хьехархочо уьн т1е  д1ах1иттадо дешдакъош ,бераша  д1адоьшу)

ББАА                                               ББУУ
ББОО                               БбИИ

-Х1ун  кхиамаш  бехи  аша?

·         Суна  1еми дешдакъош деша.

6. Сада1аран миноташ.

                7.Дешнаш дешар.

-Х1ун 1амор ду  вай  х1инца? (Дешнаш деша)

(Хьехархочо цкъа  уьн  т1ехь доьшуьйту)

- Аса  уьн т1ехь д1агойтур ду  дешнаш , динна а  ца  гойтуш . дешдакъошца. Аша  аз  ца  хадош  цхьана  д1адеша.

-Х1оттадо  дешдакъа  БА  .

-Д1адоьшу  ББАА .

-Х1оттадо  дешдакъа БА.  Аз  ца  лахдеш  д1адеша.

-Д1адоьшу  БА-БА.

-Муьлха  дош хили?  (БАБА)

-Х1оттадо  СА.

-Д1адоьшу ССАА.

-Т1етуху  дешдакъа  БА.

-Д1адоьшу САБА

-Муьлха дош  хили? (Саба)

-Х1оттадо дешдакъа БУ.

-Д1адоьшу БУ.

-Т1етуху  РУ.

-Д1адоьшу БУ-РУ.

-Муьлха дош хили? (Буру)

(Иштта толу  дисина дешнаш)

-Юха а  д1адеша дешнаш.

-Х1ун кхиамаш бехи  аша?

·         Суна  1еми дешнаш деша.

·         Т1еч1аг1дар. Учебникан  49-г1а  аг1он  т1ера  д1адоьшу  дешнаш.

8. Дийцар х1оттор.

-Мила  ю  суьрта  т1ехь? (Марха)

-Мархин  х1ун ю? (Мархин чарх ю)

-Мархас  х1ун до? (Мархас  бедарш тоьгу)

-Мила ю Марха? (Берийн жоьпаш)

-Марха  тегархо ю. Тегархочо тоьгу  тайп  тайпана  х1уманаш.

-Хьанна  лаьа  тегархо хила?

-Х1ун  кхиамаш бехи аша? 

·         Кхоллараллин болх.

-Бераш  , аша  схьакъастабе  суьрташ  юкъара  тегархочун  г1ирс. Къоламаш а хьокхуш басе  балабе иза.

6. Жам1 дар.

-Муьлха  аз девзира  шуна? (Б)

-Аз  (Б)  мукъа ду  я  мукъаза  ду? (Мукъаза ду)

-Х1унда ? (Иза  ца  лакхало)

 -Аз (Б)  зевне ду  я къора ду? (Зевне)

-Аз (Б)  муьлхачу  элпаца  билгалдо ? ( Элп  Б)

7. Рефлекси.

-Х1ун кхиамаш бехи  аш?

-Угарре  дика  шуна  х1ун дан делина?

Урокан  ц1е: «Мукъаза  аз (Д)  , элп  Дд»

1алашо: мукъаза  зевне  аз (Д) довзийтар, мукъаза  элп  Дд довзийтар. Элп Дд  юкъадог1у ддешдакъош, дешнаш деша  1амор.

Урок д1аяхьар.

1.Маршалла хаттар.

-Де  дика хуьлда шун бераш!

-Диканца дукха ехийла!

2.Дешаре шовкъ  кхоллар.

 (Дахка , дитт, диг , дог1а , дешар, дарц)

-ДДАХКА   дашехь муьлха  аз  хеза  дешан  юххьехь?  (Аз (Д)  хеза)

-ДДИТ    дашехь муьлха  аз  хеза  дешан  юххьехь?  (Аз (Д)  хеза)

 -Х1ун   ду  цу  дешнашкахь  цхьатера?  (Аз  (Д)  ду  массо а  дешан  юьххьехь)

-Х1ун  1амор ду   вай  тахана?  (Берийн  жоьпаш)

-Вайна  девзар ду  мукъаза  зевне  аз (Д) , элп  Дд .

3.  1алашо йовзийтар.

-Д1аелла  учебникан   51-г1а  аг1о.

-Х1ун  ю х1ара? (Керла  элп)

-Х1ун дийр ду  вай  цунна? (Вайна  девзар ду  керла  элп)

-Х1ара х1ун ю? (Дешдакъош)

-Х1ун дийр ду  вай  царна? (Вай  1амор ду  дешдакъош деша)

-Х1ара х1ун ю? (Сурт ду)

-Х1ун дийр ду  вай  цунна? (Вай  дийцар х1оттор ду)

-Х1орш х1ун ю? (Дешнаш ду).

-Х1ун дийр ду  вай  царна?  (Вай  1амор ду  дешнаш деша)

-Вайна  тахана  девзар ду  мукъаза зевне    аз (Д) , элп  Дд. Вайна  1емар ду  дешдакъош деша. Дешнаш деша а 1емар ду вайна. Вай  дийцар а х1оттор ду.

4. Мукъаза  зевне  аз (Д)  довзийтар .  Элп  Дд довзийтар.

-Х1ун 1амор ду  вай  хьалхара? (Вайна  девзар ду  керла элп)

·         Суьрташца болх бар. Дешан  юьххьехь, чаккхенгахь, юккъехь аз а , элп п Дд довза  1амор.

-Х1ара х1ун ю? (Диг ду)

-Маса  дешдакъа ду  ДИГ  дешан? (Цхьаъ ду)

-Ала ДДИГ . Муьлха  а з  хеза  ДИГ  дешан юьххьехь? (Аз (Д)  хеза)

-Ала массара  ДДД. Аз (Д)   мукъа ду  я  мукъаза ду? (Мукъаза  ду)

-Х1унда  ду  аз (Д)  мукъаза ? (Иза  ца  лакхало)

-Лог т1е  куьг а диллий  ала ДДД.  Аз  (Д) зевне ду  я  къора ду? (Зевне)

-Тидам бе  схемин.  Маса  мукъа  аз ду     ДИГ  дашехь?  (Цхьаъ).

-Мукъаза  ? (Шиъ)

-Мича  меттехь  ду  аз (Д) ? (Схемин  юьххьехь)

-Х1ара  х1ун ю? (Седа)

-Маса дешдакъа ду  СЕДА  дешан ? (Шиъ)

-Муьлханиг ду хьалхара? (СЕ)

-Шолг1а? (ДА)

-СЕДА    дашехь мича меттехь ду  аз (Д)? (Дешан юккъехь)

-Тидам бе  СЕДА дешан  схемин. Маса  мукъа  аз ду   цу  дашехь? (Шиъ)

-Мукъаза? (Шиъ)

-Х1ара  х1ун ю? (Бад ю)

-Маса  дешдакъа ду   БАД дешан? (Цхьаъ)

-Мича меттехь хеза  БАД  дашехь аз (Д )  ? (Чаккхенгахь)

·         Элп   Дд  довзийтар.

Х1ара  зорбанан  доккха элп Д  ду. Х1ара зорбанан  жима элп д  ду.

-И ши элп цхьатера ду  я тайп- тайпана ду?

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·         Суна девзи керла элп а, аз а  Дд .

·         Суна хии аз (Д)  мукъаза  зевне   аз хилар.

·         Д  элпах лаьцна байт 1амор.

5. Дешдакъош х1иттор , уьш дешар.

·          Д элпаца  дешдакъош кхоллар.

-Х1ун  1амор ду  вай  х1инца? (Вай  1амор ду  дешдакъош  деша)

-Бераш  , вай  х1инца  1амор ду  дешдакъош деша.  Аса  хьала   ойбу   элп Д, аша   аз  а  ца  хадош  д1адеша  иза. (Хьехархочо   д1агойту  элп   , бераша  д1адоьшу.

-ДДД.

-Аса  цунна  улло дуьллу  кхин  цхьа  элп  А.   (Д)  олуш  долуш долу  аз  а  ца  хадош  д1адеша   дешдакъа. (Бераша  д1адоьшу)

-ДДДААА.

-Д1адеша  аса гойтуш долу  элп  юха.

-ДДД.

-Аса  дуьллу  цунна  улло кхин элп О.  (Д)  олуш долуш долу  аз  а  ца  хадош  ший  цхьана д1адеша.

-ДДДООО.

-Юха  аса   дуьллу  элп  У. Аз  ца  ходуьйтуш  д1адеша.

-ДДДУУУ,

-Юха  аса дуьллу  элп И. Д1адеша  аз а  ца  ходуьйтуш.

-ДДДИИИ.

·         Д  элп юкъадог1у  дешдакъош  дешар.

(Хьехархочо уьн т1е  д1ах1иттадо дешдакъош ,бераша  д1адоьшу)

ДДАА                                              ДДУУ
ДДОО                               ДДИИ

-Х1ун  кхиамаш  бехи  аша?

·         Суна  1еми дешдакъош деша.

6. Сада1аран миноташ.

7.Дешнаш дешар.

-Х1ун 1амор ду  вай  х1инца? (Дешнаш деша)

(Хьехархочо цкъа  уьн  т1ехь доьшуьйту)

- Аса  уьн т1ехь д1агойтур ду  дешнаш , динна а  ца  гойтуш ,дешдакъошца. Аша  аз  ца  хадош  цхьана  д1адеша.

-Х1оттадо  дешдакъа  ДА  .

-Т1ехутту дешдакъа ДА

-Д1адоьшу  ДА-ДА.

-Муьлха  дош хили?  (ДАДА)

-Х1оттадо  БА.

-Д1адоьшу ББАА.

-Т1ехутту  дешдакъа  БА.

-Д1адоьшу БАБА

-Муьлха дош  хили? (Баба)

-Х1оттадо дешдакъа   ДА.

-Т1ехутту  дешдакъа  МА.

-Д1адоьшу ДА-МА

(Иштта  болх д1ахьо  дисинчу дешнашца)

-Муьлха дешнаш  яздина  даккхийчу элпашца? (Дауд, Бауд , Дуда)

-Х1унда  яздина и  дешнаш  даккхийчу элпашца? (Уьш адамийн ц1ераш ю , адамийн ц1ераш даккхийчу элпашца  яздо)

-Юха а  д1адеша дешнаш.

-Х1ун кхиамаш бехи  аша?

·         Суна  1еми дешнаш деша.

·         Т1еч1аг1дар. Учебникан  51-г1а  аг1он  т1ера  д1адоьшу  дешнаш.

8. Дийцар х1оттор.

-Х1ун дийр ду  вай  х1инца? (Вай дийцар х1оттор ду)

-Мила  ву  суьрта  т1ехь  гуш  верг? Цераш тахка  царна? (Дауд , Дуда)

-Даудехь х1ун ю? (Даудехь бел ю)

-Х1ун де шву  иза? (Иза  ор доккхуш ву)

-Цу орах х1ун до цо? (Иза  синтар ден волу  цу  чу)

-Хьанна  г1о де шву Дауд? (Дауд Дудина г1о де шву)

-Дуда  мила  ву?  (Дуда воккха  стаг ву)

-Дауд муха  к1ант ву? (Дауд дика  к1ант ву)

-Х1унда? (Цо воккхачу   стагана  г1о до)

-Стенна  оьшу  дитт? (Дитта  т1е  стоьмаш латабо , дитташ хилча  х1аваъ  ц1ена хуьлу)

-Аша  дуг1ий дитташ? Муьлха дитташ дийг1ина  аша?

-Х1ун  кхиамаш бехи аша? 

·         Суна  хии дийцар х1отто.

·         Дехий , доций  мукъа  аьзнаш долу  дешнаш таллар.

-Бераш  ойлаейша  шу  муха  дехаш ду?. (Дика)

-Шун дахар муха  ду? (Дика)

-Х1ун  ю вай  юьйцург? (Дахар)

-Х1ун  ю  дахар? (Адамийн 1ер-дахар ду)

-Школера  стенга  дахара? (Ц1а  дахара)

-Аша динчух х1ун олу ? (Дахар)

-Д1адеша  дешнаш.

ДАХАР          ДАХАР

-Х1ун  ду  цу дешнийн  цхьатера? (Берийн жоьпаш)

-Цу дешнийн  яздар  цхьатера ду.

-Х1ун башхалла  ю цу дешнийн? (Деха а , доца а мукъа  аз  (А) ду )

-Аз (А) деха  я  доца  хиларо дешан маь1на хуьйций? (Хуьйцу)

-Х1ун кхиамаш  бехи аша?

·          Суна девзи деха а , доца а  мукъа  аьзнаш  долу дешнаш.

·         Кхоллараллин болх.

БАД , ДИГ дешнийн схеманаш басе яла е.

Элп Д  язде , цунна  сурт дилла.

8. Жам1 дар.

-Муьлха элп девзира шуна? (Тхуна девзира  элп Дд)

-Х1ун хии шуна  цунах лаьцна? (Элп Д мукъаза , зевне ду)

9. Рефлекси.

-Муха  яра вай  х1оттийна  план?(Берийн жоьпаш)

-Х1ун дан  ницкъ кхечи шу?

-Х1ун диси ца  далуш?

Урокан  ц1е: «Мукъа  элп Ее, аьзнаш (Й), (Э)»

1алашо: мукъа элп Ее  довзийтар, Ее  элпо  билгалден  ши  аз  (Й), (Э)  довзийтар. Элп Ее  дешан  юьххьехь,  чаккхенгахь, юккъехь деша 1амор.

Урок  д1аяхьар.

1.Маршалла  хаттар.

-Де  дика хуьлда  шун, бераш!

-Диканца дукха ехийла !

2. Дешаре шовкъ кхоллар.

Ловзар : «Х1етал-металш»

-Х1ун  1амор  ду   вай  тахана? (Берийн  жоьпаш)

-Вайна  девзар  ду  керла  элп  Ее.

3. 1алашо  йовзийтар.

-Х1ара  х1ун  ю? (Керла элп)

-Х1ун дийр ду  вай  цунна ? (Вайна  девзар ду  керла элп)

-Х1орш х1ун ю? (Дешдакъош)

-Х1ун  дийр ду  вай  царна? (Вай  1амор ду  дешдакъош  деша)

-Х1ара  х1ун ю? (Сурт ду )

-Х1ун  болх бийр бу  вай  цуьнца?  (Вай  дийцар х1оттор ду)

-Х1орш  х1ун ю? (Дешнаш ду)

-Х1ун  дийр ду  вай  царна? (Вай  1амор  ду  дешнаш  деша)

-Вайна тахана  девзар ду  керла элп  Ее , хуур ду  Ее элпо  шиъ  аз билгалдеш хилар. Вай  дешдакъош а , дешнаш а  деша  1амор ду.

4. Керла  элп Ее довзийтар, аьзнаш (Й),(Э)  довзийтар.

 -Хьун 1амо   ду  вай  хьалхара? (Вайна  девзар ду  керла элп)

·         Элп  Ее  дешан  юьххьехь, юккъехь таллар.

-Х1ара  х1ун ю? (Ехк ю)

-Маса дешдакъа ду ехк дешан? (Цхьаъ ду)

-Ала ЙЙЭХК. Муьлха  аз  хеза  дешан  юьххьехь? ( Аз (Й) хеза)

-Аз  (Й) мукъа  ду  я  мукъаза  ду? (Мукъаза ду)

-Аз( Й)  зевне  ду я  къора ду? (Зевне ду)

-Ала ЙЭЭХК. Муьлха  аз  хеза  шозлга?  (Аз (Э) хеза)

-Аз (Э)  мукъа  ду   я   мукъаза ду? (Мукъаду)

-Муьлханиг  ду  кхоалг1а  аз? (Аз (Х) ду)

-Доьалг1а ? ( Аз (К) ду)

-Маса  аз ду  ЕХК  дешан? (Диъ  аз  ду)

-Х1ара  дош  д1адеша ЕХК. Маса  элп ду  Ехк дашехь? (Кхоъ ду)

-Х1унда  ду  ЕХК  дашехь  диъ  аз, кхоъ  элп? (Берийн жоьпаш)

-Элп   Е  дешан  юьххьехь хилча  цо  шиъ  аз  билгалдо (Й), (Э).

-Аьзнаш (Й) , (Э)  йозанехь билгалдо цхьана  элпаца  Е.

-Х1ара  х1ун ю? (Зезаг)

-Маса дешдакъа ду  ЗЕЗАГ  дешан? (Шиъ ду)

-Муьлханиг  ду  хьалхара дешдакъа? (ЗЕ)

-Шолг1аниг? (ЗАГ)

-Тидам бе ЗЕЗАГ дешан  схемин. Маса  мукъа  аз ду  ЗЕЗАГ дашехь? (Шиъ)

-Мукъаза? (Кхоъ)

·         Элп Ее  довзийтар.

-Х1ара  зорбанан  доккха элп Е ду, х1ара  зорбанан  жима элп е ду. И ши элп  цхьатера  ду  я  тайп  -тайпана ду?

 -Х1ун кхиамаш бехи аша?

·         Суна девзи керла элп Ее.

·         Суна хии Ее элпо  шиъ аз билгалдеш хилар.

·         Элп  Ее  юкъадог1у  байт 1амор.

5. Дешдакъош х1иттор , уьш дешар.

-Х1ун  1амор ду  вай  шолг1а? (Вай  1амор ду  дешдакъош деша)

·         Е  элпаца  дешдакъош кхоллар.

-Х1ун  1амор ду  вай  х1инца? (Вай  1амор ду  дешдакъош  деша)

-Бераш  , вай  х1инца  1амор ду  дешдакъош деша.  Аса  хьала   ойбу   элп Л, аша   аз  а  ца  хадош  д1адеша  иза. (Хьехархочо   д1агойту  элп Л  , бераша  д1адоьшу.

-ЛЛЛ.

-Аса  цунна  улло дуьллу  кхин  цхьа  элп  Е .   (Л)  олуш  долуш долу  аз  а  ца  хадош  д1адеша   дешдакъа. (Бераша  д1адоьшу)

-ЛЛЕЕ.

-Д1адеша  аса гойтуш долу  элп  юха.

-ММ.

-Аса  дуьллу  цунна  улло кхин элп Е.  (М)  олуш долуш долу  аз  а  ца  хадош  ший  цхьана д1адеша.

-ММЕЕ.

-Юха  аса   дуьллу  элп  С. Аз  ца  ходуьйтуш  д1адеша.

-ССЕЕ.

-Юха  аса дуьллу  элп Р. Д1адеша  аз а  ца  ходуьйтуш.

-РРЕЕ.

·         Е  элп юкъадог1у  дешдакъош  дешар.

(Хьехархочо уьн т1е  д1ах1иттадо дешдакъош ,бераша  д1адоьшу)

ЛЕ      МЕ    СЕ
РЕ      ХЕ    БЕ    ДЕ

-Муьлхачу  элпашна т1ехьа нисделла элп Е? (Л ,М)

-Уьш  мукъа ду  я  мукъаза ду? (Мукъаза )

-Деша  ЛЕЕЕ.

-Маса элп ду ЛЕ дешдекъехь? (Шиъ ду)

-Маса  аз ду? (Шиъ ду)

-Муьлханаш ду  уьш? ( Л),(Э)

-Х1унда  ду  ши аз, шиъ  элп? (Берийн  жоьпаш)

-Е  элпо  цхьа а з билгалдо мукъаза элпашна т1ехьа нисделча. И аз ду (Э).

-Х1ун  кхиамаш  бехи  аша?

·         Суна  1еми дешдакъош деша.

·         Суна хии Е элпо мукъаза элпана т1ехьа нисделча  цхьаъ аз билгалдар.

6. Сада1аран миноташ.

Бераш кхаа тобане доькъу. Шайна девзаш долчу дийнатех аз

тардеш xlopa тоба 1аьха.

I.Eтт                        2. Уьстаг1          З.Газа

(«Му-у-у»)   («Б1е-е-е»)           («М1е-е-е»)

Хьехархочо xlopa тобанна т1ехволуш стоьла т1е куьг тухуш

хотту: «Кхузахь мила ву?» Бераша жоп ло. Юха олу цо: «Хьала-

г1овттал, бежнаш, атто санна корта ластабел, куьйгашца мозий

д1алахкал; уьстаг1ий, аша цхьажимма буц кхаллал, юха довдал.

Гезарий, гаьннаш т1е кховдал, кхузза кхоссалол: цкъа хьалха-

к1егар, т1аккха - хьалха.

7. Дийцар х1оттор.

-Х1ун дийр ду   вай  х1инца? (Суьртах лаьцна  дийцар х1оттор ду)

-Дийна  муьлха хан ю  суьрта  т1ехь ерг? (Буьйса)

-Муха ю буьйса? (буьйса 1аьржа ю)

-Х1ун ю стиглахь? (Стиглахь седарчий ду)

-Хьан бо  седарчийн тидам? (Бераша  седарчийн тидам бо)

-Аша  бой  седарчийн тидам? (Берийн жоьпаш)

-Шуна муьлха седарчий  девза?

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·         Аса  суьртах лаьцна дийцар х1отти.

8. Дешнаш  дешар.

-Х1ун дийр ду  вай  х1инца? (Вай  1амор ду дешнаш  деша)

·         Хьехархочо цкъа  уьн  т1ехьд1ахьо болх.

- Аса  уьн т1ехь д1агойтур ду  дешнаш , динна а  ца  гойтуш ,дешдакъошца. Аша  аз  ца  хадош  цхьана  д1адеша.

-Х1оттадо  дешдакъа  БЕ   .

-Т1ехутту  элп Л.

-Д1адоьшу  БЕЛ.

-Муьлха  дош хили?  (БЕЛ)

-Х1оттадо  МЕ.

-Т1ехутту  элп Л.

-Д1адоьшу МЕЛ.

-Муьлха дош  хили? (Мел)

-Х1оттадо дешдакъа   БО.

-Т1ехутту  дешдакъа  ДА.

-Д1адоьшу  БОДА

(Иштта  болх д1ахьо  дисинчу дешнашца)

·         Учебникан  53-г1а  аг1он т1ера д1адоьшу дешнаш.

-Юха а  д1адеша дешнаш. Массара  цхьана.

-Х1ун кхиамаш бехи  аша?

·         Суна  1еми дешнаш деша.

·         Тобанашкахь болх бар.

1-ра тоба-дешнийн  цхьацца  элп  а  хуьйцуш  , керла дешнаш  кхолла:

Мел-…(бел,цел,тел)

Лам-…(лом)

Мало-…(хало)

2-га тоба- караде  дешнаш   еък1ов чохь: серло,  хехо, седа.

 
9. Жам1  дар.

-Муьлха элп девзи шуна тахана? (Элп Ее девзи)

-Маса билгалдо Е  элпо ши аз? (Е элпо ши аз  билгалдо  дешан юьххьехь хилча)

10. Рефлекси.

-Х1ун кхиамаш бехи аша  тахана?

Суна  девзи…

Суна 1еми…

Аса х1отти…

Урокан  ц1е: «Мукъаза зевне аз (Н), элп Нн.

1алашо: мукъаза  зевне  аз (Н)  довзийтар, элп Нн  довзийтар. Элп Нн  дешан  юьххьехь,  чаккхенгахь, юккъехь деша 1амор.

Урок  д1аяхьар.

1.      Маршалла  хаттар.

-Де  дика хуьлда  шун, бераш!

-Диканца дукха ехийла !

2. Дешаре шовкъ кхоллар.

·         Х1етал-металш.

-Х1инца вай  хьовсур  ду х1етал-металшкахь  юьйцург х1ун ю.

Х1етал-метал хаийла хьуна:

Говрал лекха,ж1аьлел лоха?

Хилла яьлча яа ца мегарг?(Нуьйр)

Горгали туху, сахьт а дац,

Сахилча а хоуьйту.(Н1аьна)

Ц1е яц, амма хьакхавелларг вагаво?(Нитт).

Б1аьрзечунна а евза буц?(Нитт).

Вайн не1арна т1ехьара кхо доьхкадихкина нускал? (Нуй)

-Х1ун ю уьш? (Нуй,нуьйр ,н1аьна).

-Муьлха аз хеза царна юьххьехь? (Н).

-Х1ун  1амор ду  вай тахана?

3.1алашо йовзийтар.

-Д1аелла  учебникан  55-г1а  аг1о. Х1ара  х1ун ю? (Элп  ду)

-Х1ун дийр  ду  вай  цунна? (Вайна  девзар ду керла элп)

-Х1ара х1ун ю? (Дешдакъош ду)

-Х1ун дийр ду  вай  царна? (Вай  1амор ду дешдакъош  деша)

-Х1ара х1ун ю? (Сурт ду)

-Х1ун дийр ду  вай  цунна? (Вай  суьртах  лаьцна дийцар х1оттор ду)

-Х1орш х1ун ю? (Дешнаш, предложенеш ю)

-Х1ун дийр ду    вай  царна? (Вай 1амор ду дешнаш а , предложенеш а еша)

-Х1отта е шаьш  бийр болчу белхан  план.

Суна  девзар ду …

Суна 1емар лу…

Аса х1оттор ду…

-Вайна  тахана  девзар ду  керла  аз  а, элп а Нн. Шуна 1емар ду элп Нн  юкъадог1у  дешдакъош , дешнаш , предложенеш а еша. Вай  дийцар а х1оттор ду   суьртах лаьцна.

4. Мукъаза  зевне  аз (Н)  довзийтар . Элп  Нн  довзийтар.

-Х1ун 1амор ду  вай  хьалхара? (Вайна  девзар ду  керла элп)

·         Суьрташца болх бар. Дешан  юьххьехь, чаккхенгахь, юккъехь элп Нн  довза  1амор.

-Х1ара х1ун ю? (Нуй  бу)

-Маса дешдакъа ду НУЙ  дешан? (Цхьаъ  ду)

-Ала  ННУЙ. Муьлха аз  хеза  НУЙ  дешан  юьххьехь?  (Аз (Н)  хеза)

-Ала ННН  . Аз (Н)  мукъа  ду  я  мукъаза  ду? (Мукъаза ду)

-Х1унда  ду  и мукъаза? (Аз (Н) ца  лакхало)

-Аз (Н) зевне ду  я  къора    ду? ( Аз (Н)  зевне ду)

-Х1ара  х1ун ю? (Гаьнгали)

-Маса дешдакъа ду  ГАЬНГАЛИ дешан? (Кхоъ ду)

-Муьлханиг ду хьалхара? (ГАЬН)

-Муьлханиг ду шолг1аниг? (ГА)

-Муьлханиг ду кхоалг1аниг? (ЛИ)

-Муьлхачу меттехь  хеза ГАЬНННГАЛИ  дешан  аз (Н)? (Юккъехь)

-Х1ара х1ун ю ? (Лан ду)

-Маса дешдакъа  ЛАН дешан? (Цхьаъ ду)

-ЛАНН  дешан  мича меттехь хеза  аз (Н)? (Чаккхенгахь)                                          

·         Элп Нн  довзийтар.

-Х1ара зорбанан   доккха элп Н ду, х1ара зорбанан жима элп н ду. И шиъ  цхьатера ду  я  тайп- тайпана ду?

·         Н н  элпах лаьцна байт 1амор.

5. Дешдакъош х1иттор , уьш дешар.

·         Н   элпаца  дешдакъош кхоллар.

-Х1ун  1амор ду  вай  х1инца? (Вай  1амор ду  дешдакъош  деша)

-Бераш  , вай  х1инца  1амор ду  дешдакъош деша.  Аса  хьала   ойбу   элп Н , аша   аз  а  ца  хадош  д1адеша  иза. (Хьехархочо   д1агойту  элп   , бераша  д1адоьшу.

-ННН.

-Аса  цунна  улло дуьллу  кхин  цхьа  элп  А.   (Н)  олуш  долуш долу  аз  а  ца  хадош  д1адеша   дешдакъа. (Бераша  д1адоьшу)

-ННАА.

-Д1адеша  аса гойтуш долу  элп  юха.

-ННН.

-Аса  дуьллу  цунна  улло кхин элп О.  (Н)  олуш долуш долу  аз  а  ца  хадош  ший  цхьана д1адеша.

-ННОО.

-Юха  аса   дуьллу  элп  У. Аз  ца  ходуьйтуш  д1адеша.

-ННУУ,

-Юха  аса дуьллу  элп И. Д1адеша  аз а  ца  ходуьйтуш.

-ННИИ.

·         Н  элп юкъадог1у  дешдакъош  дешар.

(Хьехархочо уьн т1е  д1ах1иттадо дешдакъош ,бераша  д1адоьшу)

ННАА                                              ННУУ
ННОО                               ННИИ

-Х1ун  кхиамаш  бехи  аша?

·         Суна  1еми дешдакъош деша.

6. Сада1аран миноташ.

7. Дийцар х1оттор.

-Х1ун дийр ду  вай  х1инца? (Вай 1амор ду дийцар х1отто)

-Шеран муьлха зама ю  суьрта  т1ехь ялийнарг? (Б1аьсте ю)

-Б1аьста х1ун  йог1у бовхачу махкашкара ц1а? (Б1аьста олхазарш  ц1а оьху  бовхачу махкашкара)

-Стенга дахана  бераш? (Бераш  беша дахана)

-Х1ун ю цаьргахь? (Цаьргахь  баннаш ду)

-Уьш  стенна  дина  цара?  (Цара  уьш  олхазаршна дина)

-Муха  бераш ду  уьш? (Берийн жоьпаш)

-Аша х1ун г1о до  олхазаршна?

-Схьадийца  шаьш х1оттийна дийцар.

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·         Аса  дийцар х1отти, сунна 1еми  и  схьадийца.

8. Дешнаш дешар.

·         Уьн  т1е  д1адоьшу дешнаш.

-Д1адеша  хьалхарчу б1ог1амалгера  дешнаш. Маса  дешдакъа ду  БЕН  дешан? (Цхьаъ)

-Д1адеша шолг1ачу б1ог1амалгера дешнаш. Маса дешдакъа   ну НАНА дешан? (Шина )

-Д1адеша  кхоалг1ачу б1ог1амалгера дешнаш. Маса  дешдакъа ду  НУНА  дешан? (Шиъ ду)

-Д1адеша боьалг1ачу б1ог1амалгера дешнаш. Муьлха  дешнаш  яздина  даккхийчу  элпашца?  (Нуна, Салман, Сану )

-Х1унда? (Уьш адамийн ц1ераш ю. Адамаийн  ц1ераш даккхийчу элпашца  яздо)

·         Учебникан  55 –г1а  аг1он т1ера д1адоьшу дешнаш.

(Массара  цхьана  д1адоьшу  дешнаш)

-Х1ун  кхиамаш  бехи аша?

·         Суна 1еми дешнаш деша.

·         Предложенеш  ешар.

-Х1ун дийр ду  вай  тахана? (Вай  йоьшур ю предложенеш)

(Цкъа  хьалха  уьн т1ехь  бо болх, т1аккха  учебника  т1ера йоьшу)

-Д1аеша хьалхара  предложени.  Х1ун йира Салмана? (Салмана  бен бира)

-Д1аеша шолг1а предложени.  Бен  муха бара? (Бен дика бара)

-Д1аеша кхоал1га предложени. Хьанна  белира  Салмана бен? (Салмана  бен Сануна  белира)

-Д1аеша  учебникана т1ера  массара  цхьана.

·         Тобанашкахь болх.

1-ра тоба- керла дешнаш кхолла  дешдакъош а , элпаш а меттигашца а хуьйцуш :  нана, нах ,  лами, мала(хан, нана, мила, лама)

2- г1а тоба- лан, бун дешнийн  схема  йилла.

3-г1а тоба- элп Нн  яздей , цунна дог1у  сурт дилла.

9. Жам1  дар.

-Муьлха элп девзира  шуна? (Элп Нн)

-Муьлха  аз  билгалдо цо? (Аз  (Н))

-Аз (Н)  мукъа ду  я  мукъаза ду? (Мукъаза ду)

-Аз (Н)  зевне ду  я къора ду? (Зевне ду)

10. Рефлекси.

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

Урокан  ц1е: «Мукъаза   къора   аз (К)  , элп  Кк»

1алашо: мукъаза  къора аз  (К) довзийтар , мукъаза  элп Кк  довзийтар. Элп  К  юкъадог1у дешдакъош, дешнаш деша  1амор.

Урок д1аяхьар.

1.Маршалла хаттар.

-Де  дика хуьлда шун бераш!

-Диканца дукха ехийла!

Ч1ирдиг  ц1ехьашха  самавели

Хьалаг1етти д1анисвели.
Юьхь цо йили , куьг ц1анди,

Дешархочун г1ирс кечби.

Хазахеташ , воккхий вуьйш

Школан  керта схьакхечи.

Дика деша нигат ди,

1амийнарг  цо д1адийци.

-Хьанна  лаьа Ч1ирдиг  сана хила?  Тидам бел кийча буй  шун дешархочун берриге г1ирс?

2.Дешаре шовкъ  кхоллар.

·         Ловзар :«Х1етал-металш».

Х1етал-метал хаийла хьуна:

Шозза дуьненчу яьлларг? (Котам)

Доьду хи - тхо 1охку, соцу хи - тхо хохку. (Конькеш)

Х1ордаш ду - лийча йиш яц,

Некъаш  ду - д1аваха тарлуш дац.

Латта ду - аха мегаш дац.

Х1ун ю и? (Карта)

Декаш гlap до, г1овг1анца стигал хьаладоьду? (Кема)

Хьалаерзийча-яьсса, охьаерзийча,

юьзна хуьлушйолу х1ума? (Куй)

Стиглара т1ай т1е йоьжча, ца  юху, т1ай т1ера

хи чу йоьжча, юху? (Кехат)

-Муьлха жоьпаш  карий шуна? (Котам , куй, кема, конькеш)

-Х1ун ду  церан  юкъара? (Берийн жоьпаш)

-Царна  юьххьехь  ду  Элп Кк.

-Х1ун 1амор  ду  вай  тахана? (Вай  1амор ду элп Кк )

3. 1алашо йовзийтар.

-Д1аелла  абатан  65-г1а  аг1о.  Абатан  аг1онна т1ехь ялийначу материалан тидам бе. Х1ун  1амор ю хьалхара ойла а еш  план х1отта е.

·         Суна девзар ду керла  элп…

·         Суна хуур ду   дешдакъош деша..

·         Суна хуур ду  дийцар х1отто

·         Суна 1емар ду предложенеш еша.

-Вайна  тахана девзар ду  аз (К) , элп  Кк. Шуна 1емар ду дешнаш , дешдакъош  , текст  а еша.

4.  Мукъаза  къора  аз (К)  , элп Кк довзийтар.

·         Мукъаза  къора аз (К)  дешан  юьххьехь , юккъехь , чаккхенгахь довзийтар.

-Х1ара х1ун ю? (Камс ю)

-Маса  дешдакъа ду КАМС дешан? (Цхьаъ)

-Ала ККАМС . Муьлха  аз  хеза ККАМС дешан юьххьехь? (Аз (К) хеза)

-Ала  ККК . Аз (К) мукъа ду я  мукъаза ду? (Аз (К)  мукъаза ду)

-Х1унда? (Иза  ца лакхало)

-Лог т1е куьг  а диллий  ала КК.  Аз (К) зевне ду  я къора ду? (Къора ду)

-Муьлхачу басца билгалдаьккхина  и схеми т1ехь? (Сийначу)

-Х1ара х1ун ю? (Дахка)

-ДАХХКА дашехь  мича меттехь хеза  аз (К) ? (Дешан  юккъехь)

-Маса дешдакъа  ду  ДАХКА  дешан? (Шиъ ду)

-Муьлханиг  ду хьалхара? (Дах)

-Шолг1а? (Ка)

-Х1ара х1ун ю? (Туьрк ю)

-Маса дешдакъа ду ТУЬРК дешан? (Цхьаъ)

-Мича  меттехь хеза  аз (Т) ? (Чаккхенгахь)

·         Элп   Кк  довзийтар.

Х1ара  зорбанан  доккха элп К  ду. Х1ара зорбанан  жима элп к  ду. Стенах  тера ду  элп Кк ?

-И ши элп цхьатера ду  я тайп- тайпана ду?

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·         Суна девзи керла элп а, аз а Кк .

·         Суна хии аз (К)  мукъаза  къора  аз хилар.

·         К  элпах лаьцна байт 1амор.

Котам ю цецъяьлла  екаш:

К уйра д у к1орнешиа тебаш.

Каметас, д1айовдий ,чехка,

Кегийнаш  ц1елиг чу духку.

Каметас, и-котам 1ехош,

Куьйраниа  топ   кхуссу,  кхерош

-Ала    муьлха  аз ду  дуьйцуш дерг?

-Гайта  масара  элп Кк  шайгара  карточкашна  юккъехь. (Бераша  гойту)

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·         Суна девзи мукъаза къора  аз (К) , элпаш Кк.

5. Дешдакъош х1иттор , уьш дешар.

·          Кк  элпаца  дешдакъош х1иттош , уьш дешар.

-Х1ун  1амор ду  вай  х1инца? (Вай  1амор ду  дешдакъош  деша)

-Бераш  , вай  х1инца  1амор ду  дешдакъош деша.  Аса  хьала   ойбу   элп К , аша   аз  а  ца  хадош  д1адеша  иза. (Хьехархочо   д1агойту  элп   , бераша  д1адоьшу.

-ККК.

-Аса  цунна  улло дуьллу  кхин  цхьа  элп  А.   (К)  олуш  долуш долу  аз  а  ца  хадош  д1адеша   дешдакъа. (Бераша  д1адоьшу)

-КККААА.

-Д1адеша  аса гойтуш долу  элп  юха.

-ККК.

-Аса  дуьллу  цунна  улло кхин элп О.  (К)  олуш долуш долу  аз  а  ца  хадош  ший  цхьана д1адеша.

-КККООО.

-Юха  аса   дуьллу  элп  У. Аз  ца  ходуьйтуш  д1адеша.

-КККУУУ,

-Юха  аса дуьллу  элп И. Д1адеша  аз а  ца  ходуьйтуш.

-КККИИИ.

·         К  элп юкъадог1у  дешдакъош  дешар.

(Хьехархочо уьн т1е  д1ах1иттадо дешдакъош ,бераша  д1адоьшу)

ККАА                                              ККУУ
ККОО                               ККИИ

-Х1ун  кхиамаш  бехи  аша?

·         Суна  1еми дешдакъош деша.

6. Дешнаш  дешар.

·         Уьн т1ера д1адоьшу дешнаш.

-Д1адеша дешнаш. Х1ун ю КА? (Уьстаг1 бу)

-Маса дешдакъа ду КА дешан? (Цхьаъ ду)

-Х1ун ю КОКА?  (Берийн жоьпаш)

-КОКА  иза  лоха кулла т1ехь хуьлуш болу   акха стом бу. Кока  ч1ог1а дарбане   стом бу. Иза хуьлу  сийна бос а болуш  балл  сана горга жима.

-Д1адеша шолг1ачу б1ог1амалгера дешнаш. Маса  дешдакъа ду КАД дешан? (Цхьаъ).

-Д1адеша  кхоалг1ачу б1огамалгера  дешнаш. Маса  дешдакъа ду КИСА  дешан? (Шиъ  ду)

-Муьлханиг ду  хьалхара дешдакъа? (КИ)

-Шолг1аниг? (СА)

-Д1адеша боьалг1ачу б1ог1амалгера  дешнаш. Маса дешдакъа ду ДАХКА  дешан? (Шиъ)

-Муьлханиг ду хьалхара  дешдакъа? (ДАХ)
-Шолг1аниг ? (КА)

·         Абат т1ера д1адоьшу дешнаш.

6. Сада1аран миноташ.

7. Дийцар х1оттор.

-Х1ара х1ун ? (Кемсийн беш ю).

-Х1ун кхуьу  кемсийн бешахь ? (Кемсийн бешахь кемсаш  кхуьу)

-Стенга дахана  бераш? (Бераш кемсийн беша дахана)

-Цара х1ун до? (Цара  кемсаш  чуерзайо)

-Стенна  оьшу   кемсаш?  (Кемсех  йо варенеш . компоташ)

-Кемсаш  ч1ог1а  могашаллина пайдехь ю.  Цаьрца ду  вайн кийранна  оьшу  витаминаш.

-Х1ун кхиамаш  бехи  аша?

·         Аса дийцар х1отти.

8. Дийцар  дешар.

·         Массара  цхьана д1адоьшу дийцар.

·         Дагахь х1ораммо ша-ша доьшу дийцар.

·         Кхетош  д1адоьшу дийцар.

-Д1аеша хьалхара предлошени. Стенга дахара бераш? (бераш  кемсийн ара дахара)

-Д1аеша  шолг1а предложении. Муха бара  кемсан кан? (Кемсан  кан хаза  бара)

-Д1аеша  кхоалг1а предложени. Муха  дара  кемсийн мутт? (Кемсийн  мутт  дика дара)

-Стенах лаьцна ю и предложенеш? (Кемсах)

-Х1ун  ц1е туьллур яра  аша  царна? (Кемсаш)

-Д1аеша юха а .

-Д1абеша  уьн  т1ера  мог1а.

Вина мохк мазал  мерза бу.

-Х1ун ю иза? (Предложению )

-Вуьштта  аьлча  иза  кица ду. Кица  иза  наха  шайна зеделлачух  лаьцна  аьлла  хьекъале  дешнаш  ду. Кицанан  маь1на хуьлу. Цо адамана  дикани хьоьху.

-Муха кхета шу  цунах?Муьлханиг бу шун мохк? (Нохчийчоь)

- Мазал мерза  х1унда бу вина мохк? (берийн жоьпаш)

-Вина мохк-  иза хьуна гергара бу, хьан  да – нана  сана.  Да-нана хьуна  хьоме  ду, цундела  вина мохк а хьоме  бу. Массо  а  адам декхарийлахь ду  шен мохк лара , бовза , ларбан.

9. Жам1 дар.

-Муьлха  аз девзира шуна тахана? (Аз (К) )

-Аз (К)  мукъа ду  я  мукъаза  ду ? (Мукъаза ду)

-Зевне ду я къора  ду? (Къора)

-Муьлхачу элпаца билгалдо аз (К) ? (Кк элпаца)

10. Рефлекси.

Х1ун кхиамаш бехи аша?

Урокан  ц1е: «Мукъаза   къора   аз (П)  , элп  Пп »

1алашо: мукъаза  къора аз  (П) довзийтар , мукъаза  элп Пп  довзийтар. Элп  П юкъадог1у дешдакъош, дешнаш деша  1амор.

Урок д1аяхьар.

1.Маршалла хаттар.

-Де  дика хуьлда шун бераш!

-Диканца дукха ехийла!

2.Дешаре шовкъ  кхоллар.

·         Ловзар : «Х1етал-металш».

Х1етал-метал хаийла хьуна:

Вайн хийистера баьццара бохча? (Пхьид)

Даьт1а балда, даккхий лергаш.

Синтеме яц, еш ю тер го...

Цунна санна дезац дахар.

Х1унна   ю  иза? (Пхьагал)

Лаамца цо ченаш уьйзу чу,

Цомгаш  ца  хуьлу я хьоршам ца туху? (Пылесос)

Хи чохь йинехь а, амма цу чохь к1езиг 1а? (Пхьид)

Б1аьргаш  буг1анан санна,

Ша буйннал бен яц? (Пхьид)

Аьхка - сира, 1ай - к1айн? (Пхьал)

И  х1ун экха ду: 1айюу, аьхка йижина гуьллу? (Пеш)

Йоккха бага елахь а,

Амма багахь цергаш яц,

Дахар муха ъ делахь а,

Деш цо цхьа а зулам дац? (Пхьид)

К1айн хьоза сийначу стигал хьаладаха? (Пеш ,к1ур)

-Муьлха дешнаш карий шуна? (Пеш, пхьагал, пхьид, пылесос)

-Х1ун ду  церан  юкъара ? (Дешнийн  юьххьехь  аз (П) хеза)

-Х1ун 1амор ду  вай  тахана? (Берийн  жоьпаш)

-Вайна девзар ду  аз а , элп а Пп

3. 1алашо йовзийтар.

-Д1аелла  абатан  67-г1а  аг1о.  Абатан  аг1онна т1ехь ялийначу материалан тидам бе. Х1ун  1амор ю хьалхара ойла а еш  план х1отта е.

·         Суна девзар ду керла  элп…

·         Суна хуур ду   дешдакъош деша..

·         Суна хуур ду  дийцар х1отто

·         Суна 1емар ду предложенеш еша.

-Вайна  тахана девзар ду  аз (П) , элп  Пп. Шуна 1емар ду дешнаш , дешдакъош  , текст  а еша.

4.  Мукъаза  къора  аз (П)  , элп Пп довзийтар.

·         Мукъаза  къора аз (П)  дешан  юьххьехь , юккъехь , чаккхенгахь довзийтар.

-Х1ара х1ун ю? (Полла)

-Алал  ППОЛЛА. Муьлха  аз хеза дешан юьххьехь?  (Аз (П) хеза)

-Ала ППП, Аз (П)  мукъа ду я мукъаза  ду? (Мукъаза ду)

-Х1унда ? (Иза  ца лакхало)

-Лог  т1е куьг адиллий ала ПП . Аз (П) зевне  ду  я къора ду? (Къора)

-Тидам бе схеми т1ехь  х1ун бос бу  (П)  аз  билгалдечу  еък1овн? (Сийна)

-Маса дешдакъа ду  ПОЛЛА  дешан?  (Шиъ ду)

-Муьлханиг ду хьалхара? (ПОЛ)

-Шолг1а? (ЛА).

-Х1ара  х1ун ю?(Берийн  жоьпаш)

 -Х1ара зезагийн  цхьа  тайпа  ду   .БАППА  олу   зезаг ду.

-БАППА дашехь мича меттехь хеза  аз (П)? (Дешан юккъехь)

-Маса  дешдакъа ду БАППА дешан? (Шиъ  ду)

-Муьлханиг ду  хьалхара? (БАП)

-Шолг1аниг? (ПА)

-Х1ара х1ун ю? (Топ)

-ТОП дешан мича  меттехь хеза  аз (П)? (Чаккхенгахь)

·         Элп   Пп  довзийтар.

Х1ара  зорбанан  доккха элп П  ду. Х1ара зорбанан  жима элп п  ду. Стенах  тера ду  элп Пп ?

-И ши элп цхьатера ду  я тайп- тайпана ду?

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·         Суна девзи керла элп а, аз а Пп.

·         Суна хии аз (П)  мукъаза  къора  аз хилар.

·         П  элпах лаьцна байт 1амор.

-Ала    муьлха  аз ду  дуьйцуш дерг?

-Гайта  масара  элп Пп  шайгара  карточкашна  юккъехь. (Бераша  гойту)

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·         Суна девзи мукъаза къора  аз (П) , элпаш Пп.

5. Дешдакъош х1иттор , уьш дешар.

·          Пп  элпаца  дешдакъош х1иттош , уьш дешар.

-Х1ун  1амор ду  вай  х1инца? (Вай  1амор ду  дешдакъош  деша)

-Бераш  , вай  х1инца  1амор ду  дешдакъош деша.  Аса  хьала   ойбу   элп П , аша   аз  а  ца  хадош  д1адеша  иза. (Хьехархочо   д1агойту  элп   , бераша  д1адоьшу.

-ППП.

-Аса  цунна  улло дуьллу  кхин  цхьа  элп  А.   (П)  олуш  долуш долу  аз  а  ца  хадош  д1адеша   дешдакъа. (Бераша  д1адоьшу)

-ПППААА.

-Д1адеша  аса гойтуш долу  элп  юха.

-ППП.

-Аса  дуьллу  цунна  улло кхин элп О.  (П)  олуш долуш долу  аз  а  ца  хадош  ший  цхьана д1адеша.

-ПППООО.

-Юха  аса   дуьллу  элп  У. Аз  ца  ходуьйтуш  д1адеша.

-ПППУУУ,

-Юха  аса дуьллу  элп И. Д1адеша  аз а  ца  ходуьйтуш.

-ПППИИИ.

·         К  элп юкъадог1у  дешдакъош  дешар.

(Хьехархочо уьн т1е  д1ах1иттадо дешдакъош ,бераша  д1адоьшу)

ППАА                                              ППУУ
ППОО                               ППИИ

-Х1ун  кхиамаш  бехи  аша?

·         Суна  1еми дешдакъош деша.

6. Дешнаш  дешар.

·         Уьн т1ера д1адоьшу дешнаш.

·         Абат т1ера д1адоьшу дешнаш.

-Д1адеша  хьалхарчу  б1ог1амалгера  дешнаш. Х1ун ю ПОП? (Берийн жоьпаш)

-ПОП  иза диттан тайпа ду.

-Маса дешдакъа ду ПОП дешан ? (Цхаъ )

-Д1адша  шолг1ачу  б1ог1амалгера  дешнаш. Маса дешдакъа  ду ПОППАР  дешан?  (Шиъ )

-Муьлханиг  ду хьалхара? (ПОП)

-Шолг1аниг? (ПАР)

-Д1адша  кхоалг1ачу  б1ог1амалгера  дешнаш. Маса дешдакъа  ду ПАЗАТ   дешан?  (Шиъ )

-Муьлханиг ду хьалхара? (ПА)

-Шолг1аниг? (ЗАТ)

-Д1адша  боьалг1ачу  б1ог1амалгера  дешнаш. Маса дешдакъа  ду ДАХКА   дешан?  (Шиъ )

-Муьлханиг ду хьалхара? (ДАХ)

-Шолг1аниг? (КА)

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·         Суна 1еми дешнаш  деша.

(Иштта толлу дисина дешнаш)

6. Сада1аран миноташ.

7. Дийцар х1оттор.

-Муьлш  бу  суьрта т1ехь?  (Падам, Адам)

-Муьлш бу  Адам , Падам вовшийн? (Адам , Падам доттаг1ий ду)

-Цара х1ун до цхьаний? (Уьш цхьаний ловзу)

-Х1ун ю Падаман? (Падаман  Пису ду)

-Пису  муха ловзу? (Пису хаза ловзу)

-Шун хьенан  ду цициг? Муха кхаба деза цициг? (Берийн жоьпаш)

-Х1ун кхиамаш  бехи  аша?

·         Аса дийцар х1отти.

8. Дийцар дешар , цунна  ц1е  тиллар.

·         Массара  цхьана д1адоьшу дийцар.

·         Дагахь х1ораммо ша-ша доьшу дийцар.

·         Кхетош  д1адоьшу дийцар.

-Д1аеша  хьалхара  предложени  . Стенга  бахара бераш? (Бераш ловза дахара)

-Д1аеша шолг1а предложени.  Х1ун яхара  цаьрца ловза? (Пису а дахара ловза)

-Д1аеша  кхоалг1а предложени  . Х1ун боху цу т1ехь? (Со ведира)

-Д1аеша  йоьалг1а предложени . Х1ун боху цу т1ехь? (Пису а  дедира)

-Д1аеша  йоьалг1а предложени  . Муха доду  Пису? (Пису доду масса)

-МАСА  боху дош кхечу  дашца  муха эр дара? (Чехка)

-Д1аеша  т1аьххьара  предложении.  Муха левзира  Пису?  (Пису хаза  левзира)

-Х1ун яра  аша  ешнарш? (Предложенеш)

-Стенах  лаьцна  яра  уьш? (Писух , ловзарх)

-Текст ала  мегар дуй  царех ? (Ду)

-Х1унда? (Уьш маь1ница йозаелла  ю)

-Х1ун ц1е   туьллур яра аша  цунна? (Берийн жоьпаш)

Х1ун кхиамаш бехи  аша?

·         Суна 1еми дийцар деша.

9. Жам1 дар.

-Муьлха  аз девзира шуна тахана? (Аз (П) )

-Аз (П)  мукъа ду  я  мукъаза  ду ? (Мукъаза ду)

-Зевне ду я къора  ду? (Къора)

-Муьлхачу элпаца билгалдо аз (П) ? (Пп элпаца)

10. Рефлекси.

Х1ун кхиамаш бехи аша?

Урокан  ц1е: «Мукъа  аз (Э) , элп Ээ» .

1алашо:  мукъа  аз (Э) довзийтар, элп Ээ довзийтар. Элп Ээ дешан  юьххьехь, юккъехь , чаккхенгахь деша  1амор.

Урок  д1аяхьар.

1.Маршалла  хаттар.

-Де  дика хуьлда  шун, бераш!

-Диканца дукха ехийла !

2. Дешаре шовкъ кхоллар.

·         Ловзар : «Х1етал –металш»

Х1етал-метал хаийла хьуна:

Б1аьргаш  ма1аш  т1ехь бу, ц1а -букът1ехь? (Этмаь1иг)

1аьржа ши ваша гоьллелц бен вац, массо метте вайца лелаш ву? (Эткаш)

Хье т1ехь йоллуши антенна,

Ша ю  хиъна и чу ц1енна.

Шена т1ехь и леладо,

Дукха партал йолало?

Букъ т1ехь ма1аш  лелош ер г? (Этмаь1иг)

Башха бел адамо йина,

Яц и товш,ю букъ сеттина,

Латта  ахка цуьнга  ала, -

Б1е  белан и метта  лела?  (Экскаватор)

-Муьлха дешнаш  карий шуна? (Экскаватор, этмаь1иг, эткаш)

-Х1ун ду церан  юкъара? (Аз  (Э)  хеза  оцу дешнашна  юьххьехь)

-Х1ун 1амор ду  вай тахана? (Вайна  девзар дуаз а,  элп а Ээ)  

3.  1алашо йовзийтар.

-Д1аелла  абатан  69-70-г1а  аг1онаш.  Абатан  аг1онашна  т1ехь ялийначу материалан тидам бе. Х1ун  1амор ю хьалхара ойла а еш  план х1отта е.

·         Суна девзар ду керла  элп…

·         Суна хуур ду   дешдакъош деша..

·         Суна хуур ду  дийцар х1отто

·         Суна 1емар ду предложенеш еша.

-Вайна  тахана девзар ду  аз (Э) , элп  Ээ. Шуна 1емар ду дешнаш , дешдакъош  , текст  а еша.

4. Керла  элп  Ээ, аз (Э) довзийтар

 -Хьун 1амо   ду  вай  хьалхара? (Вайна  девзар ду  керла элп)

·         Элп  Ээ  дешан  юьххьехь, юккъехь таллар.

-Х1ара  х1ун ю?   (Эса)

-Ала ЭЭСА  . Муьлха аз хеза ЭСА дешан хьалхахь? (Аз (Э) хеза).

-Ала ЭЭ. Аз (Э)  мукъаза ду  я  мукъа ду? (Мукъа)

-Х1унда? (Иза лакхало)

-Х1ун бос бу  цуьнан схеми т1ехь? (Ц1ен)

-Маса дешдакъа ду ЭСА дешан? (Шиъ ду)

-Муьлханиг ду хьалхара? (Э )

-Муьлханиг  ду шолг1а? (СА)

-Х1ара х1ун ю ? (Эмкал)

-ЭМКАЛ дашехь мича меттехь ду  аз (Э)? (Юьххьехь)

-Маса дешдакъа ду ЭМКАЛ дешан? (Шиъ ду)

-Муьлханиг ду хьалхара? (Эм)

-Шолг1а ? (КАЛ)

·         Элп Ее  довзийтар.

(Хьехархочо д1аделлачу карочкаш  юкъахь , бераша  шаьш лоху  элп Ээ)

-Гайтал массара  элп элп Ээ.

-Х1ара  зорбанан  доккха элп  Э ду, х1ара  зорбанан  жима элп э ду. И ши элп  цхьатера  ду  я  тайп  -тайпана ду?

 -Х1ун кхиамаш бехи аша?

·         Суна девзи керла элп Ээ.

·         Элп  Ээ  юкъадог1у  байт 1амор.

Эсилина  деша  лаьа,

Элпаш яздан  цунна  хаьа.

Эса  лаьтта  нанна 1оьхуш,

Эми лела иза  лоьхуш.

5. Дешдакъош х1иттор , уьш дешар.

-Х1ун  1амор ду  вай  шолг1а? (Вай  1амор ду  дешдакъош деша)

·         Ээ  элпаца  дешдакъош кхоллар.

-Х1ун  1амор ду  вай  х1инца? (Вай  1амор ду  дешдакъош  деша)

-Бераш  , вай  х1инца  1амор ду  дешдакъош деша.  Аса  хьала   ойбу   элп Э , аша   аз  а  ца  хадош  д1адеша  иза. (Хьехархочо   д1агойту  элп Э , бераша  д1адоьшу.

-ЭЭЭ.

-Аса  цунна  улло дуьллу  кхин  цхьа  элп   В .   (Э)  олуш  долуш долу  аз  а  ца  хадош  д1адеша   дешдакъа. (Бераша  д1адоьшу)

-ЭЭВ.

-Д1адеша  аса гойтуш долу  элп  юха.

-ЭЭ.

-Аса  дуьллу  цунна  улло кхин элп М.  (Э)  олуш долуш долу  аз  а  ца  хадош  ший  цхьана д1адеша.

-ЭЭМ.

-Юха  аса   дуьллу  элп  Т. Аз  ца  ходуьйтуш  д1адеша.

-ЭЭТ.

-Юха  аса дуьллу  элп С. Д1адеша  аз а  ца  ходуьйтуш.

-ЭЭС

·         Ээ  элп юкъадог1у  дешдакъош  дешар.

(Хьехархочо уьн т1е  д1ах1иттадо дешдакъош ,бераша  д1адоьшу)

ЭВ   ЭМ  ЭТ  ЭС

-Х1ун  кхиамаш  бехи  аша?

Суна  1еми дешдакъош деша

6. Дешнаш дешар.

·         Уьн  т1ера доьшу дешнаш.

-Д1адеша хьалхарчу б1ог1амалгера дешнаш. Шайгарчу элрашца х1оттаде дош ЭСА. Дош ЭВЛА.

-Д1адеша шолг1ачу б1ог1амалгера дешнаш.  Элпашца  х1оттаде дош ЭСКАРХО.

-Д1адеша  кхоалг1ачу  б1ог1амалгера дешнаш. Х1оттаде дош ЭМКАЛ.

-Д1адеша  боьалг1ачу б1ог1амалгера  дешнаш. Х1унда яздина и дешнаш  даккхийчу  элпашца?

-Д1аязъе  ц1ераш шайгарчу  элпашца.

·         Абат т1ера д1адоьшу дешнаш.

-Х1ун кхиамаш бехира  аша?

·         Суна 1еми  дешнаш  деша.

·         Ловзар : «Д1алевчкъина  дешнаш»

ЭСКАРХО

-ЭСКАРХО дана юккъехь д1алевчкъина  дешнаш ду. Вайна  уьш каро деза. (Кара, хара, аха, эса, аса, хох)

7. Сада1аран миноташ.

8. Дийцар х1оттор.

-Стенгша дахана  бераш? (Бераш ферме  дахара)

-Х1ун ю фермехь? (Фермехь  ду бежнаш а , эсий а)

-Хьан 1алашдо эсий? (Эмис эсий 1алашдо).

-Цо царна х1ун ло? (Цо царна  йол ло)

9. Дийцар дешар.

-Стенах лаьцна ду дийцар? (Эсанах)

-Хьан ло эсана  а , аттана а хи ? (Эмис эсана а , аттана а  хи ло)

-Стен йоу  сийна йол? (Эсо йоу сийна йол)

-Муха  ду эса ? (Эса хаза ду)

·         Караде  сурт.

(Хьехархочо хьалххе д1а ло  берашка  хедийна  суьрташ, т1ехь  тайп- тайрана   хасстоьмаш  а болуш. Бераша  ц1е  яьккхинарг   гойту)

·         «Эса»  дийцар дешар.

-Х1ун ю дийцаран ц1е? (Эса)

-Стенах  лаьцна хир ду и? (Эсаннах)

-Д1адеша массара дийцар.  Стено дина  эса? (Атто эса дина)

-Эса муха ду? (Эса эсала ду)

-Х1ун бос бу  цуьнан? (Иза сира ду)

-Муха ловзу  эса? (Эса хаза ловзу)

-Х1ун до  эсано? (Эса доду)

-Х1ун элира Эдас эсах? (Эдас эсах Мими элира)

-Х1унда яздина МИМИ  доккхачу элпаца? (Берийн  жоьпаш)

10. Жам1  дар.

-Муьлха  аз девзира шуна? (Тхуна девзира   аз (Э))

-Аз (Э)  мукъа  ду я мукъаза  ду? (Мукъа)

-Муьлхачу элпаца билгалдо аз (Э)? (Ээ элпаца)

11. Рефлекси

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

Урокан  ц1е: «Мукъаза   къора   аз (Ш)  , элп  Шш»

1алашо: мукъаза  къора аз (Ш) , элп  Шш  довзийтар. Элп Шш дешан  юьххьехь , юккъехь , чаккхенгахь деша 1амор.

Урок д1аяхьар.

1.Маршалла хаттар.

-Де  дика хуьлда шун бераш!

-Диканца дукха ехийла!

2.Дешаре шовкъ  кхоллар.

·         Ловзар : «Х1етал-металш».

Х1етал-метал хаийла хьуна:

Ц1ергахь а ца йогу, хин буха а ца йоьду? (Ша)

Хи чохь беша т1улг? (Шекар)

Щечу бердах детталушдолу к1айн дог1а? (Шура)

Говр уьду, ц1ока 1уьллу? (Шай, хий)

Хи т1ехь лаьтта хинан т1ай? (Ша)

К1айн ю - хи дац, мерза ю - моз дац? (Шура)

Ма1аш  йолчуьнгара йоккху, берашна ло? (Шура)

1ай яхъели, аьхка хьаьрчи? (Шарф)

Яздан хуучарний бен мегаш доцу хи? (Шекъа)

Эчиг-дечиг, ма1а, локкхар? (Баттахь йоллушаьлта)

-Муьлха дешнаш карий шуна? (Шура, шекъа, шаьлта, ша, шарф)

-Муьлха  аз хеза массо а  оцу дешнийн юьххьехь? (Аз  (Ш) хеза)

-Х1ун 1амор ду   вай  тахана? (Вайна  девзар ду  аз  а , элп а Шш)

3. 1алашо йовзийтар.

-Д1аелла  абатан  71-г1а  аг1о.  Абатан  аг1онашна  т1ехь ялийначу материалан тидам бе. Х1ун  1амор ю хьалхара ойла а еш  план х1отта е.

·         Суна девзар ду керла  элп…

·         Суна хуур ду   дешдакъош деша..

·         Суна хуур ду  дийцар х1отто

·         Суна 1емар ду предложенеш еша.

-Вайна  тахана девзар ду  аз (Ш) , элп  Шш. Шуна 1емар ду дешнаш , дешдакъош  , текст  а еша.

4. Мукъаза  къора  аз (Ш) , элп Шш довзийтар.

-Х1ун 1амор ду  вай  хьалхара? (Вайна  девзар ду  керла элп)

·         Суьрташца болх бар. Дешан  юьххьехь, чаккхенгахь, юккъехь аз а  , элп а Шш  довза  1амор.

-Х1ара х1ун ю? (Шада)

-Ала ШШАДА. Муьлха аз  хеза дешан  юьххьехь? (Аз ( Ш) хеза)

- Ала ШШ. Аз (Ш)  мукъа ду  я мукъаза ду? (Мукъаза)

-Лог  т1е  куьга а  диллий  ала  ШШ. Аз (Ш)  зевне  ду  я къора ду? (Къора ду)

-Муьлхачу  басца билгалдаьккхина  и вайн  схеми т1ехь? (Сийначу)

-ШАДА дешан  маса дакъа  ду?  (Шиъ ду)

-Муьлханиг  ду хьалхара  дешдакъа? (ША)

-Шолг1аниг? (ДА)

-Х1ара х1ун ю ? (Шиша)

-Мича  меттехь  хеза ШИША  дашехь аз (Ш) ? (Дешан  юьххьехь, юккъехь) -Маса  дешдакъа ду ШИША  дешан? (Шиъ  ду)

-Муьлханиг  ду хьалхара дешдакъа? (ШИ )

-Шолг1аниг? (ША)

-Х1ара  х1ун ю? (Стеш)

-Мича меттехь хеза  аз (Ш) ? (Чаккхенгахь)

-Маса дешдакъа ду  СТЕШ  дешан? (Цхьаъ)

·         Элп   Шш  довзийтар.

Х1ара  зорбанан  доккха элп Ш  ду. Х1ара зорбанан  жима элп ш  ду. Стенах  тера ду  элп Х ?

-И ши элп цхьатера ду  я тайп- тайпана ду?

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·         Суна девзи керла элп а, аз а Шш .

·         Суна хии аз (Ш)  мукъаза  къора  аз хилар.

·         Шш   элпах лаьцна байт 1амор.

Ша т1ехь шера хуьлу ч1ог1а.

Шах1ид салаз т1ехь чувог1у.

Шуна лаьий конькеш хехка?

Шадерш   ара  довла  чехка!

-Ала    муьлха  аз ду  дуьйцуш дерг?

-Гайта  масара  элп  Шш  шайгара  карточкашна  юккъехь. (Бераша  гойту)

(Хьехархочун  г1оьнца  1амайо  байт)

5. Дешдакъош х1иттор , уьш дешар.

·          Шш  элпаца  дешдакъош кхоллар.

-Х1ун  1амор ду  вай  х1инца? (Вай  1амор ду  дешдакъош  деша)

-Бераш  , вай  х1инца  1амор ду  дешдакъош деша.  Аса  хьала   ойбу   элп Ш , аша   аз  а  ца  хадош  д1адеша  иза. (Хьехархочо   д1агойту  элп   , бераша  д1адоьшу.

-ШШШ.

-Аса  цунна  улло дуьллу  кхин  цхьа  элп  А.   (Ш)  олуш  долуш долу  аз  а  ца  хадош  д1адеша   дешдакъа. (Бераша  д1адоьшу)

-ШШШААА.

-Д1адеша  аса гойтуш долу  элп  юха.

-ШШШ.

-Аса  дуьллу  цунна  улло кхин элп О.  (Ш)  олуш долуш долу  аз  а  ца  хадош  ший  цхьана д1адеша.

-ШШШООО.

-Юха  аса   дуьллу  элп  У. Аз  ца  ходуьйтуш  д1адеша.

-ШШШУУУ,

-Юха  аса дуьллу  элп И. Д1адеша  аз а  ца  ходуьйтуш.

-ШШШИИИ.

·         Шш  элп юкъадог1у  дешдакъош  дешар.

(Хьехархочо уьн т1е  д1ах1иттадо дешдакъош ,бераша  д1адоьшу)

ШШАА                                            ШШУУ
ШШОО                               ШШИИ

-Х1ун  кхиамаш  бехи  аша?

·         Суна  1еми дешдакъош деша.

6. Дешнаш  дешар.

·         Уьн т1ера д1адоьшу дешнаш.

·         Абат т1ера д1адоьшу дешнаш.

-Д1адеша  хьалхарчу  б1ог1амалгера  дешнаш. Х1ун ю ШАР ? (Берийн жоьпаш)

-ШАР  иза налхех даьтта  доккхуш  , цунна  юкъара  д1акъаьста  к1айн хи ду.

-Маса дешдакъа ду ШАР дешан ? (Цхаъ )

-Д1адша  шолг1ачу  б1ог1амалгера  дешнаш. Маса дешдакъа  ду ДЕШАР   дешан?  (Шиъ )

-Муьлханиг  ду хьалхара? (ДЕ)

-Шолг1аниг? (ШАР)

-Х1ун  ду  цу дешнийн юкъара? (Церан  цхьатера дакъа ду)

-Д1адша  кхоалг1ачу  б1ог1амалгера  дешнаш. Маса дешдакъа  ду ВАША   дешан?  (Шиъ )

-Муьлханиг ду хьалхара? (ВА)

-Шолг1аниг? (ША)

-Д1адша  боьалг1ачу  б1ог1амалгера  дешнаш. Х1унда яздина  и дешнаш дакххийчу  элпашца? (Уьш адамийн ц1ераш ю. Адамийн ц1ераш  даккхийчу  элпашца  яздо)

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·         Суна 1еми дешнаш  деша.

(Иштта толлу дисина дешнаш)

·         Дехий доций мукъа  аьзнаш  таллар.

-Д1адеша  сийначу  шекъанца яздина дош. (Лела)

-ЛЕЕЛА  дашехь  мульханиг ду деха мукъа  аз? (аз (Э)  ду)

7. Сада1аран миноташ.

Полла.

Бераш: Поллнна шура елла

Реза яц шурина Полла.

Полла: Езац суна шун шура

Лойша даа худар.

Бераш: Оцу шурин меттана

Худар дели Поллина.

Полла: Дезац суна деккъа худар,

Аш ца елча цуьнца  шура.

Бераш: Хударх тоха кхин ашура

Хьалха йилли Поллина.

Поллас худар дии, дии,

Цу т1е шура мели, мели.

Х1инца иза йиъна ели.

Полла: Беркат шорта хуьлда!

Бераш: Цо массарна эли.

7. Дийцар х1оттор.

-Муьлш  бу  суьрта т1ехь?(Бераш)

-Стенга  оьху бераш? (бераш школе   оьху)

-Цаьргахь х1ун ю? (Цаьргахь портфелаш ю)

-Бераша  х1ун до школехь? (Бераша  школехь доьшу)

-Шу  оьхий школе?  Муха  лела веза  школехь?

-Х1ун кхиамаш  бехи  аша?

·         Аса дийцар х1отти.

8. Дийцар дешар , цунна  ц1е  тиллар.

·         Массара  цхьана д1адоьшу дийцар.

·         Дагахь х1ораммо ша-ша доьшу дийцар.

·         Кхетош  д1адоьшу дийцар.

-Д1аеша  хьалхара  предложени  . Стенга  бахара бераш? (Бераш  школе деша дахара).

-Д1аеша шолг1а предложени.  Х1ун дира  Абус? (Абус байташ йишира).

-Муха дийшира  дешархоша? (Дешархоша дика  дийшира).

-Муха хетта берашна  шайн школа? (Берашан  еза шайн школа).

Х1ун кхиамаш бехи  аша?

·         Суна 1еми дийцар деша.

9. Жам1 дар.

-Муьлха  аз девзира шуна тахана? (Аз (Ш) )

-Аз (Ш)  мукъа ду  я  мукъаза  ду ? (Мукъаза ду)

-Зевне ду я къора  ду? (Къора)

-Муьлхачу элпаца билгалдо аз (Ш) ? (Шш элпаца)

10. Рефлекси.

Х1ун кхиамаш бехи аша?

Урокан  ц1е: «Мукъаза   къора   аз (Ц)  , элп  Цц»

1алашо: мукъаза  къора аз (Ц) , элп  Цц  довзийтар. Элп Цц дешан  юьххьехь , юккъехь , чаккхенгахь деша 1амор.

Урок д1аяхьар.

1.Маршалла хаттар.

-Де  дика хуьлда шун бераш!

-Диканца дукха ехийла!

2.Дешаре шовкъ  кхоллар.

·         Ловзар : «Х1етал-металш».

Х1етал-метал хаийла хьуна:

Щечу г1ожмаш  т1е хевшина к1айн котамаш? (Цергаш)

Х1етал-метална кар-кара кхийдаш,лакхахь цхьа лам леста, бухахь дарц

хьийза? (Цаца)

Т1од к1еда ду, м1араш  ира  ю? (Цициг)

Ешшехь мекхаш долуш  йийриг? (Цициг)

Можачу х1усамнанас, хьуьнхара схьа а еана,

Котамаш  ягарйина, шеца д1аяьхьна? (Цхьогал)

К1айчу декхнашна т1ехьа бух боцу ор? (Бага, цергаш)

Пеша к1елхьара схьакъеда к1айн уьстаг1ий? (Бага, цергаш)

Лакхахь лам леста, лахахь ло доггу? (Цаца а, ахьар а)

-Муьлха дешнаш карий шуна? (Цициг , цхьогал, цаца, цергаш)

-Муьлха  аз хеза массо а  оцу дешнийн юьххьехь? (Аз  (Ц) хеза)

-Х1ун 1амор ду   вай  тахана? (Вайна  девзар ду  аз  а , элп а  Цц)

3. 1алашо йовзийтар.

-Д1аелла  абатан  73-г1а  аг1о.  Абатан  аг1онашна  т1ехь ялийначу материалан тидам бе. Х1ун  1амор ю хьалхара ойла а еш  план х1отта е.

·         Суна девзар ду керла  элп…

·         Суна хуур ду   дешдакъош деша..

·         Суна хуур ду  дийцар х1отто

·         Суна 1емар ду предложенеш еша.

-Вайна  тахана девзар ду  аз (Ц) , элп  Цц . Шуна 1емар ду дешнаш , дешдакъош  , текст  а еша.

4. Мукъаза  къора  аз (Ц) , элп Цц довзийтар.

-Х1ун 1амор ду  вай  хьалхара? (Вайна  девзар ду  керла элп)

·         Суьрташца болх бар. Дешан  юьххьехь, чаккхенгахь, юккъехь аз а  , элп а Цц   довза  1амор.

-Х1ара х1ун ю? (Цаца бу)

-Ала ЦЦАЦА. Муьлха  аз хеза дешан юьххьехь? (Аз (Ц) хеза)

-Ала ЦЦ. Аз (Ц)  мукъа ду  я  мукъаза  ду? (Муъаза  ду)

-Зевне  ду  я  къора ду? (Къора  ду)

-Х1ун бос болуш ю ах (Ц)  билгалден   еък1ов ? (сийна)

-Маса  дешдакъа ду ЦАЦА  дешан?  (Шиъ ду) .

-Муьлханиг ду хьалхара? (ЦА)

-Шолг1а? (ЦА)

-Х1ара х1ун ю? (Цициг)

-Маса дешдакъа  ду  ЦИЦИГ дешан? (Шиъ ду) .

-Муьлханиг ду хьалхара? (ЦИ)

-Шолг1а? (ЦИГ)

-Мича  меттехь хеза  аз (Ц)? (Дешан  юьххьехь , юккъехь)

-Х1ун ю  х1ара? (Борц)

-Мича меттехь хеза  аз (Ц)? (Дешан чаккхенгахь)

-Маса  дешдакъа ду БОРЦ дешан? (Цхьаъ)

·         Элп   Цц  довзийтар.

Х1ара  зорбанан  доккха элп Ц  ду. Х1ара зорбанан  жима элп ц  ду. Стенах  тера ду  элп Ц ?

-И ши элп цхьатера ду  я тайп- тайпана ду?

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·         Суна девзи керла элп а, аз а Цц .

·         Суна хии аз (Ц)  мукъаза  къора  аз хилар.

·         Цц   элпах лаьцна байт 1амор.

-Гайта  масара  элп  Цц  шайгара  карточкашна  юккъехь. (Бераша  гойту)

(Хьехархочун  г1оьнца  1амайо  байт)

5. Дешдакъош х1иттор , уьш дешар.

·          Цц  элпаца  дешдакъош кхоллар.

-Х1ун  1амор ду  вай  х1инца? (Вай  1амор ду  дешдакъош  деша)

-Бераш  , вай  х1инца  1амор ду  дешдакъош деша.  Аса  хьала   ойбу   элп Ц , аша   аз  а  ца  хадош  д1адеша  иза. (Хьехархочо   д1агойту  элп   , бераша  д1адоьшу.

-ЦЦЦ.

-Аса  цунна  улло дуьллу  кхин  цхьа  элп  А.   (Ц)  олуш  долуш долу  аз  а  ца  хадош  д1адеша   дешдакъа. (Бераша  д1адоьшу)

-ЦЦЦААА.

-Д1адеша  аса гойтуш долу  элп  юха.

-ЦЦЦ.

-Аса  дуьллу  цунна  улло кхин элп О.  (Ц)  олуш долуш долу  аз  а  ца  хадош  ший  цхьана д1адеша.

-ЦЦЦООО.

-Юха  аса   дуьллу  элп  У. Аз  ца  ходуьйтуш  д1адеша.

-ЦЦЦУУУ,

-Юха  аса дуьллу  элп И. Д1адеша  аз а  ца  ходуьйтуш.

-ЦЦЦИИИ.

·         Цц  элп юкъадог1у  дешдакъош  дешар.

(Хьехархочо уьн т1е  д1ах1иттадо дешдакъош ,бераша  д1адоьшу)

ЦЦАА                                              ЦЦУУ
ЦЦОО                               ЦЦИИ

-Х1ун  кхиамаш  бехи  аша?

·         Суна  1еми дешдакъош деша.

6. Дешнаш  дешар.

·         Уьн т1ера д1адоьшу дешнаш.

·         Абат т1ера д1адоьшу дешнаш.

-Д1адеша  хьалхарчу  б1ог1амалгера  дешнаш. Х1ун ю ЦАНА? (Берийн жоьпаш)

-ЦАНА_иза буц ю.

 -Маса дешдакъа ду ЦАНА дешан ? (Шиъ )

-Муьлханиг  ду хьалхара? (ЦА)

-Шолг1аниг? (НА)

-Д1адша  шолг1ачу  б1ог1амалгера  дешнаш. Маса дешдакъа  ду БУЦ   дешан?  (Цхьаъ )

-Хьан эр дара  :   муьлханаш  ду  яздина  цхьатера а  долуш , тайп-тайпана  маь1наш долуш? (Цана-буц)

-Д1адша  кхоалг1ачу  б1ог1амалгера  дешнаш. Маса дешдакъа  ду ЦАМЗА дешан?  (Шиъ )

-Муьлханиг ду хьалхара? (ЦАМ)

-Шолг1аниг? (ЗА)

-Х1ун  ю ЦАМЗА?  (Сахьта  чохь  хан гойтуш берг цамза бу)

-Д1адша  боьалг1ачу  б1ог1амалгера  дешнаш. Х1ун ду  церан юкъара? (Церан цхьацца бен дешдакъа дац)

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

·         Суна 1еми дешнаш  деша.

(Иштта толлу дисина дешнаш)

·         Дехий доций мукъа  аьзнаш  таллар.

-Д1адеша  сийначу  шекъанца яздина дош. (Ло)

-Ло дешан  мукъа  аз (О)  деха ду  я доца ду?  (Деха , доца  шина тайпана хила йиш ю)

-Х1ун йог1у  стиглара охьа ? (ЛО)

-ЛО дашехь аз  (О) муха  ду? (Деха)

-Х1ун ло хьехархочо шуна? (Кхетам ло)

-ЛО дашехь аз (О)  муха ду? (Доца  ду)

 7. Сада1аран миноташ.

8.  Дозуш долу къамел  кхиор.

-Муьлш бу  суьрта т1ехь? (Мангалхой).

-Мангалхошкахь х1ун ю? (Мангалхошкахь  мангалш бу).

-Муха бу  мангалш? (Мангалш ира бу).

-Стенга бахана  мангалхой? (Мангалхой  йол хьакха бахана).

-Стенна  оьшу  йол? (Йол бежнашна  яа  оьшу).

-Шуна гиний йол  хьокхуш? Дийца  цунах  лаций.

9. Кицанаш дешар.

·         Уьн   т1ера  д1адоьшу кицанаш.

·         Абатан  73 –г1а  аг1он  т1ера д1адоьшу  кицанаш.

-Д1адеша хьалхара  кица. Муха кхета шу  цунах?

-Шу  цунах  дика  кхетийта  , вай  цхьа ловзар д1ахьур ду. Д1абехка  йовлакхца б1аьргаш. Д1адеша  кица. Дешалой  шоьга  иза? Х1унда ца дешало? (Бодане  ду).

-Д1абаста б1аьргаш. Д1адеша кица. Дешалой  шоьга кица? (Серло ю ).

-Амма  вайна  кицано  хьоьху  кхинаг. Деша  ца доьшуш  шу  даккхий хилча , цхьанха ваха  везаш нисло. Хьуна хаадеза хьайна оьшу  меттиг лаха. Хьуна  йоза хууш ца  хилча  ,  и каро  атта дац. Я цхьанга  кехат яздан деза хьан, йоза  хууш ца хилча  иза далур дац.  Дешар моссо а  х1уманна  оьшуш ду.

-Д1адеша важа  кица. Муха кхета шу   цунах? (Берийн жоьпаш).

10. Жам1 дар.

-Муьлха  аз девзира шуна тахана? (Аз (Ц) )

-Аз (Ц)  мукъа ду  я  мукъаза  ду ? (Мукъаза ду)

-Зевне ду я къора  ду? (Къора)

-Муьлхачу элпаца билгалдо аз (Ц) ? (Цц элпаца)

10. Рефлекси.

Х1ун кхиамаш бехи аша?